voorgezeten. De sacristie, met bij-
behoorende ruimten, moesten het
licht in het priesterkoor doorlaten
en daardoor ontstaat vanzelf het meest
speelsche silhouet.
Rechts van den ingang bevindt
zich een kapel, waar de geloovigen,
ook al zou het Sanctuarium afgesloten
zijn, hunne devotie tot het H. Sacra
ment b.v. kunnen voldoen. Deze kapel
kan met een traliehek van het eigen
lijke kerkgebouw gescheiden worden.
Links bevindt zich, eveneens van het
gewijde gedeelte afgesloten, de poly-
gonale doopkapel, geheel liturgisch
opgelost en ter vermijding van eene
zekere saaiheid met colonnades be
kroond, evenals de torentjes aan het
priesterkoor, waaronder de zijaltaren
van palissander en ebbenhout ver-
schoonste bouwwerken op kerkelijk
architectonisch gebied, ook hare in
wendige voltooiing. Nog enkele da
gen en de geloovigen zullen tot den
nieuwen tempel opgaan die hun trots
zal uitmaken, hun rechtmatigen trots,
want architect Valk, die met deze
kerk ongetwijfeld voor goed zijn naam
zal hebben gevestigd, heeït hier iets
majestueus, iets grootsch tot stand
gebracht dat zich als een aureool
aan zijn naam zal verbinden, terwijl
Wij tevens de hoop uitspreken dat
Pastoor Van Riel nog vele jaren met
voldoening naar dit trotsche Heilig
dom zal mogen opzien dat gedurende
zijn herderschap is verrezen. Hsgz.
werkt. Met de betonwerken van de
kelders en betonbalken der kerk werd
half Januari 1924 begonnen.
De geheele fundeering en kelders
kwamen einde Maart gereed en hadden
door den langdurigen winter belang
rijke vertraging ondervonden.
Begin April werd met de metsel-
werken aangevangen en was ook de
ophooging van het terrein gereed ge
komen.
De Westzijde van het gebouw was
begin juli reeds 5 M hoog; tevens
werden de platte afdekkingen boven
de processiegangen aangebracht en de
groote boogformeelen voorden koepel
gesteld.
vaardigd, geplaatst zijn. Deze a jour
bewerkte colonnades geven een speel
sche verfijning.
De processiegang rondom de kerk
welke plat werd afgedekt terwiile der
verlichting, bevat den Kruisweg. Bij
zondere zorg werd besteed aan het
stemmig kleurgamma, vooral voor de
marmersoorten, (cypolino grec lunel
rubané en bleu beige) om de daar
aan verbonden wuftheid te vermijden,
want marmer is een mondain artikel
dat feitelijk niet in kerken zou thuis
moeten hooren. De hoofdtoon, gele
baksteen, het specifiek Nederlandsche,
natuurlijke bouwmateriaal, nuancee
rend in goudgeel met vermiljoen
rood, werd getemperd door groen
verglaasden baksteen, de kolombedek
king met geelgrijs- en zwart marmer,
zooals wij reeds zeiden lunel rubané
en bleu beige voor het priesterkoor,
met blauw-groen Grieksch marmer
(cypolino grec) afgezet met zware
banden. De vloer van het priester
koor is in stemmig rood met een
looper in kruisvorm in zwart marmer.
De ramen hoog boven in dén reus-
achtigen koepel (glas in lood) stellen
voor de 4 groote en de 12 kleine
profeten. Dit is een creatie van Willy
Wiegmar.s met medewerking van prof.
Ligtenberg O. F. M. uit Utrecht voor
de iconographie.
Vermelden wij nog de twee ambo's
in cypolino grec en bleu beige waarop
bij plechtige gelegenheden het Epistel
en het Evangelie worden gezongen.
Van de meubileering dér oude kerk
is zooveel mogelijk behouden geble
ven voor de nieuwe, n.l. de gebeeld
houwde biechtstoelen, banken en orgel,
die alle in uitstekenden toestand ook
thans nog gebezigd kunnen worden.
Ten slotte willen wij nog'n woordje
wijden aan hen die medewerkten om
dit wondergewrocht tot stand te bren
gen. Eere wien eere toekomt! Wij
vermeldden reeds den'heer A. W.
Valk aan wiens scheppend brein het
ontwerp voor dezen tempel ontsproten
is. Aannemers zijn' de firma Thun-
nissen en Van Sambeek uit Heemstede,
uitvoerder de heer Huiskes uit
Velseroord, opzichter de heer Van
Roij uit Den Bosch. De electrische
verlichting is werk van „Electra" uit
Den Bosch, de centrale verwarming
in roostervorm wordt geleverd door
Huygen en Geveke uit Amersfoort,
die hunne sporen op dit gebied reeds
lang verdiend hebben en die met de
firma Pruys van Apeldoorn o.m. de
groote groepsverwarming te Wasse
naar (Rijksdorp) tot stand brachten.
De eikenhouten banken die de oude
completeeren zijn afkomstig van de
Stoomhoutdraaierij en Meubelfabriek
Wageningen, het groote uurwerk van
de firma Eysbouts te Asten. Wat het
carillon betreft, dit is een vrome
wensch, die naar wij vertrouwen,
eerlang in vervulling zal gaan.
Wij vestigen er de aandacht op,
dat bij het voor kort te Den Bosch ge
houden Beiaard-congres de Waalwijk-
sche toren die als carillonstoren is
bedoeld, een punt van bespreking
uitmaakte.
De koperen dakbedekking der koe
pels werd uitgevoerd door de firma
Kwakernaat uit Nijmegen, terwijl de
diverse marmersoorten werden gele
verd door de firma Vanvoordeldonk
uit Den Bosch, aan wie een woord
van lof en van hulde voor correcte
en tijdige levering niet mag onthouden
worden.
Dr. Jos. van Gils zegt o.m. in
een artikel over „Twee Waalwijksche
Martelaren" in 't feestnummer van
„Het Kerkklokje" 't volgende:
Mag ik hier 'n wensch bijvoegen?
Waalwijk moge tenminste bij verdere
uitbreiding, de martelaren Paulus
Gerards en Andreas Zijlmans eeren
door hun naam aan een straat te
geven.
Ook een Nassau-straat is reeds om
de historische betrekkingen van twee
kloosterzusters uit 't doorluchtig huis
van Nassau, die in Nazareth te' Waal
wijk den kloosterlijken staat beleefden,
volkomen gerechtvaardigd.
Bij de ingebruikneming van het
prachtige nieuwe Godshuis moge
Waalwijk zijn beroemde oude ge
schiedenis niet vergeten, dus èn straat
namen èn eenvoudige gedenksteenen.
Inzegening der nieuwe kerk.
A.s. Donderdag, 12 November, zal
de nieuwe parochiekerk, met speciale
volmacht van den Bisschop, door den
ZeerEerw Heer Pastoor plechtig wor-
1 den ingezegend.
De inzegening der kerk zal beginnen
om half tienna de inzegening zal
het Allerheiligste Sacrament van de
noodkerk naar dé nieuwe kerk worden
overgebracht en daarna zal de eerste
plechtige M. Mis in de nieuwe kerk
aan God worden opgedragen
Daar tijdens de inzegening niemand
in de kerk mag aanwezig' zijn, tenzij
alleen de dienstdoende Geestelijken,
worden de Geloovigen verzocht de
kerk eerst dan binnen te gaan, als na
de inzegening de hoofdingangen der
kerk zullen geopend worden. Dit zal
zijn omstreeks 10 uur. Teneinde geen
stoornis te brengen in de Sacraments
processie, worden de geloovigen ver
zocht tijdig in de kerk aanwezig te
zijn.
In de n'euwe kerk zullen in 't ver
volg op de Zon- en Feestdagen de
H. Missen zijn ,om 6 en 8 uur en de
Hoogmis om 10 uur.
Zoo nadert pu deze maehtige kerk,
die terecht doorgaat voor een der
Eenlge data betreffende de
werkzaamheden aan de
nfeuwe kerk.
Einde Juli 1923 werd aangevangen
met de voorbereidende maatregelen,
welke moesten worden getroffen voor
dat met den eigenlijken bouw kon
worden begonnen en die bestonden
in de terreinafzetting, het optrekken
van de noodige hulpgebouwen voor
opslag van materialen, kantoren voor
directie en aannemer, benevens de
werkplaatsen.
Vervolgens het uitzetten, d.i. het
daarstellen van die afmetingen en
richtingen, waardoor de plaatsing der
begrenzende muren, tevens de plaats
van de kolommeil komt vast te staan.
Nadat deze voorbereidende maat
regelen. hadden plaats gevonden, werd
begin September met het grondwerk
begonnen, dat bestond in het verwij
deren van de teelaarde, puin en veen,
welke laatste werd aangetroffen in de
gedempte sloten, waarvan het geheele
terrein in alle richtingen was door
kruist.
Genoemde ontgravingen hadden
plaats daar waar de belangrijke steun
pilaren voor de omtrekmuren zich be
vonden,, onder de kolommen en even
eens onder de verwarming- en berg-
kelders.
Sommige diepten, waarop eerst de
oerbodem, d.i. het eigenlijke vaste
zand, waarop de fundeering rust, werd
aangetroffen, lagen op 2 2.50 M.
beneden het terrein.
De verschillende grondboringen, die
voor het grondonderzoek waren ver
richt, hadden uitgewezen, dat genoemde
oerbodem voldoende weerstand kon
bieden tot het dragen van het kerk
gebouw.
Tijdens den voortgang van het grond
werk werd begonnen met het maken
van toebereidselen der fundeering-
werken, welke van gewapend beton
zijn samengesteld.
Zij bestaan uit ondersteuningen,
welke op regelmatige afstanden onder
de muren zijn geplaatst, waarop be
tonbalken rusten en uit voeten onder
de kolommen.
10 October werd voor een der
groote kolommen, welke den koepel
ondersteunen, de eerste betonvoet
gestort.
Het betonwerk voor kolomvoeten
en muurondersteuningen vond geleide
lijk voortgang, terwijl gelijkertijd het
stellen van de bekistingen der beton
balken vorderde, benevens die van
den torenvoet.
13 November werd aangevangen met
het storten der torenfundeering, waar
aan alleen plm. 100 M3 beton is ver-
Op 1 September werd het houten-
kap-constructiewerk voor het dak der
sacristie aangebracht, met welke wer
ken eenige weken later voor de lager
gelegen daken en koepeltjes der kerk
werd begonnen.
Genoemde houten kapconstructies
vinden hun steun op een over de
doorgaande omtrekmuren van het ge
bouw aangebrachten gewapend-beton-
ring, welke tevens diens't doet ter
ondervanging van den druk der ge
welven.
Hierna concentreerden de werkzaam
heden zich meer op den bouw van
den koepel en toren en werd ook een
aanvang gemaakt met welvenmet
het laatste werd 24 November be
gonnen in de doopkapel en vervolgens
met de processiegangen.
13 Januari 1925 was de hoogte van
20 M. bereikt van het metselwerk der
koepelmuren en kon evenals over de
andere muren de gewapend-betonring
worden aangebracht, welke dezelfde
taak heeft als boven, n.l. de onder
vanging van den druk van het gewelf
en tevens dient tot plaatsing der
ijzeren koepelkap.
Met het stellen der ijzeren koepelkap
constructie werd 7 Februari begonnen
en kwam men 10 Maart gereed, waar
na met de houten bedekking kon
worden aangevangen,
14 April werd begonnen met welven
van den grooten koepelhiermede
kwam men 6 Mei gereed, zoodat dit
werk in 3'/2 week was voltooid.
Intusschen kwam op 20 April het
metselwerk van den toren ter hoogte
van 50 M. en werd begonnen met
het aanbrengen van den spits, die 13
Mei gereed kwam.
Geleidelijk werd doorgewerkt met
de koperbedekking, welke half Juli
gereed was, zoodat hieraan ruim een
half jaar is gewerkt.
23 Juni was de opbouw buiten vol
tooid en werd verder aan de afwerking
binnen gearbeid, alsook aan de egali-
seering van het terrein.
Aan het gebouw werden bijna
2.000.000 stuks baksteen verwerkt,
ongeveer 20.000 K.G. koper voor dak.
bedekking, voor de ijzeren koepelkap
constructie ongeveer 40 000 K.G ijzer
en aan natuursteenen, banden en
dorpels in de gevels meer dan 100 M3.
De hoogte van de torenspits is 65
M. en van den koepel 40 M. boven
de straat.
De kruin van het koepelgewelf ligt
28 M. boven den kerkvloer.
„Kerkklokje".
GEMEENTERAAD.
SPRANG-CAPELLE.
Openbare vergadering van den Raad
dezer gemeentf op Dinsdag 3 Novem
ber des middags ten 3 uur.
Voorzitter Edelachtb. heer Meijer.
Ongeveer kwart over drie uur opent
de Voorzitter de vergadering'; afwezig
met kennisgeving de heer Zwart.
De notulen der vorige vergadering
worden ongewijzigd goedgekeurd en
vastgesteld.
Aan de orde
1. Ingekomen stukken.
De Voorzitter deelt mede,- dat de
leening, waartoe in een vorige verga
dering ie besloten, is geplaatst en wel
bij de Gemeente Credietbank f2400 en
bij de Boerenleenbank alhier f 30 500.
Schrijven van Ged. Staten waarbij
wordt medegedeeld, dat ze de beslis
sing van de goedkeuring van het raads
besluit tot overname van den polder
weg, alsnog verdagen.
Schrijven van den Minister, waarbij
wordt medegedeeld dat het maximum
aantal vergunningen voor deze ge
meente is terug gebracht tot 15.
Voorzitter. Dit aantal wordt hier nog
niet eens bereikt.
Schrijven van Ged. Staten betreffende
overname Hooge-Vaartschen weg. Ged.
Staten zeggen bereid te zijn om dezen
weg over te nemen .wanneer de ge
meente genegen is den weg eerst goed
in orde te maken.
Het onderhoud van den weg wordt
geschat op f 788 per K.M. per jaar.
Wordt voor kennisgeving aangeno
men.
Schrijven van de Gezondheidscom
missie te Waalwijk houdende het be
richt, dat de bijdrage voor de gemeente
Sprang-Capelle in verhouding van
Waalwijk veel hooger is. omdat men
in Waalwijk zelf iemand heeft die
belast is met het toezicht op de wo
ningen.
Michael. Dan kan iedere gemeenten
wel iemand daarvoor aanstellen, dan
heeft de heele Gezondheidscommissie
geen reden van bestaan meer.
Van den Willigenburg. Als wij nu
daarvoor f 80 moeten betalen en wij
benoemen hier iemand op een salaris
van f 50, dan is dit voor de gemeente
nog een voordeel van f30.
Voorzitter. Wij zullen dat eens onder
de oogen zien.
Schrijven van L. van Worm waarin
hij prijsopgaaf geeft van 6 slangen-
wagentjes.
Voorzitter. Dat zijn van die wagentjes
zooals we die gezien hebben in Waal
wijk in de Putsteeg. Die zijn goed en
heel gemakkelijk. Die wagentjes nu
wil v. Worm leveren voor f 105. Bik
kers, die groote firma, rekent er f 118
voor.
Ik voor mij zou eens met een wagen
een proef nemen, bevalt dat goed, dan
kunnen de andere ook worden besteld
Een verzoek van de vereeniging
Ons Middelbaar Onderwijs om f 100
subsidie per leerling te willen verlee-
nen, alsmede een verzoek van de
harmoniën „Kunst na Arbeid" en
„Sirena" om subsidie, worden bij de
behandeling van de begrooting ter
sprake gebracht.
Schrijven van de hoofden der open
bare lagere scholen houdende het ver
zoek om de huur van hun woningen
te willen verlagen, aangezien ook hun
salaris -belangrijk is verminderd.
Zal eveneens bij de behandeling
van de begrooting worden besproken.
Verzoek van P. H. Konings, hou
dende het verzoek om hem ontheffing
te willen verleenen van een perceel
grond dat hij in erfpacht heeft.
De heer Middelkoop heeft daartegen
geen bezwaar, maar geeft in overwe
ging dat goed wordt opgelet of het
van het kadaster wordt afgeschreven.
Overigens acht hij het ook in het
belaag van de gemeente dat zij die
erfpacht loslaat.
Verheijden.. Het algemeen belang
gaat men prijs geven. Het is allemaal
niets anders dan poppenkast geweest.
Ik zal hier geen namen gaan noemen,
die het hooren willen, hooren het
toch wel.
Van den Willigenburg. Hij moet
ook de kosten betalen.
Schrijven van de Waterleiding Mij.
inzake het gebruik maken van de
brandkranen in voormalig Vrijhoeve-
Capelle.
De Voorzitter zegt dat uit dit schrij
ven heel duidelijk blijkt dat men. als
niet wordt aangesloten, geen gebruik
gemaakt mag worden van de brand
kranen en dat de bewonets 20 pCt.
meer moeten betalen als die welke
wonen in een gemeente die wel is
aangesloten.
Wil men alsnog voor Vrijhoeve-
Capelle aansluiten, dan moet men een
aandeel nemen van f 28720 altijd
wanneer het Rijk nog bereid wordt
gevonden om op dezelfde voordeelige
voorwaarden dat geld voor te schieten.
Oerlemans De rentestandaard is in
tusschen ook weer heel wat lager ge
worden.
De heer Michael geeft in overwe
ging om op het moment niet aan te
sluiten. Het bestuur van voormalig
VrijhoeveCappelle heeft ook geen
aansluiting willen hebben en als het
Rijk onverhoopt die gelden niet meer
meer op die voordeelige wijze be
schikbaar stelt, dan1 staat men voor
groote uitgaven te kijken. Laat de
Waterleiding Maatschappij dan maar
niet met haar werk doorgaan. Het
moet toch voor die Maatschappij een
groot belang zijn dat ze zooveel mo
gelijk aansluitingen krijgt.
De leiding ligt er toch al, men kan
zoo maar water geven en daarom zou
ik nog maar eens zien. Ze zullen toch,
als ze verstandig zijn, wel eieren voor
hun geld kiezen en zeggen beter een
half ei dan een ledige dop.
Oerlemans. Ik geloof ook wel, dat
de beste weg zal zijn om het aan te
houden.
Voorzitter. Dan zit je met de brand
kranen.
Verheijden Nu zou men er van willen
profiteeren. Waren de gemeenten zelf
standig gebleven, dan zou men het
niet hebben gekregen.
Van den Willigenburg. Men kan de
kat nog eens uit den boom kijken, maar
ik betwijfeld of men daarmede succes
zal hebben. Uit een conferentie die ik
eens heb gehad is mij dujdelijk ge
bleken, dat men aan de Waterleiding
niet werkt als een koopman maar als
een ambtenaar. Een koopman zou
zeggen hoe meer aansluitingen hoe
beter, maar zij niet althans die indruk
heb ik gekregen.
Vooral met het oog op brand hoop
ik dat een en ander niet teveel op de
lange baan zal worden geschoven.
De heer Verheijden zegt, dat de di
rectie de goede kant niet uit wil. Die
menschen behandelen daar de zaak niet
als een commescieele zaak.
Omdat er toch bij brand wel water
te krijgen is, zou hij de kat nog maar
eens gerust uit den boom kijken.
Door sommige leden wordt in ver
trouwen het middel om bij brand toch
water te krijgen, aan de hand gedaan.
Met algemeene stemmen wordt be
sloten deze kwestie voorloopig nog eens
aan te houden.
Schrijven van Ged. Staten inzake de
schoolkwestie.
Naar aanleiding dat de raad geen
f 30.000 heeft beschikbaar willen stel
len voor het bouwen van een school
met den Bijbel, zeggen Ged. Staten,
jdat er nog een middel overschiet en,
dat is dat de raad zelf een school laat
bouwen. Dat kan als men tot-overeen
stemming kan komen met het bestuur.
De heer Michael vraagt hoe het
voorstel van Burg. en Weth. is.
Voorzitter. Burg. en Weth. stellen
voor f 30 000 op de begrooting te
brengen.
De heer Michael kan zich daar niet
mee vereenigen. In de vergadering van
1923 is het Bestuur toegezegd dat op
de medewerking van den Raad kan
worden gerekend. Men zou een ge
deelte van de openbare school in de
Heistraat disponibel stellen.
Het bestuur heeft dat aanbod niet
II. W. VAI.K.
INTERIEUR DER NIEUWE KEftK.
