BE ECIO VUN HET ZMIflE» ACCUMULATOREN. Fa. Gebr. Boeren, - 's-Bosch. Tweede Blad. Reclame. Letteren en Kunst. Buitenland. Starter— en Verlichtingsbatterijen „Exide" Agentschap. Ingezonden Stukken Nummer 23. Zaterdag 10 Maart 1923 „Die Jahreszeiten" van J. Haydn op hel Programma van Waaiwijks Gemengde Zangvereeniging. Wie heeft niet de wonderlijk-impo neerende emotie gevoeld, die de weer gave van een muziek-kunstgewrocht soms kan teweegbrengen Welk muzi kaal voelend en begrijpend mensch heeft niet eens ervaren de heerlijke streeling voor het oor, die wondervolle trilling, waarin het menschelijk gemoed kan geraken, als in den tempel van Euterpe de musicus hem in den kring zijner fantasiëen trachtte te lokken? Waarbinnen hij hem, hetzij door de volheid van juichende harmoniëen of door sombere accoorden de wissel valligheden van het leven wilde schet sen, hetzij door lieflijke, welluidend- zoetvloeiende melodieën bijkans het aardsch bestaan kon doen vergeten om hem voor een oogenblik te voeren in die gelukzalige hoogtesfeer, waarin de ziel slechts kan inademen de wel riekende geuren van geluk, van vrede en van zoete rust? Wie dit als reinst genieten heeft gevoeld, zoo iemand kan ook beseffen, welk een onschatbare diensten de groote scheppende Meesters met hun prestaties aan de muzikale menschheid hebben bewezen. En wanneer we dan vooral aan de oude Meesters denken, dan zijn het de namen bach, haydn, mozart, beethoven, wier namen, omgeven met een aureool, zullen klin ken en blijven naklinken tot in het verste nageslachtSpreek me niet van „uit den tijd raken", van „ouderwetsche stijl" of iets dergelijks. Want Bach's Matthaus-Passion, Beethoven's sympho- niëen en Mozart's opera's, zoowel als Haydn's oratoria, waarmede nog slechts enkele van hun belangrijke werken zijn genoemd, ze zijn alle „klassiek" in de werkelijke beteekenis van het woord en zullen het ook blijven tot in lengte van dagen. Doch ik zie, dat ik met zoo voort te gaan, de koers zal kwijtraken er moet iets geschreven worden over een van de grootste werken van een der oude meesters en ook over het feit, dat WAALWIJKS GEMENGDE ZANGVER- EENiGiNO dit werk op haar programma heeft geplaatst. Weet U wat het zeggen wil, donateurs, eere-leden en verder muziekminnend publiek, een werk als „Die Jahres zeiten" te willen uitvoeren Hebt ge er idee van, hoeveel studie en Ausdauer het vereischt voor de uitvoerenden, weet ge wat een moeite en reusachtige inspanning (en vaak: wat een teleur stellingen het instudeeren van zoo'n werk aan den dirigent kost, wat een administratie en een zorg het vereischt voor het Bestuur En ook gij, Dames- en Heeren-uitvoerenden, gij zult U zeer zeker bewust moeten zijn van de groote verantwoordelijkheid die ge U hebt opgelegd, om deze uitvoering te doen slagen. Gij zult Uwen Directeur, die zich met zooveel toewijding en liefde voor de kunst U dit wil laten pres- teeren, steunen in zijn zware taak door Uw beste krachten bij de repetities te geven en voor deze eerste uitvoering van een oratorium de eer van Waalwijk helpen hooghouden De leiding berust in muzikale handen, het koor beschikt over krachtige vocale elementen en een ruim voldoend klankvolume, er kèn dus veel van gemaakt worden! Doch daarvoor zijn volle toewijding en ernstige studie een absolute en eerste vereischte Voor hen, die Haydn's oratorium „Die Jahreszeiten" niet voldoende ken nen, wil ik gaarne trachten (voor zoover althans mijn bescheiden krachten hier toereikend zijn) er iets over te vertellen en hoop ik door een straks volgende analytische beschouwing het werk van tevoren eenigszins te verduidelijken. Tevens zal hieruit dan wellicht ook blijken, hoe de uitvoering van dit oratorium voor koor, orkest en solo stemmen zeer zeker als een gebeurtenis in Waalwijk's muziekleven kan worden aangemerkt 1 Alvorens tot de behandeling van het werk over te gaan, zij het mij vergund, een enkel woord over den componist mede te deelen. Jozef Haydn werd 31 Maart 1732 in Rohrau (Oostenrijk) geboren reeds in zijn jeugd kwam zijn liefde voor de muziek tot uiting; op zijn achtste jaar werd Haydn koorknaap in de Stephans- kerk te Weenen en studeerde hij reeds harmonieleer. In 1754 werd de eerste van zijn 118 Symphoniëen in d gr. t. gecomponeerd en droeg Haydn het werk op aan een zekeren graaf Morzin, bij wiens orkest hij vijf jaren later als dirigent werd benoemd. Haydn is de grondlegger geweest van de eigenlijke instrumentaalmuziek hij was de eerste symphonie-componist, waarom hij de qualificatie van „Vader" Haydn, zooals hij heden ten dage nog altijd wordt genoemd, in de beteekenis van Vader der Symphonieën dan ook ten volle heeft verdiend. Er zijn weinig componisten geweest, die quantitatief zooveel hebben gepres teerd als Haydn; behalve zijn 118 symphonieën schreef hij nog 83 strijk kwartetten, 24 concerten en 24 piano trio's, 163 composities voor bariton (een verouderd instrument), verder 19 opera's, 15 missen enz., om dan nog niet te spreken van zijn muziek voor Goethe's „Götz von Berlictungen" en zijn beroemdste werken, de beide ora toria *Die Schöpfungen Die Jah reszeiten in 1790 ging Haydn, na eenigen tijd kapelmeester te zijn geweest aan het hof van'j^den vorst Esterhazy naar Londen, waar de componist zeer ge vierd is geworden. Deze buitenland sche reis en het verblijf te Londen waren van zegenrijken invloed op zijn scheppingsgeest en begon hij onmiddellijk na zijn terugkeer in Weenen met de compositie van Die Schöpfung, welk werk in 1799 met grooten bijval voor de eerste maal in Weenen werd uitgevoerd. Die Jahres zeiten componeerde hij in het jaar 1800, nadat hij de tekst, die hij uit Londen had meegebracht, in het Duitsch had vertaalddit oratorium werd 24 April 1801 voor de eerste maal te Weenen met groot succes gegeven. In 1808 woonde Haydn in Weenen bij gelegenheid van een muziekfeest aldaar voor de laatste maal de uitvoe ring van zijn Schöpfung bijzijn per soonlijk verschijnen werd met pauken en trompetgeschal begroethem werd de eereplaats aangeboden te midden van de aanwezige vorstelijke personen en toen de muziek aan de beroemde passage„Es werde Licht" was geko men, brak een donderend applaus in de zaal los. Haydn antwoordde hierop, de hand ten hemel wijzend, met de woorden„es kam von oben." Zijn gezondheid was destijds zeer zwak, zoodat hij na het eerste deel uit de zaal moest worden gedragen In 1809 toen Oostenrijk in oorlog was met Napoleon, kwam in den mor gen van den I6en Mei een kanons kogel dicht in de buurt van zijn huis terechtHaydn zat voor de piano en speelde rustig door met zijn hymne „Gott er halte Franz den Kaiser". Hij deed dit dagelijks tot hij op 31 Mei 1809 overleed. Aan Haydn is de kunst zeer veel verschuldigd, niet alleen was hij de schepper van de symphonische muziek maar ook van de strijk-kwartetten, die heden ten dage nog in de eerste rij staan naast die van Beethoven en Mozart. Maar vooral zijn Messen en zijn beide oratoria maakten zijn naam onvergetelijk voor de kunst Het oratorium3) „Die Jahreszeiten bestaat uit 4 hoofdafdeelingen, waarin de 4 jaargetijden worden geschilderd, te beginnen met de Lente. Het werk is een typisch voorbeeld van muzikale illustratie, zooals straks bij de gede tailleerde beschouwingen nader zal blijken. In het algemeen kan van Haydn's muziek worden gezegd, dat de stijl eenvoudig, bijna naief isspe ciaal in dit oratorium is het genre vooral guitig te noemen. Van „Leitmotieven" zooals Wag ner ze bijv. in zijn muziekdrama s ge bruikt, is in Haydn's werken geen sprake; de Jahreszeiten bestaat uit een collectie van solo's, duetten, trio's en kooren. Deze houden onderling we verband met elkaar, maar staan wa melodieën betreft, overigens ieder ge heel op zichzelf. De instrumentatie van de verschil lende begeleidingen is het geheele werk door hoogst soberze bestaat uit het strijkquintet (le en 2e viool, cello's en bassen), op handige wijze ondersteund door het hout (fluiten, hobo's, clarinetten en fagotten) en door het koper (trompetten, waldhoorns en trombone's). Machtige orkestrale momenten, zoo als men die bij de moderne meesters aantreft, zijn hier niet in te vinden. Opmerkelijk is, hoe Haydn met deze sobere orkestbezetting in sommige speciale passages (zooals b.v het on weerskoor in de Zomer) toch steeds een ontegenzeggelijk groot effekt wee te bereiken. (Wordt vervolgd). Nu zie ik in gedachten enkele sterk idealistisch aangelegde collega's al op stuiven, vol verontwaardiging over den journalist, die, waar het leniging van nood geldt, commercieele factoren laat gelden, Ik voor mij acht het geen schande voor een journalist als deze bij voortduring in z'n werk er zich rekenschap van geeft, dat een courant naast ideëele ook commercieele doel stellingen heeft, welker bevordering indirect ook in zijn belang is. Een dagbladrubriek wordt maar al te veel vuldig gebruikt als gratis-reclame en kostelooze aankondigster waardoor b.v. aparte convocaties, ook in advertentie vorm, worden uitgewonnen. Men is wel zoo vrij de oproepen om hulp, die bij de pers worden ingezonden, rijke lijk te lardeeren met allerlei mededee- lingen, bijv. over het adres van den penningmeester met straat, huis- en giro-nummer opgaven van aanvangs- uren en prijzen van liefdadigheids concerten e.d. die zuiver onder de advertentie-rubriek behooren, doch de aatste meent men te kunnen negeeren. Geen wonder, wanneer de pers dit zelf in de hand werkt. Ik meen echter, dat een redactie, die het belang van haar blad begrijpt, tot dit alles niet moest meewerken. „Den laatsten tijd loopt het de spui gaten uit, voor alles en nog wat wordt maar de courant gerequireerd. Ik voor mij vraag mij af of het niet gewenscht zou zijn alle steun-oproepen definitief naar de advertentie-rubriek te verwij zen, waar de uitgevers ze eventueel tegen een minimum-tarief, dat desnoods nog aanmerkelijk lager zou kunnen zijn, dan het gebruikelijke liefdadig- ïeidstarief, zouden kunnen opnemen. V\en zou hierdoor evenzeer aan het goede doel tegemoet komen, maar evens zou worden vastgehouden aan iet principe, dat ieder die door de courant iets bekend te maken heeft dit moet doen onder de advertentie- colommen De redactie van 'n blad can dan verder overwegen, of ze onder haar kolommen voor het gevraagde doel nog eens afzonderlijk de aandacht kan vragen". Omtrent dit laatste vooral zouden we kunnen zeggen, dat dit zoowat bij eder dagblad tot een gewone zaak is gemaakt Toch weten we ook en dat zullen de inzenders van dergelijke be richten of aankondigingen moeten jeamen, dat de Redacties meermalen ïun goed hart te veel laten spreken en feitelijk meer gratis plaatsen dan joed is voor het dagblad als zoodanig. De Tilburgsche Courant zegt daar over „Iedere Redactie, van welk blad dan ook, kan over het gesignaleerde mee praten. En wat te zeggen van overheids lichamen, die trachten te vegeteeren op de nieuwsbladen door hun bekend makingen gratis geplaatst te krijgen in de plaatselijke pers, en als dit hun niet gelukt, een anderen vorm van publicatie aanwenden 't Euvel heeft in alle vormen en in alle kringen zoo'n groote afmetingen aangenomen, dat het hoog tijd is, dat er een einde aankomt. Nu er de aandacht weer eens is op gevestigd, zal misschien bij velen het geweten in dit opzicht weer eens worden wakker geschud. Een krant is ten slotte geen philan- tropisch instituut en moet ook bronnen van inkomsten hebben". Speciale vakkundige Reparatie-Inrichting. Laadstation. 22374 Electriciteit. Tegenover 't Station. Telei. No. 896. terdagmiddag twaalf uur af tot Zon dagnacht twaaf uur geen spiritualiën mogen geschonken worden, waarbij de Minister zich op het standpunt heeft geplaatst, dat een dergelijke gemeente raadsbesluit niet meer door Z.Exc. ter vernietiging aan de Kroon zal wor den voorgedragen, zoodat het niet meer noodig is het motief „drankmisbruik» aan te voeren, immers de Burgemeester en de Hoofdcommissaris van Politie te Leiden, de competente personen in dezen, hadden goed geargumenteerde verklaringen gegeven, dat tapverbod a costi beslist uit den booze en niet noodig was. Wat is het resultaat van dit tapver bod Diegenen, die Zondags, hun vrijen dag, In hun café een gezellig samenzijn vonden, zien zich gedupeerd, ja getyranniseerd. En den exploitanten van cafés en restaurants, menschen, die gebukt gaan onder ondragelijke lasten, die bedreigd worden, bij niet betaling der belastingen die men het hun schier onmogelijk maakt om op te brengen, met verkoop van have en goed, wordt weer een duw ten ondergang gegeven. Zoo wordt de eene industrie voor en de andere na vermoord, door een handjevol dwepers en kortzichtige doordrijvers de betiteling is scherp, maar waar of voelt en beseft men niet dat in deze zoo benarde tijden, nu iedereen zucht en zich krampachtig aan zijn bestaan vastklampt, het toch zeker niet op den weg der regeering ligt met drastische maatregelen aan te komen, die geen ander resultaat heb ben, dan duizenden en duizenden tot nu toe goed gezinden te prikkelen en te knechten in hun persoonlijke vrij heid en tienduizenden mannen, vrou wen en kinderen broodeloos te maken En naar zoo'n toestand worden wij gedreven mocht het voorstel van den heer Rutgers betreffende de plaatselijke keuze worden aanvaard, door de Staten Generaal, wat met alle middelen moet verhoed worden. X, Groot-W aalwijk op zijn kleinst. „Het was een tooneel het penseel van een Schotel waardig Maar neen, deze aanhef deugt niet voor het „geval" hieronder behandeld, want de meeste „Echo"-lezers kennen in een zee van plichtsgevoel. Nederig aanhoorde ik, dat 't om ongelukken te vermijden noodig is, bij hoeken van straten te bellen. Een waarheid die ik ten volle moest beamen. Ik voelde mij grootelijks schuldig ik had niet gebeld Geheel overdonderd vervolgde ik mijn weg. En toen ik wat bijkwam was de bekoring van het groote en grootsche verdwenen, om plaats te maken voor een zielig gevoel van kleinheid. Ik kreeg medelijden met het slacht offer van zijn plicht, dat daar misschien uren achtereen, ieder die per fiets pas seerde, hetzelfde moest toeroepen. Arme agent, arme wielrijders De heroïsche gestalte van daareven slonk in mijn geest ineen tot een ridder van de droevige figuur. Het „sans peur et sans reproche" leek mij belachelijk en het speet me den man geen sigaar gepresenteerd te hebben. Indien het geweten der fietsrijders eens uit den dommel geschud moet worden, waarom dit dan niet gedaan in de „Echo" Dan vangt men toch zonder moeite alle vliegen in één klap. Mijn held van hierboven was uiterst beleefd, correct, voorkomend. Ik ver meld dit hier uitdrukkelijk tot zijn eer. Dat hoort zoo, lezer Zeker..maar er wordt toch wel eens tegen gezon digd. Zoo vroeg enkele maanden ge leden een dienaar der heilige Hermandad mijn rijkaart. Op een snauwtoon. En hij sprak met je en jij en jou, terwijl ik toch een vreemdeling voor hem was. Ik heb toen maar niet gepoogd hem de eerste beginselen der wellevendheid in te prenten Hij meende misschien wel, dat het zoo zijn plicht was. Laten we maar denken, dat uitzonderingen hier den goeden regel bevestigen. MAESTRO ENRICO. Noot der Redactie. Ontleend aan: Musikalisches Conversations-Lexlkon, Jul. Schuberth. i) Het woord „oratorium" beteekent groot dramatisch toonstuk, hetzij gods dienstig, hetzij ernstig wereldsch van inhoud, in tegenstelling met de opera zonder mimische decoratieve voorste' ling. 3) d. z. karakteristieke thema's, waar door personen of gebeurtenissen wor den voorgesteld en die telkens worden herhaald. Nieuwsblad ol Bedelcourant. Onder dezen titel komt in de „Ned. Journalist" een artikel voor, waaraan wij het volgende ontleenen „De Redacties der Nederl. bladen worden tegenwoordig zoo goed als dag aan dag overstroomd met oproepen om steun voor instellingen in den vreemde, instellingen binnenlands die in nood verloeren maar zoowel in het eene als in het andere geval is het om geld te doen. Nu heeft het mij vaak getroffen, dat de tallooze comité's die zich doeleinden als de hierboven genoemde voor oogen stellen, zich aanmerkelijke uitgaven getroosten voor de exploitatie hunner onderneming zaalhuren, kosten voor drukwerk e.d. Alleen de courant is goed genoeg er voor om dag aan dag allerlei oproe pen om steun en daarbij zéér plaats roovende, gratis op te nemen. BIJ HARD WERK. Hoe kan iemand zijn werk verrich ten, als hij bij bukken of zich bewe gen voortdurend last heeft van pijn Hij moet zich dan wel in acht nemen. Die hevige rugpijn kan veroorzaakt worden door urinezuur, dat als gevolg van zwakke nieren in het bloed ach terbleef en dan dient men op zijn hoede te zijn. Verwaarloozing van deze waarschuwing lijdt vaak tot nier- en blaasontsteking, waterzucht, nierzand, rheumatiek, nier- of blaassteen, en op stopping van de urine. Een verstandig mensch zal trachten dit te voorkomen en het valt niet moeilijk. Leef eenvoudig, vermijd over werking, zorgen, laat naar bed gaan en alcohol, en houdt zoodoende het overtollig urinezuur uit uw gestel. Laat Foster's Rugpijn Nieren Pillen u helpen, als gij een geneesmiddel noodig hebt. Zij werken rechtstreeks op de nieren en blaas en verdrijven de stoor nisverschijnselen uit deze organen. Verkrijgbaar in apotheken en dro gistzaken a f 1.75 per doos. 29 (Buiten verantwoordelijkheid der Red M. d. R. Beleefd verzoek in U opname van onderstaand ingezonden stuk door mij ontleend aan de Maasbode. Tabakswet, Tapverbod, Plaatselijke Keuze! Persoonlijke Vrijheid? Ik geloof niet te veel te zeggen, als ik beweer, dat men zich nu toch wel eens in ontwikkelde en niet eenzijdige krin gen zal raan afvragen: waar blijft als 't zoo door moet gaan onze persoonlijke vrijheid Eerst de Tabakswet, welke aan dui zenden schade berokkende de bona fide bevolking, ontstemde. Thans het Zaterdag j 1. ingetreden tapverbod te Leiden, eene universiteitsstad, waar den inwonenden en bezoekers van Za den eerzamen Schotel niet Toch was het een groot en grootsch tooneel. Grooter dan een oneindig getal tot de Nde macht en grootscher dan alle konsekwenties tesamen van Ein stein's relati viteitsleer. Oordeel zelf. Een druk morgenuur Op den hoek van Grootestraat en Putstraat staat een agent. Verder het gewone publiek, een Wavi, voetgangers en fietsersonder- geteekende ook fietsende. Ge smaalt alIs dat nu groot en grootsch We noemen dat banaal, 't Is ons gewone stadslevenToch niet. Ik zal bewijzen. De agent wés groot. De mof zou zeggenEine herkölische gestalt Dat kunt ge u gemakkelijk voor stellen ieder rechtgeaard Waalwijker weet immers, dat ons agentencorps meerdere reuzen onder zijn gelederen telt. Maar nu 't grootsche. Dat hadt ge moeten zien en hooren om 't naar waarde te beseffen lk wil U een zwak dee ervan bijbrengen. Van verre reeds dééd het zijn houding. 3ie was heroiek als van een Walküre, waardig als van den Graalridder, mar tiaal als van Karei den Stouten, zelf bewust als van den kleinen Corsikaan. Op en top sans peur et sans reproche. Nog eens, wie 't zelf niet zag kan zich het koninklijk sublieme van het schouw spel niet indenken Maar ge voelt er toch iets van. Een rasechte verkeersagent, dacht ik. Zal op drukke momenten op dat gevaarlijke kruispunt botsingen moeten voorkomen Zou bij 't uitgaan der fabrieken geen overbodige luxe zijn. Een prachtidee. Zoo flitste 't door mijn brein. Reeds strekte ik mijn arm uit, om de richting waarin ik wilde rijden, aan I te duiden. Doch even snel smoorde ik die beweging. Want met verheven, /najestueus gebaar kwam ook de wet telijke arm vooruit, 't Deed denken aan dezen regel: langzaam en statig, als zij 't een gebed." De houding van den gerechtsdienaar werd zoo mogelijk nog krijgshaftiger, nog waardiger, nog koninklijker Zijn imponeerende figuur beheerschte vol komen de situatie. Driewerf groot en grootsch 1 Cesar, zaliger gedachtenis, niet alleen gij kwaamt, zaagt en overwont Mijn nervus vagus weigerde, mijn fietsrem gelukkig niet. Ik stopte. Mij doorboorde een paar oogen, zwemmend Vlaamsche Kunstavond. Men schrijft ons Men vertelt dat uit den mond van den grooten Hugo Verriest (Pastor van Ingooighem) het woord „Vlaanderen" alleen reeds muziek was. En wanneer we nu den zoo gevier- den Vlaamschen schrijver Felix Tim mermans voor ons zullen zien, wanneer hij zal gaan vertellen van zijn eigen Pallieterland, zijn boeken, zijn typen, van geheel zijn sappige kunst, die tintelt van levensgulheid, dan zal ook dit voor ons als muziek klinken De Vlaamsche taal geeft een afzon derlijke betoovering aan zijn stijl. In Timmermans komen juist de schoonste eigenschappen van 't Vlaam sche ras tot uiting. Hij is de schilder der Vlaamsche gouwen en gelukzalig ademt hij den aardegeur der landouwen in. Bij hem ruikt ge het zoete gras, de veldbloemen, de akkergeuren en overal om je heen voelt ge den ochtend- en avondwind. Hij, een der rijkste der Vlaamsche letterkunde, de man met het zuivere oor, diep doordringend oog en gulzigen smaak, hij is als zijn boeken, kant en klaar, van breeden adem en weelderige levensvolheid. In 1914 toen als bij too- verslag „Pallieter" uitkwam, werd het overal met de feestklokken van het uitbundigst enthousiasme ingeluid. Heel zijn werk is één zoete roke van taal en beeld. Ons staat Maandag het zeldzaam voorrecht te wachten dien Timmermans over dat, zijn schoone werken te hooren spreken. Zeker zal hij ons een avond van fijnzinnig kunstgenot geven. Io Ëbgië zi]o ecu 40-tal com munisten leider s gear esteeid, to wei band met een complot, waarvoor de instruc ties van Berlijn en Moskou uitgingen en dat gericht was tegen de Roer actie. Iotusschen zal men de zaak van het zgn complot tegen de veiligheid van d>-n staat (ooder dezelfde motleven werden destijds de acivisten veroor deeld) noch de aanhoudingen te ernstig moeten opormeo. In zekere ktiogen wordt bier, en Wij hebben geen benwaar deze parodie onder „Ingezonden Stukken" op te nemen, maar willen in 't algemeen een opmerking maken. Wat doet bier de politiehet opvolgen van en uit voering geven aan voorschriften, genomen in 't algemeen belang en veiligheid: hetzelfde is het met het controleeren van snel rijdende, niet signaal gevende auto's, welke controle nog wel gebeurt op speciale order van den procureur. Het is o zoo gemakkelijk critiek uitoefenen, maar wij willen herhalen dat wij het standpunt blijven innemen dat wij er niet aan meewerkte de politie iu de rechtmatige uitoefening harer plichten te hinderen of daarop critiek uit te laten oefenen, tenzij natuurlijk die uitoefening niet geschiedt zooals het betaamt, dat spreekt vanzelf.

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Echo van het Zuiden | 1923 | | pagina 5