Tweede Blad.
BINNENLAND.
Geschiedkundige bijzon
derheden betreflbnde
het dorp Sprang.
Zijt gij even gezond
als de vrouw van
het platte land.
NUMMER 51,ZONDAG 25 JUNI 1916. 39e JAARGANG.
ii.
Iets over de geschiedenis van een Hol-
landsch dorp uit den ouden tijd mede
te deelen en dan geen gewag van ,,de
kerk" te maken, zou algeheele misken
ning zijn van den geest van vroegere
eeuwen. En eenlge wetenswaardigheden
ten beste te geven over de Sprangsc/te
kerk en dan daarbij te verzuimen de
kerkelijke geschiedenis van Venloon of
Loon-op-Zand aan te roeren, zou even
eens blijk geven van slechts oppervlak
kige kennis omtrent den vroegeren toe
stand dier beide plaatsen. Want, hadde
er vóór 1500, vóór 1400, ja zelfs vóór
1300 geene Venloonsche kerk bestaan,
evenmin zou er dan sprake hébben kun
nen zijn van de kerk van Sprang. Gene
toch hoewel Loon tot Brabant en
Sprang tot Holland behoorde was de
moederkerk van deze I
De oudste kerk van Loon-op-Zand,
aan St, Willebrordus toegewijd, dagtee-
kent van 1233. Zij werd gesticht onder
hertog Hendrik van Brabant, die In even-
genoemd jaar het jus patronatus van de
parochiekerken van WaalwijkUnen
(Drunen) en Loon aan de abdij van Ton-
gerloo schonk. Geen van die kerken
bestaat thans meer, noch te Waalwijk,
waar in de tweede helft der 15de eeuw
de tegenwoordige Gotische kerk aan de
haven werd gebouwd noch te Drunen,
waar in deo loop der 19de eeuw een
geheel nieuwe parochiekerk verrees
noch te Loon-op-Zand, waar in 1392
de huidige parochiekerk werd gesticht.
Gelijk men ziet heeft de eerste Loon
sche kerk niet lang bestaan, slechts van
1233 tot 1392, dus anderhalve eeuw.
Hoe dit kwam? In genoemd jaar 1392
werd Venlooigeteisterd door hevige
zandverstuivingen, zóó erg, dat het gan-
sche vlek en ook de kerk als bedolven
loerden onder het stuifzand, waardoor de
bewoners gedwongen waren hun dorp
zes boochschoeten weechs naar het Westen
te verleggen, op de plaats waar het thans
nog ligt. Daar verrees ook, op een afstand
van ongeveer 10 minuten westwaarts van
de aide kereke, de nieuwe kerk, een
media ecclesiadie tot patroon aannam
St. Jan Baptist.
Schutjes, in zijne 'geschiedenis van het
bisdom 's-Hertogenbosch, noemt, toen in
1392 hij zegt verkeerdelijk 1394
de oude kerk verlaten werd, Henricus
Stereken als pastoor. Uit een zeldzaam
en gaaf perkament, berustende ra het
„heerlijk" archief van Loon en bezegeld
door genoemden geestelijke, blijkt echter,
dat bij heette Henricus Siiercken, rich
Doemende pastoor van Venloen en
Spranghe.
Wanneer Sprang zijn eerste bedehuls
kreeg, is niet precies bekend, maar kan
toch 'wel bij benadering tot op een tiental
jaren na opgegeven worden Wij kunnen
veilig aannemeD, dat dit omstreeks 1325
moet geweest zijn, een 20-tal jaren nadat
graaf Willem van Holland den Sprang-
schen bodem onder twintig hoevenaars
had verdeeld en bijna een eeuw uadat
Loon-op-Zand zijo eerste kurk verkreeg.
Mij duokt dat Schutjes wel eeaigszins
overdrijft, als hij spreekt van het „zeer
oude Sprang", want het vlek Is van be
trekkelijk jongen datum. Zijn eerste bede
huis was eeoe kapel, een quarta capella
welke onder toezicht stond van den
pastoor van Loon en waar een kapelaan,
die niet voortdurend zijne woonplaats te
Sprang had, den dienst leidde. Eenlgs-
zins vreemd mag het wel genoemd wor
den, dat dit vlek in het kerkelijke niet
met Waalwijk werd vereenigd, wijl het
op een afstand van slechts een half uur
gaans van genoemde plaats verwijderd
en met een weg, kerekpadt genoemd,
er mee verbenden was; terwijl de afstand
tot Loon ruim een uur bedroeg Veilig
kan aangenomen worden, dat de Sprang-
sche geloovigen van 1300 tot 1325
steeds van de Waalwijksche en slechts
hoogst zelden van de Venloonsche kerk
hebben gebruik gemaakt.
De alleroudste kerk van Loon bezat
/geene tienden. Dit blijkt uit alle door mij
geraadpleegde bronnen. Toen in 1269,
des Zaterdags na Hemelvaart, Willem
.van Hoorne, schildknaap van den hertog
•van Brabant, door Jan van Brabant
beleend werd met de heerlijkheid Venloon
ontving hij in leen de gansche heerlijk-
heid met hoogemiddelbare en lagere
jurisdictie, met zand, hei, woestynen, moe
ren en geheele tienden rondom de oude
kerk dat waren dus alle tienden, genaamd
de yschildlienden"waarop de pastoor toen
nog geen recht kon doen gelden. Wat
dus de inkomsten van de vroegste pas
toors van Loon geweest zijn en uit welke
bronnen die geput werden, is mij geheel
onbekend. Mogelijk dat zij bij gratie van
den Heer een gedeelte der novale tienden
mochten innen, welker opbrengst wei
niet van veel beteekenls zal geweest zijn
en die later toch weer vervielen. Pas in
1392 bij de fundatie van het nieuwe thans
nog begtaande kerkgebouw schonk Paulus
van Haestrecht de oude, Heer vanVenlooo,
voor goed en voor vast de helft der
heerlijke tienden rondom die nieuwe kerk
aan den toenmallgen pas'oor Henricus
Stiereken en diens opvolgers, uitgezon
derd de bovengenoemde „schlldtlenden*
die liggende bleven op of rondom de plek
waar vroeger het eerste keikgebouw had
gestaan, en die alle eeuwen dóór het
bijzonder eigendom van de Heeren van
Loon zijn gebleven. Uit sommige eigen
handig geschreven bekentenissen of
verklaringen van latere pastoors, o.a.
van Benedicties van Kessel (1627 164-8),
blijkt ook dat dezen althans toen niet
meer ook geen recht pretendeerden
op de bovengenoemde novale tienden.
In de 16de eeuw de juiste jaren zijn
1519, 1568 bezat de pastorie van
Venloon de helft van de volgende tien
den
a. Block tienden, die men noempt neven
die Vaert opte noortsyde
b. Block tienden, die men noempt neven
die Vaert opte suydsyde
c. Craenven
d. Molenstraete
c. We ster loon
f. De straet\
g. Smaltienden.
De opbrengst dezer zeven onderschei
dene tienden bedroeg 296'/2 Rijnsgul
dens, dus Iets meer dan gelijk we later
zullen zien de helft der Sprangsche
tfenden opbracht.
Over het jus patronatus en over de
schild- en novale tienden zijo in den
loop der 15de, 16de en 17de eeuwen
veelvuldige en langdurige processen ge
voerd. De Heer van Loon beweerde
steeds, dat, toen ia 1233 door hertog
Hendrik van Brabant het patronaatschap
van de kerken van WaalwijkUnen
Drunen) en Loon geschonken werd
aan de abdij van Tongerloo, met het
genoemde Loon niet bedoeld werd Ven
loon of Loon-op-Zand, maar een ander
Loonb.v. Hoogeloonzoodat de abten
van Tongerloo, volgens die heeren, niets
te preten'deeren hadden op het begevings-
recht der pastoorsbediening en evenmin
iets konden beschikken over de tienden
Vermoedelijk werd beslist Schutjes
noemt daarvoor op het jaartal 1553
dat beurtelings de Abt en de Heer het
collatierecht zouden uitoefenen. Hierom
trent vond ik evenwel geene voldoende
bescheiden. Zeker Is het echter, dat de
abdij van Tongerloo al betrekkelijk vroeg
hare rechten deed gelden.
Omtrent de lastige en Ingewikkelde
tiendkwesties tusschen de Loor.sclie pas
toors aan de eene zijde en de Heeren
aan de andere ^ijde, berusten in het
>heerlijk« archief aldaar een groot aantal
belangwekkende stukken, die o. m. ook
vele bijzonderheden aan het licht brengen
omtrent de verhouding tusschen de
Sprangsche kapel en hare moederkerk
en bovendien onderscheidene namen
noemen van pastoors en andere geeste
lijken, wier namen tot nog toe niet ge
heel bekend waren. Onder de pastoors,
die in meerdere of mindere male moei
lijkheden hadden met de Heeren, wordt
in de eerste plaats genoemd meester
Willem van Enckevoirt (1508 1520?)
ongetwijfeld een bloedverwant van
den beroemden te.Mierlo geboren kar
dinaal Willem van Enckevoirt, als hij het
niet zelf geweest is die het ernstie
aan den stok had met heer Robbrecht
van Grevenbroeck en diens zoon Dirck
van Grevenbtoecken dao Benedictus
van Kessel (1627—1648*, wiens verhou
ding tot Engelbrecht van Immerselle,
Heer van Loon, ook veel te wenschen
overliet. - Vervolgens wordeD genoemd
Jan van Beringen (1460? 1474);
Balthasar Massareel, deken van Breda
en pastoor te Venloon (1558)mr. Peter
Scheelen (1560? 1567); Johannes van
Riemen (1567 1587)Bartholomeus
Ruymer (1587 1607); Gerard O tien
(1607 - 1627).
Dan de volgende kapelaans of vica
rissen Heer Hendrick (lang vóór 1464)
Mathijs van Leend (1532); Mathijs van
Boerden (1533)Henric van Doren f1536);
Joost Willem szClaes Jansz., Adriaen
Wouters en Jacob Sanders, priesters te
Sprang (1536, 1545, 1546); Adriaen
Raeck, vlcarius van mr. Peter Scheelen,
(1560); heer Johannes (1600) heer Egi-
dius (1606) Jacob van den Grave (1627)
Antonius Amoldi (1640 1648), van
welke sommige kapelaans verblijf hielden
te Loon en anderen te Sprang.
Ondanks de hevige twisten tusschen
sommige pastoors en sommige Heeren
van Loon, duurde de vijandige gezind
heid tusschen de strijdende partijen echter
gewoonlijk niet bijzonder lang. Meestal
werd aan beide zijden wat toegegeven
en dan was de vrede weder vrij spoedig
hersteld, om later weer vaak tijdelijk
verstoord te worden. Dat was o. a. het
geval met pastoor Benedictus van Kessel
en zijn kapelaan Antonius Amoldi eener-
zljds en Engelbert van Immerselle ander
zijds. Den 16 en 24 Juli 1641 zond heer
Engelbert twee bit er gestemde brieven
aan den pas'oor, dezen beschuldigende
van grove ondankbaarheid en verregaan
de aanmatiging, en een half jaar later
was het reeds weder »botcnje tot den
bodem", getuige een brief van Antonius
Amoldid.d. 2l Februari 1642, over
vloeiende van aanhankelijkheid en toe
genegenheid jegens »zijn genadigen
Heer". En in het voor de Roomsche
geestelijkheid en de Roomsche gemeen
ten zoo bedroevende jaar 1648 hadden
de pastoors wel wat anders te doen dan
zich bezorgd te maken over de tienden
zij mochten gelijk algemeen bekend
is blijde zijn, als zij hunne parochie
kerken mochten behouden 1
Rezen er, gelijk boven duidelijk is
gebleken, vrij wat moeilijkheden over de
tienden onder Loon-op-Zand, niet min
der waren de zwarigheden en processen,
die ontstonden en geboerd werden over
de onder Sprang gelegen tienden. Toen
in 1392 de pastoor van Loon en Sprang,
Henricus Stierekenen zijne opvolgers de
helft der Loonsche tienden verkregen,
ontvingen zij ook van deo graaf van
Holland althans bij provisie de
helft der tienden onder Sprang, waar* ao
de andere helft aan de Hollandsche do
meinen bleef. Men bedenke hierbij wel,
dat Loon een Brabantsch en Sprang een
Hollandsch dorp was. Deze tienden waren
echter in de beginne zeer luttel, wijl de
grond door het geringe getal bewoners
nog weinig bebouwd werd maar lang
zamerhand namen zij zoodanig in waarde
toe, dat b.v. in 1568 de helft der op
brengst reeds 275 gulden bedroeg, een
weinig minder dan die onder Loon Het
woord >provisle«, dat bij de begeving
dier tienden schijnt gebuikt, te zijn en
dat natuurlijk geen zekerheid voor de
belanghebbenden waarborgde, gaf aan
houdend aanleiding tot Wrijving tusschen
de pastoors van Loon en Sprang en de
rentmeesters der Hollandsche domeinen,
welke laatstgenoemde bij alle voorko
mende gelegenheden beweerden, dat de
onder Sprang gelegen tienden aan de
grafelijkheid van Holland behoorden. Zoo
werden tusschen 1392 en 1464 onder
scheidene proeessen gevoerd, totdat in
1464 wat Sprang betrofvoorgoed
een einde kwam aan dien onhoudbaren
toestand. De toenmalige pastoor Jan van
Beringen, geheel berooid eavetarmd door
menigvuldige en zware proceskosten,
welke zijne gansche kas hadden uitgeput,
wendde zich voor de laatste maal met
een vurige smeekbede tot het tog Philips
van Bourgondiër waarin hij al zijne nooden
en armoede blootlegde. De zaak werd
door den GroOten Raad welke op
dat tijdstip zeer waarschijnlijk vergaderde
te Hesdin in Artoiswaar Philips zijn
verblijf hield nauwkeurig onderzocht,
en In aanmerking genomea de lange
vervolginge, die hij tol groter peyne ende
travail van synen lichaem ende oyck tot
synen grooten costen, inoyten ende teringe
aireede gedaen hadde om ende ter oir-
saecken van der voirschreven thiende,
werd bij »Ordonnantie« van den 14 Juli
1464 2) voor goed uitgemaakt, dat Jan
van Beringen gedurende zijn geheele le
ven de helft der Sprangsche tienden
zou mogen genieten» onder voorwaarde,
dat hij getrouwelijk de Sprangsche kapel
zou bedienen of doen bedienen, min-
s'ens tweemaal per week alle Zondagen
en Donderdagen. De andere helft der
tienden behield hertog Philips aan zich
zeiven. Verder beval Philips, dat na den
dood van Jan van Beringen de kapel
te Sprang door den bisschop van Luik,
onder wiens geestelijk gebied zij ressor
teerde, sou geërigeert worden in eender
parochiekercke, gesepareerd, gedistingu-
eert ende nabuere van die voorseyde pa
rochie van Venloon, ende tot dien eynde
sal tot derselver kereke geïnstitueert
worden cenen pastoir ter presentie van ons
ende onser nacomelingen.
Ongeveer tien jaren, van 1464 tot
1474, bleef Jan van Beringen in het
ongestoord bezit van de Sprangsche
tieaden en overleed omstreeks 1474. In
dien tusschentijd werd alvast een begin
gemaakt met het verbouwen en ver-
grooten der Spangsche kapel en ook
met de fundatie van een behoorlijken
toren, totdat in 1475 kerk en toren vol
tooid waren in den vorm nagenoeg,
gelijk ze nu n»g la wezen zijn. Een
groot gemak bj het bouwen van den
toren was, dat ie daarvoor benoodlgde
steenen tot op de plaats zelve konden
worden aangeveerd, want de tegenwoor
dige Sprangscle Sloot, die thans nog
slechts voor eei klein gedeelte bestaat,
liep toen nl:t ver van de Sprangsche
kapel verwijder! blijvende dóór naar
de bewuste 01de Loonsche vaart, van
welke hiervoor eeds melding is gemaakt,
zoodat de met steenen beladen schuiten
gemakkelijk to den voet van den toren
konden nadereiDe kerk werd wat
mij wel eenigsins vreemd voorkomt
niet in den votn vao een kruis gebouwd,
maar aan het oudste gedeelte, de kapel,
werden een jaar grootere en hoogere
stukken trapsgewijs aangebouwd. Moge
lijk is de bedoeling wel geweest, er te
eeniger tijd een kruiskeik van te maken,
maar dat zal dan om bijzondere reden,
hierachter nader aangeduid, wel achter
wege gebleven zijo. Aan het hoogste
westelijk gedeelte verrees een prachtige,
Gotische toren, met muren van meer
dan een meter dikte, welk kolossaal
gevaarte In die woelige tijden best als
vesting dienst zal hebben kunnen doen.
In evengenoemd jaar werd een vrij zware
klok met schoonen, welluidenden klank,
thans nog in wezen, In den toren aan
gebracht, met het volgende opschrift
Elck eere my,
Al ic bescrey
De doden,
Ende roep
Den levende
Toe Godes dinste.
S. Butendijc maeckte mi 14.73.
Besoijen. J. v. d. Hammen Nicz.
Aanteekeningeo.
1) Verkeerdflljjk wordt door sommiffa inge
zetenen ?on Waalwijk en B-soiien gemeend,
dat de kerk aan de haven in 1617 isgnbonwd,
getnige bet in den WosteliiWen I?evel cank-rde
jaartal toen is dat gedeelte der kerk geres
taureerdtnei fmancieele hulp van Jan van
Leefdael, lieer van Waalwijk.
2) Dheo belangwekkende „Ordonnantie" pu
bliceerde ik vroeger in haar geheel In ,,Tuxar-
dria".
Zij bewijst u, dat vrouwen even gezond
kunnen zijn J als mannen, als zij willen.
Indien vrouwen in het algemeen niet
zoo sterk zyo als mannen, is dit daa niet
omdat zij te lang werken, zich te veel zor
gen maken pn niet voldoende ontspanning
krijgen?
In sommige streken op het platteland,
waar de vrouwen het werk buitenshuis der
maoneu doen en losse kleeding dragen, zyo
het beelden van gezondheid.
Een eenvoodige leefwijze verzekert gezond
heid, volkome zuivering v&n het bloed en
geen urioezunr-kwalen. Urinezuur in het
bloed (als gevolg vau verzwakte nieren) ver
oorzaakt rugpijn, rheuroatiscke en zenuw
kwalen, hoofipiju, duizeligheid, moedeloos
heid, waterstoornissen en gevaar voor nier-
gruis, waterzucht en nier-onfatekiog.^
Als gij reden hebt om nw nieren te ver
denken, gebruik dan Foster's Rugpijn Nie
ren pilleD. Zij hebben duizenden vrouwen ge
holpen.
Foster's Rugpyn Nieren Pillen hebben
een verzachtende, versterkende en opwek
kende werking op zwakke niereD, en roeren
deze z&cQij*s tot gezondheid en werkzaam
heid terug.' Zij helpen haar om het over
vloedige urinezuur af te voeren, even als
het overtollige water by waterzucht.
Zij dienen alleen voor nier- en blaaskwa-
len en werken niet op de ingewanden.
Om beter te worden en te blyven is het
aanbevelingswasidig om iederen dag nw
huishoudelijk werk een poosje te laten lig
gen en een opwekkende wandeling te maken.
Drink water, eet eenvoudig voedsel en
slaap voldoende. Een betere gezondheid maakt
u een betere moeder of vrouw.
Te Waalwijk verkrijgbaar bij Wed. Orie-
Dumoulin, Markt. Toezending geschiedt fran
co na ontv. v.postwissel
t 1.75 voor ééu, of f 10-
voor zes doozen. Eischt
de echte Foster'» Rugpijn
Nieren Pillen, weigert
elke doos, die niet voor
zien Is van nevenstaand
handelsmerk. 9450
De aardapptlnood voorbij.
Naar het Hdbl. verneemt waren
Dinsdag op d Noord-Hollandsche
veilingen 25000 vaten nieuwe aardappel-
len aangevoerd, hetgeen voldoende is
voor de dag-behoefte van een derde
gedeelte van ons volk. Aangezien de
aanvoer dagelijks grooter wordt en ook
nog, zij het ia geringe hoeveelheid, oude
aardappelen aanwezig zijn, neemt men
in tot oordeelen bevoegde kringen aan,
dat de aardappelnood thans voorbij Is.
Door bemiddeling van den Tuinbouw-
raad zijn de landbouwers gewaarschuwd,
niet minder aan de markt te brengen
dan zij plegen te doen
Distributie van levensmiddelen
De vereeniglpg van Nederlandsche
gemeenten en de vereenigiog van
kle'ne stedelijke en plattelands-gemeen
ten hebben een adres gezonden aan
den minister van landbouw-
Waar gebleken is, dat de betrokken
organen niet steeds of niet voldoende
worden geraadpleegd omtrent de aan
hen op te dragen uitvoeringsmaatregel
inzake de levensmiddelenvoorziening,
bepleiten adr., dat de regeering een
commissie van advies Instelt, hoofd
zakelijk bes'aande uit gemeentelijke
autoriteiten of andere personen, die
practisch met de gemeentelijke distribu
tie bekend zijn, ten einde te nemen
maatregelen zoo goed mogelijk voor te
bereiden.
HtVkomt adr. aanbevelenswaardig voor,
dat de* leden dier commissie worden
gekozen uit vertegenwoordigers van
bepaald* groepen van gemeeDten, zoo
wat groi?'e als gesteldheid betreft, en
uit vertegenwoordigers van verschillende
streken, aangezien ook de toestanden
in der», lande zeer verschillend zijn.
Philips Sportvereeniging.
De Philips Sportvereeniging te
Eindhoven houdt gelijk wij reeds
meldden op 23 Juli groote nationale
en internationale athletiek-wedstrijden.
Bet programma luidt als volgt:
1»-1QQ M. hardloopen internationaal
2. 400 M. hardloopen internationaal
3. 800 M. hardloopen nationaal, kam
pioenschap van Nederland 4. 5000 M.
hardloopen met voorgift, nationaal5
3500 M. snelwandelen, Internationaal
6. speerwerpen, nationaal, kampioen
schap van Nederland 7. discuswerpen,
internationaal 8. hoogspringen met
aanloop, internationaal9. vèrspringen
met aanloop, internationaal10 pols
stokhoogspringen, Internationaal; 11.
estafetteloop (4 X 100 M.) nationaal
12. estafetteloop (4 X 100 M.), voor
gymnastiek-, voetbal- en andere sport
verenigingen uit Noord-Brabant, Zee
land en Limburg, niet aangesloten bij
de N. A. U.
Inschrijvingen te zenden aan den
heer J. C. Ketel te tn St"jp bij
Eindhoven.
Naar wij vernemen is Minister
Postuma in zoover hersteld, dat hij 1
Juli zijn werkzaamheden denkt te
hervatten.
De »A*ondp«, kan op vertrouw
baren grond mededeelen dat de lichting
1907 der bereden troepen 1 Aug. a- s.
met klein verlof zal worden naar huls
gezonden. Men verwacht dat lichting
1908 dan zeer spoedig zal volgen.
Wij hebben in de bladen gelezen,
dat de wethouders van Amsterdam en
Rotterdam en 's Gravenhage met den
Minister van Biunenlandsche Zaken
hebben geconfereerd over den aanvoer
van rijst.
Er zou van Regeeringswege rijst
worden geleverd.
Wij hebben gelezen dat het geschied
de zooveel 100.000 kilo zijn
afgeleverd.
Dat wil zeggen in de groote steden-
Wij hopen, dat de regeeriDg niet
meent nu genoeg gedaan te hebben.
In de groote steden wonen weliswaar
vele menschen dicht bij elkaar en
die roepen gauw hard en lang.
Tot de ooren er van luiteo.
Maar in de kleinere steden en op
platteland is er evengoed behoefte aan
goedkoope rijst, welke de dure aardap
pelen zou kunnen vervangen. Nog
grootere behoefte misschien. Het is te
hopen, dat de gemeentebesturen van
de kleinere gemeenten dezelfde voor
rechten van de Regeering zullen weten
los te krijgen als die der groote.
De behoefte is overal groot-
De nieuwe aardappelen blijven, als
volksvoedsel, nog eenige weken weg.
Het weer was ongunstig in den laatsten
tijd.
De herstemmingen.
De herstemmingen zijn voor de recht-
sche partijen, vooral in Zuid—Holland
een ernstige tegenslag geweest Het
blauw-roode blok heeft zoo innig saam
gewerkt dat er in de groote liberale
koopmansstad zes nieuwe socialisten
naar de Staten gaan. Ook hebben de roo-
den wel geprofiiteerd van den noodtoe
stand Als zij het maar eens deden, zou
't wel goed zijn, maar men weet, dat zij in
dertijd de regeering niet aanwilden of
durfdenafbreken is gemakkelijker dan
doen. In Rotterdam werden al de aftreden
de rechtschen uitgeworpen.
De totale samenstelling der staten
van Zuid Holland was eerst 48 rechts
en 34 links, thans 44 rechts en 38 links.
In Gelderland is het ook niet afge-
loopen, zooals met reden verwacht kon
worden In Arnhem en in Voorst zijn
een rechtsche uitgeworpen.
De Staten van Gelderland bestonden
voor de verkiezingen uit 36 rechtsche
en 26 linksche leden, thans na de her
stemming uit 35 rechtsche en 27 linksche
leden.
In Drente echter hebben voor 't eerst
2-rechtsche en-twee socialisten hun
intrede in de staten gedaan In Hooge-
veen hebben twee rechtsche twee vrij
zinnige zetels veroverd en in Assen de
socialisten ook twee.
Voor de verkiezingen was de stand
35 liberalen en thans 31 liberalen, 2
socialisten en 2 rechtsche.
De Éérste Kamer blij t niettemin rechts
Verijdelde stnokktlzaak.
Donderdagmorgen is door den com
missaris vao politie tc 's Hertogenbosch
beslag gelegd op de sleepkaan „Pax«,
eigenaar de heer Moerman uit Rotterdam,
bevracht door een zekeren Valkerburg,
eveoeens te Rotterdam, met 400,000
K.G. lijst en 30 kisten cacao aan boord.
Te 's Hertogenbosch w s uit Rotterdam
50,000 K.G. rijst per spoor aangevoerd
en ingeladen- Het overige deel der lading
was te Rotterdam ingeladen.
De ladlDg had een waarde van
f 170,000.
mor
Se Echo van hetZoideDL
MAfift