Dt ECi ViN NET IUI0EN
kwellen door
spierpijn,
stramheid,
rheumatiek,
spit in den rug
Wrijf die pijn
dadelijk weg
met Akker's
Kloosterbalsem
No 85.
Zaterdag 25 Oct. 1924.
TWEEDE BLAD.
DE ST. ELISABETHS VLOED
door
A. L. van der Pluijm
VII.
Ofschoon Dordrecht voor deze
streken ten tijde van den St. Elisabeths-
vloed het middelpunt van verkeer en
handel is geweest, wil ik toch om de
weinige belangstelling die het volk van
Altena en Langstraat gevoelt voor een
stad die door de groote veranderingen
die 'sedert hebben plaats gegrepen,
voor hen van geen belang meer is,
niet al te uitvoerig op hare bespreking
ingaan, opdat er des te meer tijd be
steed kan worden aan datgene wat
or.ze belangstelling meer trekken blijft.
Het begin van Dordrecht was waar
schijnlijk een buurt van visschers,
jagers en veehoeders in de 7de of 8ste
eeuw. Die buurt breidde zich onder
bescherming van het slot de Merwede
van jaar tot jaar uit, werd door de
Noormannen verwoest, doch later weer
opgebouwd. Onder het graafelijk be
wind van Dirk III tot een poort of
sterkte bevestigd, verkreeg het weldra
den eersten rang onder de steden van
het graafschap.
Ten Oosten van het Huis De Merwe
lagen de dorpen Kraayenstein, Giese-
monde en Houweningen (dit laatste
iets ten Westen van Werkendam staat
evenals Werkendam zelf vermeld als
parochie).
Op het tegenwoordige Dordsche
eilandCruiskerke, Wolfbrandskerke,
Annekerke (alle drie parochies), Har-
derwert, Almonde, Datmoer.
In de tegenwoordige Biesbosch, die
zijn naam niet ontving naar de biezen
die er nu groeien, maar naar een reeds
lang voor den St. Elisabethsvloed aldaar
bekende veenplas „Het Biesbosch"
lagende Kloosters Heysterbach en
Eemstein (zie eerste artikelen) en de
dorpen Eemde, Eemskerk (parochie),
Almsvoet (parochie tegenover Drim-
melen), Aertswaert (ongeveer waar nu
Mariapolder ligt) volgens Ramaer ook
een parochie.
In het land van Altena
Sleeuwijk, Woudrichem, Rijswijk,
Giesen, Neer Andel, Op Andel, Veen,
Wijk, Genderen, Heusden, Doveren,
Eethen, Gansoyen, Drongelen. Meeuwen,
Munsterkerk, Dussen, Muilwijk, Uitwijk,
Almkerk, Almstein, meest alle parochies.
Ten Zuiden der Maas
Lage Zwaluwe, Drymmelen of Hoecke-
nesse, Standhaïlen, Drimmelen, Cloos-
teroord (de steen v. Cloosteroord is
nog bekend nu ten Noorden der Maas),
Geertruidenberg. Op het tegenwoordige
Sandoel een Karthuyserklooster (Raams-
donksveer), Steelhoven, Duivenvoorde
(kasteel, nu Slotbossche toren), Raams-
donk, Waspik, Capel, Besoyen, Waal
wijk, Baardwijk, Danck, Oud-Heusden,
ook meerendeels parochies
Keizer Sigusmund het Graafschap
Holland in leen ontving.
De Stad Dordrecht hield het met
Jan van Beieren. Daar rustte hij zijn
schepen uit. waarmede hij de rest van
Holland en Zeeland trachtte te ver
meesteren. De burgerij hielp hem trouw
in zijn ondernemingen, maar moest
daardoor dragen dat zij door Jacoba
en haren aanhang als openbare vijande
lijke veste werd behandeld en beroofd.
GEMEENTERAAD.
HAARSTEEG.
Openbare vergadering van den raad
Een zoo uitgestrekt dijkenstelsel,
bedreigd zoowel door de binnen-
stuwende vloed als door Rijn en Maas
water, eischte eer. buitengewone zorg.
Het is waar, de vloed had meer ruimte
dan tegenwoordig, doordat de Zeeuw-
sche eilanden destijds kleiner van om
vang en minder met gorzen en slikken
omzet waren; doordat Goeree en
Overflakkee nog niet vereenigd en het
Prinsenland en Klundert nog niet aan
den vasten wat van Brabant waren
gehecht, doch als kleine eilanden in
de zoogenaamde meren bestonden.
Doch daar staat tegenover dat de hooge
Zeedijk aan het Westen van den Zuid-
Holl. Waard nu vanuit zee rechtstreeks
de volle lading kreeg.
De Merwede was zeker dieper en
breeder dan thans en met minder
gorzen omzoomd, zoodat tot Tiel zee
handel werd gedreven, maar hier moest
dan ook al het water van Maas en
Waal passeeren, wat vooral bij ijsgang
nogal eens gevaar opleverde.
Vandaar dan ook het telkens en
telkens weer opnieuw herhaalde „veen-
of moerverbod", waarbij eenieder ver
boden werd, in de nabijheid van dijken
veen te baggeren, waardoor dijkvallen
konden ontstaan.
En toch, de dijken geraakten in ver
val, als onmiddellijk gevolg van de
binnenlandsche onlusten, die onze
streken teisterden.
Het waren de Hoeksche en Kabel-
jauwsche twisten, die in gansch Hol
land woedden. In het jaar 1406 en
1407 waren bloedige straatgevechten
in Dordrecht aan de orde van den dag.
Verscheidene jaren duurden die partij
schappen voort en toen het scheen
dat er eenige rust te verwachten was,
deed de ontijdige dood van Hertog
Willem van Beieren dien twist weer
opnieuw ontvlammen. Hij liet na als
eenige dochter Jacoba van Beieren,
gehuwd met Hertog Jan van Brabant.
Haar rechten werden echter bestreden
door Hertog Jan van Beieren, die van
dezer gemeente op Maandag 20 Oct
des voormiddags ten 10 uur.
Voorzitter Edelachtbare heer Van
Bokhoven.
Ongeveer kwart over tien uur opent
de Voorzitter de vergadering afwezig
met kennisgeving de heeren Winkel en
vïn der Heijden.
De notulen der vorige vergadering
worden na voorlezing onveranderd
goedgekeurd en vastgesteld.
AAN DE ORDE
1. Ingekomen stukken,
a. Procesverbaal van kasopneming
en onderzoek der boeken van het
Electriciteitsbedrijf.
De Voorzitter deelt mede dat alles
in orde is bevonden.
Verslag aangeboden door het bestuur
van de Bewaarschool.
Wordt besloten bij de begrooting te
behandelen.
Schrijven van Ged. Staten houdende
de rrededeeling dat tot Zetters zijn
benoemd de heeren van Vrede en van
Hemert.
Dobbelsteen. Dat is dus buiten de
voordracht om.
Voorziiter. Ja.
Schrijven van J. v. Heeswijk, hou
dende het verzoek om ontheffing van
schoolgeld, aangezien het niet zijn
kind is en hij het slechts ter liefde
Gods opvoedt.
Voorzitter. Volgens de verordening
moeten ook de pleegouders schoolgeld
betalen.
Dobbelsteen. Hoofdzaak is of hij
kan betalen
Voorzitter. Adressant is lamilie van
het pleegkind.
Van Engelen. Het gaat toch niet
over iets van vroegeren datum.
Dobbelsteen. Is hij in staat om te
betalen.
Voorzitter Dat zal wel want hij is
aangeslaan in de belasting anders zou
hij geen schoolgeldbiljet hebben ont
vangerj Hij is in Herpt aangeslagen.
Dobbelsteen. Als hij aangeslagen is,
dan kan hij wel betalen.
Hierna wordt het schrijven voor
kennisgeving aangenomen.
Schrijven van B. van Roermonde,
houdende de mededeeling dat hij door
omstandigheden het gekochte percee
land niet kan aanvaarden.
Van Hemert. Waren er voor over
dracht al kosten gemaakt.
Voorzitter. Neen.
Van den Brand. Dan is het voor de
gemeente geen bezwaar, want er zijn
liefhebbers genoeg
Van Hemert. Dat is wel zoo, maar
ik zou in het vervolg toch een voor
loopig contract maken want zoo is
het toch feitelijk ook geen werk.
Voorzitter. Dat is zoo. Ik stel voor
dit perceel nu te geven aan den koo-
per die het naast, dit perceel gelegen
gedeelte heeft gepacht,
Dat is beter omdat er dan geen open
ruimte tusschen komt. In het vervolg
zullen wij het geld vooruit laten stor
ten of bepalen binnen welken tijd
men moet beginnen te bouwen.
Aldus wordt besloten.
2. Schrijven van Ged. Staten waar
bij in overweging wordt gegeven om
het raadsbesluit tol verkoop van den
tuin, behoorende bij de onderwijzers-
woning te Haarsteeg, in te trekken.
Dit schrijven luidt als volgt
Wij hebben een onderzoek doen
instellen om te kunnen beoordeeien of
Uw hierbij teruggaand besluit wel
geacht kon worden te zijn in het be
lang der gemeente.
Daarbij is ons gebleken dat uitvoe
ring van het besluit eenig geldelijk
voordeel aan de gemeente zou kunnen
bezorgen. Maar wij betwijfelen of dit
voordeel wel opweegt tegen de na-
deelen verbonden aan de scheiding
van het schoolhuis van den boom
gaard.
Ons inziens zal de waarde van
het huis aanmerkelijk dalen, indien
daaraan de tuin zoo goed als geheel
onttrokken wordt.
Verder betwijfelen wij of de belangen
van het onderwijs door den voorgeno
men verkoop geen schade zullen lijden.
Naar onze opvatting verdient het
alleszins aanbeveling dat het hoofd
eener dorpschool de beschikking heeft
over een tuin, waarin hij de kennis
van den tuinbouw en van de natuur
metterdaad kan onderhouden.
De opvoedkundige waarde van het
voorbeeld door een schoolhoofd gege
ven schatten wij voor een landelijke
bevolking zeer hoog.
het heerlijk verwarmende
wrijf middel dat direct een
behaaglijke verlichting
geeft en afdoend geneest.
Uwe vergadering die zeker prijs FJ fl f i>f ff*
stelt op het behoud van het landelijk U MUM
karakter uwer gemeente en harer be
volking, zal bij nadere overweging wel
inzien dat haar voornemen om dien
tuin van het schoolhuis te verkoopen,
niet gelukkig kan worden genoemd.
Wij geven U daarom in overweging
Uw bijgaand besluit in te trekken en
de aanvragers om bouwtterrein elders
in de gemeente te gerieven.
In afwachting van Uw bericht blijft
onze beslissing verdaagd
Dobbelsteen. Ik stel voor dit schrij
ven gewoon voor kennisgeving aan te
nemen.
Eventueele opmerkingen, die Iwij
daarop hebben te maken, zullen wij
zelf wel aan Ged Siaten zenden Het
schrijven is toch aan den Raad gericht
niet waar?
Voorzitter. Ja.
Dobbelsteen. Dan zullen wij zoo vrij
zijn zelf daarop te antwoorden. Wij
olijven bij ons genomen besluit.
Voorzitter. Het schoolbestuur ziet
iet niet graag dat men bij het besluit
blijft en uit het schrijven van Ged
Staten blijkt ook dat dit College het
afkeurt. In het belang van het onder
wijs, dat toch een algemeen belang
geacht mag worden, is het noodzake-
ijk dat op het besluit wordt terug
gekomen. Het is verkeerd op uw stand
punt te blijven staan.
Van Hemert. Het schoolbestuur moet
toch verantwoording van de financiën
geven.
Voorzitter. Ik durf toch ernstig in
overweging geven om aan het verzoek
van Ged. Staten te voldoen, want
anders kunnen we een volgend jaar wel
eens voor aardige zaken komen te
staan.
Dobbelsteen. Ik heb ook al hooren
zeggen dat ze het op willen voeren
tot f 30 per leerling. Als de pastoor
tegen de krib gaat staan, ja, misschien
kan hij het doen, maar ik wil nog
wel eens zien.
Voorzitter. Ik geloof niet dat u er
iets van weet.
Dobbelsteen. Het is mij toch ver
klaard.
Van Vrede. Het zal wat mooi's
worden.
Voorzitter. Als u naar geen reden
wil luisteren, dan moet ge maar af
wachten wat er van zal komen. Als
de raad geen medewerking wil ver
leenen, dan zal het schoolbestuur
doorgaan.
Van Vrede. Wij zitten hier in het
belang van alle gemeentenaren maar
niet voor een paar menschen of voor
plezier van den pastoor.
Voorzitter. Als jullie zoo door gaat,
zal het de gemeente aardig geld gaan
kosten.
Van Vrede. Om welke reden Neen
het kost de gemeente geld omdat j.e,
dat huis voor f 300 heeft gegeven
Voorzitter. Jullie ketsen alles maar
af wat het kerkbestuur vraagt en nu
de raad geen medewerking wil ver-
leenen. zal bet bestuur zelf zijns
weegs gaan en uit de wet halen wat
er uit te halen is.
Van Hemert. Dus ze komen met
dwangmaatregelen. Wij hebben niet
aan het verzoek voldaan omdat men
met minder kan volstaan. Dat heeft
de inspectie toch goedgekeurd.
Voorzitter. Ze zullen de school net
jes gaan inrichten, daar hebben ze
recht op.
Van Vrede. Ik heb altijd gezegd dat
het huis met zoo'n ontzettend grooten
tuin voor f 300 veel te laag was.
Ik heb ook nog aangedrongen dat men
het slechts zoo lang in huur zou krij
gen totdat het Kerkbestuur de school
in huur heett. Wat voor onkosten zijn
er nu al niet gemaakt.
Voorzitter. Toen het vorig hoofd der
school er nog in woonde meenden u
dat f 300 veel te hoog was en nu komt
u dat het veel te laag is. Dat is toch
zeker een heel vreemde houding die
ge aanneemt.
Van Vrede. Dat heb ik nooit zoo
gezegd
Voorzitter. Het staat in de notulen
die door u zelf zijn goedgekeurd en
vastgesteld. In zake dit schoolhuis
spreekt ge U tegen. Nu moet ge niet
gaan zeggen dat zulks niet waar is
Van Vrede. Dat is zeker niet waar,
want ik heb toen gezegd, zooals het
op zooveel plaatsen was, 10 pCt. van
de jaarwedde.
Van Hemert. Wat een kosten zijn
er in 1923 niet aan dat huis gemaakt
moeten worden. Vergelijkt het eens
met het huis waarin de Secretaris
woont. Het is geen huur die men
vraagt, men zal het nergens zien
Voorzitter. Als het niet door het
hoofd der school werd bewoond, wie
zou hier in de gemeente dan zoo'n
huis gaan bewonen.
Van Vrede. Ik zou het dan verkoopen.
Voorzitter. Het hoofd der school
behoort bij de school te wonen, men
ziet toch niet anders. Trouwens, Ged.
Staten wijzen ook op het wenschelijke maken sprake zijn, want het is
daarvan. Maar willen jullie het nu j eèn verzoek.
waarschuwd.
Van Hemert. In het benedenland
heeft men bijna overal de schoolhuizen
verkocht. Ik wil direct een heele hoop
gemeenten opnoemen.
Voorzitter. Dat is niet noodig. Ik
heb, om erger te voorkomen, nog maar
eens willen waarschuwen.
Van Vrede. Nou, dat is heel mooi
van je.
Voorzitter. Men mag toch wel eens
aan de gevolgen denken.
Van Vrede. Ik ga in deze van mijn
eenmaal genomen standpunt niet af,
vooral als ik zeker weet in het alge
meen belang te handelen.
Voorzitter. Ik heb het mijne gezegd
en ik zeg nogmaals wil de raad
schikkelijk zijn, dan zal de pastoor
dat zeker zijn.
Schrijven van Ged. Staten d.d. 15
October, luidende als volgt
Wij hebben kennis genomen van de
motie aangenomen in Uwe vergadering
van 29 Augustus 1924.
Het doet ons leed, dat ten Uwent
de verhouding tusschen gemeenteraad
en burgemeester zooveel te wenschen
overlaat.
Weldenkende menschen moeten zich
terecht ergeren aan de onverkwikkelijke
besprekingen, welke over en. weer
gewisseld worden.
De woorden, gewisseld over de
nachtverlichting voor de woning van
den burgemeester, geven ons een indruk
van wellicht niet bedoelde doch feite
lijke plagerij, niet van zorg voor het
gemeentelijk welzijn.
Wij zouden wenschen, dat aan dezen
onaangenamen toestand een einde
kwam. Nu kan onzes inziens kwalijk
van den burgemeester gevergd worden,
dat hij op eigen kosten voorziét in
nachtverlichting voor zijn woning.
Blijkbaar begrijpen ook de wethouders,
dat men het hoofd der plaatselijke
politie eënigszins ter wille moet zijn
Wij noodigen U daarom uit, Uw
besluit te dezer zake, voor zooveel
noodig, te hërzien.
Dobbelsteen. Ook dit schrijven kan
voor kennisgeving worden aangenomen
Ik kan het niet anders dan hoog treurig
noemen, dat Ged. Staten trachten dit
besluit ongedaan te maken. Dit toch
is gewoon inbreuk maken op de
rechten van de raadsleden. Men kan
zoo het zaakje wel opdoeken. Er komt
nog bij dat de Kroon, het besluit heeft
goedgekeurd.
Verder heb ik nog een opmerking
In het schrijven van Ged. Staten wordt
gesproken van in antwoord op Uw
schrijven van 3 October en wij hebben
28 Augustus vergadering gehad, dus
is daar pas 3 October over geschreven.
Mij dunkt dat er genoeg personen1 op
de secretarie zijn en er geen anderhalve
maand over heen behoeft te gaan eer
de zaken worden afgewerkt,
De Secretaris merkt op, dat het
schrijven direct na de vergadering is
weggegaan. Dit schrijven is echter
naar aanleiding van een 3 October
gezonden schrijven.
Van Vrede. Dus dan is aan Burg.
en Weth. geantwoord, niet aan den
raad.
Dobbelsteen. Dat is dus gewoon
een tusschen brief en daarmede hebben
wij niets te maken.
Van Vrede. Dat zeg ik ook, want
dan zouden nog wel 20 andere personen j
kunnen komen.
Dobbelsteen. Men zou zoo de ge- j
heele gemeente-wet wel kunnen op- i
doeken..
Voorzitter. Er kan van geen inbreuk
maar i
Voorloopige vaststelling gemeente
rekening 1923 met balans winst- en
verliesrekening van het G E. B. per
31 December; 1923.
Voorzitter. De commissie heeft de
zaak onderzocht.
Dobbelsteen. Ja, en wij hebben
enkele aanmerkingen althans voor zoo
ver wij daarbij zijn betrokken. Op de
eerste plaats is het grint abnormaal
duur gekocht, en op de tweede plaats
is ons uit de rekening van de firma
Stokvis te 's-Bosch gebleken dat het
drukwerk veel te duur is. Soms wel
100 pCt. Wij hebben den Secretaris
daarop attent gemaakt en die zei zorg
te zullen dragen dat dit niet meer voor
komt. De heeren wethouders die de
bevelschriften moeten teekenen moe
ten een beetje toezien wat en waar
voor ze teekenen. Het zoo maar klak
keloos neerzetten van hun naam is
niet goed.
Van Hemert. Het is gewoon van 40
tot 100 pCt. te hoog als men de prij
zen met die van La Rivièrre vergelijkt.
Voorzitter. Dat is nogal veel.
Van Vrede. Dat is, dunkt me, nogal
een aanmerking. Het scheelt veel te
veel
Van Engelen. Het zal wel schelen
met welke firma men te doen heeft.
Van Vrede. Men moet eerst prijs
vragen.
Voorzitter. Dat zullen we doen,
Dobbelsteen. Die grint staat voor
f5.75 genoteerd. Dat lijkt gewoon
nergens op.
Van Vrede. In Herpt hebben ze maar
f 3.50 behoeven te geven. Voor dat
bedrag kan men ze overal franco aan
den wal krijgen.
Voorzitter. Toen zHllen de prijzen
overal wel hooger zijn geweest. Men
moet de prijzen niet met die van 't
oogenblik vergelijken maar van gelijk-
luidenden datum.
Hierna wordt de rekening voorloo-
pig vastgesteld.
4. Goedkeuring rekening van het
Algemeen Burgerlijk Armbestuur.
Dobbelsteen. De commissie heeft
geen aanmerkingen.
Aanbieding Begrooting dienstjaar
1925.
De gewone inkomsten zijn geraamd
op f 45795,17 en die van de kapitaal-
dienst op f 17756.691/2-
Voorzitter. We zullen de begrooting
voor de leden ter visie nederleggen en
de Commissie die de rekening heeft
onderzocht kan dan ook de begrooting
onderzoeken.
De heer Dobbelsteen acht het be
noemen van een commissie niet noo
dig. Liever zou hij zien dat de be
grooting hier post voor post wordt
behandeld.
Voorzitter. Elk lid kan een begroo
ting krijgen.
Van Vrede. Laten we de begrooting
maar in openbare vergadering behan
delen. Dat in commissie behandelen
is niet billijk.
Dobbelsteen. In de Commissie
vergadering heb ik een vorig jaar ook
aanmerkingen gemaakt en later hoor
of zie je daar niets van. Bovendien
krijg je daar direct een groote mond.
Van den Brand. Dat weet ik wel
dat men heel zuinig mag zijn of anders
gaat de belasting nog omhoog en nu
klagen de menschen al steen en been.
Voorzitter. De belasting zal wel om
hoog moeten.
Van den Brand. Daarom moet er
bezuinigd worden.
Voorzitter. Dan moet je het doen
ook, maar jullie doen het niet.
Van den Brand. Al die personen
voor de gemeente zijn er niet noodig.
Dobbelsteen. Daar kunnen we dan
de vergadering waarin de begroo-
beter weten, dan moet je maar je gang Het schrijven wordt hierna
gaan, maar ik heb je voldoende ge- kennisgeving aangenomen.
ting wordt behandeld, wel eens over
spreken.
Voorzitter. Het is toch beter dat de
begrooting eerst in de commissie-ver
gadering wordt besproken, want gaat
men die in eens in de raadsvergade
ring behandelen, dan kan het gebeu
ren dat men wel twee dagen kan ver
gaderen:
Dobbelsteen. Ik heb al eens in zoo'n
Commissie gezeten maar als je dan
wat zei kreeg je van den Wethouder
direct een groote mond en daar pas ik
voor. Ook wordt er dan niet voldoende
rekening gehouden met de opmerkin
gen die worden gemaakt.
Het spreekt vanzelf dat de geheele
begrooting niet post voor post behoeft
te worden voorgelezendat zou non
sens zijn. Alleen de posten waarop
een of ander lid aanmerkingen heeft,
behoeven maar te worden besproken.
Voorzitter. Vooruit dan maar weer.
Zooals jullie willen hoor.
Aanbieding begrooting Burgerlijk
i Armbestuur.
De begrooting sluit op een bedrag
aan ontvangsten en uitgaven van
f 1784.18.
Voorstel van Burg. en Weth. tot
verkoop der boomen in de Bernsche
Hoeve.
De Voorzitter merkt op dat in de
daar staande iepenboomen de ziekte
heerscht en het daarom gewenscht is
voor de boomen te verkoopen
Dobbelsteen. Daar is niets op tegen.
t
Per groote pot van 20 gram 50 cent. Alom verkrijgbaar!
Potten v. 50 gr. f 1.— 100 gr. f 1.75 nog voordeeliger.
in