Nummer 8 Zondag 28 Januari 1917. 40e Jaargang Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen. Eerste Blad. a&as&aoask i „NOORD-BRABAND" I Milisciie Stoomdrukken'l Antoon Tielan Dit nummer bestaat uit TWEE bladen. FEUILLETON" Gemengd Nieuws. Bronnen van onderzoek, hoofdzakelij k Noord- Brabant betreffende GEMEENTE. ARCHIE VEN. VII Maatschappij van .Ter zekering op het Leven. Dit Blad rersetignt Woensdag- ea Zaterdagavond, Abonnementsprijs per 5 maanden f 0.90. Franco per post door het geiieele ryk f 1.05 Brieveningozond^n stnkk«» f gelden ent., franco te send«n aan Uitgavar. UITGAVE Telelocjanximmaf 88. Telegram-Ad^*»ECHO Ecne geschiedenis uit de Eogelsche rechtspleging. Opgericht WAALWIJK. 1843 Verzekerd Kapitaalf 17.824.006.— n Rewrre f 9.663 649.- De Echo van het Zuiden, Waalwijksche en Laigslraatsrlr Courant» P&ijs du Adv«rt*xtt1n 12 cent per regel; mmitunui 6 regels; groove letters naar plaatsrnimte. Advertentie» 8 maal ter plaatsing opgegeven worden 2 maal berekend. Voor plaatsing van een groot aantal regels ?n advertenties bij abonnement worden speciale «ear voordeelige contract 'eelotan Reclame» 16 Gant per rage De oudste burgemeesters- of dorps- rekening, die ik tot nog toe In het gemeeote-arcMef van Besoyen vond, is van 1575. Zij werd gedaan door den administreerenden burgemeester of «ge- sworen» Willem Lamberts de H o g h e. Al dadelijk treffen ons daarin de volgende posten van uitgaven a. Noch hondtrt tinnen turfs ge levert tot Cappelle indie schaosse, dair voir gegeven ter somme VIIIgulden XV1 stuyvers b. Noch tot Cappelle indie schansche gelevert ses vaet haver en, datr voir gegeven ter somme XXI stuyvers. c. Noch Lijn Pauw els gegeven van dat hueren soon geweest heeft tot W or cum indie schansche ter somme XXX V stuyvers III oort. d. Noch op ten XXIX dach July soe hebben wy geschoncken Gode froy cappitcyn tot Cappel Xgulden. e. Noch den cappiteyn indie Cappelsche schans genoempt Bondot gelevert vier vaet haver X VIII stuyvers f. Noch gegeven die timmerliedendie decker Si die gearbeyt hebben indie schans aen dat nieuwe waeck- h u y s ende indie schans, elck dorpe voir hair portie ter sommen 1III gulden. g. Noch gegeven etnen boede van eenen brieft te draegen, die quam v u y t die Raemsdonckse schans, V stuy vers. h. Noch den selven dach den cappiteyn die vuyt die schansche trock genaempt Bondot, elck dorp een Vaa „DE ECHO VAN HET ZUIDEN." 60) XXVII. Harn oogen waren met bnn gewone mate loosheid van ket gelaat barer vrisRdin afge dwaald en naar de parklaan genekt William mag a niet teratond sien, hjj beeft ons sog niet opgemerkt, verberg a hier in de oranjerie, ik zal de denr laten aanataan, dan knot gjj alios hooren wat hij van Charles vernemen beeft en later heimljjk wegsluipen, als ik kem gelnkkig weer h«b verwijderd Zonder ant woord af te waobten «choof sjj Mary naer binnen, en riep toen naar beneden Zyt gij daar al terug Ik beu bier William E«rst dese tweede uitroep wekte den aankomende nit aijn diep gepeins, die nauwelgks op den weg lettende, met gebakt hoofd voor sieh staarde on langsaam voortstapte, als iemand die Bieb slechts werktuigelijk beweegt. Leop wat sneller, ik brand van onge duld, rirp Betty en werkelijk luisterde baar broeder, in weerwil van sjja peinsende stem ming naar dit verzoek en verhaaste zyne lebreden. Na. wat hebt gjj vernam*a riep sy bem teretaod toe. en raikte hem tot een groet kare beide handen. Of wilt gij eeret eeao verfriaaehing eer gy «preekt Eo toan William afwijzend bot hoofd schudde, ging zy voort Des te beter, set u bier aeder en begin met Bw bericht, want ik brand van nieuwsgierig- beid, en sy trok baar broeder dicht by d» dear der orarjorie, opdat Mary elles goed sou kinnen verstaan. Haar broeder deed gewillig wat sy ver— leeninge gedaan ter sommen X gulden. U»t de burgemecstersrckening van Besoyen van Dlerck Adriaeasz die Ble, Peter Geritsz eu Anthonis Bernaertsz, over het jaar 1 583, treden deze posten op den voorgrond a. Noch soe sijnder ge co men op ten II April van eappiteyn Bueren saldaten vuyt die schans van Doveren ende hebben verteert tot Abel Aertsz IIII gulden 17 stuyvers. b. Noch geschoncken den gewel digen tot Cappel indie schans opten 21 April een vet calff met ses pont boterendair voer gegeven tsamen 4 gulden ij stuyvers. c. Noch sij'nder gecemen van Do- veren, vuyt die kerek, van Cressengye soldaten, die voer haeren cappiteyn wouden hebben twee tonnen biers znde hondert pont brots (broods). d. Noch betaelt aen Gijsbert Anthonisz, timmermanvan dat hij 15 dagen t o t Doveren indie schansse ge arbeyt heeft ende vijff dagen t o t Drongelen, comt tsamen 20 dagen, elcken dach 10 stuyvers, comt tsamen 10 gulden. e. Noch heeft 7onis Bernaertsz ge weest met Peter Gielisz tot Dron- galen indie schans opten 20 Juny, dat wy daer ontboeden tvaren, verteert 20 stuyvers. Nog cl'eéren wij uit de dorpsrekeniagen van Gietis retersz eu Jan Laureysz de With (1586) en van Gijsbert Geritsxenjau Lam- bertsz (1587) deze drie posten: a. Den 4 Octobris het velleken tot Doveren iodic schanse geeomen met eenen brieff aen allen die dorpen ende den selven moeten geven 20 stuyvers. b. Noch opten 18 Octobris t v e 11 e- ken vuyt die Doverse schans eenen brief f gebracht, daera ff betaalt 13 stuyvers c. Den forier (fouriar) van Drongelen betaelt van een ordonantie vanden oversten Ysselsteyn van reparatie vandie scans e, ter somme 23 gulden 10 ztuyvers. De bovenaangehaalde rekeningen zijn uit een tijdperk onzer geschiedenis, dat uiterst belangrijk moet genoemd worden. De 80-jarige oorlog was nog vrijwel in laDgda hij wierp B'oh uitgeput op den stoel waarop Mnry sog vaor eeniga oogenblikkan bod grseien, maar er kwam nog geen woord nit zjjn mond om zijn bericht te beginnen en de nieuwsgierigheid van zijne zoster ts bnvre- digan. H«tty icheen op ayna afmatting eu di«ps neerslachtigheid niet verder te letten. N**t waar, Charles heeft dan graaf vermoord omdat deze bot een of ander sobandeljjk ape! mat Eliaabnth Canning heeft gedreven. William bief het hoofd op, dat by op de hand had laten taksen, en sag zy'ne tus'er zeer verbaasd aan. Wie heeft u dat gezegd vroeg by daarop met alle te- kenen ven ver rassing Hoe drukkend ook do gedachten waren die do >r zijn brein woelden, dit levendig uitgesproken woord van Hatty wekte hom teen uit sjjn dof gepeins. Niemand, ik vermoed het slechts, of liever, ik ben op bepaalde gronden tot dit besluit gekomen. Hm Ik heb wel is waar iets van dien aard vernomen, maar ik heb er evenwel ge«n geloof aan kannen slaan, z«ide William Vertal dan toch eindelijk, ik bon geheel geknor drong Hatty opnieuw aan. Haar broeder liet nog eea diepen suebt hooren en decide daarop alles mede. wat by ▼an Charles had vernomen hjj wist wal dat by toch geen rast zon hebban, eer zyn zuster deelgaooote van bat geheim was. De graaf was een sofcurk, daar beb ik ■ooit aan gatwjjf»ld wat ik tot datverre slack's duister vermoeden kon, staat thans helder voor mijne oogen. De rampzaligs heeft slechtB zyn v*rdn>nd« loon g»krsgtr, Hoe! Kant gy dat geloeven riep Wil liam zeer verbaasd an na ook iets levendiger. Van zyne verstandige, anders zoo scherpzinnige zoster had by allerminst verwacht, dat sy talk een dolsionig sprookje voor waarheid sen aannemen. Eu waarom sou ik niet was Hetty's wedervraag Omdat dit tuaisja ta gruwelijk gelogen heeft, zy h»eft slechts geleefd in pbantacien, ook die geschiedenis met graaf Waversford is niets anders dan een beeld van haar phantasio en een lengen. zijn begin, hoewel er teeds gewichtige wapenfeiten verricht en machtige drama's afgespeeld waren. Dat het oorlogstijd was, blijkt haast "uit eiken post der dorpsrekeniagen. Hoe kon dat ook goed anders Besoijen lag vlak op de grenzen van Hofland en BrabantBesoyen was Holland, Waalwijk behoorde tot Brabant (Spanje), En nu is het overbekend, dat juist die plaatsen het meest van oorlogs rampen hadden te lijden, die aan of tegen de grenzen lagen. Te Besoyen, te Waalwijk, te Drongelen, te Doeveren, te Heusdeo, te Capelle, te Waspik, te Raamsdonk en te Sprang was het een voortdurend aankomen e^ vertrekken, inlegeren en fourageeren van krijgslieden en krijgsoversten, en helaas 1 ook een onophoudelijk plunderen en muiten van tuchtelooze soldeniers In een mijner vroegere opstellen betreffende Sprang heeft men kunnen zien, hoe zwaar In zonderheid dat dorp bad te lijden van de onbeschoftheid en ba ndeloosheid van doortrekkende soldaten. Met Besoyeo, Capelle, Drongelen, Doeveren en Raams- douk, in ééa woord met de andere grensplaatsen, was bet vaak niet beter gesteld. Het aanleggen der zoogenaamde «schansen», van welke versterkte punten in de dorpsrekeningen telkens en telkens sprake is, en die hoofdzakelijk te Capelle, Raamsdonk, Drongelen, Doeveren, Heus- den en Worcum (Woudr chem) verrezen, dagteekent uit dien v<Jdb"wogen tijd. Wat de schans te Üonvèita oetreft, was het een eigenaardigheid daarvan, dat tb en de parochiekerk haast iin geheel uitmaakten zij stenden bij elkaar op de plaats, waar thans nog het Doeverensche fert» zich bevindt. Bij sommige schAosen, o.a. te Capelle, behoorde ook een «waak- huls»: belde stonden onder bevel van een kapitein, die, wanneer hij ook het griezelige ambt van scherprechter uit oefende, den geweldigen werd genoemd. Van de meeste schansen is thans niets meer overgebleven. Van die van Capelle weet men alth ns nog de plaats, waar zij gelegen was eenige minuten ten Oosten van het dorp aan den dijk en aan den wiel. Of de schaos van Capelle Bondot heeft geheeten, of wel dat de kapitein, die daar in 1575 het bevel voerde, aldus werd genoemd, va t uit de bovenstaande citaties niet duidelijk op te maken. Utt de meeste uitgaafposten der boven genoemde rekeningen valt af te leiden, dat er tusschen ds onderscheidene op de grenzen gelegen schansen een levendig verkeer en een voortdureude voeling werden onderhouden. Geen wonder ookhet waren versterkte voorposten tegen den vijand, de Spanjaarden. De bode, die de brieven en andere be richten van de ecne schans naar de andere, en van het eene dorp naar het andere overbracht, werd waarschijnlijk en heel eigenaardig velleken ge noemdDen 4 Octobris (158Ó) het velleken tot Doveren indie schans geeomen met eenen brietf aen allen die dorpen (6 Zuldhollandsehe dorpen). Of dit «velleken» in verband staat met vedel (vloot) en dus een «velleken» een vedelaar of vioolspeler geweest zij, of dat het met vaan, vaandel, vaandrager samenhangt, ben ik niet in staat op te lossee. Eu ik ben vaat overtuigd, dat sjj dit - nsaal de vollo waarheid heeft gesproken en dat de graaf haar weikslyk soo sctiandslyk behandeld hooft. Neen, Hetljr, gy doet den graaf onreeht ik bob waarlijk geen reden aai, zelfs na zjjn dood. vrietdzchsppalyk j"g«us ham g*nnd to s'yn, want ik zou htm altyd het b^zit van het edele meisje misgund hebben, dat ik trou wens niet heb weten te waar dearer, to»n het in mijn" bereik was; maar ik sag toeh.datdo lord «en aristocraat is van bet zuivarste water en tot zulk «en gemeene handelwijs niet in staat 1 Langer kon Mary het in haar schuilhoek niet uithoudoB. Zy bed alles gehoord ea wat daardoor in de grootste opgewondenheid geraakt. Ook sjj dealde m de ovrtoging vao bare vriendih, dat de verklaringen ven Lliea both d'tmaal op waarheid bornsten. want sy herinnerde «ioh het gedrag'van den graaf op da vosserj-tebt en boe hij baar toen in sjjn woest opbraiaenden hartstocht verdacht on gevaarlijk was voorgekomen. Zalk een man. die xicb tegeeover baar tot zalk een oagnhoord- baid had laten vervoeren, was tet het ergste in Btaat, waar by si'Cbts met een ge ring» dienstmaagd te do»a bad Daarom scber-n het varhaal van Elisabeth valstrakt niet onwaarschijnlijk," en evenwel deed hat baar eau onuitsprekelijk Kanoenen, dat William voor ijjn vermoorden medemin naar zoo krachtig party trok 6n sua eer tracatto te verdedigen. Dat was sen zielenadel die «ij oprecht oao-«t bewonderen. 4a.üb, al had bij haar ook door zijn afdwaling bittere smart veroorzaakt en haar bijna aan den afgrond der vertwijfeling gabroeht. toch wilde zjj beos Btggen, dat sy zijn edele denk wijze naar waarde wist te schatten, en aan niets anders d»ck«ndo, trad sij to voorschijn en snelde op William toe, mnt de woorden Vergeef mij William, ik was onwillekeurig gpfuige van uw ploidooi voor den graaf, maar ik vind dat zoo edelmoedig van u. dat ik u moet zeggen, dat ik terecht nooit aan uwe ridderlijke g„vo'leDS b»b getwijfeld, en zij stak bem met een glimlaob hare band toe. William staarde Mary aan als eeno boveo- aardsohe versobyniDg bij wist in hetjeerste oagenblik niet of bij zich son verwyder«n of blijven, en eerst na «en garniosa poos h-r - stelde bij B'ob genoegsaam oss baer te kunnen antwoorden O M«ry riep by diep aangedaan nit, en vvrvolgde toen met een trearigen glimlaob Ik was slaobts een „ridder van de droevige figaor, tbens weet ik dit sonDeklaar. de sohil- len xijn ray ven d« oosmn gevallen, «n ik heb ook even als Don Qa cbotte can gewone, geringe dienstmaagd voor een ed"ln donna gebonden, in dat bespottelijk zalfb*drog baar mijn bart nagedragen an in den strijd voor bara eer avanaans builen en wonden opgedaan - ja de diepste ongeneeslijkste wonde waar onder ik tbans zal beewjjk*n en daarbij sag hjj de geliefde eyner jengd aan met blikken, waarnit raesr nog dno nit zijne woorden, zijd verscheurd en baren «-vol bart sprak. Z'U die wond niet te geneaen »ijo vroeg Mary zsoht en bare oosan rusttec daarhij vol vriandelyke welwillendheid, ja vol teederhaid op don nog steeds innig en vnne beminden man. van wiens hart io weerwil van alle afdwalingen en smarten zy zich niet g«ls«el had bonnen lo»rnkk-*n. - Maryl mp William jn-cheod opsprin gende, *n een wrreld van ongekend g-lnk doorstroomde s'uno borst; hij strekt» da armen ■aar baar nit en wilde baar sa» zijn jab-l»ad, stormachtig kloppend hart draktrm raaar plotseling liet hij do armen we*r sakken, en aan hare voaten neervallende, mp bij onder tranen Neen. hier voortaan mijne plaats. - N-eo. hernam Mary mot aen liefderijken glimlach, en trok den b-roiwhebbeaden eo te gelyk door zyn geluk bedwelmden William tot s-eh op. Laag stopden eb in sprakeloose omarming, en toen sy oindtlyk nasr H-t'y omsagen, was sy verdwenen. XXIX. Op joffronw Lyon maakte de tijding van de daad van haar soon een vreeslijken indruk. Het duurde lang eer sij het gelooven kon haar een'ge Charles, die geen kind kwaad gedaan zou hebben; wiens overdreven zacht zinnigheid zy dikwyls had berispt, zou oen De kosteo, aao het aauleggeQ en herstellen der verschillende schansen verbonden, werden gezamenlijk gedragen door de meergemelde 6 Zuldhollandsehe dorpen, ieder naar zijoe draagkracht. Na 1600 toen de 80 jarige oorlog veel van zijne belangrijkheid begon te verliezen vervielen of verdwenen do meeste schansen, zoodat er In de dorps rekeningen van 1605, 1610, 1612 en 1614 ook bijna geen gewag moer van wordt gemaakt. J. van der Hammen;Nlcz. Besoijen. Mijnongeluk 1000 d00den. In de Oyamaschacht, de grootste der Foesjoen-kolenmijnen, behoorende aan den Zuid- Mandsjoerijschen SpQorweg heeft een ontploffing- van mijngas plaats gehad. Van de 1188 mancen, die op het tijdstip der ontploffing beneden waren, worden er 1000 vermist. Het spoorwegongeluk bij Jassy. J74 dooden. De Tltr.es verneem uit Jassy - De tijdelijk Roemeensche hoofdstad, thans de officleele cijfers van het aantal slachtoffers bij het spoorwegongeluk, dat bij Culrea, op 8 mijl van genoemde stad, plaats gebad heeft. Er zijn niet minder dan 374 dooden en 756 gewoodtn, waarvan 300 zwaar gewonden. Naar men zich wellicht her inneren zal, had het ongeluk plaats op 7 Januari, toen een volgepropte trein met 2000 passagiers op een treiu uit het hoofdkwartier liep. IJsongelukken. M. de B. uit Wadd'ngsveeo, reed op weg naar Gouda in een wak en verdronk. Te Nijmegen zakte de 28-jarige schipper C. uit Geüdt, door het ijs en verdronk. Te Hoenkoop trof hetzelfde lot den landbouwerszoon V. Te Loos- drecht den 14-jarigen G. Te Wilnls den 11-jarlgen H Te Rhenen den 8-jarlgen T., terwijl te Oudendijk (Noord-Holland) een 28-jarig gehuwd persoon bij het schaatsenrijden verdronk, moordenaar syo geworden en nog wel van een dar rjjkstn en aanzitnlykata lord van het kopiakruk Dat was 'och volstrektoDmog»lyk, ■oover kon hnar arms soon siob piet vergaten hebben Aon, nn gevoalde sy eerst box dier baar da goede jongen baar was Hij bad baar wal vael verdriet aangedaan door syn dwate, blinde liefds voor dis laBgenacbtiga, •Handige deerne maar nadat bare serleoskeid aan bat licht gekomen en sy veroordeeld waa, mocht juffrouw Lyon toon bopeo, dat by mn- dclyk weer verstandig worden, en berouwvo in het ouderlijk huis t-rngkearen zou. Zy had immers al soo onbeschrijfelijk naar bem verlengd, naar ham d-n eemga, om wien sioh nog alijjd al bare gedachten hnwognn. en voor wien sij de teednrstc. liefderijkste sorg in haar hart dro'g, ook al dead »ij sioh uiterlyk koel en 8>reng voor Zy was itnm-ri morder. Aao de onbestemde cementen, dieh«t eerst tot bsar kwamen, «chonk ay aanvsnkelyk niet bet minste geloof. Dat was immers geheel onmogelijk waarom sou basr sood den graaf van Waversford hebben „arraoord die bam neoit eamg lend hod g-dasn. ja. dian by sek„r mat eens p*rsoonljjk kend-Dat moest eeno vergissing, de eens of andere p-rsoocs v-rwiss-ling zij o. oo bon ook de goede vrienden, die baar terstond d* verschrikkelijke tijding gebracht hadden, baar versekerdao dat bat da taivera waarheid was, dat de arme Cnarl«s hans io da gevangenis zat en waarscbjjnljjk reads binnen weinige dagen zijne misdaad met het Dveo sou bo"ten, zy bleef er bij ii->t is niet mogelyk, rayn Charles kan geen meor denser zijn De oude Lyon daarentegen kon bet schrik- bencht niet zoo geh—1 verwerpen. 8'dert die geiehiftdems met Elisabeth was de joogan mmara gahezl uit dan band geweest en vol strekt niet meer te herkenneb H«m scheen bet niet soo onmogelijk, dat Claries in zijne wo»sto wanhoop toevallig den meeLtigan beer ontmoet, met ham twist gekregen en kem verslagen had. (Wordt vervolgd.)

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Echo van het Zuiden | 1917 | | pagina 1