9
Toegewijd aan Handel9 Industrie en Gemeentebelangen»
mm m
m
i
NIEPIEIJEKI'S
NIEMEIJER'S
Pluimveeteelt.
II
FEU ILL ET OW
GEEN GEWETEN.
s 1
49e JAARGANG.
UITGAVE:
WAALWIJKSCHE STOOMDRUKKERIJ ANTOON TIELEN.
Telefoon No. 38. Telegr.-AdresECHO.
EERSTE BLAD.
Verschenen is het Jaarverslag 1925
van de medische leiders der commissie
ter bestrijding der zuigelingen ziekten
in Noord-Brabant.
Wij ontleenen hieraan het volgende,
voor zoover het betrekking heeft op
het consultatiebureau in het Bonds-
gebouw te Waalwijk, aangevuld met
enkele gegevens van de 4 andere
plaatsen, waar bureaux zijn gevestigd,
waardoor een vergelijking mogelijk
wordt.
Op het Consultatiebureau te Waalwijk
waren op 1 Januari 1925 nog inge
schreven 122 kinderen. In den loop
van het jaar werden nieuw ingeschreven
152 kinderen. Het aantal consultaties
bedroeg 1231 verdeeld over 47 mid
dagen, dus gemiddeld 26 per middag
Door de Wijkkraamverpleegsters van
het Wit-Gele en Groene Kruis werd
het huisbezoek verricht.
Het consultatie bureau werd vrij druk
bezocht, terwijl de zuigelingensterfte in
vergelijking met de andere plaatsen
betrekkelijk laag was, hetgeen blijkt uit
onderstaande tabellen, welke betrekking
hebben op kinderen, die in 1924 zijn
geboren, die dus tusschen 1 Januari
1925 en 1926 één jaar zijn geworden.
staat aangegeven op de volgende tabel.
Het procentcijfer, hetwelk er bij staat
vermeld, drukt de verhouding uit tot
het aantal levend geboren kinderen,
daar dit alleen waarde heeft.
de maand ongeveer '/s van de totale
zuigelingensterfte bedroeg.
Het verslag wijst er verder op, dat
in de meeste gevallen het consultatie
bureau veel te laat wordt bézocht en
De tijd, gedurende welke de kinderen onder controle bleven staat aangege
ven op de volgende tabel.
240
148
61.7.
533
219
41,1.
416
131
31.5.
307
80
26;3.
174
59
33,9.
Te Waalwijk
B. op Zot
Oss
Boxtel
Gemert
Hieruit blijkt, dat het bezoek aan het
Consultatiebureau te Waalwijk procents
gewijze bövenaan staat.
De belangrijkste factor, die het bezoek
aan het Consultatie-bureau'beïnvloedt,
is de persoonlijkheid der huisbezoekster
waarbij daarnaast de tijd, die zij aan
dit huisbezoek geven kan, een groote
rol speelt.
De leeftijd, waarop de kinderen voor
't eerst het consultatiebureau bezochten,
Tusschen de verschillende bureaux
bestaan belangrijke verschillen. De
cijfers van Waalwijk en Bergenop-Zoom
zijn verreweg het gunstigst. Waalwijk
heeft in de 1ste tabel de beste cijfers,
Bergen op-Zoom in de 2de.
Dat de cijfers voor Waalwijk in de
lste tabel het gunstigst zijn moet voor
een deel hieraan worden toegeschreven
dat op het consultatiebureau behulp
zaam zijn en huisbezoek verrichten de
kraamverpleegsters, die het grootste
deel der Waalwijksche vrouwen in het
kraambed verzorgen. Daar deze in de
eerste 14 dagen na de bevalling voort
durend met de moeders in contact zijn
kunnen zij er grooten invloed op uit
oefenen, dat zij zoo spoedig mogelijk
het consultatiebureau bezoeken.
Ook op de borstvoeding hebben de
verpleegsters veel invloed, hetgeen
blijkt uit de volgende tabel.
De voeding der kinderen was op de
verschillende bureaux
Ook in deze staat komt Waalwijk
zeer gunstig uit.
In de plaatsen, waar consultatie
bureau werd gehouden, was de zuige
lingen sterfte vanaf 1919 als volgt;
ten tweede, dat de voorschriften zeer
dikwijls niet of slechts gedeeltelijk
worden opgevolgd.
Vooral bij voedingsstoringen komt
dit veel voor.
Als voorbeeld wordt een geval aan
gehaald waarbij was voorgeschreven
„weinig melk, groente enz." Een paar
dagen later bleek bij informatie, dat
de voeding bestond uit brood met
vette kaas, onverdunde melk, gekookt
ei etc. Vele moeders vertelden met
trotsch, dat hun zuigeling van 5
maanden reeds alles meeëet en zijn te
leurgesteld, als zij vernemen, dat van
alles meeëten in het heele eerste jaar
geen sprake mag zijn.
Ook de verzorging speelt een groote
rol. Kinderen, die er uitzien, of zij nog
nooit 'in hun leven gewasschen zijn,
De sterfte beneden de maand bedroeg
van de totale sterfte
Waalwijk
Bergen-op-Zoom
Oss
Boxtel
Gemert
waaruit blijkt, dat de sterfte beneden
27°/o
28%
29%
34%
40%
ziet men alleen maar zoo nu en dan
uit de naburige dorpen komen, maar
ook de moeders dezer kinderen hebben
meestal na één bezoek al wel wat ge
leerd door het zien der andere kinderen.
De moeder van zoo'n kind heeft het
kunnen vergelijken met de andere, die
het consultatiebureau bezoeken en
geeft het, voor zij den volgenden keer
komt, een extra flinke waschbeurt.
Hieruit blijkt, daCreeds het bezoeken
van het consultatiebureau van invloed
is op de verzorging van het kind.
Bij huisbezoek door verschillende
zusters worden echter nog treurige
ervaringen opgedaan. Hierbij komen
toestanden aan het licht, welke aan
het ongelooflijke grenzen.
Een der zusters rapporteert o.a.
Huishouden vuil, kind vlak naast de
kachel diep in de wieg, toegedekt met
oude kleeren. Kind in donker hoekje
vol met vliegen. Kind wordt gewas
schen met een oude spons, waarmee
de moeder ook stof afneemt; het ligt
altijd in het bed van de moeder, dat
is warmer. De moeder is uit, het kind
is ongewassehen, heeft vuile kleertjes
aan, de andere kinderen loopen onaan
gekleed rond; asch en kolen liggen
over den vloer verspreid.
Zeer verbreid is ook het gebruik
van fopspenen, dikwijls gevuld met
suiker, muisjes, pepermunt, zoete pap
en zelfs met rumboonensap.
Uit het bovenstaande verslag blijkt,
dat Waalwijk op het gebied van zui
gelingenzorg reeds goede resultaten
leeft bereikt, hetgeen moet toegeschre
ven worden aan de uitstekende leiding
van Dr. van Dijk, medisch leidster van
het Consultatiebureau en verder aan
de goede kraamverzorging door de
Zusters van het Wit—Gele—Kruis en
het Groene Kruis, die door intensieve
voorlichting, mede door 't nauwecontact
met de moeders, ontzaggelijk veel
kunnen bereiken. In de eerste plaats
krijgen de zuigelingen die verzorging,
welke zij in de eerste weken dubbel
noodig hebben en verder kon de
kraamverpleegster de moeders wijzen
op het nut van het Consultatie-bureau
in het Bondsgebouw, waar iedere moe
der geheel kosteloos waardevolle ad
viezen en voorlichtingen voor haar
kindje kan bekomen.
De Verteniging het Groene Kruis
heeft gemeend nog meer te moeten
doen en zal trachten om behalve
kraamverzorgsters ook een of meer
huisverzorgsters aan te stellen, wier
taak zal zijn. de huismoeders tijdens
Devallingen of ziekte te vervangen.
Wij hopen, dat het plan mag slagen
en dat deze Vereeniglng hierbij den mo-
reelen, doch vooral den finantieëlen
steun van vele ingezetenen van Waal
wijk mag verkrijgen.
Vragen, deze rubriek betreffende,
kunnen door onze abonné's gezonden
worden aan „De Combinatie*. Wester
singel 27, Rotterdam, Postzegel van 10
ct. insluiten,
Wat zijn de beste legkippen
Zeer geregeld bemerken we, hoe
groeiend de belangstelling voor onze
pluimveerubriek is van week tot week
b.v. stijgt het aantal lezers, dat gebruik
maakt van de Vragenbus. Dat er echter
ook vele nieuwe abonné's bijkomen en
er meerdere oude abonné's zijn, die
onze rubriek vroeger veronachtzaam
den, maar ze thans geregeld lezen,
blijkt uit den aard van vele vragen.
Een zaak, die we toch waarlijk voor
onze trouwe lezers niet meer uiteen
behoeven te zetten, is b.v. de vraag,
wat nu eigenlijk de beste legkippen
zijn, welke vraag den laatsten tijd ge
regeld aan ons wordt voorgelegd. En
daarom nog maar eens een korte ver
handeling van deze kwestie, die herin
nerend op de overige lezers kan werken.
NUMMER GO.
ZATERDAG 31 JULI 192G.
Waalwijbscbe en Laifxlraalsrke Courant
Dit blad verschflnt
WOENSDAG EN ZATERDAG.
Abonnementpry 8 per 3 maanden 1.25.
Franco per post door bet geheele rflk 1.40.
Brieren, Ingezonden stukken, gelden, enz.
franco te zenden aan den Uitgever.
Prfls der Ad verten tlën
20 cent per regel; minimum ƒ1.50.
Reclames 40 cent per regel.
By contract flink rabat.
Advertentiën moeten Woensdag en Vrydag
des morgens om uiteriyk 9 uur in ons bezit
zyn.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWEE BLADEN.
Leeftijd jonger dan 1 mnd.
Waalwijk 26—10,8%
Bergen op Zoom 499,2
Oss 22—5,3
Boxtel 21—6,9
i CL
Geniert
5—2,9
12 mnd.
47—19,6%
72-13,5%
348,2
21-6,9
18—10,3%
2—3 mnd.
27-11,2%
35—6,6
26-6,2
15—1,9
9—5,2
3—6 mnd.
38-15,8%
39-7,3
368,6
20—6,6
22-12,6%
6—9 mnd.
11-4,6%
17-3,2%
13-3,1%
10,3%
3-1,7%
9—12 mnd.
3-1,7%
8—1,5%
•1-1,0%
2—0,6%
3-1,7%
korter dan
1 mnd.
17-11,2%
fl fl
O
T3 u
a
2 S
•S
U O
k o
to
<0
X
O
00
fl
<N *0
-• a
f-H
D
O
O
L*
fl s
s
van „DE EOHO VAN HET ZUIDEN
Controle-duur
Waalwijk
Bergen op Zoom
Oss
Boxtel
Gemert
slechts
1 x geweest
17-11,2%
21—9,5
32—23,7%
11-13,7%
11-18,3%
11—5,0 c/
15-11,1%
1417,5%
10—16,7%
2—3 mnd.
21-13,8%
2913,2%
15-11,1%
20-25,0%
7-11,7%
36 mnd.
32—21,0%
39—17,7%
21—15,6%
11-13,7%
12—20,0%
69 mnd.
24—15,8%
53—24,1%
24-17,7%
9—11,3%
11—18,3
912 mnd.
41—27,0%
67—30,5%
28—20,7%
lo18,8^
9—15,0%
Borstvoed. Gem. voed. Kunstm. v. onbekend
Waalwijk 64—12,1% 19—12,5% 67—44,1% 2—1,3%
Bergen op
Zoom 90—12,3% 39—17,8% 79—35,9% 9—4,0%
Oss 45—33.3% 25—18,5% 56—41,5% 9—6,7%
Boxtel 19—23,7% 10—12,5% 44—55,1% 7—8,7%
Gemert 20—33,3% 6—10,0% 29—18,4% 5—8,3%
1923
1924 1925
8,1% 12,18% 7,66% 3,33% 5,51%
.8,9% 8,25% 5,58% 1,89% 4,82%
13,9% 1.3,49% 13,43% 10,52% 8,2
lOyVU/f, /O
14,6% 11,86% 11,36% 8,2 13,6
16,5% 18,01% 15,67% 10,35% 5,0
ROMAN VAN
REINHOLD ORTMANN.
37)
..Ik zal je meesteres myn antwoord wel la
ten brengen," aldus wendde Artois zich tot
het wachtende meisje. ..Zeg haar maar, dat
ik niet als vroeger naar helieven over mijn
tijd kan beschikkenin ieder geval zal ik
haar echter schrijven, indien ik soms tegen
mijn wil verhinderd zou zijn, nog hedenavond
te komen. En nu ga je langs de achtertrap
naar benedenwant ik wensch niet. dat
mijn vrouw iets van! je aanwezigheid hier te
weten komt
Voor de eerste maal sinds zij met de l>e-,
zorging van dergelijke opdrachten belast was
geworden, moest de kamenier thans zonder
de gebruikelijke fooi vertrekken en zij was
verstandig genoeg om voor deze opvallende
omstandigheid in haar dienstbodeusluwheid
een verklaring te geven.
..Hij schijnt niets meer met mijn mevrouw
te maken willen hebben," dacht zij, terwijl
z\j ontevreden de ongemakkelijke achter
trap afdaalde. „Hij wil haar kwijtraken.
"We weten wel, hoe dat zoo bij de mannen
gaat. Maar het zal hein niet gemakkelijk val
len. want mijn mevrouw is geen katje, om
zonder handschoenen aan te pakken."
Doctor Artois echter was ondertusschen
reeds voor zijn schrijftafel gaan zitten om
zijn antwoord aan Edith op te stellen. Het
bereidde hem grootere moeilijkheden dan
hem ooit in zijn leven door* een brief veroor
zaakt waren en tot driemaal toe moest hij 't
begonnen ontwerp verscheuren, eer hij kon
hesluiten toch maar het derde ontworpen
epistel aan haar te zenden.
„Zij zou bepaald waanzinnig moeten zijn,
als zjj zich ook daardoor niet liet overtuigen,
dacht hij, terwyi hy het geschrevene nog
maals over las. Een mondelinge toelichting
1919-'21. 1922
Waalwijk
Bcrg.op Zoom 8,9% 8
Oss
Boxtel
Gemert
FriischeHaaitabak
r.v
per ons
per ons
f) Beren baal lóbali
zou weliswaar nog meer uitwerking op haar
hebbenmaar ik heb niet den moed, juist
nu oog inoog tegenover deze duivelsclie
vrouw te staan."
Hij sloot den brief in een enveloppe en
stak liem bij zich, om hem in de eerst» de
beste brievenbus te werpen, die bij voorbij
kwam. Met opzet maakte hij een tamelijk
grooten omweg, toen bij, de richting naar de
fabriek insloeg een omweg, die hem voor
bij de woning van deurwaarder Leopard
moest brengen.
Terwyi bij den voorkant van liet huis
inspecteerde, bromde hij in zich zelf: „Het
raam is gesloten. Hij leeft dus nog steeds
en een week geleden al kon hij ieder oogen-
blik den laatsten adem uitblazenWie zou
ooit hebben kunnen vermoeden, dat er zulk
een taaie levenskracht stak in zoo'n mage-
ren vent!"
Hy wilde het buis voorbyioopenmaar j
daar vloog als een afgeschoten kanonskogel j
de kleine doctor Giersberg de deur uit. Iiy
bad Artois onmiddeliyk ontdekt en pakte
liem zonder meer met een krachtigen greep
bq den arm.
„Halt, zoo komt u niet van iny af! Ik bad
my wel voorgenomen u by onze eerste ont
moeting met; een plechtige omhelzing vergif
fenis af te smeeken voor al het onrecht, dat
ik u in de stilte myns harten tot op den
huidigen dag heb aangedaan, maar met bet
oog op de plaats waar wy ons bevinden,
zult u my waarschyniyk daarvan wel wil
len ontslaan. Het is waar, ik heb u tot op
beden niet byzonder mogen lijdenmaar ik
moet my wel in) u vergist hebben, want wat
u daar klaar hebt weten te spelen, gelukt
toch per slot van rekening alleen maar aan
een energiek man."
Zyn woorden, die by als een wervelwind
over Artois uitstortte, maakten ondanks hun
vriendeiyken inhoud nu niet bepaald een
aangenamen indruk op Artois en de opge
wekte stemming, waarin de kleine doctor
verkeerde, bezorgde liem een allesbehalve
prettig gevoel.
„U overschat myn verdienste, doctor," ant
woordde hy met een poging om zich op he
li oor ïyke wyze uit den vriendscbappelyken
greep van den arts vry te maken, „en ik zou
lieusch niet weten, waarom u my om ver
giffenis zou moeten vragen. Maar boe
gaat bet met onzen patiënt?"
„Het gaat veel beter met hem, dank zy den
hemel, zyn onverwoestbaar gestel en uw
kunstmatige kinine! Aan welke van de drie
hy zyn redding bet meest te danken zal
hebben, weet ik niet; maar ik denk, dat
uw aandeel daarin niet gering zal zyn. Kyk
eens, ik bad in 't geheel geen vertrouwen in
die prachtige ontdekking, niet alleen omdat
zy van u afkomstig was, maar ook om veler
lei andere redenen. Toen de roep over bet
nieuwe wondermiddel echter van alle kan
ten steeds luider werd en bet my niets meer
hielp, of ik al watten in myn ooren stopte,
toen enfin, toen bleef my wel niets an
ders over dan eveneens met den stroom mee
te zwemmen. Ik slikte zelf twee gram in
eens van het goedje en daar ik bemerkte,
dat het op mij geen invloed bad, gaf ik den
armen Duringhoffen gisteravond de eerste
voorzichtige dosis. Het kon hem niet veel
nadeel meer doen. want met al myn andere
middelen was ik uitgeput en in myn halve
wanhoop bad ik voor den Machtigere, waar
tegen ik te stryden had, reeds drie dagen
geleden de wapens neergelegd. Nu en wat
gebeurde er? De koorts daalde binnen een
uur met anderhalven graad, bet yjen hield
op en tot op dit oogenblik is nog geen sty-
ging van temperatuur ingetreden. Als u arts
was, zou u weteu, wat dat by een typlius-
patiënt beteekent. Ik wil niet beweren, dat
liy al gered is; maar ik heb nu toch weer
hoop en dat is waarachtig geen kleinig
heid, als men reeds in de meening verkeert
aan een sterfbed te staan."
„U bent dus van meening, dat Duringhof
fen het balen zal? Ah. dat dat is inder
daad zeer zeer verblydend nieuws."
„Anders niets? Hoor eens, beste vriend
de overgroote bescheidenheid geeft uw deel
neming een eenigszins zwakke uitdrukking.
Als hy er bovenop komt, verdient ge reeds
ter wille van dit eene geval een monument
van marmer."
Artois hoorde nauweiyks nog wat dd klei
ne doctor sprak. Voor zyn oogen vertoonde
zich een waas, zoodat meuschen en buizen
als in een chaos schenen ineen te vloeien
en in zyn ooren bruiste bet, alsof de golven
van den oceaan kwamen aanruiscben, om in
bet volgende oogenblik met donderend ge
weld over hem been te slaan.
Zy stonden juist J»y een straatkruising en
door een waanzinnige vrees bevangen, voor
de scherpe oogen van den kleinen doctor zyn
geheim niet'langer te kunnen verbergen, sta
melde de privaat-docent een paar onver
staanbare woorden, die als een verontschul
diging klonken en rende daarop weg, alsof
een troep achtervolgers liem op de hielen za
ten.
„Zyn succes begint hem al naar liet hoofd
te stygen," zeide doctor Giersberg tamelyk
luid by zichzelf, terwyi by hemt verwonderd
nakeek. „Waarachtig, ik geloof nog altyd
dat zyn ontdekking beter is dan hyzelf."
Siegmund Artois ging niet naar de fabriek
want bij zou niet in staat zyn geweest, thans
iemand onbevreesd in de oogen te zien. Uren
lang dwaalde by in de eenzaamste lanen van
bet uitgestrekte stadspark rond, totdat hy
volkomen liehainelyk uitgeput was. Toen
sleepte hy zich met zware, vermoeide schre
den iujiir buis terug.
&1Jn eerste waanzinnige opwinding was
tnans in zooverre geweken, dat hy in staat
was zyn toestand eenigszins duideiykev te
overzien. Tegelyk met zyn gezond verstand
kreeg hy ook zijn vastberadenheid terug, om
den sti-yd voor zyn bestaan en voor zy'n ge
luk tot 't bittere einde met ongebroken moed
te voeren.
„Het toeval is mij tot nu toe steeds trouw
gebleven", herhaalde hy telkens opnieuw by
zichzelf, „en bet zal my ook thans niet in
den steek laten. Duringhoffen zal niet leven
Er is thans nog slechts voor een van ons
beiden plaats op deze wereld en ik heb geen
lust voor dien ander vrywillig bet veld te
ruimen. Ik wil my niet tot een willoozen
speelbal van bet grillige noodlot laten maken,
maar omgekeerd wil ik het beheerschen en
bet in myn voordeel dwingen."
Het eerste wat Artois na zyn thuiskomst
deed, was een daad, die de voorzichtigheid
hem reeds lang bad moeten gebieden en voor
bet volvoeren waarvan slechts een zekere
onverklaarbare lafheid hem tot op dit
oogenblik bad terug doen deinzen. Iiy haalde
Valentin Duringhoffens manuscript uit de
diepte van zyn schryftafella te voorschyn,
waarin by bet bad opgeborgen en nadat by
bet nogmaals regel voor regel met het door
hem Vervaardigde afschrift bad vergeleken,
maakte bij zich gereed het; in de kachel een
prooi der vlammen te doen worden. Maar
men bad niet meer gestookt en onderin be
vonden zich slechts de koude overbiyfselen
van liet vuur in den vorm van een hoopje
slakken en wat doode asch.
Artois moest van een lucifer gebruik ma
ken om het manuscript aan te steken. Het
papier scheen van een byzorrdere hoedanig
heid te zyn, want bet brandde heel moeiiyk.
Eindeiyk echter kronkelde toch een gretig
lekkend vlammetje langs den rand van bet
eerste blad omboog en Artois kon het cahier
in de kachel werpen om het daar tot vol
ledige verbranding te laten overgaan.
Hy boog zicli voorover teneinde op dit
verbrandingsproces een waakzaam oogje te
houden, doch daar drong plotseling de klank
van een stem tot zyn ooren door, die hem
veel te goed bekend was, om niet door een
plotselingen schrik te worden aangegrepen
en voor een oogenblik al bet andere te ver
geten. Buiten bezinning snelde hy naar de
deur, schoof den grendel terug waarmee by
baar gesloten bad en stond op den drempel.
Wat hy gehoord meende te hebben, was
geen dwaling van zyn opgewonden geest ge
weest. Op nauwelijks tweo pas afstand stond
Edith Wallroth voor hem, doodsbleek en met
diep in hun kassen liggende, vlammende
oogen.
„Ik moet hem sprekenbad zy juist het
ontstelde en radelooze dienstmeisje toege
snauwd om daarna, nu zy hem in het oog
kreeg, zonder verder op de aanwezigheid van
bet meisje acht te slaan, ontstuimig op hem
toe te snellen.
„Daar ik je nog op de fabriek, noch op een
andere plaats kon vinden, moest ik wel hier
heen komen", hygde zy met opgewonden en
becsch klinkende stem. „Laten wy in je ka
mer gaan, want ik moet met je praten."
Artois had er een oogenblik aan gedacht
haar den toegang te weigeren, maar by ge
voelde zich tegenover haar dreigende blik
ken zoo onmachtig, dat hy baar willoos langs
zich de kamer liet binnengaan. Met gebogen
hoofd volgde' hy haar.
(Wordt vervolgd.)
