^kjommer 38 Zondag 12 Mei 1912. 35 Jaargang. Tweede Blad. MONKEY BRAND Opening van de Vakschool voor schoenmakers te Oisterwijk. en i malta Het Teeken O van Helderheid. (Apen-Zeep) Maakt blik als Zilver verroest ijzer als Staal en wat geverfd is als Nieuw ZE *1ELPT HET HUIS SCHOONMAKEN VAN ONDER TOT BOVEN. Woensdag had te Oisterwijk de plech tige opening plaats van de vakschool voor schoenmakers, opgericht door de R. K. verceniging tot bevordering van het vakonderwijs voor schoenmakers te Oisterwijk. Een der lokalen van de voormalige, openbare lagere school is als een flink, luchtig fabriekje ingericht, terwijl een daarnaast gelegen lokaal bestemd is voor het geven van teekenonderwijs. Voor gelegenheid der plechtige opening had men alles met bloemen en planten versierd, zoodat het geheel een aangenamen indruk opleverde. Te ruim half drie vulden zich de gebouwep met bestuur, leeraars, leerlin gen en vele genoodigden. Onder deze laatsten merkten wij o. m. op onzeyi Voorzitter den heer Jos de Pont, het bestuurslid F. Mannaerts, den WelEd. Gestr. Heer D. van Oppenraaij, districts schoolopziener, A. P. Staalman, rijks enquêteur, den Edelachtb heer burge meester, den ZeerEerw. heer pastoor met kapelaan, vertegenwoordigers van de Singermaatschappij, van de firma Alberts, benevens tal van schoenfabri kanten en werklieden. De Voorzitter der vereeniging Dr. Th. Verhoeven, nam het woord en sprak als volgt Als voorzitter van de R. K. Vereeni ging tot bevordering van 't Vakonderwijs voor schoenmakers valt mij de eer te beurt u hier welkom te heeten, toe te spreken en eenen kleinen uitleg te geven van het ontstaan der Vakschool voor schoenmakers die straks geopeqd zal worden. Ik wil hier eerst de vraag stellen Was het wel noodig en nuttig dat eene vakschool voor schoenmakers tot stand kwam Hierop kunnen we volmondig ant woordden Ja, en er £aan toevoegen 't is zoowel voor werkgever als werk nemer in het schoenmakersbedrijf van het grootst belang dat een dergelijke vakschool is opgericht en durven te beweren, dat het voor de schoenindustrie in den lande van onbeschrijflijk nut zou zijn geweest wanneer vakscholen als Amsterdam, Drunen en de deze reeds voor een 10 tal jaren in het leven waren geroepen. Want mijneheeren 't is over 't alge meen tegenwoordig met de vakkennis bij de schoenmaker treurig gesteld. Hoe vreemd klonk het mij in de ooren, toen ik reeds een 7 a 8 tal jaren ge leden van de werklieden-schoenmakers alhier moest vernemen, dat het onmoge lijk was hun zoons het schoenmakersvak te laten leeren. Ik kon het niet gelooven dat dit zoo was. 't Was me onbegrij pelijk en 't leek me iets tegenstrijdigs, dat in eene Gemeente waar het hoofd bedrijf is den schoenindustrie het schoenmakersvak niet meer geleerd kon wordenik meende dat bij elke in dustrie, wil zij bloeien, de hoofdvereischte was, goede vakkennis zoowel bij patroon als werkman in dien tak der industrie. Doch mijne heeren, ik kan me verbazen over een dergelijken toestand het feit was er want ook werkgevers in 't schoen makersvak alhier, met wien ik dezen toestand besprak, konden niet anders als mij bevestigen het bestaan van een dergelijke wanverhouding. En zoudt gij nu meenen dat deze werkgevers er iets bijzonders in zagen dat zij er aan dachten dat een derge lijke toestand op den duur hun industrie moest benadeelen Neen, het scheen hun de gewoonste zaak der wereld er werd niet over geklaagd. Maar niet alleen hier te Oisterwijk doch ook elders kwam dergelijke toe stand voor. En het gevolg hiervan Ie Achteruitgang in 't handwerk. 2e Meer machinaal fabriceeren. 3e Overproductie van slecht schoeisel. 4e Bederf der schoenindustrie. Nu wil ik hiermede niet zeggen dat alleen verminderde vakkennis de oorzaak van dezen toestand is neen ook andere factoren zijn er die hier invloed hebben gehad. Zoo o. a. de wijze van installatie van de schoenfabrieken door buitenlandsche maatschappijen het zoogenaamde toepassen van „Huur- systeem", waardoor n/ef-kapitaalkrach- tige schoenfabrikanten een overproductie van slecht schoeisel tegen eiken prijs aan de markt brengen, omdat de noodige vakkennis èn bij patroon èn bij werkman ontbreekt en omdat de huur der machines op tijd betaald moet worden. De groote buitenlandsche maatschap pijen die de machines verhuren, be kommeren zich weinig om den bloei der schoenindustrie hoofdzaak is voor hengroot dividend maken. De schoenfabrikant die meent dat goed werk geleverd kan worden, wan neer noch hij, noch zijn werklieden goede vaklieden zijn, wanneer hij slechts lste klas machines heeft, vergist zich terdegen. Neen, mijneheeren, dergelijke fabri kanten zijn geene bewonderaars der schoenindustrie zij zijn knoeiers die er voor zorgen dat de goede naam van 't Hollandsch schoeisel ontnomen wordt. Gelukkig zijn er nog mannen die den tak der industrie een goede schop vooruit weten te geven, schoenfabrikan ten, zoowel in machinaal als in 't hand werk, die door hunne vakkennis en die hunner werklieden ervoor zorgen dat iets degelijks, iets fijns aan de markt gebracht wordt, wier productie concur reert met het beste uit het buitenland. Dergelijke menschen, die de Hollandsche industrie in deze op peil weet te houden, ja hooger opvoeren, moeten gewaardeerd worden. De nieuwste ingerichte machinale schoenfabrieken leveren tegenwoordig schoeisel, dat het fijn handwerk evenaart, p.w.z. wanneer de bekwame vakkennis bij een werkman aanwezig isvoordat een schoen afgewerkt een fabriek ver laat gaat hij door vele handen wil men een fijn product afleveren dan diene elke werkman een goede vakman te zijn. Nu kan deze vakkennis nooit in eene machinale schoenfabriek opgedaan wor den elke werkman heeft hier bij de samenstelling van een paar schoenen slechts een gedeelte voor zijne rekening. De noodige vakkennis dient elders opgedaan te worden ofwel in eene handschoenmakerij ofwel op eene vak school zooals in A'dam, Drunen en Oisterwijk. Nu zijn de handschoenmakerijen in de laatste jaren in de knel geraakt de klein-bedrijven werden verdrongen door de groot-industrie. Jammer ge noeg, want het is zeer gewenscht dat de klein-bedrijven blijven bestaan. Ook hier is alweer de hoofdoorzaak mee te weinig vakkennis. De ondervinding leert dat daar, waar deze vakkennis aanwezig is de handschoenmakerijen een goed bestaan hebben goed handwerk heeft steeds zijn koopers, er zijn zelfs machinale schoenfabrieken die hunne waar met „Handwerk" merken om het goed aan den man te brengen. Uit mijne beknopte, korte beschou wing komt men tot de conclusie dat, wil men de schoenindustrie bevorderen, inrichtingen moeten komen waar het vak geleerd kan worden. Ik zeide het reedsA'dam en Drunen heeft een der gelijke inrichting, een Vakschool voor schoenmakers. Waalwijk heeft voor deze industrie zijn middelbaar Technische school waar mannen gevormd dienen te worden die de Technische vraagstukken van deze nijverheid op kunnen lossen en andere voor kunnen lichten, technisch advies kunnen geven. Doordrongen van 't besef dat in Oisterwijk iets gedaan moest worden om de schoenindustrie alhier tot meer bloei te brengen is de R. K. Vereeniging tot bevordering van het vakonderwijs voor schoenmakers alhier, opgericht met het doel „oprichten en instand houden eener vakschool voor schoen makers". In 1910 met de werkzaamheden be gonnen zijn wij tot ons doel genaderd. In September 1910 werd door't Bestuur van 't PI. Comité van de Kath. S. A. alhier eene vergadering belegd waarop uitgenoodigd waren de Besturen van de Schoenmakerspatroonsbond en van de Lederbewerkers-arbeidersbond, om de vraag te bespreken„Is het in 't be lang der patroons en werklieden in de schoenindustrie dat er opgericht worde eene vakschool voor schoenmakers". Om deze bespreking niet in duigen te doen vallen, werd tevens uitgenoodigd tot deze vergadering de WelEd. Heer Staalman, regeerings-enquêteur van de winkelnering, destijds hier werkzaam de Heer Staalman kon hier goede invloed uitoefenen. In deze vergadering werd de Heer Staalman de leiding der vergadering opgedragen. Het gevolg dezer bijeenkomst wassamenstellen eener voorloopige commissie die een onderzoek in zou stellen naar de al of niet wenschelijkheid eener vakschool voor schoen- makers. Deze commissie ging eenkijkje nemen naar de vakschool te Drunen. Wat daar de commissie-vak lieden zagen was hun onbegrijpelijk, dat jongens van 13, 14 en 15 jaar reeds zooveel konden presteeren, als schoen makers hadden ze nooit kunnen ver moeden het scheen hun dat deze jongens reeds zulke bekwaamheid be zaten als in Oisterwijk jonge mannen van 20 jaar. Laat ik hier nog even met lof ge denken over de vriendelijke ontvangst die ons daar van de zijde van 't school bestuur te beurt viel. Na dit bezoek was de Commissie één- parig van oordeel dat we hier ook een dergelijke inrichting moestentot stand brengen. Nu bestond hier een teekenschool van de gemeente. Overwogen werd of het wenschelijk zou zijn Vakschool met Teekenschool onder één Bestuur d. i. in deze het Gemeente-Bestuur te brengen of moesten beide inrichtingen gescheiden blijven waardoor de Vakschool van particulier initiatief uit moest gaan. Na overleg met den WelEd. Gestr. Heer de Groot In specteur Middelbaar Onderwijs en 't Gemeente-Bestuur werd het raadzaam geacht beide inrichtingen gesplitst te houden. Zoo is dan onze Vakschool uitgegaan van eene vereeniging. U ziet daar het locaal voor de Gemeentelijke Teeken school hier voor onze Vakschool. Beide inrichtingen kunnen veel nut stich ten voor onze Gemeente en daar buiten Het Vakonderwijs staat in 't teeken des tijds. In de laatste jaren is in Nederland op dit gebied veel gedaan; in 't Buitenland'heeft men ons een voorbeeld gegeven. Iedereen die zich op gebied van Industrie beweegt, weet dat de In dustrie heel veel gebaat wordt, Wanneer Vakonderwijs bevorderd wordt. Er zijn er misschien nog wel die een opleiding in eene Vakschool te schoolsch vinden doch deze zullen allengs eene andere meening worden toegedaan de schoen fabrikanten zullen mettertijd de jongens die een volledige cursus op een Vak school als deze hebben doorgemaakt gaarne in hun dienst nemen derge lijke gevormde jongens zullen dan ook een hooger loon kunnen bedingen dan hunne collega's die direct wanneer zij aan de Leerplichtwet voldaan hebben op de een of andere fabriek gaan en daar eenige jaren als loopjongen hebben dienst gedaan. Mijne heeren, we staan op 't punt deze school te doen openen ons doeloprichten eener vakschool is bereikt. Nu willen wij ons niet de eer aanmatigen dat wij de eerste zijn geweest hier, die Vakonderwijs voor schoenma kers tracht te bevorderen. Neen, mijne heeren, reeds jaren] geleden was hier eene gelegenheid tot stand gekomen waar in onderwijs werd gegeven in Vak- Teekenen en Patronen maken. Dankzij de aansporingen van den oprichter van den A. N. Bond v. Schoenfabrikanten de Heer Travaglino z. g. om Vakonder wijs te bevorderen, werd alhier vooral door den ijver en bemoeiingen van den Heer C. Koole in 1901 deze onderwijs inrichting in 't leven geroepen. In 1905 nam de Gemeente deze Schoenmakersvak Teekenschool over en werd daarna op deze Gemeente Teekenschool naast Vak- teekenen voor schoenmakers ook Bouw kundig teekenen onderwezenhetjwezen der schaol was daardoor iets veranderd 't vakteekenen voor schoenmakers raakten nu wat op den achtergrond terwijl patronen maken geheel verloren ging- Nu is er dan weer eene andere in richting tot stand gekomen. Niet alleen Vakteekenen en Patronen maken zal onderwezen doch ook bekwame hand werkers dienen hier gevormd te worden, terwijl in alle onderdeelen die voor een werkman van belang kunnen zijn les gegeven zal worden, de leerlingen dienen ook met verschillende machines vertrouwd gemaakt, eerst met kleinere machines die voor handschoenmakerijen van dienst kunnen zijn en later ver moedelijk met meer groote ingewikkelde machines. Wanneer dan een dergelijke school jaren en jaren zijn invloed heeft doen gelden zal dat van onbeschrijfelijk nut zijn voor de Schoenindustrie. Nu rest ons nog, mijne heeren, allen dank te betuigen voor de hulp die ons Bestuur heeft mogen ondervinden. Aller eerst danken wij onze Regeering, het Bestuur van Provincie en Gemeente voor hunnen krachtdadigen financieelen steun. De HoogEd. Gestr. Heer de Groot zij hier bijzonder genoemd als de persoon die ons zijn goeden raad gegeven heeft. Gij allen die ons op eenigerlei wijze van dienst geweest zijt wordt hier openlijk dank betuigd. Hedenochtend hebben we „Gods Zegen" over deze inrichting afgesmeekt. Moge dan met de hulp des Allerhoogsten deze school bestaan tot bloei der schoen industrie en tot welvaart van Oisterwijk. Dat deze rede luide werd toegejuicht zal wel niet behoeven te worden vermeld. Nadat hierop de eerewijn was rond gediend, verzocht de Voorzitter aan den burgemeester, den Edelachtb. heer Kei zer, de school officieel te willen openen. Deze sprak dan: Volgaarne voldoe ik aan 't verzoek van den voorzitter van de R. K. vereeniging tot bevordering van het vakonderwijs voor schoenmakers om deze school te openen, doch ik wil dit niet doen al vorens een woord van lof gebracht te hebben aan het. bestuur dat bezield met een taaien ijver en een onverflauwde energie, alle moeilijkheden wist te boven te komen en dit resultaat wist te ver krijgen, mijne heeren, ook bij mij staat het buiten allen twijfel of deze school zal bijdragen tot nog meer opbloei van de schoennijverheid wat ook een dircete opbloei is van Oisterwijk. Daarom ver klaar ik gaarne deze school voor geopend (langdurig applaus). De heer Jos de Pont, voorzitter van den Alg. Ned. Bond van Schoenfabrikan ten, verkreeg hierna het woord. Het is mij, als voorzitter van den Alg. Ned. Bond. van Schoenfabr., een waar ge noegen het ijverige bestuur te compli menteeren met de totstandkoming van deze school. De Voorzitter uwer'ver eeniging zei het zoo juist in zijn rede, dat, wil de schoenindustrie bloeien men bekwame, goed onderlegde vaklieden moet hebben. En het groote euvel van de hedendaagsche toestanden zit juist hierin, dat men op de fabrieken zijn vak niet meer volslagen leert, wat vooral voor Oisterwijk, waar het handwerk nog den boventoon voert, van ingrijpend belang is. Spreker wil daarmede niet zeggen dat voor arbeiders, werkzaam op de machinale fabrieken, het minder noodig is dat zij 't vak ook grondig ken nen, want al heeft men nog zulke goede machines, ze zijn waardeloos als men geen goed onderlegde vaklieden heeft. Verder zegt spreker het te betreuren, dat de industrie te kampen heeft met die groote maatschappij welke de machines verhuurt. Door de macht van haar kapitaal weet die maatschappij veel te dwingen. In het belang van de in dustrie hoopt spreker echter dat deze toestand niet zal bestendigd blijven, doch het nog slechts maar een kwestie van tijd zal zijn, dat verbetering in dezen ongezonden toestand kan worden ge bracht. Spreker feliciteert het bestuur van de vakschool dogmaals met aeze stichting, ook omdat hij gelooft, dat de in Waal wijk op te richten Rijksvakschool niet dat zal geven voor de arbeiders wat men er zich aanvankelijk van heeft voor gesteld. Immers, de jongens die nu deze school bezoeken, kunnen niet iederen dag heen en weer gaan. Van vakscholen zooals nu hier, verwacht spreker veel in de toekomst. Spreker drukt dan ook allen op het hart om hun jongens naar deze school te zenden, (warme toejuiching.) De Voorzitter deelt hierna mede, dat verschillende autoriteiten, zooals de minister van Binnenlandsche Zaken, de minister van Landbouw, Handel en Nij verheid, de Commissaris van de Konin gin, de inspecteur van het M. O. den WelEd. Heer de Groot, de heer van Gijn, directeur van de Rijksvakschool te Waalwijk, de directeur-generaal van den Arbeid de heer H. Bressers, Jhr. Verheijen te Loonopzand en verschillende leden van de provinciale staten uit het district, kennis hebben gegeven dat zij tot hun groot leedwezen verhinderd zijn deze plechtigheid bij te wonen. Alsdan verkrijgt de WelEerw. Heer Huibers, adviseur van het plaatselijk comité der K.S.A., het woord. Spreker zegt niet technisch op de hoogte te zijn van het vak en daarom zal denken aan Schoenmaker blijf bij je leest." Alleen wenscht hij ook hier het bestuur, mannen die een echt R.K. stuk werk hebben verricht, mannen die niet ver waterd zijn, zooals er tegenwoordig zoovelen zijn, te feliciteeren met het resultaat van hun langdurigen en dik wijls zwarenarbeid. Wat hij in het be lang van deze school kan doen en dat is de jongens van het patronaat steeds aansporen om van dat onder wijs te profiteeren, hun altijd wijzen op het groote, onschatbare nut van vak onderwijs zal hij steeds met genoegen doen. De heer Staalman, alsdan het woord verkrijgend, zegt dat de totstandkoming een feit is van inderdaad groote be- teekenis, uit menigerlei oogpunt be schouwd. Er is hulde gebracht aan de voortvarendheid van de commissieleden, ik wil hun lof toezwaaien voor de groote verantwoording die zij op zich nemen, want, zegt spreker, die is groot, deze is verstrekkend. Uitvoerig gaat hij na wat de gevolgen van een vakschool zijn voorden werkman Hij wijst er op, dat de werklieden de stichting aanvankelijk niet met volle sympathie hebben begroet, 't Heeft hem bij zijn rondgang in Oisterwijk, getroffen, dat de werklieden geen vertrouwen hadden in hun toekomst. Dat is niet goed gezien. Er is een toekomst voor een ontwikkeld arbeider, zij hij dan op een fabriek of op een handwerkplaats'. De patroons moeten zorg dragen dat ontwikkelde, goedgeschoolde werk lieden een toekomst hebben. De werk lieden moeten vertrouwen stellen in de toekomst en vertrouwen in de patroons, dan alleen zal ook deze school ware vruchten afwerpen. Spreker eindigt zijne rede met den wensch dat Gods zegen steeds opjdeze inrichting moge rusten. De districts schoolopziener de heer van Oppenraaij, het woord bekomende zegt, hoewel dit onderwijs niet binnen zijn ambtskring is gelegen, er toch ge- noeg aanrakings punten zijn. De taak van het lager onderwijs is om de kin- deren voor te bereiden tot het leven. De tijd echter waarop de meesten op de school vertoeven is gebleken veel te kort te zijn. Daarom is het noodig dat er komt een schakel tusschen het ver laten van edschool en het in betrekking, het in dienst gaan. Die schakel is de vakschool. De lagere school kan on mogelijk dat geven wat een vakschool kan geven. Daarom is het zoo hoog noodzakelijk dat allen dergelijke scholen bezoeken. Spreker zegt dat de vakschool van groot belang is voor de industrie doch in het bijzonder voor de werklieden. De laatste spreker, de heer C. Kooien, secretaris der vereeniging bracht aan allen die aan de totstandkoming van deze school hunne medewerking hebben verleend hartelijk dank, in 't bijzonder aan de heeren Staalman van Oppenraaij, aan den minister van Binnenlandsche Zaken, aan de Prov. Staten, aan den burgemeester en aan het gemeentebe stuur. Daarna verzocht hij den steun Ma van het Zuiden. r 1571

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Echo van het Zuiden | 1912 | | pagina 5