Nummer 15.
Zondag 20 Februari 1916.
39e Jaargang.
Tweede Blad.
De Oorlog.
BEKENDMAKING.
BINNENLAND.
Maximum-prijzen der meest
voorkomenae artikelen.
De Burgemeester der gemeente Waalwijk maakt
bekend
■Soda
Goedkoop varkenevleeech.
Erzeroem door de Russen genomen.
Het eerste bericht sinds langen tijd
van politieke, strategische en moreele be-
teekenis. Erzeroem is door de Russi
sche troepen, onder grootvorst Nicolaas
Nicolajewitsj, den vroegeren bevelheb
ber van het Russische leger op het
oostelijke front, veroverd. Grootvorst
Nicolaas is bezig het leger van den
tsaar, dat weing anders dan tegenslagen
te boeken heeft gehad, en tegelijkertijd
zichzelf, te rehabiliteeren. Blijkbaar heett
hij den tijd niet onbenut voorbij laten gaan
en is hij, nadat eenlge weke ng eledende
eerste overwinningen bij Sary kamisj,
later die bij Köprukoi waren behaald,
den Turken vlak op de hielen gebleven.
Ezeroem werd dadelijk als naastbijlig-
gead doel van den veldtocht genoemd.
Eenigen tijd was er echter weinig spra
ke van voortgang, tot gisteren de be
richten Inkwamen van den val der negen
forten om de stad, wat later gevolgd
door de tijding van den val der stad zelf.
Over de moreele beteekenis van het
wapenfeit behoeven we zeker niet uit
te weiden. Het is duidelijk, dat de in
neming der stad in Rusland zal worden
beschouwd als een gevolg der aanhou-
deode legerversterkiog en een voorbode
van komende overwinningen op de
andere belangrijker fronten.
De politieke en strategische beteekenis
zijn echter nl?t minder groot. Erzeroem
is de sleutel tot Turksch-Armenlë, op
zich zelf een belangrijke stad van onge
veer 50.000 inwoners en een belangrijk
station op den vroeger veel gebruikten
karavaanweg Trebizonde-Theran en op
den om de Arabische woestijn zich
buigenden weg uit Perzië naar Mekka.
Zuidelijker dan Ezeroem, tusschen
Wan en Bitlis, hebben de Russen zich
ook reeds genesteld, zoodat ze e-n
grooten stap voorwaarts hebben gedaan
op den weg naar de verovering van
Turksch Armenië.
Grooter zijn echter de voordeelen
die de verovering van Ezeroem mee
kan brengen, wanneer de Russen de
stad gaan gebruiken als steunpunt van
den Duitschen weg naar Egypte, en
Mesepotamlë en Perzië. Ze verlicht den
toestand der Engelschen, die in 't land
om Ispahan en in Tweestroomenland
in niet al te rooskleurige omstandig
heden verkeeren, op deze wijze aan
merkelijk. Generaal Townshend zit nog
maar steeds, al kan hij 't volgens de
verklaringen van lord Kitchener ook
nog lang uithouden, opgesloten in Ku-
tei Amara en generaal Aylmer kan hem
niet te hulp komen.
Mogelijk dat grootvorst Nicolaas' leger
den transportdienst der Turken thans
zulke hinderpalen in den weg kan
leggen dat de in Mesopotamië ageerende
Engelschen zich met succes teweer
kunnen stellen.
Op den weg naar al dat mogelijke,
dat Ezeroem's val na zich kan sleepen,
is echter met de verovering der stad
pas de eerste stap gezet. Den Russen
valt nog sterke tegenstand te wachteD,
te sterker naarmate ze meer voortdrin-
gen naar het westen, waar de Duit-
sche organisatie het Turksche materiaal
richtiDg geeft en leidt.
Een particulier Reuter-telegram aan
enkele bladen meldt nog
De Daily Graphic* geeft in een
»eleeram uit Petrogrado eeD levendige
beschrijving van de gevechten, die aan
den val van Erzeroem vooraf gingen.
De helft van het Turksche leger is,
zoo meldt de correspondent, verslagen,
de andere helft verstrooid, ontredderd
en in verwarring.
Het opmerkelijke verschijnsel deed
zich voor, dat de Koerden, Askaris
(askari beteekent in het Turksch zooveel
ais soldaat, en in dit verband ongere
gelde hulptroepen uit de streek) en
andere hulptroepen uit de bergen in
verwarring geraakten en het verband
verloren.
De geregelde troepen van de Tur
ken stelden zich echter enkele malen
hardnekkig te weer. Bij Hassankale
werd een terugtrekkende brigade ge
dwongen tegenstand te bieden. Zij werd
door de kozakken met artillerie-vuur
bestookt en in de pan gehakt. De Tur
ken, die langs de- rivier de Pasinsu
vluchtten raakten vast in een ontzaglijke
verwarring van voorraden en tenten,
die zij in het gevecht wilden redden.
Zij schenen er in het bijzonder op uit,
om een verzameling nieuwe veldkeu
kens te redden. Zij stelden die keukens
in een vierkant op en zochten er dek
king achter.
De ongeregelde troepen van de
Turken, die een hooge stelling ten O.
van Chnipskale bezet hteldea, vroren
dood. Zij beloofden zich den volgenden
ochtend te zullen overgeven, indien zij
niet ontzet werden. Dit aanbod werd
aangenomen. Den volgenden ochtend
gaf de vijand geen teekenen van leven.
De Russen riepen hun toe en gaven
seinen, maar toen zij geen antwoord
kregen, begonnen zij tegen de hoogte
te klimmen, nog vreezende voor ver
raad of een hinderlaag. Zij vonden daar
200 doodgevroren Tuiksche soldaten.
In het gebergte tusschen de Dzoroeh-
rivier en de hoogten, die de hoog-vlak-
ten van Erseroem omringen, liggeo
honderden lijken van doodgevroren
soldaten en duizenden tonnen munitie
én voorraden die in den steek zijn ge
laten. Het zal weken duren om die
bijeen te verzamelen.
De verschrikkingen van het vechten
en voorwaartsrukken werden door lawi
nes vermeerderd.
Op sommige plaatsen hongeren ver
strooide Koerden en Askari's, die door
de sneeuw in de dalen zijn opgesloten,
dood.
ST. PETERSBURG, 17 Februari.
(Reuter De Legerbode schat het gar
nizoen Erzeroem op 100,000 man met
467 kanonnen in de buitenste forten,
374 in de binnenste en 200 veldkanon
nen. v, v
LUGANO, 17 Febr. (Spec, dienst
Het Giornale d'Italia meldt uit Athe
ne, dat Fransche vliegers de aanwezig
heid van tien divisies, zijnde 180 a 200
duizend man Dultsche troepen hebben
vastgesteld te Gewgheli, Doiran en
Stroemltza. Ook van andere zijde wordt
dit bericht bevestigd.
Een succes door de Duitschers niet
op het bloedige oorlogsterrein maar in
het laboratorium behaald, valt nog even
te onderstreepen. Het is een van die
successen, niet geringer in beteekenis
dan die op de slagvelden behaald, waar
door de Dultsche geest en het Dultsche
orgaoisatie-vermogen de slimme bereke
ningen van den tegenstander, doelend
op oeconomische uitputting van Duitsch-
land, te schande weten te maken.
Voor de staalproductle zijn n.l. groote
hoeveelheden ferromangaan noodig. En
theoretisch zuiver misschien had de en
tente berekend, dat in den herfst van
1915 de hoeveelheden mangaan, die
Dultschland in voorraad had, uitgeput
moesten wezen, zoodat dan de munitie-
fabrlcatie door het toenemend gebrek
aan staal aanme kelijk verminderd zou
moeten worden. Het dreigend gebrek
aan mangaan heeft zich in Dultschland
echter blijkbaar niet doen gevoelen, ter
wijl nu gemeld wordt, dat men zich, ook
wat dit materiaal betreft, onafhankelijk
van het bu'tenland gemaakt heeft. Men
heeft het middel gevonden om het mate
riaal uit buitenlandsche grondstoffen te
maken, waartoe dan ook reeds fabrieken
in werking zijn, zoodat van gebrek geen
sprake meer zal kunnen wezen.
Een succes, dat, gelijl wij reeds zeiden,
niet beneden een wapensucces te waar-
deeren valt.
king van de Neder!. Overzee Trust om de ltsscn van de koks der ,abr,ek
Oorlogsbegrooting.
Blijkens de Memorie van Antwoord
op het afdeellngsverslag der Eerste Ka
mer over de oorlogsbegrooting is eer
lang de indiening van een wetsontwerp
tot herziening van de wet op den staat
van oorlog en beleg te wachten. De
jaarklasse 1911 van den landstorm zal
onmiddellijk na die van 1912 aan de
beurt van oproeping komen.
Binnenkort zal een beslissing genomen
worden inzake tegemoetkoming aan
daartoe in aanmerking komende mili
taire tehuizen.
Het wetsontwerp om voor den ver
deren duur van de huidige buitengewone
omstandigheden de maximum-vergoe
ding op 2 gulden daags te brengen,
heeft bereids het depart, van oorlog
verlaten,
De Duitsche regeering biedt aan Neder
land verontschuldigingen aan.
Het ministerie van buitenlandsche za
ken bericht ons, dat blijkens van de
Duitsche Regeering ontvangen mede-
deeling ook het door deze regeering
ingestelde onderzoek heeft uitgemaakt,
dat op de houding van het Nederland-
sche motorschip Artemis*, dat in den
nacht van 1 op 2 Febr. werd getorpe
deerd, geenerlei aanmerking was te ma
ken. De Dultsche regeering erkent dat
de torpedeering een fout van den tor
pedoboot-commandant is geweest. Zij
veroordeelt de handelwijze van den com
mandant en heeft dienovereenkomstig
maatregelen getroffen. De Duitsche Re
geering heeft haar leedwezen over het
voorgevallene betuigd, hare verontschul
digingen aangeboden en zich bereid ver
klaard de geleden schade te vergoeden.
Eigenaardig dat in „De Toekomst''
een schrijver wil duidelijk maken dat
een kapitein van de „Artemls" schuld
heeft hii, wordt hier door de Duitsche
regeering aardig op z'n nummer gezet.
Het lijkt wel op dien anderen schrijver
van dit blad, die wou betoogen dat België
schuld had, terwijl de Duitsche rijkskan
selier zelf erkende, dat aan België onrecht
was aangedaan.
Onze invoer bedreigd.
Reuter seint uit Londen
De Daily Mail zegt, dat de mbluk-
zlch een volledige controle te verzeke
ren en te voorkomen dat benoodigheden
den vijand bereiken, zoo duidelijk wordt,
dat verandering nabij is. Spoedig mag
de aankondiging worden verwacht van
een nieuwe regeling om controle uit te
oefenen over de goederen die door
Holland gaan.
Handel der Unie.
Volgens Central Nrws-bericht uit
Washington zoude de heer M. v. Dijke,
de gezant der Vereenigde Staten te
's-Gravenhage met president Wilson
de quaestie hebben besproken van de
bemoeilijking van den Amerikaan«chen
handel en het Amerlkaansche postver
keer door de geallieerden.
Het heet, dat dr. v. Dijke overzichten
heeft samengesteld om de Vereenigde
Staten in staat te stellen te antwoor
den op de bewering van Brltsche zijde,
dat contrabande en voorwaardelijke
contrabande Dultschland bereiken.
Correspondentie uit de Prinsestad.
Uit Delft schrijft men
Ieder, die geen vreemdeling is In
onze Prinsestad, weet dat de Industrie
zich hier In den loop der jaren sterk
heeft uitgebreid, zoowel aan den kant
van den Haag als in de Rotterdamsche
richting.
Wie van de Noordzijde Delft nadert,
ziet in de verte een reusachtig complex
fabrieksgebouwen oprijzen, dat nog
nooit zoo'n groote uitbreiding en ver
andering heeft endergaan als in de laatste
jaren
Naast de Nederlandsche Gist- en Spiri
tusfabriek zijn het vooral de Oliefabrleken
CalvéDelft, die tot de wijziging van
het aanzien van Delft aan de zijde van
den Haag hebben bijgedragen- Het is
juist naar aanleiding hiervan, dat wij een
en ander willen zeggen over hare bij
het publiek meest bekende producten,
wier steeds aanhoudende vermeerdering
van omzet dien verbouw en aanbouw
van fabrieksgebouwen en daarbij be-
hoorende inrichtingen heeft noodig
gemaakt.
Het is eigenaardig, dat in ons land,
bekend om zijn, zich uitbreidenden vee
stapel, zijn boter en dierlijke vetten
verschillens e industrleële ondernemingen
tot hooge ontwikkeling zijn gekomen,
die zich bezig houden met de berei
ding van oliën en vetten van plantaar-
digen oorsprong. De Oliefabrieken
CalvéDelft zijn er het sprekende be
wijs van, dat de dierlijke vetsoorten, al
hebben zij nog zoo'n goeden naam,
toch voor een groot deel het veld
moeten laten aan die van plantaardige
afkomst.
Eén algemeen bekend feit is het, dat
het gebruik van plantaardige oliën en
vetten zich in de laatste jaren over de
geheele wereld enorm heeft uitgebreid,
een verschijnsel, waarbij ook ons laad
zich langzamerhand aanpast.
Dit komt niet alleen door de toene
mende vraag van de zijde der vegeta
riërs, maar vooral, omdat de dierlijke
vetten reeds sedert jaren door verschil
lende oorzaken altijd door in prijs zijn
gestegen. 'Daarbij heeft hoe langer hoe
meer bij het groote publiek het denk
beeld vasten voet gekregen, dat
het gebruik van oliën en vetten van
plantaardige herkomst op den duur
beter bevalt en gezonder is dan dat
van dierlijke vetten.
Eenige jaren geleden is de fabriek
der Delfsche Slaolie begonnen in ons
land een propaganda van bijzonderen
aard te voeren, welke ten doel had haar
uit arachide-noten vervaardigd product
een veel grootere plaats in de keuken
te doen innemen dan men vroeger
daaraan toekende.
In verschillende steden heeft de fabriek
door haar koks- bak- en braadproeven
met haar olie laten houden en de be
reide gerechten laten proeven, teneinde
de dames te overtuigen, dat de huis
moeder, die op het bereiden van
smakelijke spijzen gesteld is en tevens
op haar beurs let, goed doet de Delft-
sche Slaolie als bak- en braadvet voor
het bereiden van verschillende spijzen
te gebruiken.
Visch bakken in Delftsche Slaolie
ging uitstekend. Dat was algemeen be
kend. Doch menigeen, die er vroeger
niet aan dacht in deze olie vleesch of
croquetjes te bakken of gevogelte te
braden, of er eiergerechteo, aardappelen
en pannekoeken, flensjes of. andere
meelspijzen in gereed te maken, heeft
harte genemen en tegenwoordig een
fiesch Delftsche slaolie voor dagelijksch
gebruik In de keukenkast staan-
Uit het feit, dat de fabrikanten hun
propaganda door middel van voor
iedereen toegankelijke braadproeven
nu reeds enkele jaren voeren en
blijven voortzetten, ja, tegenwoordig
zelfs op twee plaatsen van ons land
tegelijk, mag men wel afleiden, dat de
resultaten, die met deze betrekkelijk
kostbare demonstraties bereikt worden,
aan de verwachtingen voldoen.
Er wordt dus ook geen geheim van
gemaakt, dat, sedert de fabriek met haar
bak- en braadproeven begon, de omzet
van haar olie in alle streken van ons
land reusachtig is gestegen. Het voor-
oo'deel dat menige hulsmoeder in den
aanvang had om olie te gebruiken in
plaats van vet en boter, of in combinatie
hiermede, is geweken sedert men, hiertoe
opgewekt door 't aanschouwelijk onder
wijs op de demonstraties der fabriek,
door be* nemen van proeven in eigen
keuken heeft ervaren, dat Delftsche Sla
olie eigenlijk niets anders is dan een
vloeibaar vet in den zulversten vorm
met een fijn neutralen smaak en een bij
uitstek groot weerstandsvermogen tegen
de bakhitte, zoodat het niet zoo gauw
vervliegt als de dierlijke vetlen.
Algemeen ziet men thans in, dat Delft
sche Slaolie niet alleen is een vet van
uitnemende kwaliteit dat een heerlijken
smaak aan de spijzen geeft, maar dat dit
vet-in-vloeibaren vorm ook bijzonder
zuinig is bij bakken en braden, en het
geregeld gebruik een niet te verwerpen
besparing in het huishouden m*t zich
brengt.
Naast haar slaolie heeft de Delftsche
fabriek nog een tweede product in den
handel gebracht, dat eveneens voor het
gebruik in de keuken bestemd is, in
hoofdzaak voor het stoven, smoren en
gratineeren van verschillende spijzen.
Aai dit zusterproduct, dat in vasten
vorm verkocht wordt, zooals ook de dier
lijke vetten, en volkomen zuiver, voed
zaam en gemakkelijk verteerbaar is, werd
den naam Delftsch Plantenvet »Delfia"
gegeven. Het is ook van plantaardlgen
oorsprong, doch uit een andere grondstof
gemaakt dan de olie. De verpakking is
op keurige wijze verzorgd. Zij geschiedt
n.l. In fraai gedecoreerde bussen van 1/1
en 112 Kilogram bruto en in tabletten
van 2 Kilogram netto. De laatste zijn
in een zoo smakelijk uitziend carton ge-
wikkelt, dat men eerder gelooft een dikke
plak chocolade voor zich te hebben dan
een tablet plantenvet.
Evenals de Delftsche slaolie dient ook
het Plantenvet >Delfia" ter vervanging
van dierlijke vetten. Het vet leent zich
niet zoo goed als de Delftsch* Slaolie
voor het gereedmaken van gerechten,
die aan hooge temperaturen worden bloot
gesteld, zooals b.v. geschiedt bij 't bak
ken van vleesch. Hiervoor wordt door
de koks der fabriek de Delftsche Slaolie
aanbevolen. Plantenvet Delfia, zeggen zij
is voortreffelijk voor 't stoven en smoren
van vleesch, het gratineeren van restan
ten vleesch en wild, bet stoven van
groenten, het bereiden der Indische tafel,
het gebruik In de vegetarische keuken,
enz., dus in het algemeen voor de spijs
bereiding waarbij niet zulke hooge tem
peraturen worden ontwikkeld.
Wie dit stukje leest en meer wil weten
van de beide bovengenoemde plantaar
dige producten, neme kennis van den
inhoud van het receptenboekje, waarin
tal van recepten en wenken voor het
gebruik der Delftsche slaolie voorkomen.
Hieraan zijn, als een afzonderlijke bijlage,
ook recepten toegevcegd, die betrekking
hebben op het gereedmaken van spijzen
met het Plantenvet >De!fia''.
Met vermelding van dit blad kan men
het receptenboekje met de bijlage schrif
telijk aanvragen bij de Afdeeling Reclame
der Oliefabrieken Calvé-Delft, waar het
onmiddellijk gratis en franco wordt toe
gezonden.
Wij weten uit de allerbeste bron, dat
reeds tienduizenden dames gebruik heb
ben gemaakt van de hun geboden gele
genheid een receptenboekje aan te vragen
en 'dat het raadplegen van dit boekje
juist een der voorname oorzaken is.
waarom het gebruik van de bovenge
noemde producten zoo is toegenomen.
Een bezoek aan de demonstraties d*r
fabriek is natuurlijk wel de beste wijze
om zich te overtuigen van de waarde
der producten, maar wie hiertoe de ge-
genheid mist, verzuime niet om kennis
van het
dat door den Minister van Landbouw, Nij"«rheH
en Hardel voor de navolgende artikelen de daarbij
vermelde maximum—prijzen zijn vastgesteld
Per K.G.
Regeeringsbrood (bij verkoop op
broodkaart) f 0,12
1 arwewaterbrood (gebuild) 1 0,23
0 0
(gebakken onder rabbinaal toezicht) f 0,24
Tarwebrood (ongebuild; bruinbrood f 0,20
Roggebrood
Uegeeringstarwemeel (bij verkoop
op meelkrart) f 0,14
Tarwebloem( gebuild inlandsch) f 0,25
Tarwemeel (ongebuild) f 0,21
I Per K.G.
Uoter f 0,90
Volvette Goudsche Meikaas met
Rijksmerk I 0,60
Volvette Goudsche Meikaas f 0,57
Edammer Meikaas (40t) f 0,55
Volvette jonge Goudsche en Edammer
kaas met Rijksmerk f 0,48
Volvette jonge Goudsche kaas f 0,4571
Jonge Edammer kaas (40f) f 0,44
JoDge Goad-Che haas (30f) t 0,36
Jonge Edammer- en Goud9ch Kaas (20t) f 0,30
Magere Edammeren Ooudsohe kaas f 0,20
Leidtche en Delftsche komijnekaas f 0,50
Friesche nagelkaas f 0,277s
Per K.G.
Rijst (grofmiddel Bassein en of Rangoon f 0,12
voorloopig f 0,13
f grof voorloop i 0,14
Havermout 1 0,14
.Suiker (witte geraffineerde) 1 0,277s
Margarine
Koffie (Santos, gebrande) 1 0,627s
Peekoffie (in pakjes) (per 0,1 K.G.) f 0,04
l/ichorei f 0.037,
Raapolie per liter f 0,6.
Boterolie
Zout f 0,09
Zeep (zachte, witte of gele)
Petroleum (per Liter) f 0,11
M.B. Deze prijzen hebben uitsluitend betrek
king op de gewone qualiteiten. De luxe sortee
ringen, waarvoor in gewone tijden reeds veel
boogere prijzen worden betaald, blijven buiten
aanmerking.
De Burgemeester voornoemd,
Th. Dl SüRMONT DE BaS S MEED
De Burgemeester der gemeente Waalwijk maakt
oekend, dat door hem de navolgende prijz-n
voor het varkensvleesch zijn vastgesteld
Rollade 0.50
Magere Lappen 0,55 pe 7s K G
Doorregen Lappen 0,45
Vette Lappen 0,40 r
Carbonade, 0,50
Versch vut sj*k 0,40 r
Versch doorregen Spek 0,45
Gezouten of gerookt Mager Spek 0,50
Gezouten of gerookt Vef Spek 0.45
Reuzei 0,45 r
Kluiven (onderpooten) 0,45
Hielen 0,35
Gehakt en Worst 0,50
Haasjes un Biefstuk 0,60
De prijzen zijn uitsluitend k contact.
Zij gelden vanat heden en worden tot nadere
aankondiging gehaodhaafd.
De ingezetenen worden verzocht over de niet—
inaentneming der vastgestelde pi ijzen terttond
medeneeling te doen ter Secretarie.
Waalwijk, 11 Januan 1915.
De Burgemeester vau Waalwijk.