i sluitingcursus Rijksvakschool.
)oals wij in onze vorige nummers hebben medege-
d had Zaterdag 7 Juli de sluiting der Rijksvak-
>ol plaats, met mededeeling der behaalde punten
rangnummer. Tot deze plechtigheid waren huiten
iren, hulpleeraren en leerlingen de commissie van
icht uitgenoodigd, waarvan alleen de heer W. Don-
Pzn. uit Rotterdam tegenwoordig was.
e directeur de heer Ir. van der Waerden nam het
t het woord en sprak als volgt
M. H.
et is een goede gewoonte aan het eind van een stü-
aar allen bij elkaar te komen en het is mij een voor-
t dan het woord tot U te mogen richten. Deze bij-
comst biedt ons op verschillend gebied de gelegen-
om enkele dingen te zeggen, die wel eens gezegd
en worden, temeer daar onze school ieder jaar
zich een afgesloten geheel vormt en dus ook ieder
meerderen van U ons verlaten, om een plaats in
ndustrie in te nemen.
De veranderde en veranderende tijdsómstandighe-
maken het hoe langer zoo meer onzeker welke
its. Meer eTi meer zal het er op aankomen welke kun-
eden U meebrengt en welke gaven van geest en ver-
d U bezit en hoe U die kunt en wilt gebruiken ten
rueenen nutte. Enkele van U kunnen nog wel meenen
voor hun zooals men dat noemt het bedje steeds ge-
id zal zijn, het kwam reeds voor dat zulks op bitte-
ntgoocheling uitliep. De tijden van absolute heer-
ppij eenerzijds en vaak laffe onderdanigheid an-
ijds zijn voorbij. Voor mij is dat een der goede ge
en van den zoo rampzaligen wereldoorlog. Hij heeft
gevoel van eigenwaarde der massa verhoogd en haar
erd, dat de arbeider recht heeft op zijn loon door
beschikbaar stellen van zijne arbeidskracht-en dat
daarvoor dus in geen geval onderdanig behoeft te
In de toekomst zult ook gij of gij patroon, meester-
'ht, of arbeider zijt moeten toonen, dat gij uw loon
rd zijt en anders zult gij onverbiddelijk cyij^ge-
ven worden.
et recht van de arbeidgevers op medezeggenschap
et bedrijf waarin zij werkzaam zijn wordt dan ook
len noodzakelijke consequentie gezien door de meest
aanstaande sociologen van de verschillende politie-
artijen.
an Katholieke zijde o.a. wordt hierop bij iédere ge
nheid den nadruk gelegd. «Op het congres ran het
Vakbureau gehouden 28 en 29 Mei 1921 te Utrecht
aor Mr. Dr. C. Raaymakers S.J. een rede gehouden
aan duidelijkheid niets te wenschen overlaat.
?ze rede zal binnenkort in druk verschijnen en het
)or U allen nuttig die met alle mogelijke aandacht
zen en onbevooroordeeld te overwegen,
oewel het in 't algemeen gevaarlijk is uit een rede
Stuk te lichten wil ik toch een zinsnede daaruit aan-
n, die m.i. de verhouding tusschen de verschillende
'men, die bij de productie moeten samenwerken,
juist weergeeft.
Villen we geheel nauwkeurig spreken, dan moeten
derhalve zeggen, dat zij, die werkgevers heeten,
olijk kapitaalgevers zijn en arbeidnemers, en dat
nen, die werknemers heeten, eigenlijk arbeidgevers
én kapitaal nemers. Maar dan blijkt ook onmiddel-
dat zij beiden juridisch, als contracteerende par-
i, volkomen als gelijken tegenover elkander staan,
als er kwestie is van een zekere meerderheid, dan
de werknemers en niet de werkgevers de meerderen,
t zedelijk en maatschappelijk moet de praestatie
de arbeiders hooger worden gewaardeerd.
>olang als de mensch meer waard is, dan de produc-
iddelen, en een menschelijke handeling meer waard
in de-werking der natuurkrachten, zoolang als het
er is te leven van de vruchten van eigen arbeid, dan
inkomen te verwerven zonder arbeid uit bezit al-
door den arbeid van anderen, zal ieder moeten er-
ïen, dat de praestatie van de werknemers bij de
luctie zedelijk hooger staat en voor de maatschap-
lelangrijker is, dan die van de werkgevers, die als
lanig niets anders doen, dan hun kapitaal bij de
luctie ten gebruike afstaan en het risico dragen,
ineer de werkgever tevens leider der productie is,
j ook arbeider en staat hij in zooverre met de werk
ers, d.w.z. degenen, die hun arbeid geven, gelijk,
het voorgaande volgt onmiddellijk dat de arbeid-
rs geen onderdanigheid verschuldigd zijn aan de
taaigevers, want juridisch staan zij op een,lijn en
zij geven bij de productie, hun levende órbeids-
ht, moet hooger gewaardeerd dan de goederen, wel-
e kapitaalgevers ter beschikking stellen",
u zou kunnen vragen waarom ik U al deze dingen
el en dan is mijn antwoord omdat naast de parate
lis die wij U hopen medegegeven te hebben een juist
?ht, in de verhouding tusschen werkgever en werk
er en dus ook van de door U in te nemen plaats ab
ut noodig is, want met de kennis van het vak alleen
t U er niet. De kennis van het vak is wel noodzake
en daarom zijn allerwege vakscholen opgericht,
het vak in de fabriek, waar productie gemaakt
t worden niet meer geleerd kn worden, maar voor
luctie is noodig goede samenwerking tusschen allen,
aan die productie meewerken.
ovendien is uwe theoretische kennis misschien om-
jrijk uwe praktische kennis is en dat zullen de hee-
Stützen Gediga wel met mij eens zijn des te meer
ckenhaft".
ij moet dus ook van de werklieden nog veel leeren,
reden om hen als uwe medewerkers en medebelang-
•enden in den goeden gang van het bedrijf te be-
mwen. Handelt- gij zoo dan kunt gij verzekerd zijn,
wij achter staan en onze oud-leerlingen steeds
me met raad en daad ter zijde zullen staan, dan zal
ook mogelijk zijn de productiviteit van de Neder-
Ische industrie te verhoogen en daardoor de be-
nszekerheid van allen die in de Schoen- en leder-
istrie werkzaam zijn, te bevestigen,
snslotte iets over den toestand der school,
e school mag zich in stijgende belangstelling ver
ben. Geopend in 1914 met een looierijcursus van 4
lingen werd het daarop volgend jaar de schoenma-
jafdeeling ook in gebruik genomen en hoewel het in
begin vooral veel moeite kostte, om de belangheb-
len te bewegen hunne jongens de school te doen be
ren, nam het aantal toch hand over hand toe. Een
mende factor van beteekenis was de langdurige mo
tie. Bijgaand lijstje geeft een beeld van het verloop
school gedurend de jaren van haar bestaan,
totaal genoten van het onderwijs aan of vanwege
s school in de 7 jaren van haar bestaaan 918 perso-
terwijl het eerste jaar met 4 leerlingen uitsluitend
voor de looierij eigenlijk buiten beschouwing had kun
nen blijven, zoodat dan in 6 jaren 914 persqnen onze
school bezochteli.
Zooals hieruit blijkt was vooral het laatste jaar de
toevloed van leerlingen voor de gewone dagcursussen
zeer goed, toch zien nog lang niet alle fabrikanten het
nut der met zooveel kosten opgerichte en gehandhaaf
de vakschool in. In onze naaste omgeving zijn fabrikan
ten, die verschillende zoons in hun bedrijf hebben rond-
loopen, die eigenlijk nooit iets van het vak geleerd heb
ben en in het achterlijk bedrijf, waar ze elkaar in den
weg loopen ook nooit tot goede vakmenschen zullen op
groeien. Behoorlijke bedrijfsinrichting, goede werkver-
deeling, oeconomisch gebruik der materialen voor het
doel, waarvoor ze geschikt zijn en al dergelijke zaken
zijn in de meeste fabrieken slechts klanken, die men wel
eens opvangt maar waarvan men de beteekenis niet be
grijpt. Slechts aan onze school kunnen die zaken be
hoorlijk verklaard en den leerlingen ingeprent worden,
dat zij niet gedachtenloos in den ouden sleur moeten
doorgaan, maar hun bedrijf kunnen en moeten verbete-
liggen, struikelen over steenen, welke flinke kerels be- ten ze ook op de beste wijze uit te voeren
ren.
Ieder bedrijf stelt zijn eigenaardige eischen en wij
hebben dan ook getracht U op te voeden tot zelfstandig
denken en handelen na rijp beraad. Dit geldt evenzeer
voor de schoenmakerij als voor de looierij.
Den looiers is hier onderwezen de lederbereiding in
den uitgebreidsten zin zoowel theoretisch als praktisch
terwijl het onderwijs in de chemie en het praktisch wer
ken, dat daarvan een onafscheidbaar onderdeel uit
maakt, hun de noodige kennis bijgebracht heeft öm
grond, hulpstoffen en fabrikaten te onderzoeken en te
beoordeelen. Indien zij de onderzoekingen niet zelf uit
voeren, kunnen ze tenminste de analyseresultaten Be
oordeelen van monsters, die zij insturen zullen aan het
Rijksproefstation en den Voorlichtingsdienst tb.d. Le
derindustrie. Een geregeld samenwerken met dezen
dienst is voor hup een eisch van welbegrepen eigen be
lang. Ik behoef dit voor U zeker niet nader te bewijzen.
In het algemeen zijn wij over het afgeloopen jaür te
vreden, toch zou ik hen, die het volgend jaar terugko
men met nadruk willen wijzen op de z.g. bijvakken, die
voor U allen noodig zijn wilt gij met succes een leiden
de positie imiemen, bovendien bevorderen zij uwe alge-
meene ontwikkeling. Ik behoef maar machineleer, boek
houden, lederkunde en teekenen te noemen en het is
duidelijk, dat geen bedrijfsleider of meesterknecht de
knnis van deze vakken ontberen kan.
Velen van U gaan ons thans verlaten om een positie
in de maatschappij in te nemen 't zij in eigen bedrijf of
in betrekking en U zult nu moeten toonen wat U kunt.
Treedt op met voorzichtige vastberadenheid en weet
wel, dat gij aan U zeiven en de school verplicht zijt een
goed figuur te slaan. Moeilijkheden zal de praktijk.U
op allerlei gebied brengen vooral in den eersten tijd,
maar gedenk dan steeds, dat wij allen U steeds gaarne
met raad en daad ter zijde zullen staan als oud-leerlin
gen, maar ook om de industrie vooruit te brengen en
den goeden naam van onze school hoog te. houden.
De heeren hoofdleeraren zullen U nog enkele dingen
zeggen neem ook die ter harte en dan zult gij ongetwij
feld voldoening vinden in uw werk.
Ik geef dan 't woord aan den ieer Stütz, waarna yle
heer Gediga nog iets tot de leerlingen der looierij
wenscht te zeggen. Daarna zal ik de uitslag en de be
haalde praedicaten mededeelen.
De heer Stiitz sprak als volgt:
Mijne Heeren!
Na de schoone woorden door onzen Directeur tot U
gesproken zij het ook mij vergund, er eenige tot de schei
dende leerlingen te richten, daar ik tot mijne vreugde
constateeren kan, dat zij alle met lofwaardige vlijt hun
ne vaak niet gemakkelijke studie voleindigd hebben.
U, jongen toekomstigen patroon of meesterknecht,
roep ik een hartelijk en oprecht gemeend'afscheid toe.
Hebt gij eene positie, eene betrekking gekregen, be
schouw ze dan als eene zelfstandige, en vervul uwe
plichten daarin zoo nauwgzet, als ware de zaak Uw
persoonlijk eigendom. Zoek niet door overdreven dienst
baarheid het vertrouwen Uwer firma ta winnen, want
een op die manier verworven voordeel is meestal niet
van langen duur. Een huis, op dusdanigen grondslag
gebouwd, is niet veel hechter dan een kaartenhuis, dat
aan wind of stormen geen weerstand bieden kan. De
weg, die leidt tot waardeering Uwer arbeidspraestatie,
begint bij de achting voor u zeiven. Personen, die de
overtuiging bezitten iets waard te zijn ,iets te beteeke-
nen, kunnen het met hunne fierheid niet vereenigen
overdreven gedienstig te zijn. Leg er U onophoudelijk
op toe, uw werk steeds beter te verrichten, het zoo te
maken, dat, niemand, wie hij ook zij, er- nog iets aan
veranderen zou, dan komt de achting voor U eigen van
zelf, en kunt gij het aan den tijd overlaten, de aandacht
van hen, die boven U gesteld zijn, op U te vestigen.
Personen, die voor hun firma werkelijk iets waard
zijn, verlangen geen gunsten en laten hun werk voor
zich zelf spreken. Dat ieder Uwer dus trachte iemand
van beteekenis te zijn. Leer alzoo achting voor U zeiven
te verkrijgen, alvorens eene verantwoordelijke betrek
king aan te nemen.
Behoor niet tot hen, die steeds nieuwe plannen vor
men, welke zij niet vroeg genoeg en luid genoeg kunnen
uitbazuinen, doch die zelden of nooit tot uitvóering
komen. Dezulken toch toonen, dat zij of geen juisten
blik bezitten of de energie missen om hun plannen door
te voeren. Weet gij echter vast en zeker, dat Uw idee
juist en goed is, klamp er U dan aan vast, al zou daar
mede ook een heel jaar gemoeid zijn. Wees nimmer voor
barig met uwe plannen, want bedenk wel, dat niet het
geen gij doen wilt, maar datgene wat gij werkelijk doet
de aandacht der overheid op U vestigen kan. Laat varen
elk resultaat, dat bij nadere beschouwing, slechts
schijnbaar en kortstondig is, opdat Uw werk, wanneer
onvermijdelijke tegenslag komt, niet kleiner en nieti
ger nog schijne, dan het in werkelijkheid is.
Hebt gij dus na nauwkeurig onderzoek en toepassing
bevonden, dat uw idee valsch en uw plan verkeerd is,
aarzel dan geen enkel oogeublik er terstond afstand van
te doen. Wacht U voor den schijn, alleen stille, met
zelfvertrouwen verrichte arbeid, waarborgt succes. De
man van het succes kent zijn doel, vervolgt zijn weg
zonder naar links óf rechts te blikken, laat zich, zelfs
door onaangename ondervindingen van anderen niet
afschrikken. Hoe weinigen zijn er die zich in hun voor
nemen niet van de wijs laten brengen, wanneer zij hoo-
ren gewagen van mislukkingen, die anderen op een
soortgelijk arbeidsveld ondervonden hebben. Velen sto
ren zich al te zeer aan de meening van anderen en......
komen niet verder, blijven halfweg steken, laten de te
hunner beschikking gestelde hulpmiddelen achteloos
9. Omzichtigheid d.w.z. de oogen open houd
speciaal in 't bedrijf alles met scherpen blik be!
en ovei-zien. (Met de oogen kan men veel doen.)}
10. Betrouwbaarheid d.w.z. onze meerderen
ten ons in alles kunnen vertrouwen en in hunne
zigheid moeten we nog.beter ons best doen dan i
bijzijn.
Spreker geeft den scheidenden leerlingen de ve
school hi Waalwijk bezocht hebben.
Nu zullen mijne toehoorders misschien een
oppervlakkig over mijne woorden denken, maat
zullen ze toch zeggen: „Hij had gelijk".
Daarom zullen ze niet wachten tot het te laat is,t
terstond van meet af als krachtige mannen heg
en het goede succes is hun verzekerd.
Met deze waarheden voor oogen wil spreker afr
nemen en tot slot wenscht hij hun voor hunne v
nutten om vooi'uit te komen. Neem niet den bloodaard,
maar den moedige, wakkere, vooruitstrevende tot voor
beeld. Laat u niet ontmoedigen door politieke of in-
dustrieele tegenslagen, maar gebruikt de wapens, die
gij voor u zelf gesmeed hebt en houdt, wat kome of ga,
het oog steeds vast op het doel gericht.
Het is ondoenbaar, de U ondergeschikten naar vast
gestelde regels te behandelen. /.oo verschillend als die - ucn scueiuenueu leerlingen cl
menschen zijn, zoo verschillend moeten zij ook behan- ring, dat, als zij deze punten ter harte nemen, de
deld worden, wil men het allerbeste uit hen halen. Het gevolgen voor hen niet zullen uitblijven. Dan zulj
is een verkeerd idee, andere menschen steeds naar ziel\ daardoor ook hunne vroegere leeraren eene
zelf te willen beoordeelen. Dezen toch bezitten als hets vreugde bereiden, want deze zullen steeds met t
ware een spankracht, die hen van zelf vooruitdrijft, ter- kunnen zeggen„Dat zijn mannen, die vroeger d«
wijl genen met zeker geweld a^n het werk gezet en ge-
houden moeten worden. Sommigen kunnen zonder toe
zicht niet werken, anderen kunnen onder toezicht nau
welijks een vinger verroeren. Peil de menschen, die on
der U staan, en tracht uit elk naar den aard van zijn
karakter of gestelte, het beste te halen, wat in hen huist.
Dat is echter eene kunst, die ernstige studie ver-
eischt. Hebt gij die kunst u eigen gemaakt, houd dan
de leiding vast. Men behoeft, om te overwinnen, niet t-n iui sun weuscm mj nun voor nunne v
altijd de sterkste in den strijd te zijn, de zege is vaak ontwikkeling van harte het beste toe en een ha
aan hem, die van de gelegenheid en de omstandigheden vaarwel.
partij weet te trekken. In het algemeen is het gemak- Ook tot slot noodigt hij ze allen uit een dr:
keiijker zijne plaats te behouden, dan ze te verliezen en hoera uit te roepen en wel voor den Heer Directet
ze weder terug te krijgen. Wie de leiding echter heeft, voor den Looiers- en Schoenfabrikantenstand,
wordt steeds door de achter hem staanden in het ge- Na de enthousiaste woorden van den heer 0
drang gebracht, blijft hij staan of vertraagt hij zijnen bespraken de heeren v. d. Waerden en Stütz d
tred, dan wordt hij vaak spoedig voorbijgesneld en valt schillende leerlingen, gaven hier en daar toelicht
het hem dubbel zwaar weder vóór te komen. de punten en eventueele tekortkomingen. De uit
Verliest gij terrein, dan is de concurrentie daarvan hebben we reeds vroeger medegedeeld,
terstond verwittigd. Wie in de voorste rijen loopen wil, Thans nog een enkel over de rangschikking,
kan zijn plaats alleen verdedigen door te trachten Bovenaan stonden de heeren P. van Exel, i
steeds nieuw terrein te winnen. Wie zich sterk genoeg voor de leerlooierij (deze muntte uit door ko'lft
waant als leider of aanvoerder, en dat wilt gij voórze- ijver en behaalde in scheikunde niet minder da
ker allen verachte streken en knepen en strijde niet
met verborgen wapenen. Ik voor mij vind een onver
moeide waakzaamheid en een bestendig voorwaarts
schrijden in deze omstandigheden het allerbeste en
meest geschikte wapen. Verslapt daarin niet en tracht w,
de leiding te behouden en dat kunt gij, wanneer gij U van Boxtel, Dongen leverden' prima "werkirTdê
een systeem eigen maakt. Een goed systeem brengt geen wérk-afdeeling (le jaar), terwijl nog atzonderlijl
tijd- en krach tverlies met zich mede. Wie zonder plan er noemd mogenworden Th. Kamp, Hoorn; I
maar op los werkt; verkwist tijd' en geld en is boven- Snoeren Kaatsheuvel en Q. van der Ven te Wa;
dien te kortzichtig om in dezen tijd van hooge arbeids- terwijl voor de onderwerk-afdeeling (2e jaar) na;
loonen er zeker van te zijn, dat hij met zijn zaak of heer Multhaupt, die zoowel in 't technische als
onderneming op succes bogen kan, bijvakken bovenaan stond, nog speciaal de I
Wel had ik in dit plechtig uur nog heel wat op liet Bleeker uit Velseroord en Follmer uit Rodalbe
hart doch wie den zin mijner woorden weet te verstaan,
zal wel gevoelen, hoe gaarne ik zien zou, dat ieder Uwer
eenmaal in de-praktijk zijn man zal weten te staan.
Daar gij allen, gelijk ik reeds zeide, met toewijding
de lessen gevolgd hebt, behoeft gij ook niets te vreezen
en K. Multhaupt voor de schoenmakerij, de
ieder in zijn afdeeling. Het werk ging ver bovi
middelmatige uit en wettigt de beste verwach;
voor de toekomst. Ook de heeren
Wangi, M. Criqui, Detweiler, W. Pannier, Cleve
meld werden.
Voor 't eerste jaar stond de heer Pannier bov
in de technische afdeeling, de heer Criqui in c
vakken.
De meer persoonlijke tekortkomingen kunne;
en zijt er bovendien van overtuigd, dat in de beproeving achterwege blijven, volstaan wij met ten slotte I
ik achter U sta, om U naar best .vermogen te helpen, veeren, dat de directeur en leeraren over'tgehe;
Streeft allen dus met moed naar een goede toekomst en tevreden waren.
strekt onze school tot eere. Namens de buitenlandsche leerlingen sprak di
En zij, die in het volgende symester hier weder zullen Multhaupt een dankwoord, namens de looierij d;
terugkeeren, mogen reeds nu besluiten eens flink aan van Exel en namens de Nederlandsche -leerlinge;
te pakken want over een jaar zal het hun beurt zijn ge- schoenafdeeling de heer Kamp uit Hoorn,
tuigenis af te leggen van hetgeen zij geleerd hebben. ,,_i ,:j J"
Na den Heer Directeur en den Heer Stütz sprak ook
de Heer Gediga, die het zich tot een plicht rekende bij
eene gelegenheid als deze eenige woorden te zeggen.
Hij rjchtte zich daarbij speciaal tot de looiers, maar
Het lid der commissie van advies, de heer W
ker Pzn. uit Rotterdam, gaf zijne voldoening te kt
uit Rotterdam te zijn overgekomen, al bedroefde ht
de rede van den directeur niet geheel te hebben
nen bijwonen.
verzekerde den schoenmakers, dat zij, zoo zij ook naar Eenige dingen hebben hem getroffen: lo. de opge
hem wilden luisteren, er wel hun voordeel mee zouden vnJrnoedige geest, de jovialiteit waarop afscheid
kunnen doen. genomen; 2o. de juiste woorden van den heer Gi
„zonder vlijt geen prijs" en ten 3e dat een IC
scheikunde moest worden gegeven, want weet wf
zegt hij, lage cijfers knnnen nog eens makkelijk
ven worden, een 10 niet licht, omdat het is 't 1
bereikbare eenerzijds en omdat ze anderzijds tot
schatting kan leiden, en hier is ze gegeven, omt
gegeven moest worden.
In hart en ziel is spreker schoenmaker en
heugt hem zoo dat hier zoo hard wordt gewerfc
dat vak omhoog te krijgen dat vroeger zoo la;
wereld in zullen zich herinneren dat men zondet
geen prijs haalt, dat men ook in de wereld e
moet halen. Zorgt dan allen dat aan 't einde, wa
men uw leven onder de loupe zal zetten, het za
nen en moeten klinken zulk leven moet een 10 he
De Directeur sprak daarna een woord van dan
ogn heer Donker voor zijne woorden en specia;
hij zich de moeite gaf hierheen te komen van it
dam, terwijl anderen die belangstelling niet too
kunnen doen.
Veel, dat hij had willen zeggen, was reeds gezegd
door den heer Directeur en den heer Stiitz, zoodat ook
hem hetzelfde lot trof als eiken laatsten spreker, nl. dat
anderen het gras voor zijn voeten reeds hadden wegge
maaid.
Maar de heeren toehoorders zouden zich niet al te
veel ergeren, wanneer hij in herhalingen verviel en
slechts denken: dubbel is beter en driekeer nog beter.
Zooals 3, 4 of zelfs tien draden in elkaar gedraaid
worden tot een touw om zware lasten te heffen, zoo zul- "ai van' ulll,iUUtJ Krijgen aai vroeger zoo ia;
len de woorden, welke tot de vertrekkenden gesproken grond was. De vakmenschen die hier weggaa
worden, een stevig koord voor het leven vormen, waar- were'd 'n zullen zich herinneren dat men mnd*
mee ze in de toekomst alle moeilijkheden uit den weg
kunnen ruimen.
Dit is het laatste, wat de leeraren kunnen meegeven
maar het is wel van beteekenis en, die er goede nota van
neemt, zal er wel bij varen.
Ter zake komende, wijst de Heer Gediga erop, dat nu
spoedig het uur van scheiden slgan zal, hetwelk voor
ieder mensch met gevoel steeds zwaar is. uam, iciwiji anueren aie Deiangsieiling met too
De scheidende leerlingen zullen wel dikwijls gezegd voorts aan de pers voor hare tegenwoordigheid en
hebben, blij te zijn als ze weg konden. Als liet, noodig de bijeenkomst,
was, is er ook van den kant den leeraren nog al eens een
bemerking gedaan, maar steeds was deze in den grond Zij die dergelijke plechtigheden bijwonen of
goed gemeend. Steeds heeft spreker veel met de leerlin- gelegenheid zijn de school, hare inrichting, de
gen opgehad, hij was trotsch op hen en wil ook gaarne taten der examen-werken te zien, hier en daar te 1)
trotsch op hen blijven en dit zal ook zoo zijn, teren het succes en de toenemende belangstelü
wanneer ze zich in de toekomst zullen gedragen als de school, moeten zich hoe langer hoe meer vo;
flinke mannen. Hij gaf hun de verzekering, dat mock- industrie verheugen in 't bestaan en den uitbouw
ten ze ooit in hun vak raad noodig hebben, alle leeraren van- Van heinde en verre, van buten- en binne;
steeds gaarne bereid zullen zijn, die te geven; de deur komen de leerlingen, zenden ouders en patroons;
zal steeds wijd open staan voor allen, die tot ons ko- en chefs hierheen en getroosten zich de grootste
men om hulp. Maar men moet er wel aan denken: zon- ten daarvoor. En wat doet het centrum der schot
der vlijt geen prijs. Hij heeft voor de scheidenden in „10 lederindustrie, wat doen Waalwijk, Baardwijk ei
geboden" samengevat, waarop ze in de toekomst spe- soijen, Kaatsheuvel, Dongen, Tilburg enz. enz,
ciaal moeten letten, willen ze vooruit komen. Daarmee zenden hun zoons van de school recht in de fa
is nog niét. alles gzegd, maar voor heden zal liet wel en denken dat zij 't kunnen zonder vakschool-oplei
voldoende zijn. zonder technische en theoretische bekwaming, z
We moeten bezitten: productie of kostprijsberekening, zonder rentabi
1. Een onvermoeide vlijt, d.w.z. steeds werkzaam berekening; maar laat ons ophouden; als de fabrik
zijn en nooit denken, dat we te veel doen. nu nog niet voldoende begrijpen het ontzettend b
2. Volle energied.w.z. alles wat we^te doen hebben, dezer school voor hun zaak en de industrie in 't
moeten we doen met onze volle kracht.
meen, dan zullen we daaraan maar niet veel wo(
verspillenhet is toch ook beter drie, vier jongei
fabriek in te sturen zonder theoretische en pract
kennis, dan er een of meer nog een paar jaar te
3. Voortvarendheid, d.w.z. we moeten steeds trach
ten vooruit te komen, ons omhoog te werken.
4. Soliditeit d.w.z. werken voor ons bestaan; de ge- *cnuia, uan ci ecu ui meer nog een paar ja;
zondheid in 't oog houden en 't pleizier als een bijzaak sen, om ze later gestaald met een schat van the
beschouwen. Eerst plicht, dan vermaak. sche en practische vakkennis terug te krijgen, in
5. Verantwoordelijkheidsgevoel-, al wat ons toever- 'iets te doen voor de zaak, die zij toch mede mi
trouwd is of wat we beloofd hebben, zullen we ook als voeren en opwerken.
een gewetenszaak trouw vervullen zonder knoeien; en Het leerlingental groeit sterk, was dit jaar hai
nooit zullen we op oneerlijke wijze ons trachten te veq- groot, maar er zijn er nog steeds te weinig u
rijken. hoofdplaatsen der schoenindustrie en lederindu
6. Nauwgezetheid, we zullen ons aan orde gewen- difi zich dat later zullen te beklagen hebben ei
nen, steeds op tijd zijn liever 5 minuten te vroeg dan zouden wij zeer bejammeren.
1 minuut te laat op onzen post zijn. Daarom deze kleine slot-ontboezeming.
7. Karaktervol optreden, d.w.z. ons steeds als beta
melijke, verstandige menschen bewegen en alle plichten
vervullen. -
8. Wilskracht d.w.z. elke opdracht met een vriende
lijk gelaat aanvaarden en steeds den vollen wil bezit-
nlit.tan om 'vooruit to Irompn "NTopm niof rlon Klr*/\rinr,».ri o Xïa a a
OO- J" V
7
ww o j ivvuvu, v *"vv* ivnuimuuiuigcii ivuuiic
«MWUIVLIOVHVII UIL III l-I WCggad
