Summer 9
Zondag 28 Januari 1912
35e Jaargang
Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
Waalwi|ksche Stoomdrukkerij AntoonTielen.
Eerste Blad.
MONKEY BRAND
io r
Cacao
DE VOLKSDRANK
Dit nummer bestaat
uit DRIE bladen
FEUILLETON.
VAN HOUTEN S
y
De Schoolarts voor de
Volksschool
bij uitnemendheid.
fa
Het Teeken
van
Helderheid.
Maakt blik als Zilver
verroest ijzer als Staal
en wat geverfd is als
Nieuw!
ZE HELPT HET HUIS
SCHOONMAKEN VAN
ONDER TOT BOVEN.
y4Kg. 0.421
VlO~ - °-18
1 Kg. 1.50
V2 - 0.80
1730
Wiiaiwijksclie tn Lingstrutscle Courant,
Dit Blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond.
Abonnementsprijs per 3 maanden fO."?.
Franco per post door het geheele rijk f 0.90.
Brieveningezonden stukkengelden enz., franco te zenden van den
•Uitgever.
UITGAVE:
Telefoonnummer 38. Telegram-Adres ECHO.
Advkrtbntikn 17 regels f 0.60daarboven 8 cent per regel, groote
letters naai plaatsruimte. Advertentiën Smaal ter plaatsing opgegeven
worden 2 maal berekend. Voor plaatsing van een groot aantal regels en
advertenties bij abonnement worden speciale zeer voordeelige contracten
gesloten. Reclames 15 cent per regel.
(Apen-Zeep)
1571
d
1741
DOOR
dr. D. Herderschee.
III.
(Slot.)
Van niet minder beiang is bet alge
meen onderzoek van alle kinderen, van
htt geheele toekomstige geslacht, zoo
dra zij op school komen. Dan is er nog
tijd beginnende skoliosis met vrucht te
doen hehandelen, hetgeen later ondanks
alle moeite en kosten zoo bittpr weinig
meer helptdan is het nog niet te laat
verwaarloosde rachitische verkrommin
gen afdoende te verhelpen, om zoo latere
minderwaardigheid in den strijd om het
bestaan te voorkomendan is er een
gelegenheid, zooals die nimmer terug
keert, om de moeders voor te lichten
om haar er op te wijzen, dat zij in den
schoolarts hebben te zien den hygiënist
van het huisgezin (Pigeaud).
Zoo breed opgevat zal de schoolartsen
dienst den geheelen mensch eischen.
Dat zal de staat veel geld kostenzeer
zeker, maar bedenk eens, hoe Biedert
heef uitgerekend, dat de opvoeding van
een kind uit het minst gegoede derde
gedeelte der bevolking, ongeveer 3000
Mark kost voor het 14e jaar is bereikt,
m a.w. voor het kind zelf productief wordt
voor het in zijn opvoeding gestoken ka
pitaal rente gaat afwerpen. Wanneer het
kind dus voor dien tijd sterft, is al dat
geld om van de moeite en de zorg
aan de opvoeding besteed, niet te spre
ken weggesmeten 4) wordt het kind
gedurende dien tijd invalide, dan zijn er
nog kapitalen aan dat verloren geld
toe te voegen. Het is dus niet alleen
een plicht, maar ook een oeconomisch
belang voor den staat, schoolartsen aan
te stellen, die hebben te waken tegen
het vermorsen vau zooveel maatschap
pelijk eigendom. En uit Duitsche statis
tieken heeft men reeds de conclusie
getrokken, dat een besparing van dat
eigendom inderdaad heeft plaats gehad
In landen met schoolartsen is de ver
betering van het sterftecijfer voor den
eeftijd der schooljaren veel sterker dan
in de landen zonder die functiona
rissen.1) Een gebied is er, dat om de
genoemde redenen voor zich zelf alleen
reeds het schoolartseninstituut zou wen-
schelijk maken en wel hetschrikkwekkend
gebied, door de tubercolose beheerscht.
HamburgerG) vond in Weenen, en
onderzoekingen uit andere steden be
wijzen, dat dit geen uitzonderingstoestand
is, dat tegen de puberteit ongeveer alle
kinderen uit de volksklasse een tuber
culose besmetting hebben doorstaan
tegen het begin der schooljaren circa
de helft der kinderen. Ia de kringen
der meergegoeden, waar de besmettings
cans zooveel geringer is, zijn deze cijfers
veel lager, maar voor ons is alleen de
volksschool van belang. Wanneer het
Van »DE ECHO VAN HET ZUIDEN.''
67)
Lydia Graham antwoordde niet, maar in
hare oogen was eene bewondering te lezen,
welker uitiDg de vrouwelijke ingetogenheid
verbood.
Terwijl de pudding werd gegeteu, ging de
heer Dale bij zijue nederige gasten ropd om
eenige vriendelijke woorden met hen te wisselen
een handdruk to geven, da kinderen de hand
op hun vlashaar te leggen en deelnemend
naar zieken on afwezigen te vragen.
Terwijl hij stil stond om met een d^r gaston
te spreken, trof hem een vreemd gelaat, 't Was
dat van een oud man, die aan den overkant
der tafel zat e geheel verdiept schseu in di
aangename bezigheid om zich een eind weg
te banen door een fiksch Btuk pudding.
Wie is die man aan de overzijde der tafol?
vroeg Lionel aau den landbouwer, met wien
hij Btond te praten. Ik verheeld niij dat ik
hem ken.
Hij behoort niet tot deze gemeente, myn
heer, antwoorddo de arbeider.
Hij ie met Gaft'er Hayfield gekomen en
zal misschien een bloedverwant van hem zijn,
't Schynt mii wel wat vry toe, mijnheer, maar
Gatier Hayfield was altijd nog al vrijpostig.
Neen, dat is niets te vrijpostig, Willem.
Er bestaat geene reden, waarom hy niet met
Gafi'er zou komen, antwoordde Lionel Dole
goedhartig, 't Doet mij genoegen te zien dat
het eten hem zoo smaakt.
Ja, mijnbeer, dat Z8gt ge met recht,
hernam de arbeider met een gryns; waar hij
ook vandaan moge komen, hij schynt een goeden
eetlust te hebben.
Meer werd er over den vreemdeliug niet
gesproken't was een oud man met witte
kind met tuberculose besmet wordt, do-.n
zich drie mogelijkheden voor le kan het
lichaam in den'strijd tusschen lichaams
cellen cn tuberkelbacillen bezwijken, zoo
als meestal het geval is bij de tuberculose
der zuigelingen 2e kan het lichaam in
dien strijd zulke krachtige teg ngifcen
produceeren, dat alle tuberkelbaCilen
vernietigd worden, en de steeds in over
maat geproduceerde tegengiften een
nieuwe besmetting waarborgen in het
3e geval zijn de gevormde tegengifieu
(antitoxinen) niet sterk genoeg om de
bacillen geheel te vernietigen, maar zij
houden de iaatsten toch zoo in bedwang
dat zij zich voor 't oogenblik niet kunnen
vermenigvuldigen en dus tijdelijk geen
kwaad doen, een zoogenaamde »latente
haard4 vormend. Wanneer nu de weer-
sffltnd van het lichaam zoo groot mogelijk
wordt gemaakt, door den voedlngstoe-
staüd en de uiterlijke omstandigheden
zoo gunstig mogelijk te maken, dan kan
tenslotte het lichaam voorgoed overwin
nen, omgekeerd zullen slechte hygiënische
omstandigheden, m3Ze'en, kinkhoest ot
andere ongunstige invloeden, de tuber
kelbacillen een voorsprong geve uit de
oorspronkelijke plaats vao besmetting den
primairen haard, zullen bacillen kunnen
ontsnappen en zich elders in het lichaam
nestelen, daar, waar de bloedstroom hen
afzet en zij voor de vermenigvuldiging
gunstige voorwaarden vinden, zooals na
de pubeiteit en bij volwa-senen bij voor
keur in de longen Heeft zulk een
overstrooming van uit den primairen
haard op groote schaal plaats, dan volgt
de dood door miliairtuberkulose, bij
kinderen meest onder de verschijnselen
van hersenvliesontsteking zijn er slechts
weinig bacillen losgeraakt en is de weer
stand van het lichaam niet te zwak, dan
ontstaan op de plaatsen, waar de bacillen
zich nestelen »secundaire haarden4, die
de verschijnselen geven, welke voor den
schoolarts van zoo'n enorm belang zijn.
De aanwezigheid van een latenten haard
is voor den onderzoeker nauwelijks te
onderscheiden van een genezen haatd,
daar men in beide gevallen is aangewezen
op de steeds aanwezige antitoxinen, die
men qualitatiei kan aantoonen met de
entlngs-reacfie van Pirquet maar het op
treden van verschijnselen van secundaire
haarden is een zeker teeken, dat het
hareD, die hem over de wenkbrauwen hingen,
en met zeer witte bakkebaarden, die zijne
wangen nagenoeg bedekteu. Ilij had een schnm-
schen vogelblik en eeneD neus zoo puutig als
de snavel van een der kraaien, welke opdien
sneeuwachtigen dag een oorverdoovend gekras
in de olmenboomen van Hallgrove aanhieven
Toon het maul in het voorhnis was afgeloopen
ging Lionel Dale rnff zijue gasten naar het
andere gedeelte der pastory. Mevrouw Mor-
dannt en de drie jongere dames wandelden in
net park, door Douglas Dale en sir Reginald
Evorsleigh begeleid.
Mejuffrouw Graham vergat geenszins dat
het inkomen van Douglas Dale even groot was
als dat, van den geestelijke en dat zij twee
pezen op haren boog kon spanneD. Zij zorgde
aan de zijde van Douglas Dale te zijn toen
zij in het plantsoen wandelden en om de
ru tieke bmg over de rivier dwaalden doch
't dnnrde niet lang, of zij bemerkto dat al
bare pogingen te vergeefs waren, en dat, hoe
beleefd en voorkomend hij ook was, zijn hart
ergens anders toefde»
Eu zoo was het ook. In dien bekoorlijken
hot, waar de zware holst in 't helle zonlicht
schitterde, dwaalden do gedachten van Douglas
Dale af naar de beminnelijke Oostenrijksche
weduwe, wier leven hem een zonderling geheim
was, de vrouw, die hij noch vertrouwen, noch
achten kon, maar die hij, zijns ondanks, meer
liefhad dan eenig schepsel op aarde.
Ik was liever bij haar dan bior, dacht
hij bij zichzelven. Hoe brengt zij dezen winter
door, die zoo betooverend voor haar kon zij u
Misschien geheel verlaten of te midden van
die kunstmatige opgeruimdheid, welke nog
doodender is dan de eenzaamheid.
Te z .ven ore van dien avond verzamelde de
hoer van Hallgrove zijne gasten in de gezel
schapszaal der pastorij. Met het vallen van
den avond vermeerderde de sneeuw.
Door het zachte licht van waskaarsen en
den streelenden glans van bloemen, had de
gezelschapszaal een lief aanzien, dat nog aan
trekkelijker werd gemaakt door de vrouwen
figuren, die haar vuldeo.
Aan de spits der vrouwen stond Lydia Graham
schitterend door hare schoonheid en geestes-
lichaam in gevaar verkeert. Dezelfde
verschijnselen kunnen ook ontstaan door
een van buitenkomende nieuwe bacil*
leninvasie, maar in beide gevallen geven
zij den arts een waarschuwing, dat het li
chaam'in strijd is gewikkeld, die korter
of langer (jaren lang) kan duren en
waarvan de afloop onzeker is, waar dus
krachtige ihulp van noode is. Die ver
schijnselen nu kunnen van den meest
uiteenloopenden aard zijn en kunnen
door een leek bijna nooit, door een
deskundige vaak eerst na herhaald, nauw
keurig onderzoek op hun juiste waarde ge
schat worden ouders en onderwijzers zul
len dus lang niet in alle gevallen de hulp
van deti huisarts Inroepen, hier is het
geheel eigen terrein van den schoolarts,
die bij zijn geregelde systematische on
derzoekingen van alle kinderen de ac
tiviteit op het spoor kan komen van
deze gevreesde ziekte, waaraan meer
dan het tiende gedeelte der menschen
te gronde gaat. Tot de genoemde ver
schijnselen behoort o. a. de scrofulose
die door verschillende onzer schoolartsen
in een aantal van 15 pCt.27pCt. der
kinderen werd gevonden Verder be
paalde vormen van conjunctivitis, hals-
kllerzweilingen, vinger verdikkingen (spi
na ventosa), wervellijden, waarbij de
kinderen beginnen te klagen over moe
heid, pijn in den rug e.d. verschijnselen
die vaak voor overwerken of bloedar
moede worden aangez'en dan tubeicu-
lose van het heupgewricht met de klach
ten van pijn in de beeoen, mankloopen
enz. terwijl ook de longtubercoloae geen
uitzondeiing is en vaak zelfs bij 1 pCt.
der kinderen werd aangetroffen. Soms
heeft het lichaam slechts een kleinen stoot
noodig om over het doode punt heen
te komen zijn het dan niet de school
artsen, die juist zulke kinderen moeten
aanwijzen voor de vacantiekolonies die
hier de oudets moeten wijzen op de
noodzakelijkheid hun kinderen aan de
voedzame maaltijden van >klndervoeding4
te doen deelnemen8) 1 Maar er kan en
er moet nog zooveel meer geschieden
veel doen reeds de consultatiebureaux
voor tuberculose, heel wat kinderen, voor
wier geneziDg het een absoluut vereischte
is, worden door hen naar buiten gestuurd
de schoolartsen moeten zooveel mogelijk
in officieel verband worden gebracht
is bestemd om te worden:
GOED en GOEDKOOP
VOEDEND en
GEMAKKELIJK
VERTEERBAAR
gaveD.
Zy had getracht Lionel aan hare zijde te
lokkeu en zat aan eene tafel, overladen met
plaatwerken, waarover hij zich boog, terwijl
zij de bladen omkeerde
Hure glimlachjes en meesterlijk voorgewende
deelneming id de weldadigheid en in de gut-
steÜDgen van den geestelijke, hadden eenen
machtigen indruk op hem gemaakt, welke
gestadig bij hem aanwies. De twee jongere
dames Mordannt bezaten eene natuurlijke
eenvoudigheid, die hem bekoorde; maar deze
landmeisjes verloren te veel bij eene vergelijking
met de schitterende Lydia.
Ik ho>p dat gij ons een echten, onder-
wetschen Kerstavond znlt verschaffen, mijnheer
Dale, zeidu zij.
Ik weet Diet goed wat gij bedoelt met
6en ouderweischen Kerstavond.
't Is mij eigenlijk niet recht duidelijk,
of ik het zelve wel weet, antwoordde de jonge
dame vroolijk Ik geloof dat wij na bet diner
om dien echoonen ouderwetschen haard moeten
gaan zitten en historietjes vertellen, is bet
niet zoo?
Ja, zoo geloof ik dat het gaau moet,
antwoordde de geestelijke. Wat mij bstrett, ik
verklaar mij bereid, gednreDde den geheelen
avond de slaaf van mejuffrouw Graham te zijn
en zal, als zoodanig, al hare bevelen gehoor
zamen, hoe tyranniek zij ook mogen wezen.
Toen men aan tafel zon gaan, was Lionel
genoodzaakt de betooverende Lydia te verlateD,
om zijnen arm aan mevrouw Mordannt aan
te bieden, terwijl genoemde jonge dame zich
moeBt tevreden stellen met het geleide van sir
Reginald Eversleigh.
Aan tafel zat zij evenwel weder links van
haar gastheer en zorgde dat zij gedurende het
diner den meeBten tijd met hem in gesprek was.
Gordon Graham bespiedde vau het beneden
eind der tafel het gedrag zijner zuster en was
tevreden met haren zegepraal.
Als zij goed baar rol speelt, kan zij op
Kerstmis van het volgende jaar hier aan 't
hoofd der tafel zitten, Bprak hy bij zich zei ven.
Na eeDe tnaschenruimte van een klein ball
uur, volgden de heeren de dameB naar de
zitkamer en men begoa muziek te maken.
Lydiu Graham had niets te vreezen van eene
vergelijking met de dames Mordannt. Zy speel
den vrij wtl, maar Lydia was eene bekende
dilettante en had het genoegen te zien dat
Lionel Dale hare meerderheid opmerkte en
waardeerde. Zij kon zich dos veroorlooven,
zoo voorkomend en lief mogelijk tegenover de
meisjes te zijD.
De dames Mordaunt zongen een dnet, toen
een knecht biuuenkwam en tot Lionel Dale
zeide
Er is iemand om n te spreken, mynheer
over eene zaak van bijzonder gewicht.
Wat vooreen man is het? vroeg do rector.
't Ih eene vrouw en zy ziet er dit als eene
Zigeunerin.
Eene Zigeunerin? Die staan hier niette
best bekend.
Neen, mijnheer, antwoordde de man, dat
dacht ik ook, mot betrekking tot het zilver,
weshalve ik John Andrew last gaf er op te
letten, terwyl ik mijoe boodschap gmg doen
Op dit oogenblik hondt John baar in t oog.
Zeer goed, JocksoD. Zeg aan die Zigeu
nerin dat, als baar toestand onverwyld ver
zorging ehcht, zij zich tot Rawlins, in 't dorp,
heeft te vervoegen en ik haar hedenavond niet
kan spreken.
Good, mijnheer.
De man verwijderde zich de dames filor-
deauüt eindigden haar duet en stonden van
de piano op om de gewone complimenten van
de aanwezigen te ontvangen
Nogmaals werd Juffrouw Graham verzocht
om te zingen en opnieuw nam zij plaats voor
de piano, zegevierend in haar bewustzijn dat
aij de twee meisjes verre overtrof.
Nu echter kwam Lionel niet achter het in
strument staan. Hy bevond zich aaD de deur
van het veitrek om den knecht te woord to
staan, als deze misschien nog een boodschap
van de Zigeunerin terugbracht.
En de knecht keerde ook weder en verzacht
nu zyn heer om even buiten de kamer te komeD.
Lionel vroeg verschooniDg en volgde den man
in den gang.
Ik dnrfde daar binnen niet goed sprekeD,
zeide de knecht men een verschrikt gelaat
men is soms zoo fijn van gehoor. De vronw
zegt dat zij u vanavond nog moet zien leven
en dood is er mede gemoeid, zegt zy.
met dergelijke vereenigingen. Aange
drongen moet worden op het stichten
van boschscholen, die na Charlottenburg
overal in Duitschland en elders onver
deelde instemming hebben gevonden.
Zelfs in steden kan men op de speel
plaatsen of op de daken openluchtschool
houden voor kinderen, die dit noodig
hebben in Londen werd dit verleden
jaar reeds met groot succes op 50 scholen
toegepast. Wat er van een systematische
In dat geval zal ik haar ontvangen. Ga
in de zitkamer, JacksoD, en zeg aan mevrouw
Mordaunt dat ik een oogenblik met een mijner
gemeenteleden moet spreken en dat zij en de
audore dames mij gedurende een half nur moeten
verschoonen.
Goed, mijnheer.
De rector ging naar het voorhuis, waar hij
eene onde Zigeunerin bij het vnnr zag zitten.
Zij was zóó van hot hoofd tot de voeten in
baar wollen, in vorm en kleur vreemdsoortigen
mantel gewikkeld, dat men niet wiet wat men
zag. Haar rug was gebogen als die eeoer
vronw van hoogen ouderdom. Vlokken Krijs
haar hingen los over hoar voorhoofd. Hare
huid was brnin en getaand, doch hare schit
terende oogen weerspraken op zonderlioge
wijze haren grijzen schedel.
De Zigeunerin stond op. toen Lionel haar
naderde. Zij boog het hoofd als antwoord op
zijnen vriendelijken groet, doch zij nam geens
zins de honding aan van eene mindere tegen
over eene meerdere.
Volg mij, goede vronw, Bprak Lionel, en
zeg mij wat belaDgryks gy my hebt mede te
Hij ging baar v<K>r Daar zÜn studievertrek,
eene ruime kamer met lage verdieping, van
onder tot boven met ri-jen boeken bezet; een
groote lamp met een lichtscherm stond op een
kleine schrijftafel, een getemperd licht over de
naaste omReving werpende, het overige der
kamer in 't duister latende. Een hoop bont
brandde lostig in den haard, waarbij de ge
wone stoel van den rector stondaan do
tegenovergestelde zijde was een groote, onder-
wetsche. gemakkelye stool.
Ga zitten, goede vrouw, sprak Lionel,
dien Iaatsten stoel aanwijzende. Gy hebt my
misschien veel te zeggen.
Hii nam zelf ook plaats en leunde op zyne
schrijftafel, met een ivoren vouwbeen spelende.
Ik heb n veel te zeggen, Lionel Dale,
antwoordde de vrouw, met eene stem, wier
klank plechtig en welluidend was en die on>
willeken lig den hoorder trof. Ik heb n veel
te zoggen en gij znlt wel doen, goed op te
letten en te luisteren Daar mijne waarschnwing.
(Wordt vervolgd).