Tweede Blad. Firma 6. VERKADE, Regenjassen. Regenmantels. Firma G. VERKADE, Prima Corsetten f2.90 en 3.90-4.90, Zij die zich op uns btad abouneeren ontvangen de tot 1 October verschijnen de nummers GRATIE NUMMER 72 2ATÊRDA0 17 SEPT. 1921. 44e jaargang Iets omtrent de oudste ge schiedenis van 's Grevelduin— Cape'le. 1200 1620). VI. Een der gewichtigste stukken, die notaris Middelkoop mij ter inzage gaf, en dat een heel juisten kijk geeft op sommige onderdeden van 's Grevelduin- Capelle, is eene Sententie van het Hof van Holland van 28 October 1639, be vattende geschillen over de tienden tus- schen de toenmalige ambachtsheeren van Capelle en de ingeërfden van de kwartieren Nieuwstraat, Hooge Vaarten Betkhaag. Tot goed begrip,van den voormallgen toestand dier streken, zou het noodig zijn de geschiedenis van dat proces (sententie) in korte trekken te ve: halen. Om verschillende redenen, en ook opdat het proces te beter voor zich zélf zou kunnen spreken, vind ik het echter raadzamer het geheel af te schrijven. >Inder saecke hangende voor den Hove van Hoilandt tusschen B er nart van Steenhuysen ende Arnout van Raveschot, respective ambachtsheeren in Cappel, impetranten van mandement 2) van spolie penael 4) geëxcipieerdens s) ende verweerders in reconventie 8), mits gaders den p ocureur-generaal van desen Hove, me' hen gevoecht, ten een>e, ende AdriaenHeyligerssen ende Jacob Ptetersz, cum xcys, alle ingcë ffden vande Nieuwe- straet, mitsgaders Daem Aertss, Govert Willetns, ende vordere consorten, alle Ingcë ffaen van het quartler ofte gehucht van Berchaech, alle breeder int7) gsmentloneert, gedaechdens ende eys- schers Int voorschreven cas respeclve, ter andere zyden. Alle gerende 8) de voorschreven impetranten ende gevoech- de, dat hem impetransen predecessems veel meer jaeren ende zulcx boven all* memode van menscben by ie G>aven van Hoüandt indettijt ende by successie byd* Gfoot Mo. besren Staten van Holland ende Westvrteslandt waren veHijt ende verleent geweest mette smal ende grove thienden van Schrevelduyn Cappel gelijck zy impetransen oock tot op den dacb van hnyden waren verlijt ende vetleent geweest bij de graeffelijckeyt van Hoi landt voorschreven ende alsnoch waren verlijdt, waeronder altiit boven alle me morie van menschen mede behoort hadden de thienden van Berchaech ende de Hooge- vaert, gelegen onder Schrevelduyn Cappel voerschreven, van welcke respective thienden rustelycken ends vredetycken te genieten hen Impetransen voorouders allangh voor den jare 1556 waren ge weest (n deuchdeiycke possessie vel quasi 9) van de zelve thienden te ver pachten ende genieten. Dan was gebeurt, dat eenige ingelanden ende inwoonders van Cappelle ende namentlycken die van Berchaech ende Hoogevaert inden voor schreven jare IS56, metten anderen con spirerende ende te zamen spannende, henluyden vervordert 1#) hadden gehadt hen impetransen voorouders te turberen11) met het zelff wechhalen vande voorschre ven thienden, tweik alsoo was notoir ,2) gewelt ende ongehoorde nleuwlcbeyt soo hadden hen impetransen voorouders haer alsdoen daer over terstont gead- dresseert gehadt aen desen Hove, ende «op haer waerachtich te kennen geven geobtineert gehadt twee mandementen van complalncte l3), het eene jegens de Ingelanden ende inwoners vau Berchaech voorschreven ende het andere jegens d'ingelanden vande voorschreven Hooge vaert. Welcke voorschreven twee zaecken voor de heeren Commissarissen, totte voorschreven complaincte alsdoen gedc- puteert ende geauthoriseert, volschreven zijnde by eysch, antwoorde, replycque ende duplyke, hadden die van Cappelle de voorschreven replycke wel gevis;- teert hebbende, daer uyt haer ongelijch bemerct ende bekent, mitsgaders versocht te compareren voor den voorschreven heere commissaris vande voorschreven complalncte, ende dlenvolgende met hen impetransen voorouders voor den voor schreven heere commissaris ende zijnen adjunct gecompareert zijnde, hadden die vande voorschreven Hoogtnvaert voor den zeiven heeren opden 17 Mey 1SS7 met hen impetransen voorouders gcmaect zeecker formeel ende solemneel accort, by het welcke zyluyden uytdruckelycken belooft hadden gehadt aen hen impe transen vooiouders, doen impetransen van complaincte, heuren erven end* oacomellngen, heu> e pachters ende col- lecteuis van doen ,3a) voortsaen te laten genieten haere thienden, zoo wel grovr ende smalle, aldaer vallende ende dat rustelycken ende vredetycken, zonder eenige contradictie off wederseggeo, ho* dattct oock zoude mogen zijn, dlrscte- lijck off indlrectelijck, ende dat van alsulcke smalle thicnder, als zyluyden van otits geheven hadden, beende die van Cappelle voorschreven aldaer ge daechdens in heu luyder oude libertey ende vrydom van exemptie u) van thollen ende dlergeiycke, achtervolgende hare brieven, gelijck mede in alle manieren als .yluyden dezelve tot die tijt toe ge- bruyci haddenop welck accort by desen Hove willige condcmoatie gedecer- neert ls) was gewee t den 26Mtydaer- a*n voigende. Hadden oock die van Berchaech voorschreven, mede onder Cappelle als vooren gelegen, op don 16 M«y des voorschreven jaers 1557 voor den voorschreven heere commissaris ver- claertgehadt.dat hoewel tyiuyden hare ambachtsheeren, der zeiver collecteurs ende pachters van hare thienden, zoowel Markt. -WAALWIJK. smalle ais grove, daervan zyluijden in goede vreedsamige ende deuchdeiycke possessie geweest waren eenige turbel ende letsel zouden mogen hebben aeo- eedaen In den jare 1557 Zyluyden noch tans tevreden waren tzelve niet meer te doen, maer verclaerden dat zyluyden voortsaen haere ambachtsheeren, beuren esffgenamen ende nacomelingen, mits gaders der zeiver collecteurs ende pach ters, zouden laten volgen ende v»y genieten de thienden aldaer vallende eode dat zonder eenige contradictie, be lovende daerenboven by voorschreven accort dat zyluyden van doen I3a) voor taan geen koorn otte greynen, daer men thienden aff betaalde, van den veld halen zoude, ten ware zyluyden ten minsreti een dach daer off te vooren nuyren van Berchaech, die de pachters /nu de thienden beniuyden nomineren tuuden, omme bij kennisse van de zelve buy en tot proff'it vanden pachter de- zcl e thienden uytgestelt te werden-op welck accort mede willige condempnatle van desen Hove gedecerneert was den voorschreven 26 May 1557. Zeder» welcken tijt hadden hen lmpetranser. voorouders ende zy impetransen zelfs altijt geweest ende gebleven inde rustige ende vreedtsamige possessie vande voor schreven smalle ende grove thienden, onder Cappelle voorschreven vallende door haere respective pachters genooten te hebben, ende dat zonder coctrad ctie van yemant totten jare 1635 incluys maar alsoo voorden jare 1612 eenige moeren mede toegemaect waren van nieus tot vruchtbaer teellandr, soo had den schout ende gerecht van Capelle ende Waspiek uyt den name ende van wege hare inwoonders ende ingelanden aen hen impetransen ouders gepresen- teert gehadt een requesfe ofte suppll- catie, bij dewelcke zyiuyden oitmoede- lijcken versocht hadden gehadt, dat alle de wildernissen ofte moergrosden, die noch niet toegemaect en waren, zyluy den dezelve den tijt van thien jaren, als die toegemaeckt zouden wesen, liber ende vry zouden willen laeten van de thienden, waerop henluyden bijde ouders van ben Impetransen alsdoen vryhey* vergunt was geworden voor den tijt van drie jaren. Maer de voorschreven inwoonders van Capelle haer daer mede niet uei genoegende ofte contenterende, hadden andermael uyt haer iuyden name door den schout ende gerechte voorschreven inden jare 1613 aende ouders van hen impetransen requeste gedaan presen teren ende bijde seive requeste ver- thoont dat den arbeyt vant toemaecken wel zoo veel coste als het goetwaert was, eer men daerop koorn conde teelen, verzoeckende overzulex aende zelve, dat zy henluyden zouden believen van haere toe te maecken landen thien jat en thient vrij te laeten. mits conditie dat die geene, die 't landt toemaeckte, gehou den zouden wezen zijn toegemaecte landt aenden pachter vanden thient aen te brengen, ende zoo hy blnneus dorps woonde aenden schout van Capelle, ende dat hen impetransen ouders 't zelve opde margle l5a) van de voorschreven requeste voor een werk van carltact l8) zouden wilieo doen appostilleren be lovende in sulcken gevalle de voor schreven nabueren van Cappel daer in der eeuwicheyt niet meer tegen te zeg- geo, ende tot een teyeken dat zyluy den ptoeessen wilder vergoeden, zeydea yluyden dezelve requeste bezegelt ende onderuykent te hebben. Op welck ert- stich verzoeck ende bidden hen Impe transen ouders onder zeeckere kondltiea ende reserven tvoorschreveo versoeck toegestaen hadden, als blycken conde byde voorschreven requeste ende at» oostille daerop gestelt den 20 January 16'3 voorschreven ende hoewel mits dien de voorschreven gedaechdens desen niet en hadden behjoren ofte vermoch ten hen impetransen te turberen In haere voorschreven deuchdelijcke possessie van hare thienden te genieten ende ontfangen door hare pachters, veelmin mette datehjekheyt 18) ende feytelijk- tuyt ende dat jegens soo solemnelen belofte bijde voorschreven hare requeste ofte voorzaten requeste gedaen, soo hadden nochtans de gedaechdens al t' earneit, oock niet jegenstaende rechte- lycke insinuatie, aen henluyden gedaen. hen vervordert l0) de thienden vaodet» are ende ougst 1636 elcx van haer landt tbuys te haelen, waeromme zy impetransen genootdruct waren geweest haer te addresseeren aen desen Hove, ende op haer deuchdelyck te keonen geven geob ioeert hebbende mandement van spolie met bevalen ende interdictie penael, de voornoemde gedaechdens uy crachte van dien by edicte gedaen dachvaerden tot zeeckeren dage voor den voorschreven Hove, concendeerende ten zelve dage dienende, zoo d'imp - transen als gevoechde, dat de voor schreven bevelen penael, als wel ende te rechte gedaen, stadthouder ende volcomen effect sorteren souden, ende dat dien volgende de voorschreven ge daechdens ende elcx van henluyden bi) sententie van desen Hove gecondem» oeert zouden werden het roven ende wechhalen van hare respective thienden breeder hier vooren gemertloneert, als spolie ende attentaten, 19) costeloos ende schadeloos aff te doen ende henluyden gelnterdlceert op groote peynen 20) van gelycken weer te doen, ende dat by provisie de voornoemde gedaechdens geeondrmtseert souden werden vooi schreven spolie te redintegreren 2') ende zulcx elcx hare thienden weder te bren gen op hate respective landen, daetvan zyluyden de zelve met gewelt ende tege s danck van h> n impetransen pach ters hadden gehaelr, omme by de zelve pachtees daermede gedaen te werden als haer viy eygen goet, maeckende y ch van coaten, ofte tot anderen tyoen ende conc r.sien, als bevonden sonde werden te bihooren- Waer jegens *n wegen Adriaen Heyligerssen ende racob Pietersz, zoo zij procédé en med i gedaechdens, ge brecht van Beyer\n, als Gra«e van Hoilandt, al indien jare 1399 aen •Coenraet van Heysterbach den Ouden overgegeven ende aengewesen hadde een halve bouvs moers, met een halve hoffstadi, daer die heele hoffsiadt vierentwlntich roeden breet off wesen zoude, ende dat mette heerlijcheden thienden ende vordere nutschappes daartoe behoorende, gelegen zijnde oostwaerts metter westzijde langs Seger Fiorls vier hoeven moers 1 die te vooren van den gemelten Grave gecocht hadde, ende streckende met het zuyieyode aen de Rule 22 die heer Pouwels van Haestrecht aldaer hadde doen graven, ende metten-noort- tynde aenden ambachte van Suyde- wyoe toe, 200 roeden naerder straten •hebbende oock de gemeite Grave dss voorschreven Coenraet ende zijode nacomelingen belooft ende voor schreven moerheerlickeden ende thlen- •den eeuwelijck te houden ende stereken •tot aller tijt, als hy ofte zijne nacome- •lingen des te doen souden hebben. Ende gemerct den selven Coenraet van Heysterbach den ouden dezelve •zijne moeren mette voorschreven ge- •recbtlcheden van thienden ende andere •toebehooiten aen diversche persoonen •In die oude iyden in eygendom uyt- gegeven ofte overgedaen hadde, soo wast dat zyluyden by successive iyden •dezelve moeren tot haren meestea >pr»,ffyte hadde beginnen zoo nu zoo dan t' accommoderen ofte toe te maecken ende oock woonplaetsen daer •op te doen stellen, waer door 't zelve •quartler gecregen hadde den naem van •Nieuwstraet, zonder dat d'onde eyge- naers van dien ofte hare nasaten Immer meer het recht van thiende (dat bij haeren voornoemden voorsaet ofte auctheur van den gemelten Giave van Hoilandt by tytel van coop vercregen was) aen yemant ter werelt hadden gecedeert gehadt, gelijck oock hare toegemaecte landen noyt onder yemant thienbaer geweest waren, maer hadden zyluyden altoos dezelve hare moeren ende de landen daeruyt toegemaeckt viy van thienden aen hun selven be houden, ende alhoewel mitsdien de voornoemde Impetransen gants geen recht nochte actie en hadden, omme eenige thienden van hen gedaechdens voorschreven landen te pretenderen, het scheen nochtans dat zyn Iuyden hen onderstaen hadden dies aengaende inden jare 1635 eenige moey e tegeos hen gedaechdens te willen maecken. Dan zij gedaechdens hen eelven zoeckende in hars vryhtyi te houden, ende dat geschapen was daeruyt tusschen hen luyden, tot gsoote cosier, meerder onlust ende omnst t'ontstaeu, soo wast dat parsyen ten wedenyden tot ver- hoedioge vao proces op den 4 Septem ber des voorschreven jaets 1635 metten aaderen ingewlillcht ende onderteyckect ladden zeecker verblijff ofte acte van submissie, waer by zyluyden verdragen •ende versproocken waren, dat zij alle hare documenten ende bescheeden, elcx •tot bare defensie in de voorschreven questie dienende, zouden voorden dach ^brengen ende overleveren In handen van zeckere Raetsheeren vau dezen Hove, by beyde partfcyen daertoe te verwiiiigen, omme by de zelve heeren alle de bewysec ende bescheeden door- sien ende gevlslteert, mitsgaders daar van een vuytspraecke gedaen te werden, wie dat tot de voorschreven thienden gerechticht waren ende biyven souden, twelek de seive gehouden souden wesen naer te comen, zonder daer over eenige verdere moe y ten te maecken; alle welcke documenten ende bescheeden de voorschreven pariyen zouden hebben over te leveren in handen van de voor schreven Raetsheeren tusschen date ran dien ende paesdach alsdoen eerst- comende 1636, ende dat middelertijt een yeder van de zelve parthijen zoud* blijven int geheel ende ongeprejudi- cieert.23) in hare gerechtlcheden. In conformité van 't welck zy ge daechdens hen altiits gereet hebbende gehouden, omme 't voorschreven ver- blijff naer te comen,warend'impetransen noyc te voorschijn gecomen, nochte hadden eeelch devoir gedaen 't zelve t'achtervolgenmaer In piaetse van dien hadden in September des voor schreven jsers 1636 geaddresseert aen desen Hove, ende verkeerdelijck voor gevende, dat zij gedaechdens hen impetransen zouden hebben gespolleen van haore gepretendeerde thienden, int zelve jaer op hen gedaechdens bezayde landen gevallen, zoo hadden zij impe transen op haer ongefondeert te kennen geven van dezen Hove geimpetree" mandement van spolie mette clausule24) penael, ende uyt crachte van dien hen gedaechdens dach van rechten gepre- figeer.25) voor den voorschreven Hove. Allegerende mede den voornoemden Adtiaen Heyligerssen ende Jacob Pietersz insgeltlcx, zoo zy procedeerden ge- daechders, dat Hertoch Aelbrecht van tBeyeren, als Grave van Hollant, ai inden jare 1399 vercocbt hadde gehadt den jonge Coenraet van H*ysterbacb ende zijne nacomelingen drie Hoeven moers ende wildernissen ende zes roeden moers breet, te gebruyeken met ~>dé met heejltioheden. welcke moër ende wilderoisse voor schreven gelegen was oostwaerts, streckende metter westzijde lang Coenraets van H-ysterbachs zijns •Vaders moer, gelijck hem 't zeive aldaer opsichit byde V0qrsehreve,& oude ten tie van desen Hove verclaert was, •dat schout ende heemraden van Sprang het berecht ende kennisse hadden ende behouden zoude over tie voorschreven Grootestraat. WAALWIJK. met brieven aengewesen was, streckec- »de voorts mettet zuy eyede aen die •Riole, die heer Pouwels van Haestrecht daer hadde doen graven, ende metten noorteynde aenden ambacht vander •Sijdtwlnde, 200 roeden nae der straten, met eenen wech ende watergangh doo den selven ambachte vaoder ZtjtwUde, •tot nu'schap des moers vo">rschteven van welcke moer met thienden ende heerlijcheden ende andere toebehoorten den gemelien G<"a -e bekent badde wel ende wettelijck betaeit te zijn, den lesten penninck metten eersten jJïlGrcuae voor vin ks5* ende tyoe naercomeltngen den voor noemden jongen Coenraet ende desselfs nacomelingen Inde coope des voor schreven moers met thienden ende heerlijcheden ende vordere toebehoorten te houden ende te stereken ende te i •hoeven moers< (tegenwoordlcb genoemt Berchaech*). Alhoewel mede de voor schreven impetranten ofte hare voor- zaeten noyt eenicb recht van thienden van yemant ter werelt over tzelve ge hucht van Berchaech vercregen nochte vande toegemaecte landerijtgens daer onder resorterende oyt thienden genoo ten hadden, maer dat d'ingeë ffdeu alioos de zelve landen viy ende zonder eenige subjectie van thienden aen haer zelve» hadden gehouden, zonder dat die oyt onder yemant thienbaer geweest waren, ende dat mits dien d'impetranlen gants niet gefondeert nochte gerechttcht ca waren omme hen gedaechdens met eenige thienden <e beswaereo, soo wast nochtans zulcx da' de zelve impetranten in September 1636, onder pretext dat zy voo'gaven dat zy gedaechdens ais- doen het gewasch van hare gezayde landen hadden thuys gehaelt ende d'im- petranten gespolleert van baie gepresen- deerde- thlendea, hen hadden geaddres seert aen desen Hove, ende op haer ongefundeert te kennen geven geimpe- treert hebbende mandement vaa spolie mette clausule penael, hen gedaechdens uyt crachte van dien mede gedaen dach vaerden tot zeeckeren dage voor d# voorschreven Hove; by welcke voor schreven middelen de voornoemde ge daechdens van de Nieuwestraet propo nerende 28) exceptie 27) van submissie 28) concludeerdenM) ten fyoe36) van niet ontfanckelijck ende absolutie vander Instantie 3I), maeckende mede eysch van costen, ofte tot ande.en fynen ends conclusion, als bevonden zoude werden te behooren. Waerop de voornoemde impetranten ende gevoechde conclu deerden tot rejectie 33) vande zelve ge proponeerde exceptie ende dat de ge daechdens ende rxcipienten gecondem- neert zouden werden peremptorie M) off ten minsten ten tween ffaen t'antwoor- den. Waer jegens de voornoemde ge daechdens persisteerden voor replycke by hare voorschreven geproponeerde exceptie; ende naerdat byde voornoemde impetranten ende gevoechde dien aen gaende gepersisieert was voor duplycque, hadde Thoff de voornoemde p*da«chr deos geordonneert onvermindert hour- luyier voorschreven geproponee de exceptie ten tween fyaen t'antwoorden. Welcken volgende de voornoemde ge daechdens onvermindert heurluyder ge proponeerde exceptie antwoordende, concludeerden tot subreptie34) ende obreptie3S) van der Impetranten voor schreven mandement ten fyne van niet ontfanckelijck ende by ordine, dat d'impetrancen ende gevoechde haren voorschreven eysch ende conclusie op ende jegens hen gedaechdens gedaen genomen, zonde werden ontseyt, verclaert datter voor henluyden provisie en behoorde te vallen, ter contrarie d'lmpetranten ver- zouden ?eeQ ,Ccht ende snde geen maer claert doen houden ten eeuwigen dage tot aller tijt, als zy des van doen zouden mogen hebben. Eade nadien den voor schreven «Coenraet van Heysterbach de voorschreven drie hoeven moers ende •wildernisse mette gerechticheden van •thienden ende andere daertoe spec- •terende in die oude tyden wederom •aen verscheyden persoonen in eygen- •dom hadde uyigegeven ofte overge- daen, soo wast dat a'oude eygenaers vandien by successive tijden dezelve •moeren tot haren meesten nutscbap •hadden beginnen aff te steecken ende •tot ackertgens ofte veldekens t'accom- •moderen, mitsgaders oock woonplaet- •sen daerop te timmeren ende met •berekenhout hier ende daer beplanten, •waerdoor tzelve gehucht ofte quartler •alsdoen gecregen ende noch behouden •hadde den naem van Berchaech.* Ende alhoewel de voorschreven Impe tranten ofte hare voorsaten noyt eenige acten van jurisdictie over 't zelve ge hucht ofte de Inwoonders vandien ea hadden geëxerceert, ende zoo wanneer zy zulcx in ouden tijden eens getraeht hadden te doen dat hun zulcx by senten tie van desen Hove al Inden jare 1469 belet was geworden, sinsonderheyt dewyle »tvoorschreven quartler van Berchaech •noyt geresorteert en hadde nochte be- •greepen was geweest onder de limiten vanderimpetraosenambachtsheerlijcbeyt van Schrevelduyncappel voorschreven, maer altijt van ouden tyden geresorteert •hadde onder de ambachtsheeilijcheyt •van Sprang*, gelijck oock ten dien thienden op hen gedaechdens voorschreven landen te hebben, maar dat dezelve daervan vrij ende ex- ceropt waren, ende dat bij provisie de bevelen ende Interdictie penael, d'im petransen by haer voorschreven mande ment verleend, gemuteert M) zouden werden In simpel bevel, maeckende alsnoch van cosseo als vooren. Jegens weleke antwoorde In conventie de voornoemde Impetransen ende gevoechde persisseerden voor replycque, zoo ten principale als bij haerluyder verzochte provisie, sustlnerende datter voor de ge daechdens geen provisie en behoorde te vallen ende la de coavensle mede ant woordende concludeerde dien aengaende InsgolQcx ten fijne van niet ontfanckelijck ende by ofdine dat d'eysschers Int zelve cas heu'luyder voorschreven eysch ende conclusie zoude werden ontseyt. Waer jegens de voornoemde gedaechdens ende eysschers In reconventie persis teerden van gelycken voor replycque bij haerluyder conclusie by forme van reconventie hier vooren gedaen ende genomen, gelgck zij oock persisteerden voor duplycqae bij hare conclusie van antwoorde respective zoo ten principale als by haerluyder versochte provisie. Ende naer dat van wegen de verweer ders In reconventie insgelycx gepersls- teert was voor duplycque, zoo hebben de voornoemde parthijen in contormité van den appolnctemente disposltyft 37) vanden voorschreven Hove geschreven b^ memorien ende advertlssementen van rechten, ende daervan mitsgaders an-* dere alsulcke stucken ende munimenten 38)t ais elcx van henluyden believen heeft te exhiberen39), onder den zeiven Hove gedient ende recht versocht t •Tvoorschreven Hoff met type dellbe- •ratie van raede deurgeslen ende over» gewogen hebbende alle tgeene ter I De Echo van het Zuiden a4tesr«firi ls-- i-' PfrrtacJi JLel- ot

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Echo van het Zuiden | 1921 | | pagina 7