Eerste Blad.
GELDDORST.
NOORD-BRABAND
Dit nummer bestaat
uit TWEE bladen
FEUILLETON.
BINNENLAND
DOOR ERVARING STERK.
Bronnen van onderzoek.
KERK-ARCHIE VEN.
Iets over de kerkelijke geschie-
denis van Waalwijk.
2 ia oolc tl-WhiO
TWEEDE DEEL.
NCI MM KR 22.
ZONDAG 17 MAART 1918.
41e JAARGANG.
Dit biad verschijnt
Woensdag- eoZatcrdagavond-
Abonoementsprijs per 3 maanden f 1,
franco p. post door het geheele rijk f 1,15.
Brieven, Ingezonden stukken, gelden enz
franco te zenden aan den Uitgever.
DE ECHO TAN HET ZUID
Telef. 38.
WAALWIJKSCHE EN LANGSTRAATSCHE COURANT.
Uitgave: Waalwljksche Stoomdrukkerij Antoon Tielen.
Telegr.-AdresECHO.
Prijs der Adverlentltsn
12 cent per regel; minimum 75 oent.
Advertentiën 3 maal ter plaatsing opge
geven worden tweemaal berekend.
Reclames 20 cent per regel.
Een gewichtige gebeurtenis voor eene
plattelandsgemeente in de Meierij was
het overlijden van haar schoolmeester.
Dit geschiedde den 8 Jnni 1745 met
Jan Volkers. Nu wete men, dat de
kerkeraad verplicht vras daarvan onver
wijld kennis te geven aan den Raad
van State, opdat zoo spoedig mogelijk
de vacante plaats kond© vervuld worden.
Den 9 Juni kwam de kerkeraad ia vollen
getale bijeen. Gedurende de ziekte van
den overleden schoolmeester had Dirk
de G r e e ff, jonkman en lidmaat der
Hervormde gemeente te Sprang, met
veel bekwaamheid in 't voorlezen en stngen
de gemeynte gestigt. Daarom besloot de
kerkeraad dezen jonkmen persoonlijk
naar Den Haag te zenden, waar bij aan
den Raad van State, behalve het bericht
van het verschelden van Jan Vol
kers, tevens een brief van recomman
datie voor hem zeiven moest overhan
digen. Io die aanbeveling was hij door
den kerkeraad geteekend als te zijn voor
beeldig van wandelsoodat de gansche
gemeynte sig seer gelukkig zoude achten
soo UEd. Mog. 't oog goedgunstig op hem
geltefden te slaan, niet twijffe lende of hij
sou in deze, een der aller blosienste ge-
meyntens der Majorije van 's Bos, de
scholen der jeugteen wijl tijds vervullen,
in *t hort weer opregten en door leer en
leven stigten. De hooge heeren in Den
Haag zouden daarom, zoo zij geen per
soneel belang haddeneen goed werk
doen met gezegden jongeling aan te
stellen al9 schoolmeester, koster,-voor
lezer en voorzanger. En om deze recom
mandatie meer kracht bij te zetten, be
sloot de predikant, op aanraden van don
kerkeraad, een particulieren brief te
schrijven aan zijn vriend D 8. Mol, hol
of veldprediker van Zijne Hoogheid, met
verzoek de belangen van Dirk de
G r e e ff te willen bevorderen. Al dat
schrijven was echter vruchteloos. Want
de Raad van State had wel degelijk een
personeel belang. Hij had het oog ge-
slageo op Pleter van Groene-
w e g, onderwijzer enz. te Stiphout bij
Helmond. Deze ontving den 16 Juni de
volgende acte
«De Raad van State der Vereenlgde
>Nederlanden heeftop goede getuigenis,
«die gegeven wordt van de bekwaamheid
«van den persoon van Pleter van
>Groeneweg, den seiven gestelt en
>gecommltteert, stelt en committeert hem
>by dezen tot schoolmeester te Waalwijk,
«quartier van Oosterwijk, Majory van
>'s Bos, mitsgaders tot koster, voorlezer
>en voorsanger aldaar, ln plaats en mits
t overlyden van Jan Volkers;
«gevende denselven Pieter van
«Groeneweg last en bevel deseive
«plaatsen we), naerstig en getrouw te
«bedienen en waar te nemen in 'tgeen
«tot elks is behorende, volgens de ordres
«en 't reglement voor de schoolmeesters
«gemaakt, op al sulk een tractement als
«hem by andere acte werd toegelegt,
«op den Rentmeester aldaar, en op de
«baten en profyten daarenboven daartoe
«nog staande, soo als de voorgaande
«heeft genoten. Des werd den voor-
«schreven Pleter van Groen e-
e S gehouden van hem, in 't geen
«voorschreven is, getrou en naerstig te
«kwyten, te doen den behoorlijken eed
«ln handen vanden Raad van State voor-
«gemelt, 't welk gedaan sijnde ordon»
«neert de Raad alle co igelijk, dien 't
«aangaan mag, den voornoemden P 1 e-
«ter van Groeneweg voor school-
«meester, koster, voorganger, als voor-
«schreven is, te kennen en te houden
dit alles tot wederzeggen, want Wy
be-
/erieea in y
o h a n-1'
«en
«sulks tot dienste van den Lande
«vonden hebben te behoren".
Met deze acte, aan de keerzijde voor
zien van de verklaring van H.H. Raden,
dat hij den 4 Juli'in hunnen handen den
eed van getrouwigheid nevens die van
suivering had afgelegd, verscheen P 1 e-
tervan Groeneweg den 25 Juli
in de vergadering van den Waalwijkschen
kerkeraad, waar hij wettig possessie
nam van zijn ampten. Hij overleed in
752 en werd opgevolgd door
es V ersteegen.
"Hoe was het omstreeks dien.tijd ge
steld met de Zondagsrust te Waalwijk
Vrij bedroevend. Ia onzen tijd wordt
geklaagd over het schenden van den
Sabbath, doch daar was het tegen het
midden der 18e eeuw nog vrij wat erger.
Trouwens in de gansche Meierij werd
de rustdag la vorige eeuwen althans
in het oog van strenge Protestanten
al bijzonder weinig geeerbledigd. Hij
was voor velen geen rustdag, geen dag
van godsdienstige overpeiuzing, maar een
uiterst geschikte tijd voor vroolijke ver
maken, voor teren en smeren, dikwijls
ook voor drukken arbeid aan de publie
ren weg. De Roomechen en hun
aantal was bijzonder groot die eens
of tweemaal des Zondags de mis hadden
gezocht, namen het voor het overige van
den dag altijd volgens de kerkeraads-
handellngen zoo heel nauw niet. Zij
hadden hun plicht gedaan en dat was
voldoende, meenden zij. Waarom dan niet
eens een lekker glaasje bier of een on-
vervalscht slokje te gaan drinken bij
Lambert Danielse Pallens,
in de wit gekroonde hand Kan het wel
verwondering baren, dat ook sommige
Protestanten, wier gering aantal als ver
loren ging ln dat der Roomschen
de verhouding was 1 10 vaak ge-
meene zaak met deze laatsten maakten,
en liever hnn tfldverdrflf zochten in
kaart- en dobbelspel, in kroeg en bier kuis,
dan ia het hoorea eener stichtendepredi-
catie Maar Hunne Hoog-Mogende in
Den Haag wildon dat niet langer ge-
doogen. Reeds den 19 Maart 1680 was
door hen enkel van kracht voor de
Van tDE ECHO VAN EBT ZXJIDBN".
31)
Meierij een Placaat uitgevaardigd,
waarin o.m, het volgende voorkwam
dat van nu voortaan binnen de stad en
Majorij van 's Bos geen personen, 't sy
jong of out, wie 't selve sou moge sijn, des
Sondags 's morgens of 's avonds voor of
na de predicant enige waren sullen mogen
verkopen of doen verkopen, veel min enige
oeffeningvan ongeoor loof den ar bij d, nering
en handwerk te plegen en bedryvenen
voornamelijk in herbergen en tapperyen
gelagen zettenbier, brandewijn of takak
te verkopen en diergelijkeop verbeurte
van alle de voorgestelde waren, die met
er daad by de officiers en dienaars van
de justitie sullen mogen weggehaalt en
voor goede prijs gemaakt worden, en
voorts de schuldige gemulcteert in de
somme van j guldenOrdonneerende
en bevelende voorts den Hoogschout van
de voorschreven stad en de quartierschou
ten van de voornoemde Majorije van
'sBos en alle andere officieren, justitieren
en dienaren, dat sy luiden tegen de con-
traventairs en overtreders van dien proce
deren, sonder enige gunstefav.-ur of
dissimulatieDea 24sten Juli 1682 en
nog verscherpt den 25sten Mei 1685 en
den 6den Januari 1707, was bovenstaand
Placaat tot een algemeen Placaat ge
maakt voor de ganscha Generaliteit.
Werd nu dit bevel der State door de
Waalwijksche Ingezetenen gehoorzaamd
O, neenIn de kerkeraadsvergaderiog
van 14 December 1746 werd door den
predikant er «ver geklaaed, «hoe de dag
«des Heeren schandelijk ln deze stede
>cn viyhijd misbruikt word, niet alleen
«door 't lossen van goederen agter de
«kerk aan de vaart onder de kerktijd,
«maar ook door 't kopen en verkoopen
«van allerlye winkelwaren, waardoor Ge-
«reformeerden zelts afgetrokken worden
«van den openbaren godsdleost, die niet
«te kerk, maar wel ttr kroeg gaan op
«dien dag, en alsoo 's Lands placaat
«streng daar tegen is, of men niet sou
«kunnen goedvinden den heer drossaart
«daarover to onderhouden, met voorstel
«van dit placaat van de puy van 't
«raadhuis te doen afkondigen, opdat sig
«Idtr daaf na mogt reguleeren en sig
«voor schade wagten'\ De kerkeraad
was het volkomen met den predikant
eens, en zoo werd het gezegde Placaat
voor de zooveelst© maal den volke ver
kondlgd.
Besoijen. J. VAN DER Hammen NlCZ.
De Minister van Landbouw heef
met Ingang van 11 Maart voor slachtvee
de volgende maximumprijzen in den
groothandel en den tusschenhandel vast
gesteld
I. Klasse A Maximumprijs op markt
per K.G. levend gewicht.
Maximumprijs op stal per K.G. geschat
levend gewicht.
Ossen en vaarzen resp. 96 en 93 ct.
per K.G.koelen en stieren resp. 93
MAATSCHAPPIJ VAN VERZEKERING OP HET LEVEN
MA A
en 90 ets. per K.G.
Klasse Bossen en vaarzen resp. 77
en 74 ets. per K.G.koelen en stieren
resp. 74 en 71 ets. per K.G.
Klasse Cossen en vaarzen resp. 63
en 60 ets. per K G.koeien en stieren
resp. 60 en 57 ets. per K.G.
Klasse D Ossen en vaarzen, koelen
en stieren alles 50 ets. per K.G.
II. Onder slachtvee der klasse A is
te verstaan slachtvee, waarvan de ver
houding van levend gewicht tot slacht-
gewicht is als van 100 K.G. tot onge
veer 60 K.G.
Voor klasse B is die verhouding als
van 100 K.G. tot ongeveer 55 K.G.
Voer klasse C als van 100 K G. tot
ongeveer 50 K.G.
Voor klasse D als van 100 K.G. tot
ongeveer 45 K.G.
De maximumprijzen op stal per K.G.
geslacht levend gewicht voor de klassen
A, B en C zullen worden betaald onder
iftrek van de gebruikelijke korting.
Naar wij vernemen, hebben de ge
associeerde regeeringen toegestaan, dat
het stoomschip Nleuw-Amsterdara de
reis naar Nederland kan doen, beladen
met rijst en koffie uit twee In Araerl-
kaansche havens liggende Nederlandsche
schepen, zijnde voor wat de rijst betreft
de Samartnda en ten aanzien van de
koffie vermoedelijk de Zelandla.
Te Amsterdam is de algemeene ver
gadering gehouden van de afdeellng
Amsterdam van de Nederl. Zuid-Afri-
kaansche vereenlglng.
Algemeen bijval vond de mededee-
ling dat men in Zuld-Afrlka van plan
was een schip met graan te zenden aan
het Nederl. volk. wanneer maar de toe
stemming daartoe kan worden verkregen
van de geallieerden.
Wij laten hier volgen, wat voor
de rantsoeneering van gas voor het tijd
vak van 1 April 1918 tot en met 30
September 1918 Is vastgesteld:
Voor alle particuliere verbruiker»
wordt 'beschikbaar gesteld al9 minimum-
rantsoen
a. voor koken (bijkoken hieronder
begrepen) behalve waaneer ten genoegen
van de Brandstoffencommissle wordt
aangetoond, dat niet op gas kan worden
gekookt, 20 M'. per gezin per maand,
vermeerderd met 2 M3. voor eik persoon,,j
waaruit het gezin bestaat
b. voor verlichting, behalve wanneer
men tegelijkertijd op een electriciteitsnet
is aangesloten ln April 7, ln Mei 4,
in Juni 2, in juli 3, in Augustus 5 en
ln September 9 M',
Naar de Leeuw. Ct. verneemt zal
1 Mei weder een begin worden gemaakt
met de theo-dlsttibutle.
Naar]] wij vernemen, mogen van
heden af geen Nederlandsche schepeai
aaar Engeland uitvaren.
Naar gemeld wordt heeft de op
perbevelhebber van land- en zeemachl
medegedeeld, dat hij geen bezwarec
heeft tegen het houdend der Meikermis
te Groningen. De laatste jaren werd de
kermis niet gehouden.
PA RIJ SURE MON8TBR».
y.
NA BIT DRAMA.
Dat wil z<egg69, stelde de onda huis
dokter baar geruit, dat da woud miesebien
sal gaan ontsteken. Maar, wq waken.
En staan voor alles in, voegde s^a
beroemde ambtgeeoot er bq. Vóór alles, me-
vroaw de markissia» H§ is niet meer in
Oubangbi l
Is Parigs veiliger?
Dat ia een probleem, dat ik maar lisver
niet aal oplossen.
Maar permitteer mq één vraag.
Oase gewonde heeft hooge koorts en ze
nnwaehtige sshokken dit is gaan versebqaaal
b| een versebe wond. Het is een omstan
digheid, dis mij verbaast. Was bq goed gezond,
verborg b$ niet een of noder lijden?
Neen- Ik geloef het niet. Hq is pas terug
van eeB koortsland, een moordend klimaat.
Ook heeft bq bijzondere emoties gehad de
laatste dagen. Misschien...
Zeker, dat moet ket zijn, want hot is
een abnormaal geval.
Ds doktoren waren Dslrne genaderd en
namen hem ter ifjde.
Gq sjjt ijjn vriend, zeiden de genees—
keeren tot hem. Spreek opsnbattig. Drinkt
hfj 7 Hebt ge niets buitangewoons aan bem
bespenrd gisteravond
Dslrne had geen tjjd iets andera te bo
donken buitendien bevond bq zieb onder
oogen van de moeder.
Da gras! ie altijd seer matig, naar
gisteravond heeft hg zelfs niet gedineerd.
Water beeft bij gedronken, veel water; glas
na glas werd door bom geledigd.
Zoo I Dat moet het wel sqn. De koorts
had hem te pakken vóór het incident.
De cbirnrg legde de laatste band aan het
verband en vertrok, na eenige aanmoedigende
woorden tot de markiesin geiiobt te hebben.
Da huisdokter zon voorloopig ia bet hotel
bljjver. Mevrouw De Earner nei toen tot den
secretaris
GQ kant ook gasn rasten, mijnbeer
Dslrnein geval van nood zal ik si' laten
roepen.
HQ hoog, de markiezin alleen achterlatende
aan het siokb6d van haar zoou.
Wel bad de moader behoefte om alleen te
s|n an osgasicord te kannen nadenken.
De gewonde verkeerde nog eterds in een
staat van koortsachtige bewusteloosheid, af
gebroken door korte momentea van angstif
ontwaken, nonder dat ds si-jke noebthaus besef
van sijn toestand had. H| had sioh laten
behandelen, zonder een kreet te slaken en,
als werktuiglijk, had bq de medicijn ingeno
men, die men bem toediende. Masr, el be
wegen sieh zij a lippen, door geen enkele klenk
bad bij in sqa qleuda koorts verraden, wat
de reden kon sQe van die nanmerkelQks tem-
perntuursverhocgieg.
flenrjr, raQn lieve Henry, lQ'dt gig erg
Ik ben ket, uw mosder I Kant gs me ant
woorden
Hoorde hjj bet Misiehien wel, maar hq
antwoordde niet, wilds mogelQk niet ant
woorden.
■en traan welde tnisehan sijn gesloten
oogen op.
Mijn zoon, mQn Henry 10, eeg wat
men n gedaan beeft. Het is niet alleen die
verraderlijke steek in den mg ook ign arm
hart is gewond.
O, to ij a God, mjjn God, hsb medeleden met
mijn kind. met den eenigen, den grootsten
scbat, dien ik besit.
De arme moeder barstte in snikken uit en
liep naar een zijvertrek, om daar haar leed
nil te weenen.
Toen de heftige uiting van smart wat be
daard was en de markiesin in het zieken
vertrek terugkeerde, bemerkte sq. dat Heury
sieh in sijn bed omgekeerd bed en, met bet
hoofd naar den maar, *Qn gelaat met de
handen bedekte.
Zjj meende te lisn, dat haar groot kied
bad geweend. Zq raadde, iq gevoelde, dat hij
inwendig nog weende.
Da markistia bleef staan, onbeweeglijk,
diep, leer diep ontroerd door die smart.
Toen vouwde sij de handen, de raood*r, de
lijdende vrouw en bad. Zq zag voor sieh heel
haar verleden", dat niets andere was dau iét
martelaarschap. Ho nu bet slot haar soon,
baar geheld kind op Golgotba...
Het visioen verdween en de markiesin ver
diepte sieh in de werkelijkheid. Zij trachtte
bet mysterie op ts losssn, dat het lijden van
hear soon omhulde.
Nauwelijks van sijn reis teruggekeerd, vroeg
hij, na een kort onderhoud met eqa vader, de
band van de mooie Sidooie.
Beminde bjf bet meisje vóór ejjn vertrek?
HQ had er nooit over gesproke». Ea gaen
woord er vee in sijn brieven, terwijl hq toch
niemand vergat, ook nist de kleine Jeauno,
de verdwenen Bretocsche.
Het wai wel vreemd, die plotselinge op
welling van lisfde bq Heury.
Niet aldus van de etyde van mejuffrouw De
Breseieu.
Zichtbaar stalde deze belang in den dap -
peren ontdekkingsreiziger en die belangstel
ling zon beet kannen overgaan ia liefde, als
hek al soover rist was.
De markiesin stond niet vijandig tegenover
een verbintenis met Sidooie, ofschoon r.ij voor
baar soon liever een meiije bad gehad met
«achter karakter, minder opvallend schoon,
met meer siel als 't wara, soo in den geest
van Jeanne Le Brena en dan van bnn stand.
Evenwel, non sq Sidonia nla sehoocdoebDr
niet afwqsan, dasr er vsrder niete op net
meiije ef te diegen wee integendeel, sq ksd
te veel volmaaktheden. Ook da adel van De
Breseieu was authentiek, ofeohoon niet van
oaden datum van bet eerste keiserrQk. En
wat het fortnia betreft, dat was fabelaohtig,
Ameriknanseb.
Alt Henry eahtor daeht de markiezin
om 't blazoen van de Kermor» te vergulde®,
tiot asderii gedaan bad, dan aan den wit of
wie weet oen do smeekbede van den mnrkiee
gehoor gegeven 7...
Ala floury Sidonia eeus zou huwen zouder
liefdo vau zijn kant Als bq eens een ander
bemiade
Wie 7
Op dit punt eoreentreerden sieh beel de
gedachten van de markimo.
Plotseling ging haar een licht op. Henry
die in sqn brieven sieh san groot fepat maakt-
van het wederii«B zquer moedor, Honry, di-
aoo uiterst gelukkig waa bq da ontmoetin«
met süb Rioeder, die hq als een heilige ver-
eerde, Hsiiry had baar spoedig verlaten, on-
getwijfeld bang voor de vragen, dii sq' hem
sou stellen en éia hq niet kon beantwoordoD.
Van sqn voorgewende livfde, van sqn aan—
staacd buwslQk had hq m»t g.°cn woord meer
gerept. Hst stiliwqgen was door bem ver
broken. blf de tqdtng van Jeanne's vlucht
Onmiddellijk had bQ het adres «evraogd van D»
BretonMbi', was als een dolleman op inlich
tingen misgaan, alsof aolks niet eer bet werk
was van sQo moeder of van de bedienden..
Toen was hq gebeel ontdaan tiruggekaerd,
h»t berieht brengende, dat het meisje in haas"
verhuisd «ros, sonder hear nienw adres echter
te laten-
Hoe moeten we haar Dn terugvinden 7
bad bq opgewonden gevraagd.
Maar eq is toch vrq om te gaan, had
squ moeder hem tot beeebeid gegeven. En
bovendian, eq h*«ft haar bears vergeten, die
heel haar bsmt'ing inhoudt. Zij rel neker
terugkomen of tqdmg eenden.
N«ee, bQ komt aiit terug, luidde Henry's
bescheid. Wq siea haar nimmer weer 1
Dsdelqk daarop had hq de nasporingen
hervet.
Zqn moedar bad dat toen gescbraven op
rakecisg ven eijn lust tot ondersoek, wat
hem ook naar Afrika had gevoerd. Maar ®n
vroeg da markiezin sieh af, of iQ niet blird
geweeet was an of Jeacne sioh niet heldhaftig
opgeofferd had om het vermeend geluk ven
Henry niet in den weg te etaau.
Nacht en dag was kq op onderzoek tulgn-
«eest naar het nienva adres van Jeeun».
Missobten woonde sQ fanbonrg du Tompli
en het was daar. dat bq g»troff-n war.
De markiesin trcshiti Heory als bet wan
niet haar oogen ts ondervrager, met de oogei
vun een mosder. HQ heelde awaar adem ii
een onrns'igtn slaap, waarin hq gekweld scheel
door benauwde droomen,
ZQn gelaat toekende nu eene angst, dai
weer woede, aleof bq streed met ontiobtbari
vqaaden, dis voor bem maar al te seer wer.
kelQkkeid waren.
De koor te nam band over band toe, sooali
de chirurg voorzien bed en doto°etand van d<
wond verhoogde da liobaamstempartktaor nop
De ziekte begon weer hevig te qien en bee
verwoed ia bet beddelakeD. Zqn moeder wildi
hem laten di ioken. bq stootte het glas weg.
Eensklaps rieblte Berry sioh op en, di
ruisten ballend, risp bq uit
De Brassiea. moordenaar en dief MQi
vader sterft niet, ik sal da aar redden, alles
O, ontrukt bem toch dat wapsD. Hq sa
sish doodeo... Vader, vader do» bet niet
doe het niet Ik zweer u, dat ik Sidonia kb
huwen
Toen met toenemende woede io eQn stem
8 donia I de Roods rood van goud ei
van blo»d Sidonia, rerslindster van bar-
ten HLr is het mqne Ik ge«f hrt o ni«t
ik werp bet u toe. guitige Verslind be
toeh met uw mooie tqgertanden.» eet h'ttoe
op. dan beeft mqn arme moeder brood, broo-
roor baar ouden dag
De swaargawonde b*gon nu te snikken
de stem werd liefkozend
Ge si«t, moedertje, dat ik Sidonia bemin.
O, wq bonden veel ran elkaedor... Wq »q
gelakkig... Is aq niet mooi ds milhoenenjnf
fronw
■en doffe kreet en daarop werd ket gelui
wear ruw. hard en a®g«t g:
VersthrikkeiqkZq rersliadt het hei
vae Jaenne En sq laakteq is mqu rouw.
ik kan rnele doen... ik h«b b'swopbd... Worg
dan niemand dat wilde dier Wis kqkt m
daar soo aan Delrue Als gq geen lafaar
egt, dood haar, dood baar J...
[Werdt verrolgd.]