Tweede Blad. BINNENLAND. Geschiedkundige bijzon derheden betreflbnde het dorp Sprang. Zijt gij even gezond als de vrouw van het platte land. NUMMER 51,ZONDAG 25 JUNI 1916. 39e JAARGANG. ii. Iets over de geschiedenis van een Hol- landsch dorp uit den ouden tijd mede te deelen en dan geen gewag van ,,de kerk" te maken, zou algeheele misken ning zijn van den geest van vroegere eeuwen. En eenlge wetenswaardigheden ten beste te geven over de Sprangsc/te kerk en dan daarbij te verzuimen de kerkelijke geschiedenis van Venloon of Loon-op-Zand aan te roeren, zou even eens blijk geven van slechts oppervlak kige kennis omtrent den vroegeren toe stand dier beide plaatsen. Want, hadde er vóór 1500, vóór 1400, ja zelfs vóór 1300 geene Venloonsche kerk bestaan, evenmin zou er dan sprake hébben kun nen zijn van de kerk van Sprang. Gene toch hoewel Loon tot Brabant en Sprang tot Holland behoorde was de moederkerk van deze I De oudste kerk van Loon-op-Zand, aan St, Willebrordus toegewijd, dagtee- kent van 1233. Zij werd gesticht onder hertog Hendrik van Brabant, die In even- genoemd jaar het jus patronatus van de parochiekerken van WaalwijkUnen (Drunen) en Loon aan de abdij van Ton- gerloo schonk. Geen van die kerken bestaat thans meer, noch te Waalwijk, waar in de tweede helft der 15de eeuw de tegenwoordige Gotische kerk aan de haven werd gebouwd noch te Drunen, waar in deo loop der 19de eeuw een geheel nieuwe parochiekerk verrees noch te Loon-op-Zand, waar in 1392 de huidige parochiekerk werd gesticht. Gelijk men ziet heeft de eerste Loon sche kerk niet lang bestaan, slechts van 1233 tot 1392, dus anderhalve eeuw. Hoe dit kwam? In genoemd jaar 1392 werd Venlooigeteisterd door hevige zandverstuivingen, zóó erg, dat het gan- sche vlek en ook de kerk als bedolven loerden onder het stuifzand, waardoor de bewoners gedwongen waren hun dorp zes boochschoeten weechs naar het Westen te verleggen, op de plaats waar het thans nog ligt. Daar verrees ook, op een afstand van ongeveer 10 minuten westwaarts van de aide kereke, de nieuwe kerk, een media ecclesiadie tot patroon aannam St. Jan Baptist. Schutjes, in zijne 'geschiedenis van het bisdom 's-Hertogenbosch, noemt, toen in 1392 hij zegt verkeerdelijk 1394 de oude kerk verlaten werd, Henricus Stereken als pastoor. Uit een zeldzaam en gaaf perkament, berustende ra het „heerlijk" archief van Loon en bezegeld door genoemden geestelijke, blijkt echter, dat bij heette Henricus Siiercken, rich Doemende pastoor van Venloen en Spranghe. Wanneer Sprang zijn eerste bedehuls kreeg, is niet precies bekend, maar kan toch 'wel bij benadering tot op een tiental jaren na opgegeven worden Wij kunnen veilig aannemeD, dat dit omstreeks 1325 moet geweest zijn, een 20-tal jaren nadat graaf Willem van Holland den Sprang- schen bodem onder twintig hoevenaars had verdeeld en bijna een eeuw uadat Loon-op-Zand zijo eerste kurk verkreeg. Mij duokt dat Schutjes wel eeaigszins overdrijft, als hij spreekt van het „zeer oude Sprang", want het vlek Is van be trekkelijk jongen datum. Zijn eerste bede huis was eeoe kapel, een quarta capella welke onder toezicht stond van den pastoor van Loon en waar een kapelaan, die niet voortdurend zijne woonplaats te Sprang had, den dienst leidde. Eenlgs- zins vreemd mag het wel genoemd wor den, dat dit vlek in het kerkelijke niet met Waalwijk werd vereenigd, wijl het op een afstand van slechts een half uur gaans van genoemde plaats verwijderd en met een weg, kerekpadt genoemd, er mee verbenden was; terwijl de afstand tot Loon ruim een uur bedroeg Veilig kan aangenomen worden, dat de Sprang- sche geloovigen van 1300 tot 1325 steeds van de Waalwijksche en slechts hoogst zelden van de Venloonsche kerk hebben gebruik gemaakt. De alleroudste kerk van Loon bezat /geene tienden. Dit blijkt uit alle door mij geraadpleegde bronnen. Toen in 1269, des Zaterdags na Hemelvaart, Willem .van Hoorne, schildknaap van den hertog •van Brabant, door Jan van Brabant beleend werd met de heerlijkheid Venloon ontving hij in leen de gansche heerlijk- heid met hoogemiddelbare en lagere jurisdictie, met zand, hei, woestynen, moe ren en geheele tienden rondom de oude kerk dat waren dus alle tienden, genaamd de yschildlienden"waarop de pastoor toen nog geen recht kon doen gelden. Wat dus de inkomsten van de vroegste pas toors van Loon geweest zijn en uit welke bronnen die geput werden, is mij geheel onbekend. Mogelijk dat zij bij gratie van den Heer een gedeelte der novale tienden mochten innen, welker opbrengst wei niet van veel beteekenls zal geweest zijn en die later toch weer vervielen. Pas in 1392 bij de fundatie van het nieuwe thans nog begtaande kerkgebouw schonk Paulus van Haestrecht de oude, Heer vanVenlooo, voor goed en voor vast de helft der heerlijke tienden rondom die nieuwe kerk aan den toenmallgen pas'oor Henricus Stiereken en diens opvolgers, uitgezon derd de bovengenoemde „schlldtlenden* die liggende bleven op of rondom de plek waar vroeger het eerste keikgebouw had gestaan, en die alle eeuwen dóór het bijzonder eigendom van de Heeren van Loon zijn gebleven. Uit sommige eigen handig geschreven bekentenissen of verklaringen van latere pastoors, o.a. van Benedicties van Kessel (1627 164-8), blijkt ook dat dezen althans toen niet meer ook geen recht pretendeerden op de bovengenoemde novale tienden. In de 16de eeuw de juiste jaren zijn 1519, 1568 bezat de pastorie van Venloon de helft van de volgende tien den a. Block tienden, die men noempt neven die Vaert opte noortsyde b. Block tienden, die men noempt neven die Vaert opte suydsyde c. Craenven d. Molenstraete c. We ster loon f. De straet\ g. Smaltienden. De opbrengst dezer zeven onderschei dene tienden bedroeg 296'/2 Rijnsgul dens, dus Iets meer dan gelijk we later zullen zien de helft der Sprangsche tfenden opbracht. Over het jus patronatus en over de schild- en novale tienden zijo in den loop der 15de, 16de en 17de eeuwen veelvuldige en langdurige processen ge voerd. De Heer van Loon beweerde steeds, dat, toen ia 1233 door hertog Hendrik van Brabant het patronaatschap van de kerken van WaalwijkUnen Drunen) en Loon geschonken werd aan de abdij van Tongerloo, met het genoemde Loon niet bedoeld werd Ven loon of Loon-op-Zand, maar een ander Loonb.v. Hoogeloonzoodat de abten van Tongerloo, volgens die heeren, niets te preten'deeren hadden op het begevings- recht der pastoorsbediening en evenmin iets konden beschikken over de tienden Vermoedelijk werd beslist Schutjes noemt daarvoor op het jaartal 1553 dat beurtelings de Abt en de Heer het collatierecht zouden uitoefenen. Hierom trent vond ik evenwel geene voldoende bescheiden. Zeker Is het echter, dat de abdij van Tongerloo al betrekkelijk vroeg hare rechten deed gelden. Omtrent de lastige en Ingewikkelde tiendkwesties tusschen de Loor.sclie pas toors aan de eene zijde en de Heeren aan de andere ^ijde, berusten in het >heerlijk« archief aldaar een groot aantal belangwekkende stukken, die o. m. ook vele bijzonderheden aan het licht brengen omtrent de verhouding tusschen de Sprangsche kapel en hare moederkerk en bovendien onderscheidene namen noemen van pastoors en andere geeste lijken, wier namen tot nog toe niet ge heel bekend waren. Onder de pastoors, die in meerdere of mindere male moei lijkheden hadden met de Heeren, wordt in de eerste plaats genoemd meester Willem van Enckevoirt (1508 1520?) ongetwijfeld een bloedverwant van den beroemden te.Mierlo geboren kar dinaal Willem van Enckevoirt, als hij het niet zelf geweest is die het ernstie aan den stok had met heer Robbrecht van Grevenbroeck en diens zoon Dirck van Grevenbtoecken dao Benedictus van Kessel (1627—1648*, wiens verhou ding tot Engelbrecht van Immerselle, Heer van Loon, ook veel te wenschen overliet. - Vervolgens wordeD genoemd Jan van Beringen (1460? 1474); Balthasar Massareel, deken van Breda en pastoor te Venloon (1558)mr. Peter Scheelen (1560? 1567); Johannes van Riemen (1567 1587)Bartholomeus Ruymer (1587 1607); Gerard O tien (1607 - 1627). Dan de volgende kapelaans of vica rissen Heer Hendrick (lang vóór 1464) Mathijs van Leend (1532); Mathijs van Boerden (1533)Henric van Doren f1536); Joost Willem szClaes Jansz., Adriaen Wouters en Jacob Sanders, priesters te Sprang (1536, 1545, 1546); Adriaen Raeck, vlcarius van mr. Peter Scheelen, (1560); heer Johannes (1600) heer Egi- dius (1606) Jacob van den Grave (1627) Antonius Amoldi (1640 1648), van welke sommige kapelaans verblijf hielden te Loon en anderen te Sprang. Ondanks de hevige twisten tusschen sommige pastoors en sommige Heeren van Loon, duurde de vijandige gezind heid tusschen de strijdende partijen echter gewoonlijk niet bijzonder lang. Meestal werd aan beide zijden wat toegegeven en dan was de vrede weder vrij spoedig hersteld, om later weer vaak tijdelijk verstoord te worden. Dat was o. a. het geval met pastoor Benedictus van Kessel en zijn kapelaan Antonius Amoldi eener- zljds en Engelbert van Immerselle ander zijds. Den 16 en 24 Juli 1641 zond heer Engelbert twee bit er gestemde brieven aan den pas'oor, dezen beschuldigende van grove ondankbaarheid en verregaan de aanmatiging, en een half jaar later was het reeds weder »botcnje tot den bodem", getuige een brief van Antonius Amoldid.d. 2l Februari 1642, over vloeiende van aanhankelijkheid en toe genegenheid jegens »zijn genadigen Heer". En in het voor de Roomsche geestelijkheid en de Roomsche gemeen ten zoo bedroevende jaar 1648 hadden de pastoors wel wat anders te doen dan zich bezorgd te maken over de tienden zij mochten gelijk algemeen bekend is blijde zijn, als zij hunne parochie kerken mochten behouden 1 Rezen er, gelijk boven duidelijk is gebleken, vrij wat moeilijkheden over de tienden onder Loon-op-Zand, niet min der waren de zwarigheden en processen, die ontstonden en geboerd werden over de onder Sprang gelegen tienden. Toen in 1392 de pastoor van Loon en Sprang, Henricus Stierekenen zijne opvolgers de helft der Loonsche tienden verkregen, ontvingen zij ook van deo graaf van Holland althans bij provisie de helft der tienden onder Sprang, waar* ao de andere helft aan de Hollandsche do meinen bleef. Men bedenke hierbij wel, dat Loon een Brabantsch en Sprang een Hollandsch dorp was. Deze tienden waren echter in de beginne zeer luttel, wijl de grond door het geringe getal bewoners nog weinig bebouwd werd maar lang zamerhand namen zij zoodanig in waarde toe, dat b.v. in 1568 de helft der op brengst reeds 275 gulden bedroeg, een weinig minder dan die onder Loon Het woord >provisle«, dat bij de begeving dier tienden schijnt gebuikt, te zijn en dat natuurlijk geen zekerheid voor de belanghebbenden waarborgde, gaf aan houdend aanleiding tot Wrijving tusschen de pastoors van Loon en Sprang en de rentmeesters der Hollandsche domeinen, welke laatstgenoemde bij alle voorko mende gelegenheden beweerden, dat de onder Sprang gelegen tienden aan de grafelijkheid van Holland behoorden. Zoo werden tusschen 1392 en 1464 onder scheidene proeessen gevoerd, totdat in 1464 wat Sprang betrofvoorgoed een einde kwam aan dien onhoudbaren toestand. De toenmalige pastoor Jan van Beringen, geheel berooid eavetarmd door menigvuldige en zware proceskosten, welke zijne gansche kas hadden uitgeput, wendde zich voor de laatste maal met een vurige smeekbede tot het tog Philips van Bourgondiër waarin hij al zijne nooden en armoede blootlegde. De zaak werd door den GroOten Raad welke op dat tijdstip zeer waarschijnlijk vergaderde te Hesdin in Artoiswaar Philips zijn verblijf hield nauwkeurig onderzocht, en In aanmerking genomea de lange vervolginge, die hij tol groter peyne ende travail van synen lichaem ende oyck tot synen grooten costen, inoyten ende teringe aireede gedaen hadde om ende ter oir- saecken van der voirschreven thiende, werd bij »Ordonnantie« van den 14 Juli 1464 2) voor goed uitgemaakt, dat Jan van Beringen gedurende zijn geheele le ven de helft der Sprangsche tienden zou mogen genieten» onder voorwaarde, dat hij getrouwelijk de Sprangsche kapel zou bedienen of doen bedienen, min- s'ens tweemaal per week alle Zondagen en Donderdagen. De andere helft der tienden behield hertog Philips aan zich zeiven. Verder beval Philips, dat na den dood van Jan van Beringen de kapel te Sprang door den bisschop van Luik, onder wiens geestelijk gebied zij ressor teerde, sou geërigeert worden in eender parochiekercke, gesepareerd, gedistingu- eert ende nabuere van die voorseyde pa rochie van Venloon, ende tot dien eynde sal tot derselver kereke geïnstitueert worden cenen pastoir ter presentie van ons ende onser nacomelingen. Ongeveer tien jaren, van 1464 tot 1474, bleef Jan van Beringen in het ongestoord bezit van de Sprangsche tieaden en overleed omstreeks 1474. In dien tusschentijd werd alvast een begin gemaakt met het verbouwen en ver- grooten der Spangsche kapel en ook met de fundatie van een behoorlijken toren, totdat in 1475 kerk en toren vol tooid waren in den vorm nagenoeg, gelijk ze nu n»g la wezen zijn. Een groot gemak bj het bouwen van den toren was, dat ie daarvoor benoodlgde steenen tot op de plaats zelve konden worden aangeveerd, want de tegenwoor dige Sprangscle Sloot, die thans nog slechts voor eei klein gedeelte bestaat, liep toen nl:t ver van de Sprangsche kapel verwijder! blijvende dóór naar de bewuste 01de Loonsche vaart, van welke hiervoor eeds melding is gemaakt, zoodat de met steenen beladen schuiten gemakkelijk to den voet van den toren konden nadereiDe kerk werd wat mij wel eenigsins vreemd voorkomt niet in den votn vao een kruis gebouwd, maar aan het oudste gedeelte, de kapel, werden een jaar grootere en hoogere stukken trapsgewijs aangebouwd. Moge lijk is de bedoeling wel geweest, er te eeniger tijd een kruiskeik van te maken, maar dat zal dan om bijzondere reden, hierachter nader aangeduid, wel achter wege gebleven zijo. Aan het hoogste westelijk gedeelte verrees een prachtige, Gotische toren, met muren van meer dan een meter dikte, welk kolossaal gevaarte In die woelige tijden best als vesting dienst zal hebben kunnen doen. In evengenoemd jaar werd een vrij zware klok met schoonen, welluidenden klank, thans nog in wezen, In den toren aan gebracht, met het volgende opschrift Elck eere my, Al ic bescrey De doden, Ende roep Den levende Toe Godes dinste. S. Butendijc maeckte mi 14.73. Besoijen. J. v. d. Hammen Nicz. Aanteekeningeo. 1) Verkeerdflljjk wordt door sommiffa inge zetenen ?on Waalwijk en B-soiien gemeend, dat de kerk aan de haven in 1617 isgnbonwd, getnige bet in den WosteliiWen I?evel cank-rde jaartal toen is dat gedeelte der kerk geres taureerdtnei fmancieele hulp van Jan van Leefdael, lieer van Waalwijk. 2) Dheo belangwekkende „Ordonnantie" pu bliceerde ik vroeger in haar geheel In ,,Tuxar- dria". Zij bewijst u, dat vrouwen even gezond kunnen zijn J als mannen, als zij willen. Indien vrouwen in het algemeen niet zoo sterk zyo als mannen, is dit daa niet omdat zij te lang werken, zich te veel zor gen maken pn niet voldoende ontspanning krijgen? In sommige streken op het platteland, waar de vrouwen het werk buitenshuis der maoneu doen en losse kleeding dragen, zyo het beelden van gezondheid. Een eenvoodige leefwijze verzekert gezond heid, volkome zuivering v&n het bloed en geen urioezunr-kwalen. Urinezuur in het bloed (als gevolg vau verzwakte nieren) ver oorzaakt rugpijn, rheuroatiscke en zenuw kwalen, hoofipiju, duizeligheid, moedeloos heid, waterstoornissen en gevaar voor nier- gruis, waterzucht en nier-onfatekiog.^ Als gij reden hebt om nw nieren te ver denken, gebruik dan Foster's Rugpijn Nie ren pilleD. Zij hebben duizenden vrouwen ge holpen. Foster's Rugpyn Nieren Pillen hebben een verzachtende, versterkende en opwek kende werking op zwakke niereD, en roeren deze z&cQij*s tot gezondheid en werkzaam heid terug.' Zij helpen haar om het over vloedige urinezuur af te voeren, even als het overtollige water by waterzucht. Zij dienen alleen voor nier- en blaaskwa- len en werken niet op de ingewanden. Om beter te worden en te blyven is het aanbevelingswasidig om iederen dag nw huishoudelijk werk een poosje te laten lig gen en een opwekkende wandeling te maken. Drink water, eet eenvoudig voedsel en slaap voldoende. Een betere gezondheid maakt u een betere moeder of vrouw. Te Waalwijk verkrijgbaar bij Wed. Orie- Dumoulin, Markt. Toezending geschiedt fran co na ontv. v.postwissel t 1.75 voor ééu, of f 10- voor zes doozen. Eischt de echte Foster'» Rugpijn Nieren Pillen, weigert elke doos, die niet voor zien Is van nevenstaand handelsmerk. 9450 De aardapptlnood voorbij. Naar het Hdbl. verneemt waren Dinsdag op d Noord-Hollandsche veilingen 25000 vaten nieuwe aardappel- len aangevoerd, hetgeen voldoende is voor de dag-behoefte van een derde gedeelte van ons volk. Aangezien de aanvoer dagelijks grooter wordt en ook nog, zij het ia geringe hoeveelheid, oude aardappelen aanwezig zijn, neemt men in tot oordeelen bevoegde kringen aan, dat de aardappelnood thans voorbij Is. Door bemiddeling van den Tuinbouw- raad zijn de landbouwers gewaarschuwd, niet minder aan de markt te brengen dan zij plegen te doen Distributie van levensmiddelen De vereeniglpg van Nederlandsche gemeenten en de vereenigiog van kle'ne stedelijke en plattelands-gemeen ten hebben een adres gezonden aan den minister van landbouw- Waar gebleken is, dat de betrokken organen niet steeds of niet voldoende worden geraadpleegd omtrent de aan hen op te dragen uitvoeringsmaatregel inzake de levensmiddelenvoorziening, bepleiten adr., dat de regeering een commissie van advies Instelt, hoofd zakelijk bes'aande uit gemeentelijke autoriteiten of andere personen, die practisch met de gemeentelijke distribu tie bekend zijn, ten einde te nemen maatregelen zoo goed mogelijk voor te bereiden. HtVkomt adr. aanbevelenswaardig voor, dat de* leden dier commissie worden gekozen uit vertegenwoordigers van bepaald* groepen van gemeeDten, zoo wat groi?'e als gesteldheid betreft, en uit vertegenwoordigers van verschillende streken, aangezien ook de toestanden in der», lande zeer verschillend zijn. Philips Sportvereeniging. De Philips Sportvereeniging te Eindhoven houdt gelijk wij reeds meldden op 23 Juli groote nationale en internationale athletiek-wedstrijden. Bet programma luidt als volgt: 1»-1QQ M. hardloopen internationaal 2. 400 M. hardloopen internationaal 3. 800 M. hardloopen nationaal, kam pioenschap van Nederland 4. 5000 M. hardloopen met voorgift, nationaal5 3500 M. snelwandelen, Internationaal 6. speerwerpen, nationaal, kampioen schap van Nederland 7. discuswerpen, internationaal 8. hoogspringen met aanloop, internationaal9. vèrspringen met aanloop, internationaal10 pols stokhoogspringen, Internationaal; 11. estafetteloop (4 X 100 M.) nationaal 12. estafetteloop (4 X 100 M.), voor gymnastiek-, voetbal- en andere sport verenigingen uit Noord-Brabant, Zee land en Limburg, niet aangesloten bij de N. A. U. Inschrijvingen te zenden aan den heer J. C. Ketel te tn St"jp bij Eindhoven. Naar wij vernemen is Minister Postuma in zoover hersteld, dat hij 1 Juli zijn werkzaamheden denkt te hervatten. De »A*ondp«, kan op vertrouw baren grond mededeelen dat de lichting 1907 der bereden troepen 1 Aug. a- s. met klein verlof zal worden naar huls gezonden. Men verwacht dat lichting 1908 dan zeer spoedig zal volgen. Wij hebben in de bladen gelezen, dat de wethouders van Amsterdam en Rotterdam en 's Gravenhage met den Minister van Biunenlandsche Zaken hebben geconfereerd over den aanvoer van rijst. Er zou van Regeeringswege rijst worden geleverd. Wij hebben gelezen dat het geschied de zooveel 100.000 kilo zijn afgeleverd. Dat wil zeggen in de groote steden- Wij hopen, dat de regeeriDg niet meent nu genoeg gedaan te hebben. In de groote steden wonen weliswaar vele menschen dicht bij elkaar en die roepen gauw hard en lang. Tot de ooren er van luiteo. Maar in de kleinere steden en op platteland is er evengoed behoefte aan goedkoope rijst, welke de dure aardap pelen zou kunnen vervangen. Nog grootere behoefte misschien. Het is te hopen, dat de gemeentebesturen van de kleinere gemeenten dezelfde voor rechten van de Regeering zullen weten los te krijgen als die der groote. De behoefte is overal groot- De nieuwe aardappelen blijven, als volksvoedsel, nog eenige weken weg. Het weer was ongunstig in den laatsten tijd. De herstemmingen. De herstemmingen zijn voor de recht- sche partijen, vooral in Zuid—Holland een ernstige tegenslag geweest Het blauw-roode blok heeft zoo innig saam gewerkt dat er in de groote liberale koopmansstad zes nieuwe socialisten naar de Staten gaan. Ook hebben de roo- den wel geprofiiteerd van den noodtoe stand Als zij het maar eens deden, zou 't wel goed zijn, maar men weet, dat zij in dertijd de regeering niet aanwilden of durfdenafbreken is gemakkelijker dan doen. In Rotterdam werden al de aftreden de rechtschen uitgeworpen. De totale samenstelling der staten van Zuid Holland was eerst 48 rechts en 34 links, thans 44 rechts en 38 links. In Gelderland is het ook niet afge- loopen, zooals met reden verwacht kon worden In Arnhem en in Voorst zijn een rechtsche uitgeworpen. De Staten van Gelderland bestonden voor de verkiezingen uit 36 rechtsche en 26 linksche leden, thans na de her stemming uit 35 rechtsche en 27 linksche leden. In Drente echter hebben voor 't eerst 2-rechtsche en-twee socialisten hun intrede in de staten gedaan In Hooge- veen hebben twee rechtsche twee vrij zinnige zetels veroverd en in Assen de socialisten ook twee. Voor de verkiezingen was de stand 35 liberalen en thans 31 liberalen, 2 socialisten en 2 rechtsche. De Éérste Kamer blij t niettemin rechts Verijdelde stnokktlzaak. Donderdagmorgen is door den com missaris vao politie tc 's Hertogenbosch beslag gelegd op de sleepkaan „Pax«, eigenaar de heer Moerman uit Rotterdam, bevracht door een zekeren Valkerburg, eveoeens te Rotterdam, met 400,000 K.G. lijst en 30 kisten cacao aan boord. Te 's Hertogenbosch w s uit Rotterdam 50,000 K.G. rijst per spoor aangevoerd en ingeladen- Het overige deel der lading was te Rotterdam ingeladen. De ladlDg had een waarde van f 170,000. mor Se Echo van hetZoideDL MAfift

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Echo van het Zuiden | 1916 | | pagina 5