Nummer 66
Zondag 17 Augustus 1913.
36e Jaargang.
Tweede Blad.
VERSLAG der Kamer van Koop-
Landbouw.
Buitenland.
België,
Duitschland.
JLandel en Fabrieken te WAAL
WIJK, betreffende den toestand van
den handel, de nijverheid, de
scheepvaart en van den land- en
tuinbouiu over het jaar igi2.
Uit Wijk c. a schrijft men ons
De industrie in deze gemeente is
slechts van weinig beteekenis. Alleen
de N.V. „De Vlijt" zijnde een manden
en stoelenfabriek, is voor deze gemeen
te van groot belang. Veel wordt door
deze fabriek naar Engeland en Duitsch-
land uitgevoerd. Aan deze inrichting is
tevens verbonden een groote teenschil
le rij.
In deze gemeente behooren thuis vier
schepen en eene schroefstoomboot, wel
ke steeds met goede vrachten van hier
naar Rotterdam vaart.
De fruithandel was matig met lage
prijzen.
De veeteelt leverde, door de hooge
prijzen, goede resultaten.
De veldgewassen leden veel van de
aanhoudende regens. Het hier gemelde
geldt ook in hoofdzaak voor de gemeen
te Veen.
Uit Andel berichi men
De opbrengst der landbouwgewassen
bleef in 1912 tengevolge van de vele
regens beneden het middelmatige.
Ook de frultopbrengst was middel
matig. wat vooral te wijzen is aan den
Septemberstorm, die veel onrijp fruit
afsloeg-
De ziekte in de aardappelen veroor
zaakte veel schade. De handel hierin
zoowel als in fruit, was traag en luste
loos.
Overvloed van gras en hooge vee-
prijzen maakten 1912 tot een zeer voor-
deelig jaar voor de veehouderij en de
IjUerib
)e nijverheid en de scheepvaart ble
ven stationnair.
De toestand in de gemeente Besoijen
was ongeveer gelijk aan dien te Waal
wijk.
In de schoenfabrieken was het geheele
jaar door voldoende bedrijvigheid.
De Naamlooze Vennootschap Stoom-
schoenenfabriek, voorheen Jos. Groenen
schrijft
Het jaar 1912 was voor onze zaak
van groot belang.
De steeds toenemende vraag naar fijner
schoenwerk, de groote afzet, welke ons
fabrikaat vooral op de buifenlandsche
markt vond, openen gunstige vooruit
zichten voor de toekomst.
Met het oog daarop werd onze zaak
in den aanvang van dit jaar niet onbe
langrijk uitgebreid en geheel gereorgani
seerd.
Bij akte van 11 Januari 1913 werd
opgericht de „Naamlooze Vennootschap
Stoomschoenenfabriek voorheen Jos.
Groenen". De koninklijke bewilliging op
de statuten der Naaml. Vennootschap
werd verleend bij K. B. van 29 Januari
1913. Staatsblad No 64.
Tot Directeur werd benoemd de heer
Jan Groenen te Besoijen als Commis
saris fungeert de heer Mr. B. Timmer
mans te Waalwijk.
De statuten werden gepubliceerd in
het bijblad van de Staatcourant No. 51.
De fabriek wordt geheel verbouwd,
aanmerkelijk uitgebreid en geinstalleerd
met de nieuwste machines volgens het
original Goodyear Welt systeem.
Met deze gegevens meenen wij thans
te kunnen volstaan.
Waar reeds tot heden ons artikel in
binnen- en buitenland met succes con
curreerde en juist het fijne schoenwerk
overal veel sterker gevraagd wordt, ver
trouwen wij, dat onze zaak in haren
nieuwen vorm een tijdperk van bloei
moge tegemoet gaan.
Uit Vrijhoeven- Capelle schrijft men
Gedurende het afgeloopen jaar was de
hooihandel in het algemeen levendig. In
de eerste helft des jaars varieerden de
prijzen voor eerste qualiteit hooi tus
schen f36,en f30,voor tweede
kwaliteit tusschen f22 en f 18 per 1000
K.G. Vervolgens liepen deze respectie
velijk terug tot f 28 f 24 en van f 20
f 17 per 500 K.G.
De landbouwproducten, behalve ha
ver, die gelijk verregende, gaven een
vrij goed resultaat.
De handel in vee ging vlug en aan
hoogere prijzen dan in 1911. De gezond
heidstoestand van het vee was gunstig.
De Coöperatieve Stoomzuivelfabriek „De
Toekomst" nam ook in 1912 weer in
bloei toe. De werking der fabriek als
mede de boterprijzen gaven reden tot
tevredenheid.
Het debiet van de stoomgr utter ij „de
Hoop" schijnt zich nog steeds uit te
breiden.
De hooipersen hebben in 1912 vrij
geregeld gewerkt.
In de schoenmakerijen viel meerdere
bedrijvigheid te bespeuren, terwijl de
winkelnering geen reden tot klagen had.
Ook de scheepvaart was in 1912 be
ter dan 's jaars te voren.
Uit 's Gravenmoer meldt men
Het jaar 1912 met zijne overvloedige
najaarsregens was voor deze gemeente
niet in alle opzichten gunstig te noemen.
Het hooi gat een uitstekend gewas.
De toemaat echter verregende dermate,
dat hij als veevoeder ongeschikt bleek.
De weiden waren in den natijd te dras
sig om afgegraasd te worden.
De rogge gaf in vergelijking met 1911,
slechts een matig beschotde haver
mislukte geheel.
De aardappelen muntten uit door op
brengst als kwaliteit. Met den invoer van
eene nieuwe soort poters „de roode star"
had het bestuur der land- en tuinbouw-
vereeniging werkelijk succes. Mangel-
wortelen bleven beneden het middelma
tige, -knolrapen daarentegen waren goed.
De herfstknollen beteekenden niets, zoo
dat de naschaar van den akker geducht
tegenviel
Dank zij de aanwezigheid van een
tuinder van het Westland, neemt de tuin
derij alhier steeds grooter afmetingen
aan. Toch was de groententeelt niet
erg loonend, daar de prijzen hiervan,
evenals die van koolsoorten en peren
zeer laag waren. Gaandeweg komt hier
echter meer samenwerking, terwijl het
Bestuur van bovengenoemde vereeniging
door het geven van een tuinbouwcursus
en lezingen meerdere kennis tracht te
verspreiden. De fruitteelt breidt zich nog
voortdurend uit. Steeds meer boomgaar
den worden aangelegd.
Peren, we zeiden het reeds, waren
laag in prijs en na den storm van 27
Aug. schier waardeloos. Ook de prijzen
der schaars gewassen appels, waren niet
hoog. Beter waren die der zwarte bessen.
De veestapel verkeerde in goeden
doen. De mesterij leverde uitstekende
resultaten. Vette varkens en kalveren
gingen aan hooge prijzen vlug van de
hand.
Aan paardenfokkerij werd weinig ge
daan.
In de bouwvakken heerschte het ge
heele jaar door vrij groote bedrijvigheid.
De hooihandel, met veel verzending
naar Duitschand, ging vlug. Diensvolgens
hadden de hooipersen geregeld te wer
ken.
De hand-schoenmakerijen, waarin
hoofdzakelijk zwaar vetleeren schoeisel
vervaardigd wordt voor bazen uit Don
gen, hadden geregeld te werken.
De vervaardiging van z.g. „pietekant",
vroeger zoo'n voorname tak van huisin
dustrie alhier, geschiedt thans, om de
geringe loonen, nog slechts bij uitzon
dering en dan meest om de kunst zelve.
De Rijnschippers maakten door het
vervoer van steenkolen uit Duitschland
en van bietwortelen tijdens de langdu
rige campagne der suikerfabrieken een
vrij goed jaar.
In afwijking van vorige jaren brachten
vele schippers hier den winter door, wat
neringdoenden natuurlijk ten goede
kwam.
De beerschipperij ging opnieuw achter
uit, wat hoofdzakelijk is toe te schrijven
aan het sterk toenemend verbruik van
kunstmeststoffen.
Omtrent Meeuiven en Drongelen schrijft
men ons
De handel in deze beide gemeenten
bepaalt zich hoofdzakelijk tot dien in
vee en voederartikelen De omzet van
voederartikelen nam toe, terwijl de vee
handel zeer levendig was.
De landbouw, die zich aanvankelijk
gunstig liet aanzien, viel, door vele re
gens, ten slotte tegen.
Vroeg gewonnen graangewassen kwa
men goed binnen, de latere soorten
mislukten zoo goed als geheel.
Tuinbouw is hier van weinig betee
kenis, ooftteelt daarentegen breidt zich
voortdurend uit. Door regen en storm
echter hadden de fruittelers een zeer
ongunstig jaar.
De cultuur van teenen voor manden
en vlechtwerk krijgt steeds grooteren
omvang.
De paardenfokkerij leverde bevredi
gende resultaten. De kruising van warm
bloed met koudbloedpaarden begint ook
hier door te dringen. De laatste soorten
echter achten wij voor het landbouwbe
drijf in deze streken minder geschikt.
De hooge prijzen voor Duitsche reke
ning voor de jonge kruiselingen besteed,
drijven echter in die richting. Zulke eene
irrationneele fokkerij moet en zal zich
echter op den duur wreken.
De veehouderij leverde door de hooge
prijzen voor alle soorten rundvee uitste
kende resultaten. Toch houdt men hier
in de veefokkerij nog veel te weinig
rekening met het vaderdier en begrijpt
niet, van welke overwegende beteekenis
een goede afstamming gewoonlijk blijkt.
Ook op de productiviteit van het melk
vee wordt bitter weinig gelet.
De schapenhouderij leverde goede re
sultaten op. Schapen, lammeren en wol
brachten hooge prijzen op.
De schepen, welke de havens te
Meeuwen en Drongelen binnenvaren,
voeren meest basalt- en grintslag voor
de wegen, pulp, bouwmaterialen, schuim
aarde voor de landerijen en kunstmest
stoffen aan.
In het najaar worden van hier veel
bieten verzonden.
Te Meeuwen werd in 1912 aan den
loswal op Hagoort eene weegbrug ge
plaatst, die in eene sinds lang gevoelde
behoefte voorziet.
De Nijverheid is hier van slechts ge
ringe beteekenis. Temeer wordt daarom
gestreefd naar opbeuring van het land
bouwbedrijf in den ruimsten zin van het
woord. Een cursus voor landbouw werd
gegeven de oudleerlingen van dien
cursus exploiteeren thans een proefveld
en hebben eene landbouwbibliotheek
opgericht.
Voor de boerenmeisjes werd met
Rijkssubsidie te Droiïgelen een cur-
sus gegeven, hoofdzakelijk over zuivel
bereiding en veevoedering.
Dat onze streek zeer veel handelt met
Waalwijk en geregeld door ons de week
en jaarmarkten aldaar bezocht worden,
is voldoende bekend.
Zelf fabrikpnt.
De boer is zelf fabrikant. Fabrikant
van voedergewassen. Een groot gedeel
te van wat hij in zijn stal noodig heeft
als voer voor zijn vee, kan hij zelf win
nen op zijn land. En hoe meer hij met
oordeel wint, hoe minder veevoeder hij
behoeft te koopen. Het is nu de tijd
voor het zaaien van stoppelknollen. Na
het maaien komt weer het zaaien. Maar
eerst de ploeg en de kunstmest. Het
stoppelland moet licht omgeploegd wor
den. Daardoor verdwijnt de stoppel en
het onkruid. Daarna zaaie men 250 K.G.
patentkali en 300 K.G. superphosphaat
per Hectare, de patentkali ook is op
zandgrond, na den roggeoogst onont
beerlijk, om flinke, groote knollen te
krijgen. Daarna zaaie men het knolzaad
niet te dicht. Ook aan dit laatste denke
men. Wie dicht zaait, kriigt knolgroen,
geen knollen. En nu over de waarde
en het toedienen van het fabrikaat. De
knollen bezitten een hoog gehalte aan
licht verteerbare koolhijdrajen. Hun ruw-
eiwit (ongeveer l°/o) bestaat voor een
belangrijk deel uit amiden (geen eigen
lijk eiwit). In de aschbestanddeelen komt
veel kali en natron, weinig kali
en f osforzuur voor. Men geve de
knollen niet aan trekdieren, maar aan
melk- en mestvee en aan varkens, maar
niet meer dan dat l/4 of '/a van de dro
ge stof van rantsoen van de knollen
komt. De knollen hebben een gunstigen
invloed op de vertering. Natuurlijk moe
ten zij goed gereinigd worden. Dan kan
men 10 a 12 K.G. knollen per beest
en per dag voeren. Stoppelknollen blij
ven dus een bijvoer. Om bij de voede
ring den knollensmaak van de melk te
voorkomen is het gewenscht, het knol-
toer, voor men het in de stal haalt,
eenigzins te laten verwelken, het voer
niet in den stal te bewaren, geen knol
len voeren vlak voor of tijdens het
melken. Als men de koeien in een af
zonderlijke ruimte melkt, waar geen
knollen bewaard of gevoederd worden,
blijft de knollen smaak van de melk
weg. Als men dus het land oordeel
kundig behandelt, in elk geval bemest
met kali (ook k a n e t is geschikt
namelijk 500 K.G. per Hectare), de
knollen niet te dicht zaait en volgens
bovenstaande voorschriften voert, blijken
zij een zeer bruikbaar voer te zijn, voor
al ook, omdat de koeien ze gaarne eten.
De wereldtentoonstelling te Gent.
Op de wereldtentoonstelling te Gent
zijn de gevolgen van een minder gun
stigen gang van zaken reeds merkbaar.
De rechtbank van Koophandel heeft in
de afgeloopen week, naar de Brusselsche
>Gazette< mededeelt, zes faillissementen
uitgesproken, die alle firma's betreffen,
welke op de wereldtentoonstelling expo-
seeren. Het belangrijkste faillissement
geldt een Engelsche firma, die een houten
hotel gebouwd heeft, om vreemdelingen
een onderdak te verschaffen. Deze firma
werd met een kapitaal van IO millioen
francs opgericht, dat echter reeds na
enkele weken tot 21/2 millioen geredu
ceerd moest worden. Thans zijn de
eigenaars, respectievelijk de directeuren,
uit Gent verdwenen. Aangenomen wordt,
dat bij dit bankroet alleen 1.800.000
francs verloren gaan- De andere faillisse
menten betreffen hoofdzakelijk de ver
makelijkheden in het Lur.a-park.
Aug Be bel. f
Rijksdagafgevaardigde, Aug. Bedel is
Woensdagmiddag overleden.
De 73-jarige leider van de sociaal
democraten in Duitschland was reeds
gerulmen tijd ongesteld en had in Ziirich
herstel voor zijn gezondheid gezocht.
Vandaar bereikt ons dan ook het bericht
van zijn dood, die voor de »roode broe
ders5 niet alleen in Duitschland, maar
van de geheele internationale gemeen
schap ongetwijfeld een zware slag is.
Oneenigheid in de Chr. Historische Partij.
Drie Hoofdbestuursleden namen
hun ontslag.
Over de leiding der Christelijk Histo
rische partij bij de laatste verkiezingen
is bij vele ledendier partij, naar het schijnt,
groote ontevredenheid ontstaan. Velen
wijten de nederlaag der rechtsche par
tijen aan het Hoofdbestuur, of liever aan
enkele leden daarvan.
Naar men ons verzekert, hebben daar
om ds. Wagenaar te Rotterdam, mr.
Brunt te 's-Gravezande en ds. H. van
Eijck van Heslinga te Berlicum, hun
ontslag genomen als lid van het Hoofd
bestuur der Chr-Historische Unie.
Ook hebben enkele leden van het
Nationaal Comité voor hun lidmaatschap
bedankt.
De Rijksmiddelen.
Gedurende het tijdperk van voorspoed
op velerlei gebied, dat wij nu reeds
sedert eenige jaren doormaken, heeft het
der schatkist stellig niet aan aangename
verrassingen, wat haar ontvangsten aan
gaat, ontbroken. Meermalen gebeurde
het, dat de ontvangsten in een maand,
die van het overeenkomstige tijdperk in
het onmiddellijk voorafgaande jaar met
een millioen overtrofteneen enkele
maal zelfs kon men zich verblijden in
een accres, dat niet veel onder de twee
millioen bleef. Maar een vooruitgang,
zooals het gisteravond in de Staatscourant
verschenen maandelijksche overzicht voor
Juli te zien geeft, is, voor zoover wij
hebben kunnen nagaaD, nog geen enkelen
keer tvaargenomen. De ontvangsten in
de afgeloopen maand waren niet minder
dan f 2,873,900 hooger dan die in de
gelijknamige maand van 1912. Toch wa
ren de uitkomsten van toen allerminst
ongunstig te noemen. Integendeel, het
bedrag van f15,935,600 dat toen ont
vangen werd, was het hoogste tot dus
ver in Juli geboekt en overtrof dat van
dezelfde maand van 1911 nog met wel
haast '/4 millioen. Vijftien millioen gold
een paar jaar geleden nog als een zeer
mooi bedrag voor Julien thans komt
daar op eens de middeleDstaat paradee
ren met een opbrengst van f 18.801.500.
Tot deze buitengewoon fraaie uitkomst
hebben alle middelen meegewerkt, waar
van er velen recordcijfers te zien geven.
Vooral de bedrijfsbelasting en ook de
wisselvallige successierechten gaven een
grooten vooruitgang, De invoerrechten
stegen met 194.000 of 17°/0 bijna een
bewijs, dat een ongekende levendigheid
op handelsgebied blijft toenemen.
In de eerste 7 maanden van dit jaar
is de opbrengst der rijksmiddelen (1 U
millioen meer dan in 1912 en de raming
voor dit jaar is reeds met 3.304.000
overschreden.
De politieke toestand.
Uit Den Haag schrijft men aan de
»Tijd.«
Ónder eenig voorbehoud, maar toch
uit goede bron deelt men ons mede, dat
de publicatie der briefwisseling tusschen
dr. Bos en mr. Troelstra, in zake de
Kabinetscrisis, moet geschied zijn zonder
goedkeuring of medeweten van Hare
Majesteit.
Nijverheids- Consulenten.
De Minister van Landbouw, Nijverheid
en Handel vestigt er de aandacht van
belanghebbenden op, dat op 15 Aug.
in functie treden de heeren J K. Mercx
w. i. en H. Steketee w. i. bij Kon. be
sluiten van resp. 19 Juni 1913 no. 41 en
24 Juli 1913 no. 39 benoemd tot nijver
heidsconsulenten, als hoedanig de heer
F. C. Kist w. i., te 's-Gravenhage, thans
reeds werkzaam is.
Met 15 Augustus is als ambtsgebied
aangewezenaan den heer F. C. Kist
te 's-Gravenhage, de provinciën Noord-
Holland, Zuid-Holland en Utrecht en
het gedeelte van de provincie Gelder
land ten Zuiden van den Rijn, van de
Duitsche grens tot Arnhem naar Utrecht,
met inbegrip van de gemeente Arnhem
aan den heer H. Steketee, die voor-
loopig te Ede (G.) blijft wonen, doch
aan wien als standplaats de gemeente
Deventer is aangewezen, het overige
gedeelte van de provincie Gelderland
en de provinciën Overijsel, Drente,
Groningen en Friesland
aan den heer Mercx, te Tilburg, de
provinciën Noord-Brabant, Zeeland en
Limburg.
Nijveren, die technische voorlichting
omtrent hun bedrijf wenschen, hebben
zich te richten tot den nijverheidscon
sulent in wiens ambtsgebied het bedrijf
is gevestigd.
De nieuwe directeur der Rijkspost
spaarbank.
Mr. J. H. C. Busing wordt thans op
45-jarigen leeftijd geplaatst aan het hoofd
van een tak van 's Rijks-dienst, die
vooral te Amsterdam gedurende de
laatste jaren een hooge vlucht heeft
genomen en zeer belangrijk mag ge
noemd worden.
In December 1892, dus op 23 jarigen
leeftijd, promoveerde de heer Busing te
Groningen tot meester in de rechten op
een proefschrift getiteld >Het Truck-
stelsel*. In Juni 1893 mocht hij zich
benoemd zien tot secretaris der gemeente
Vlissingen, welk ambt hij waarnam tot
Maart 1896. In dat jaar werd hij ge
plaatst aan de gemeente-secretaris van
Amsterdam, terwijl in December 1898
Mr. Busing benoemd werd tot hoofd
commies en chef van de afdeeling ge
meente-bedrijven. Als zoodanig heeft
de heer Busing een werkzaam aandeel
gehad in de organisatie van de bedrijven
der gemeente, die in die jaren van de
concessionarissene werden genaast.
Den len Aug. 1909 werd Mr. Busing
benoemd tot onder-directeur van de
Rijkspostspaarbank. Dat was een heel
andere betrekking en er was hard werken
voor noodig om er zich goed in te
werken. Maar dat de heer Busing in
de betrekkelijk weinige jaren dat hij aan
de spaarbank werkte, dat heeft weten
te doen, blijkt wel uit deze nieuwe be
noeming.
De Kabinetscrisis.
Van »wel ingelichte zijde* meldt men
aan de >Ned.« dat de heer A. van Gijn,
thesaurier-generaal aan het departement
van financiën, geweigerd heeft om als
minister van financiën op te treden, omdat
naar zijn meening, het onmogelijk was,
de kosten voor Staatspensioen te vinden
uit de directe belastingen.
Curacao en Bonaire.
Men meldt uit Den Haag
Volgens ter bevoegde plaatse alhier
ingewonnen inlichtingen kan aan het
telegram uit Washington, meldende dat
bij de Amerikaansche Regeering wordt
aangedrongen te onderhandelen met
Nederland tot den aankoop van Curasao
en Bonaire, geen anderen ondergrond
worden toegekend, dan het streven tot
Echo van het Zuiden
-*5"-'- - J' J
