binnenlandT Gemengd Nieuws Laatste Berichten. Qroote 3-weeksche seriefilm. DUSSEN. Dinsdagmiddag geraakte alhier een reiziger van de firma Bogerts en Co. in landbouwmachines te Tilburg, door onbekende oorzaak tusschen de door genoemde firma geplaatste dorsch- machine bij den heer Van Etten, land bouwer alhier. Met gebroken pols, hoofdwonden en zware inwendige kneuzingen werd de man, na yerbonden te zijn door dokter Överbosch uit Almkerk, denzelfden avond met een ziekenauto, die ge- requireerd was uit Tilburg, huiswaarts gebrachtzijn toestand is vrij ernstig. MEEUWEN. Voor de militielichting 1922 zijn alhier ingeschreven 7 personen. Het Bestuur voor Christelijk on derwijs heeft zich alhier tot den Raad gewend met verzoek de openbare school te mogen overnemen ofwel gelden be schikbaar te stellen voor den bouw van een nieuwe bijzondere school. Het plan bestaat een groot aantal personen- en goederenwagens aan te schaffen. De onderhandelingen omtrent de levering in den kortst mogenlijken lijd worden reeds met buitenlandsche fabrie ken gevoerd Behalve het wagenpark zal ook het aantal locomotieven niet onbeduidend worden uitgebreid. Daar gebleken is dat de door Duitschland te leveren type locomotieven wat trekkracht en snelheid aangaat, beter voldoen dan die van Engelsch fabrikaat is het vrijwel zeker dat de locomotieven uit Duitsch land zullen worden betrokken. Het Haagsch Corr. bureau meldt Woensdagavond te 9 uur 30 is ge durende nachtelijke oefeningen met ge doofde lichten in de Wielingen Hr Mr. mijnenlegger „Hydra" door een der bij de oefeningen betrokken torpedobooten aangevaren. Niettegenstaande alle pogingen om het schip drijvende te houden, is Hr. Ms. Hydra in 9 vaam water gezonken. De commandant had na de aanvaring het schip door het grootste deel der bemanning doen verlaten en was zelf met 6 der opvarenden aan boord ge bleven, totdat zinken niet meer te voor komen was. Op de aanvarende torpedoboot zijn door ontsnappenden stoom van een ge sprongen stoomleiding 6 der opvarenden gewond, waarvan 5 licht- en een niet- a levensgevaarlijk. Op Hr. Ms. Hydra zijn geen persoonlijke ongelukken te betreu ren. De torpedoboot is behouden te Vlissingen aangekomen. De commandant van de Hydra en de 6 tot 't laatst aan boord van den mijnen legger achtergeblevenen, werden later in een sloep door ter assistentie gezon den vaartuigen opgepikt. Invaliditeitswet. in 1920 werden door de Rijksver zekeringsbank toegekend 7302 Ouderdomsrentenjjtot een totaal bedrag van f 1.105.442.per jaar. 218 Weduwen renten tot een totaal bedrag van f 39.579.02 per jaar. 767 Weezenrenten tot een totaal be drag van f 141.383.32 per jaar. Voor den Raad van Arbeid ie Tilburg gelden de volgende cijfers 187 Ouderdomsrenten tot een totaal bedrag van f 28.158.— per jaar. 5 Weduwenrenten tot een totaal be drag van f 936.— per jaar. 21 Weezenrenten tot een totaal be drag van f3.931.20 per jaar. Dat ook artikel 99 en 100 der Inva liditeitswet loyaal toegepast worden, blijkt hieruit, dat in 1920 op kosten van de Rijksverzekeringsbank 209 ver zekerden ter verpleging in een sanatorium en 166 verzekerden ter observatie wer den opgenomen, waarbij verdere ver- pleging alsnog kan volgen. Door tusschenkomst van den Raad van Arbeid te Tilburg werden opge nomen 5 verzekerden ter verpleging en 3 verzekerden ter observatiebij deze laatsten zal nader worden beslist of verdere verpleging nuttig is. Arbeiders, die nog geen rentekaart hebben, raden we nogmaals aan zich aan te melden bij den Raad van Arbeid. Begrijpt uw belangWat dezer dagen de Raad van Arbeid meldde over zekeren van L. te H kan ook U over komen. Denk eens aan de finantiëele schade, die gij U en de Uwen kunt aandoen. Bedenk, dat gij daarnaast strafbaar zijt Wacht geen dag langer! Iets over het schoolwezen en het Êchoolmeestersambt uit den oude a tijd. 1. Het" is eene vrij moeilijke taak eene slechts aan zeer matige eischen beant woordende schets te geven van het schoolwezen hier te lande in den ouden tijd Een eigenlijke geschiedenis daarvan is er, helaasniet. Eenig licht over het onderwijs in de Middeleeuwen en den lateren tijd is ontstoken door Moll kerkgeschiedenis in de door Söhngen in zijn dissertaiie over dej Middeleeuwen door „Kerkelijk en maatschappelijk door professor Blok in zijn ,Neder1andsche Middeleeuwen" Amsterdamsche school in de Schotel leven" „Geschiedenis van het Nederlandsche volk" en zijn „Hollandsche stad" door Picardt, van Schaijck e.a. in onderschei dene tijdschriften. Voor het opdiepen van bijzonderheden over het onderwijs in eene Hollandsche stad uit de vroegste eeuwen zijn vooral de stedelijke keur-, memoriaal- en reke ningboeken bronnen van onderzoek ge weest deze toch bevatten over een tijdsverloop van eenige eeuwen allerlei verordeningen voor de stedelijke huis houding, ook voor het onderwijs. Voor hunne kennis van het schoolwezen te platten lande kon door genoemde schrij vers uit geen bepaalde bronnen worden geput! slechts hier en daar werd uit een bestoven „heerlijk" of dorpsarchief een enkel documentje te voorschijn ge bracht, dat een flauw kijkje gunde op het leven van den Middeleeuwschen schoolmeester. Anders werd djt in de tweede helft der 16e eeuw, toen de Reformatie, met de bedoeling en de begeerte om de ge- heele maatschappij tot de „gereformeerde religie" te bekeeren, hare ijzeren vuist ook klemde om het schoolwezen en den schoolmeester. In het tijdsverloop van 1580 tot 1795 verschenen onderschei dene geschreven en gedrukte school verordeningen, schoolreglementen en schoolinstructies, zoo vanwege de Sta- ten-Generaal en de Gewestelijke Staten als "van de stads- en dorpsmagistraten. Meest al die instructies zijn samengevat in het Groot- en Kerkelijk Placaatboek, zoodat deze oude folianten voor onze kennis van het schoolwezen over de laatste drie eeuwen haast de eenige bron zijn waaruit overvloediglijk kan geput» worden. Korte Beschrijving van „Globetrotter uit Liefde". 3e en 4e Hoofdstuk. (Wordt vervolgd.) Bijprogramma 1. KAUKASUS, Natuuropname. 2. HUISELIJK GELUK, Komisch. 3. PATHÉ REVUE 22. Diverse. 4. FRITSGILI ZOEKT EEN WONING, Komisch. Gaat nu Zondag zeker eens zien Het zal niemand berouwen PRIJZEN ALS ALTIJD. In spijt van die talrijke reglementen bleef een eigenlijke wet op het onder wijs. die bindend was voor de gansche republiek der Vereenigde Nederlanden, echter uit en moest ook uitblijven, wijl ons land een echte „warwinkel" was van plaatselijke toestanden en gebruiken. Voor de Generaliteu»'a„den niet het troetelkind der Algemeene Staten voor waar werd na 1648 wel eene meer bindende verordenidg gemaakt, maar een eigenlijke onderwijswet kan men het schoolreglement van 3 Mei 1655 ook niet noemen. Eene andere, hoewel eenigszins ver dachte, bron voor onze kennis omtrent het onderwijzersambt, vooral over de 18de eeuw, zijn de libellen de Oranje vorsten en op sommige scheeve toe standen in de republiek, die hoofd zakelijk in de tweede helft der 18de eeuw in onnoemelijken getale werden verspreid. Beproeven wij nu, aan de hand van bovengenoemde gegevens en geholpen door wat wij zeiven hier en daar uit sommige archieven opdiepten, een eenigszins meer dan flauw beeld te geven van het onderwijs hier te lande en den onderwijzer der jeugd uit vroegeren tijd. De oprichting van scholen hier te lande verliest zich in den nacht der eeuwen. Zonder veel van de waarheid af te wijken, kunnen wij veilig aan nemen, dat keizer Karei de Groote een man die zijn tijd eeuwen vooruit was de baanbreker voor het onder wijs is geweest. Hij beval het oprichten van zoogenaamde parochie- of kerk- scholen, in het begin hoofdzakelijk be stemd tot het opleiden van geestelijken. Deze zijn de oudst bekende. scholen,in deze streken De onderwijzers daaraan verbonden waren natuurlijk alleen geeste lijke personen. Tot aan het begin der 13de eeuw schijnen deze scholen naast enkele kloosterscholen de eenige te zijn geweest, waar eenige kennis kon vergaard worden Anders was er niets. Wijl het onderwijs, hier gegeven, echter wel wat eenzijdig was en weinig gaf voor het maatschappelijk leven, werd er in den loop der 13de eeuw hier en daar ook een stedelijke school opgericht, die in onderscheiding van de kerkschool groote school werd genoemd. Aanvankelijk behoorden beide soort van scholen aan dén landsheer of Graaf, die ze verpachtte. Fioris V was de eerste graaf, die sommige scholen, o.a. die van Dordrecht, aan de poorters afstond, welk voorbeeld van lieverlede door andere graven werd gevolgd, zoodat ten tijde van hertog Aelbrecht van Beijeren (2e helft der 14de eeuw) bijna alle Hollandsche steden een school in eigendom bezaten. Hoe willekeurig soms met die scholen werd omgesprongen, bewijst het voorbeeld van Haarlem, waar graat Willem VI in 1404 de schooi ten geschenke gaf aan twee zijner hovelingen, die ze op het voordeeligst konden verpachten, wat zeker niet de beste weg kon genoemd worden om een knap rector of school meester te verkrijgen. Aanvankelijk werden genoemde scho len nog alleen verpacht aan priesters of monniken, die zeiven onderwezen of arme klerken tegen gering loon tot schoolmeester aanstelden. Van dezen tijd (plm. 1400) dagteekent ook het oprichten hier en daar van bijzondere scholen maar meestal was het den poorters ver boden hunne kinderen naar eene andere dan de stadsschool te zenden, tenzij deze den leeftijd van 17 jaar hadden bereikt. Handelde men in strijd met dit verbod, dan moest een boete betaald worden, hetzij aain de stad of aan den schoolmeester. Voor Delft en Haarlem o.a. bedroeg deze boete „drie pond" voor hem, die zijn kinderen „ter scole „doet gaen elwaert dan in die stede „scole, ten waer by goetduncken van der „stede scoelmeester." Te 's Gravenhage betaalde men 2 carolus gulden aan den rector. In 1548 bedroeg het tractementvan een schoolmeester aan de groote school te Delft, die enkel voor de jongste kinderen werd aangesteld, 42 carolus gulden. De desbetreffende acte uit het memoriaalboek van burgemeesteren al daar luidt aldus: „Florijs Outwijnsz is „angenomen by burgemeesteren, omrae „inde groete scole die jongkste kynderen „te leren lesen ende scriven ende daer „zynen gehelen tijde, inder schole zijnde, „te moeten toe scicken ende employeren, i „sonder daer yet anders te moeghen „doen off te handen trecken. Er.de oyck „die kuere in d'een kereke te bewaren, „sulex dat behoirt, mits dat burge meesteren hem jairlixs betaelen sullen „voir zynen arbeyt XLI1 carolusse guldens „daer die stadt toe betalen sal XXXVI „carolus guldens ende die rectoer VI „carolus guldens. Ende bevindende, „dat hy hem zeer wel draghetin zijnre „officie, soe sai men hem noch een „doeghde tsiaers doen van III ofte VI „gulden, Actum den XV Decembri anno XVC XLVIII." Hij moest dus in het koor medezingen en ontving bij goed oppassen een doeghde, dat is een douceurtje van 3 of 6 gulden, Een kenmerkende toestand in de Mideleeuwen was het streven der geestelijkheid otn het onderwijs in alle scholen in hare hand te houden en leeken als onderwijzers te weren. Dat streven bleef echter niet altijd opgaan, want de stedelijke magistraat begon van lieverlede om welke reden dan ook leeken als bezoldigde onderwijzers aan te stellen. De macht van zoo'n schoolmeester in de Middeleeuwen moet niet al te gering geacht worden. Zij was op sommige plaatsen zoo groot, dat hij een door schepenen tot geeseling of de galg veroordeelden scholier kon op- eischen, om hem in de school te corri- geeren Daar werd dan de schuldige met roede, bullepees of plak tot bloedens toe geslagen, langs den grond gesleurd of in een zak buiten het raam gehangen. De schooljeugd maakte het er ook wel naar. Zij schold de goede lieden voor Hoek of Kabeljauw, ontstal den i voorbijgangers de eetwaren die zij droe gen en sneed in de kerk de neuzen der beelden af of naaiden de kaproenen en rokken der biddenden aan elkander. Het onderwijs droeg geringe vruchten, maar verbeterde eenigszins, toen na de uit vinding der boekdrukkunst de hulpmid delen vermeerderden. Ook meene men niet, dat de schoolmeester der 14de en 15de eeuw geheel en al de onderdanige dienaar was der geestelijkheid, gelijk dit onder de Republiek der Vereenigde Ne derlanden het geval was. Wel was hij ook vooral ten platten lande een half kerkelijk persoon, die op een dorp door de gemeene geburen, die pastoer metten kerekmeesters ende heylige geest- meesters werd aangenomen, die velerlei kerkediensten moest verrichten, welke tegenwoordig een koster doetmaar zoozeer een slaaf van den pastoor als de 17de eeuwsche schoolmeester was van dominé of kerkeraad, daar was het verre vandaan. Nochtans was zijn ambt niet veel bijzonders en droeg ook zijn onderwijs geringe vruchten. Van een be paalden onderwijzersstand was toen even min sprake als in de volgende eeuwen Besoijen. J. van der Hammen Nicz. Te Odoorneveen Is de 19-jatige f. Steenbergen door het op hol gaan der paarden van den wagen gevallen en aan de gevolgen van den val overleden. Bij een feilen brand gister enmorgen vroeg te Rotterdam uitgebroken is de 93-jarige wed. J. S. op haar bed door den rook gestikt. Een spuitgast liep ern stige brandwonden op. Te Dalen is de vrouw van den timmerman W., die een zweertje in hgu gezicht doorstak, aan bioedvergifti^^ overleden. Te Biggekerke kreeg de 16-ja»ige landbouwerszoon L. Dekker een trap van een paard. Na enkele dagen van hevig lijden is hij in het gasthuis te Middelburg aan de gevolgen overleden. Te Hulst is de paardenslachter F. S. die op een paard zonder teugel reed er van afgevallen waardoor bi] een ga pende wonde aan het hoofd opliep. Na eenige uren Is hij in bet R. K. Liefde huls. waarheen hij vervoerd was, overle den. AMSTERDAM Naar het persbureau Vas Diaz verneemt, 'is er tusschen de verschillende vrijz. partijen thans alge- heele overeenstemming bereikt inzake de fusie. De nieuwe staatkundige partij die als resultaat van„deze fusie zal wor den gesticht, 'zal den naam dragen van Vrijheidsbond. 1 Flora-Bioscope. - Waalwijb. Globetrotter nit als een succes voor Bsstuur en leden van de krans geboekt mag worden en mogen zij met groote voldoening op dezen avond neerzien, f 1000.zegge een duzend gulden, mocht het Bestuur van 'tG.oene Kruis als batig saldo van de Bazaar ontvangen. Hat eerste wat ons te ziea gegeven werd had betrekking op het hulp verleenen aan de lijdende menschheid Een »slagveld» waarop een gewonde soldaat, naast hem zit een dokter, over hem heengebogen een Roode K uis zuster met een lantaarn in de hand. Onwillekeurig gingen onze ge dachten terug naar de beuschs slagvel den waar duizenden bij tienduizenden werkelijk gewond lagen, wachtend, helaa9 vaak tevergeefs, op dokter of zuster. Het was een prachtig tableau. De tweede groep, gevormd door 5 meisjes, stelde Oude jaar voor. Eés had een scheepsroeper aai den mond, 2 zateu geknield wijzende naar de klok, die juist 12 slagen deed hooren. Een ernstige yoorstellingterwijl klonk het steeds zoo roereode Uren, dagen, maanden, jiren, Vliegen als een schaduw heen, enz,, begeleid met muziek. Het ligt niet in onze bedoeling alle voordrachten te msrooreeren, nog een tweetal willen wij noemen. »Haar kleia- kiua» van Nanua de Wijs Mouthon, meesterlijk voorgedragen door Mej Kteijn en Mej. H. van Dongen. Het langdurig applaus bewees wel, dat deze voordracht blzonder la den smaak viel, vandaar dan ook dat een gedeelte herhaald werd. Zoo ging het ook met de «Gymnastiek les der Zwammerdamsche Boeren» «Ge zelligheid kent geen tijd», dat onder voeden we allen; omgevlogen wa-en dv uren van genotvol samenzijn en zeer zeker uit aller genoodlgden hart was het woord van dank door een hunner tot Bestuur en Leden van de Dames- krans gesproken. O Fred Barlow weet, door de kleereu van zijn tegenstander aan te trekken de trawanten van Don Carnero te misleiden en vlucht met Carmen, liet rijtuig van Carnero medenemend. In het huis van Don Angelos, Carmen's voogd, worden zij ontvangen door een jongeman, die zij voor een knecht houden, maar die in werkelijkheid een handlanger is van een bandiet uit het gebergte „de Uil" genaamd. Terwijl deze zijn meester met de aanwezigheid der reizigers in kennis stelt, geeft Fred aan Carmen liet tes tament dat haar in het bezit van een groot fortuin stelt. Maar tot zijn ver wondering weigert zij het daar ze liever arm blijft dan een fortuin aan te nemen dat haar aan allerlei intri ges blootstelt. Even later worden zij door een bende bandieten overvallen en gevankelijk naar het nest van „den Uil" gebracht. Deze geeft hun 5 dagen bedenktijd, ofwel een grooten losprijs betalen, of de dood. Fred. Barlow kan dit geld gemak- I kelijk betalen doch mag niet volgens de bepalingen van zijn weddingschap. Don Carners is achter de verblijf- plaats van Carmen en Fred gekomen en betaalt den lospijs voor Dona Car men. Deze wordt geblindoekt uitge leverd. Zij bedankt haar weldoener zonder hem te zien. Wanneer echter het doek wordt weggenomen ziet ze zich tot haar ontzetting in de macht van haar grootsten vijand. Ook Fred Barlow is het gelukt uit de klauwen van „den Uil" te ontsnap pen en vernemende dat Carmen door Carnero gevangen genomen is, snelt hij haar te hulp. Door samenloop van omstandighe den komt hij in het beit van een bom, die hij in een put werpt, en van de bij de ontploffing ontstane verwarring profiteerende gelukt het. hem Don Carmen in veiligheid te brengen Fed wil thans zijn reis om de we reld voortzetten, doch vergist zich in een schip en komt weer in zijn woon plaats terecht. Hij wil aan Miss Doris Hunter het mislukken van zijn plan melden, met een flauwe hoop dat haar hart nog spreken zou, maar hij ver-, neemt bij het binnenkomen reeds de stem van Oscar Gladde en de woor den die hij opvangt doen hein beslui ten voor altijd van haar af te zien. Intnsschen is Dona Carmen weder om door Don Carnero gevangen geno men en heeft Fred om hulp verzocht. Deze aarzelt niet en het slot van dit hoofdstuk is dat Carnero door de po litie gevangen genomen wordt en Do- na Carmen dus niets meer van liem te duchten heeft.

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Echo van het Zuiden | 1921 | | pagina 10