Eerste Blad.
Dames van Waalwijk en Omstreken
Stoomwasscherij „DE LELIE".
I «sr Neemt proef bij
Rath Co., Veghel.
Bit ons Parlement
Onderwijs.
Land. en Tuinbouw.
„NOORD-BRABAND"
NUMMER 16
ZATERDAG 25 FEBRUARI 1922.
45e JAARGANG.
2)it nummer bestaat uit Twee
Bladen.
Dienstweigering. 'Twee
interpellaties. Behande
ling van dienstweigeraars.
Toekomstige wet. Grens
bevolking. De vrouw als
rechter. Burgerlijke- en mili
taire pensioenwetten.
Drankverbod door plaatselijke
keuze.
De zaak Groenendaal heeft al heel
wat beroering in ons land veroorzaakt,
het meest wel in socialistische en com
munistische kringen. En het was dan
ook begrijpelijk, dat van dier» kant de
behandeling der justitie-begrooting werd
aangegrepen om, wel niet rechtstreeks,
over de dienstweigering tó interpellee-
ren. Twee heeren hadden zich daartoe
opgemaakt, de communist Van Raven-
steyn en de sociaal-democraat Van Za
delhoff, van wie later de vrije-socialist
Kolthek beweerde, dat ze geen van beiden
het juiste beginsel der dienstweigering
begrepen, dat immers niets anders was
dan daadwerkelijke anti-militaristische
actie.
Over dat anti-militarisme bleken trou
wens de heeren het onderling niet pre
cies eens. De heer Wijnkoop, 's heeren
Van Ravensteyn's partijgenoot, verstond
er blijkbaar onder het verzet tegen het
militairisme ten bate van kapitalistische
doeleinden. En de heeren van Zadel-
hoff en Duys verweten hem dan ook,
dat de dienstweigeraars in Sowjet-Rus-
land met gevangenis of den dood ge
shaft worden, wat hij ontkende met
de bewering, dat dit alleen het geval
was, wanneer de dienstweigeraars met
en voor de kapitalisten optraden.
De beide interpellaties liepen minder
over het beginsel der dienstweigering
dan wel over de behandeling der dienst
weigeraars, de toekomstige zoowel als
de verleden. Wat de eersten betreft in
formeerden zoowel de heer Van Raven-
steyn als de heer van Zadelhoff naar
de plannen van dezen minister omtrent
tijd van indiening en inhoud van het
ontwerp betreffende de dienstweigering,
wat den heer Heemskerk aanleiding
gaf tot de verklaring dat er spoedig
zoo'n ontwerp te wachten was en.dat
dit principieele dienstweigeraars, waar
onder Zijne Excellentie verstond die
weigeraars, welke .niet voor het kapi
talisme wel voor andere doeleinden wil
den dienen, van militairen dienst zou
vrijstellen. De behandeling bleek de
minister niet zoo slecht te achten als
de heer van Zadelhoff die had afge
schilderd. En op de vragen van dezen,
of de minister vervolging nog wel noo-
dig achtte, nu de Grondwet vrijstelling
bij de wet in uitzicht stelde, en of hij
mee wilde werken tot betere behande
ling en berechting, gaf minister Heems
kerk een uiteenzetting van de behan
deling, waarbij de dienstweigeraars niet
als zware misdadigers werden behan
deld maar allerlei privileges genoten,
mits zij zich als principieele dienstwei
geraars hadden aangemeld.
Over een interpellatie van den heer
Van Rappard, betreffende de grensbe
waking, waarbij deze het optreden der
militaire politietroepen als ergerlijk ken
schetste en een onderzoek vroeg maakte,
de Kamer zich minder druk. Meer alge
meen besproken werd nog de motie van
den heer Kleerekooper, die aan de
Regeering spoedige indiening van voor
stellen verzocht, waardoor de benoem
baarheid van de vrouw tot rechter mo
gelijk werd. Over 't algemeen scheen
men voor die benoembaarheid wel te
voelen, al beweerde de minister dat er
behalve dan voor het vak van cavallerie-
officier geen baantje was, waarvoor de
vrouw minder geschikt was dan voor
rechter. Alleen als ambtenaar van het
Openbaar Ministerie schenen tal van
heeren haar minder op haar plaats te
vinden, terwijl sommigen er op wezen,
dat de vrouw zich steeds te veel door
haar sentiment laat leiden.
Het motief der zuinigheid kwam bij
deze begrooting-behandeling nog naar
voren in de opmerkingen van den heer
Van Schaick. die uit dien hoofde op
heffing van sommige rechtbanken en
kantongerechten en inkrimping van het
aantal krijgsraden wenschte.
De heer Smeenge sprak verder nog
Telef. 38;
WAALWIJKSCHE EN LANGSTRAATSCHB COURANT.
UitgaveWaalwijksche Stoomdrukkerij Antoon Tlelen
over de bestrijding der prostitutie, de
heer Kleerekooper over de politie-spion-
nage bij groote vergaderingen en de
heer Schaper veroordeelde het optreden
der maréchaussees tegen werkelooze
veenarbeiders te Hoogeveen.
In de Eerste Kamer, waar de burger
lijke pensioenwetten werden verworpen,
blijkbaar omdat men ze te d.uur vond
en de militaire pensioenwetten evenals
het aangaan van een geldleening en de
wijziging in de tabaksbelasting werden
goedgekeurd, de eerste na verklaring
van den minister, dat hij de burgerlijke
pensioenwetten ongewijzigd opnieuw
zou indienen, behalve dat de mogelijk
heid zou worden geopend een deel der
premies tot een nader te bepalen maxi
mum op de ambtenaren te verhalen,
werd over het ontwerp, dat drankverbod
door plaatselijke keuze mogelijk moest
maken, langen tijd, maar vruchteloos
gedebatteerd.
De bezwaren bleken ten slotte bij de
meerderheid, zij het een zeer kleine
meerderheid (het ontwerp werd met 18
tegen 17 stemmen verworpen) overwe
gend. Zij bestonden in grondwettige be
zwaren. vooral door de heeren Van der
Feltz en Lanschot naar voren gebracht
en vrijheidsbezwaren en meer praktische
bezwaren, die van een drankverbod eer
der vermeerderd drankverbruik dan een
goede uitwerking vreesden en o,a. bij
monde van den heer Van Lanschot op
de uitwerking van het verbod tijdens
het carnaval te 's-Hertogenbosch wezen.
De grondweriige bezwaren kwamen voort
uit de overweging, dat het ontwerp aan
de kiezers, op wier verzoek immers de
Kroon het drankverbod kan uitspreken,
een bevoegdheid geeft, die alleen aan
vertegenwoordigende lichamen zou toe-
behooren. Het Tweede Kamerlid Rutgers,
die als vader van het ontwerp ter ver
dediging aanwezig was, en met hem
ook de heer Mendels, wees erop, dat
onze wetgeving een dergelijk ingrijpen
van ingezetenen al kent bij de grens
wijziging van gemeenten en dat ook de
Drankwet het drankverbod al kent, alleen
het middel om er toe te geraken nieuw
was en dat dit ontwerp gebaseerd was
op de gedachte, dat de drankbestrijding
een volkszaak moet worden en plaatse
lijke behoefte beslissen moet.
DIENSTWEIGERING.
Ingediend is het reeds meermalen
aangekondigde, desbetreffende wets
voorstel.
Bij een te ontwerpen wettelijke rege
ling stonden tweb wegen opeu
a. een aanvulling van de militaire
strafwetten, door bij de artikelen, waarin
de dienstweigeraar strafbaar wordt ge
steld, een nieuwe bepaling in te lasschen,
waarbij wordt bepaald, dat hij, die zich
schuldig heeft gemaakt aan dienstweige
ring, zich op gewetensbezwaren kan
beroepen. Het onderzoek naar de ge
wetensbezwaren zou alsdan door den
militairen rechter plaats hebbeu, die den
overtreder zou kunnen vrijspreken, wan
neer bij onderzoek bleek, dat zij on
overkomelijke bezwaren voor dienst
vervulling medebrachten.
Daargelaten, dat door deze regeling
geen afdoende oplossing verkregen
wordt, Immers de vrijgesprokene blijft
daarbij verplicht militairen dienst te ver
vullen, geldt daartegen voor ooderge-
teekenden het bezwaar, dat aan dit
vrijspreken gerechtelijk onderzoek met
arrest vnorafgaat, hetwelk hem, die
ernstige gewetensbezwaren heeft, moet
worden bespaard
b. een regeling bij een speciale wet.
Als uitgangspunt beeft de Regeering
genomen het hebben van •gewetens
bezwaren4 waarbij een breedere schare
wordt omvat dan door de Zweedsche
wet van 21 Mei 1920, die alleen vrij
stelling van militairen dienst verleent
aan hen, die op godsdienstige over
tuiging berustende bezwaren te berde
brengenzij wil m.a.w., in aansluiting
met de op 9 November 1917 uitgevaar
digde L.O. in het ontwerp een andere
wijze van dienstvervulling openstellen
voor hen, die tegen de vervulling van
den mlliitalreo dienst gewetensbezwaren
hebben, hetzij van godsdienstigen hetzij
van zedelijken aard, mits die gewetens
bezwaren voortvloeien uit hun overtui
ging, dat zij den evenmensch niet mogen
dooden, ook wanneer dit ingevolge
overheidsbevel rechtmatig is.
Politieke dienstweigeraars uitgesloten
Uitgaande van dit beginsel, zijn dus
uitgesloten de politieke dienstweigeraars,
zij die de dienstweigering als propaganda
middel gebruiken, om aldus tot geheele
ontwapening te geraken, of zij, die het
Staatsgezag bestrijden, dat hun plichten
oplegt.
Alleen hij, die op gronden, ontleend
aan zijn In de voorgaande alinea om
schreven overtuiging gewetensbezwaren
te berde brengt, valt onder de ontworpen
wettelijke regeling.
Dit standpunt komt de Regeering het
eenig juiste voor en stemt overeen met
dat, door den wetgever In Zweden,
Noorwegen en Denemarken ingenomen.
De menschelijke overwegingen mogen
in aanmerking komen, de overwegingen
van poiltleken aard zijn uitgesloten.
Verder moet rekening worden ge
houden met het feit, dat sommigen geen
bezwaren hebben tegen de vervulling
van den op lederen Nederlander rusten
den plicht om mede te werken tot hand
having der onafhankelijkheid van het
R ik en tot verdediging van zijn grond
gebied, doch wel tegen de uiterste
consequentie van dien plicht, te weten
het dooden van den evenmensch, dat
anderen daarentegen bezwaren hebben
tegen welken militairen dienst ook, om
dat door dienst te doen als non-com-
baitanl, toch middellijk Steun wordt
verleend aan het oorlogvoeren, hetwelk
tot gevolg heeft het dooden van den
evenmensch.
Terecht heeft de heer K. Ter Laan
in de zitting der Tweede Kamer van
14 Juni j.l. gezegd, dat, wie gemoeds
bezwaren heeft, op andere wijze moet
worden gebruikt, in het algemeen be
lang en dat men het den dienstweigeraars
niet gemakkelijk moet maken, doch dat
hun zware arbeid moet wordeu opgelegd.
In het algemeen belang kunnen zij
worden gebruikt, wanneer zij werkzaam
worden gesteld bij een Staatsbedrijf.
Aan den eisch van zwaren arbeid kan
niet zoo gemakkelijk worden voldaan,
omdat, wat de een zwaar noemt, de
ander wellicht als gemakkelijk zal quali-
ficeeren, zoodat een betere maatstaf kan
worden gevonden iu het tijdsverloop,
(ferg^WAALWü K
DOOD. ERVARING STERK.
gedurende hetwelk dienst moet worden
gedaan of arbeid moet worden verricht.
Aan wien moet de beslissing worden
opgedragen omtrent bet al of niet aan
wezig zijn van gewetensbezwaren
Te dien aanzien meent de Minister
de bestaande regeling te moeten be
stendigen, waarbij de beslissing in handen
van den betrokken Minister Is gelegd,
na advies te hebben ingewonnen van
een daarvoor aangewezen commissie.
Deze regeling heeft geen aanleiding tot
klachten gegevenin de veertig ge
vallen, waarbij een beroep is gedaan op
gewetensbezwaren, hebben de opvolgen
de Ministers steeds goed gemotiveerde
adviezen ontvangen, waarvan niet is
behoeven te worden afgeweken.
De sub b bedoelde moet financieel
in niet betere conditie komen dan de
militairde opbrengst van zijn arbeid
moet ten voordeele van den Staat
komenvoeding, werkkleeding (uniform-
kleeding is natuurlijk uitgesloten), huis
vesting, geneeskundige behandeling enz.,
moeten hem worden verstrekt op dn
wijze als aan militairen geschiedt, kortom
de materleele verzorging moet in het
algemeen zijn ais die van den militair.
Eu niet alleen wat zijn materleele
verzorging betreft, ook In elk ander
opzicht moet hij als militair worden
beschouwd, met dien verstande, dat hij
van diensten, die een militair karakter
dragen, moet worden ontheven en in
geval van overtreding van de artikelen
5 en 6 voor den burgerlijken rechter
terecht zal staan.
Hiertegen kan geen enkel bezwaar
bestaan, omdat de bedoeling van dit
wetsontwerp geen ander is, dan hem,
die gewetensbewaren heelt tegen den
militairen dienst, van dezen dienst vrij
te stellen en in plaats daarvan bi) een
Staatsbedrijf te werk te stellen. Deze
tewerkstelling moet worden beschouwd
als te ztjn werkelijke dienst, zoodat zij
b.v. vrijstelling wegens broederdlenst
medebrengt en kostwinnersvergoeding
ten gevolge kan hebben.
Ook kriigstuchtelljk en strafrechterlijk
wordt hij als militair beschouwd en staat
dan ook bij eventueele vergrijpen voor
den militairen rechter terecht, voor zoo
ver bij dit wetsontwerp oiet uitdrukkelijk
anders is bepaald.
Wat iedere maand te doen geeft.
(2e helft Februari.)
Nadruk verboden.
Terwijl we dit schrijven, heerschtde
Wintervorst nog met gestrengheid en
schijnt de tijd van tuinieren nog verre.
Maar dat kan spoedig anders zijft. Even
wel dienen we er om te denken, geen
sneeuw en ijs bij de bodembewerking
in den grond te brengen. Deze smelten
ten koste van de bodemwarmte en kun
nen alzoo zeer nadeelig werken. Dat
warmteverlies is niet gering, een een
voudige proef kan ons dit leeren. Voegen
we bij een Liter <K.G.) water van 79
graden een Kilo ijs, dan smelt dit, waar
door de temperatuur van het water daalt
tot 0 graden. Wanneer we dit goed
onthouden, dan zullen we ons wachten
sneeuw en ijs onder te spitten of te
bouwen. Maar is de grond droog en
bekwaam, en lokt het weer, dan gaat
de liefhebber den tuin in. Niet, omdat
het vroege tuinieren of het tuinieren in
't algemeen zooveel voordeel geeft. Wan
neer men alles rekentzand, mest, land-
huur vaak, abeidsloon voor het ruwe
werk, erwtenrijs, boonenstaken, enz.,
och, misschien kan menigeen de groen
ten dan beter koopen. Maar tuinieren
geeft genot, verhoogd de gezondheid
en een voordeel is in ieder geval, dat
men steeds versche en zuivere groenten
heeft. De liefhebberij is ons ook wat
waard wij stellen alles veel meer op
prijs, als het door ons zelf geteeld is
in eigen hof. Een der eerste groenten
is de spinazie, die bestemd is voor 't
voor- en najaar, want van de zomer
warmte en droogte houdt zij niet, dan
gaat zij schieten. En warmte en vocht
brengen schimmel op de bladen. Men
heeft rond en scherp, hoekig zaadhet
ronde schiet minder gauw, terwijl scherp
zaad hoekige bladeren geeft, welke
lichter van kleur zijn. Hoeveel zaad te
gebruiken Die vraag mag men stellen
ook bij andere groenten, 't Is niet precies
aan te geven. Gezegd kan worden; dat
de meesten te dicht zaaien. Teelt men
kleine hoekjes, dan is het kleinste pakje,
dat men koopen kan, allicht nog te veel.
Ofschoon in aanmerking genomen moet
worden, dat bij vroeg zaaien wat ruimer
gezaaid moet worden, dewijl een deel
door het koude weer verongelukt. En
spinaziezaad is ook een lekkernij voor
de vogels, speciaal voor de musschen.
Men kieze een luw, beschut plekje,
liefst ouden; vetten tuingrond. Toch kan
het dan nog gebeuren, dat de spinazie
geen schik heeft. Dikwijls is kalkgebrek
de oorzaak Jaren geleden betrokken we
een nieuwe woning. De vorige bewoner
kon in den tuin, zei hij, alles verbouwen,
behalve spinazie. Mijn ervaring in het
le en 2e jaar bevestigde dit. Toen, al
zoekende, vond ik de remediekalk,
in den vorm van mergel. Ik oogsite
sindsdien een weelderige groente.
Bij het zaaien van spinazie en ook van
wortels kan men de zaden doen voor-
kiemen in een bakje of kistje met vochtig
zand, dat men op een warme plaats zet.
Begint het zaad te kiemen, dan zaait
men het uithiermee ligt men vrij wat
voor. 't Is nu de tijd, bij open weer,
om peulvruchten, die ter voorkieming
in een bak zijn gelegd, uit te planten,
dus peulen, erwten, tuinboonen.
De eerste dagen hebben de plantjes
het hard te verantwoorden, maar daarna
trotseeren ze eenige graden vorst met
succes Ge kunt nu ook de toekruiden
welke ge in uw tuin hebt staan, ver-
plantendeze moeten niet te lang op
een plek staan Bieslook, Mierikwortel
Dragon, Thijm, Pimpernel, Wijnried,
geeft men na twee jaren een andere
plaats; ook Zuring verplante men, op
een vet hoekje. Steeds bemeste men den
grond, alvorens de planten er op te
brengenHaast u, als ge het nog niet
hebt gedaan, om uw bedje molsla met
wat fijne aarde te bedekken, ongeveer
een handbreedte dan zult ge spoedig
de groenten kunnen oogsten. Dit doet
ge door de aarde met de handen op
zij te werken en dan de blootkomende
jonge spruitjes af te plukken. Voor de
HuisvrouwIn deze maand kan men
den groei der bladplanten in de huis
kamer langzamerhand aanwakkeren,
door ze wat meer water te geven en
als de zon schijnt, nu en dan te bespuiten.
Uitgebloeide bolgewassen in potten
worden op een koele plaats gezet; ze
krijgen nu gaandeweg minder water
opdat ze uitdrogen. Zijn de bollen al
geheel in ruste, dan neme men ze uit
de potten, maak ze schoon en berg ze
op Primula's, Convallaria's en Cinera
ria's hebben, als ze uitgebloeid zijn,
geen waarde meer en kunnen dus weg
geworpen worden.
Men verzoekt ons overaame van 't
onderstaande uit De Standaard:
Amerongen wordt nog altijd in
beweging gehouden door de hangende
schoolkwestie.
Reeds eerder hebben we gemeld dat
de Raad dezer gemeente besloot geen
gelden toe te staan voor bijbouw van
schoollokalen aan de bestaande Chr.
School en ook het voorstel van de
meerderheid van B. en W. verwierp, om
ia de noodlge ruimte te voorzien door
met het bestuur der Chr. School een
overeenkomst aan te gaan tot weder-
zijdsche ruiling van schoolgebouwen. De
Chr. School dlo 195 leerlingen telt en
slechts over 4 lokalen beschikt, zou dan in
bruikleen ontvangen de openb. school,
die 7 lokalen heeft, waarvan altijd twee
leeg staan, omdat de school door niet
meer dan 94 kinderen wordt bezocht.
Inmiddels is voornoemd raadsbesluit
door Ged. Staten vernietigd en de ge
meente alzoo genoodzaakt tot bouwen.
De onverantwoordelijke houding der
vier raadsleden, 3 vrijz. en 1 soc. dem.,
tegenstanders van schoolrull, is das oor
zaak dat de gemeente op een uitgaaf
van f 30.000 komt, wat met het oog op
den reeds hoogen belastingdruk terecht
een strop kan worden genoemd.
Steeds hebben zij getracht de zaak op
de lange baan te schuiven en den arg-
loozen wijs te maken >wij bouwen niet
of wij ruilen niet, want straks wordt de
wet toch gewijzigd.4
Inmiddels heeft het schoolbestuur zich
beholpen door een paar klassen in het
gebouw «Bethel4 onder te brengen.
Reeds een jaar is deze kwestie nu
hangende, doch nu, na de uitspraak van
Ged. Staten acht het schoolbestuur even
wel den tijd gekomen om den gemeen
teraad voor de keus te stellen, of het
geraamde bedrag beschikbaar te stellen
of ruiling van schoolgebouwen toe te
ztaan. Vóór 19 Febr. wenscht het hier
op een beslissing, aangezien anders on-
middelijk na dien datum met de voor
bereidingen voor den bijbouw een aan
vang zal worden gemaakt.
Geen wonder dat vele ingezetenen
met spanning de beslissing van den
raad tegemoet zien.
Men beweert dat ook nu weer de
•palstaanders4 voor het openbaar onder
wijs, niettegenstaande de algemeene ont
stemming over hunne daad tegen school-
ruiling zullen stè'mmen omdat zij In
schoolrull nadeel voor het openbaar on
derwijs zien. Ais dat waar is, dan zal de
pas herleefde A. R. Kiesver. goed werk
doen door nu alvast de kiezers in te lichten
hoe de meerderheid van den raad met
de gemeentebelangen en de belasting-
penningen omspringt.
En ten slotte
Te Amerongen heeft de school
kwestie een einde genomen. De gemeen
teraad heeft het voorstel van de meer
derheid van B. en W. tot ruiling van
schoolgebouwen thans met 4 tegen 3
stemmen aaogenomen.
Met luid applaus werd deze beslissing
door bet aanwezige publiek begroet en
terstond steeg ook een gejuich onder de
menigte bulten op.
Amerongen bad sinds menschenheuge-
nis niet een raadvergadering die zoo'n
belangstelling trok.
Dit blad verschijnt
WOENSDAG- EN ZATERDAGAVOND.
Abonnementsprijs per 3 maanden 1.25.
Franco per post door het geheele rijk 1.40.
Brieven, Ingezonden stukken, gelden enz.,
franco te zenden aan den Uitgever.
DË ECHO VAN HET ZllDËY,
Telegr.-AdreaECHO.
Prijs der Advertentiën:
20 cent per regel; minimum 1.50.
Reclames 40 cent per regel.
v4
MAATSCHAPPIJ VAN VERZEKERING OP HET LEVEN