w. w. w,
ëqod Tieten.
Winkelweeknummers
van dit blad, die onder re
dactie staan van het Comité
»ers en Reclame van het
Winkelweek Comité.
No 62.
WOENSDAG 10 AUGUSTUS 1927
50e Jaargang.
TWEEDE BLAD.
Elk Winkelier of zakenman
plaatse natuurliik zijne ad
vertentie in de
Geef uw advertentie tijdig
op om U een goede plaats te
verzekeren.
1197,30
24G.12
3963,76
40,—
75.—
Het eerste
a.s Zaterdag.
nummer komt
42156,24
18G8,
44024,24
ALL
van de
fijnste
E DRUKWERKEN
meest gewone tot de
speciaal ook GROOTE
OPLAGEN EN BOEKWERKEN.
Schitterende
reclame vloei cartons
Algemeen
Advertentie Bureau
Abonnementen op alle
bladen.
Boekwerken op elk
gebied.
Kant' or-. School- en
Studieboeken
Pakpapier aan rollen,
vellen en
ir wikkelpapier.
De Echo van het Zuiden.
Gasfabriek Waalwijk.
In ons vorig nummer hebben we reeds
een uittreksel gegeven uit liet Rapport der
Gascominissie aan B. en W. ter zake de
aanhangige plannen tot verbetering der
gasfabriek. Het volgt hier thans in extenso:
Reeds in den loop van 1926 bracht de Di
recteur der gasfabriek onder onze aandacht
dat de gasovens de normale leeftijdsgrens
hadden overschreden en dan ook teekenen
van verval begonnen te geven. Herhaalde
malen werd de koinende noodzakelijkheid
van het nemen van maatregelen terloops
besproken, totdat de staat van liet ovenhlok
zoo ongunstig werd, dat den Directeur op
dracht werd gegeven plannen tot het bou
wen van een nieuwe ovenbatterij voor te
bereiden.
In het begin van April bereikten ons
diens voorloopige plannen, vergezeld van
zijn beschouwingen, en vormden deze do ba
sis voor herhaalde breedvoerige gedachten-
wisseling: Hetgeen vervat i9 in het hierbij
gaande rapport van den Directeur, is ten
deele het resultaat van die gedaclitenwis-
seling.
Het spreekt vanzelf, dat "belangrijke
plannen als U thans worden aangeboden,
in onze Commissie eerst van lieverlede tot
rijpheid zijn gekomen, temeer omdat de
groote verantwoordelijkheid werd gevoeld,
die de Commissie met haar advies op zich
20. Verlichting fahrlek, water,
- electriciteit
21. Machinekamerbehoeften
22. Fabricageloonen
23. Emballage
24. Huur terrein kolenloods aan
de Haven
Bruto productiekosten 66057,38
25. In mindering komt netto op
brengst by producten 18991.34
Netto productiekosten
Geproduceerd gas 867289 M3.
•gas 802976 M3, kostprijs
Het enkele feit dat de bestaande oven-
batterfl reeds bytia drie jaren de normale
leeftydsgrens had overschreden was op zich
zelf reeds een duidelyke aamvyzing, dat liet
tyd9tip voor het bouwen van nieuwe ovens
naderde. De feiteiyke toestand, zooals die
nader is beschreven in het rapport van den
Directeur, bevestigde daarenboven dat de
ovens inderdaad versleten waren en dat
met het verder uitstellen van het treffen
van maatregelen voor een spoedige voor
ziening, het gevaar voor ernstige storingen
in de gasproductie steeds toenam. Deze
voorziening zou kunnen bestaan ofwelin
het zoo spoedig mogeiyk bouwen van nieu
we ovens, ofwel in het betrekken van gas
van een nabij gelegen grootere fabriek. Om
beide mogeiykheden te kunnen beoordeelen,
adviseerden wy U, de Gemeente Tilburg te
vragen of deze bereid zou zyn de voor onze
gemeente benoodigde hoeveelheid gas te
leveren en zoo ja, welke conditiën daarbij
zouden worden gesteld. Tegeiyk werden
door ons, ter voorkoming van vertraging,
in studie genomen plannen tot het bouwen
van nieuwe ovens en tot geheele, eventueel
gedeelteiyke vernieuwing der fabriek.
Hét verzoek aan de gemeente Tilburg
werd gedaan l>y Uw schryven van 24 De
cember 1926 No. 1810echter kwam het
antwoord daarop eerst 18 Juli 1927 binnen.
Behoudens nadere bedingen blykt de ge
meente Tilburg bereid te zyn gas te leve
ren tegen een prys van 5} cent per M3 in
de houders op ons terrein met een minimum
afname van 900.000 M3 per jaar, hetgeen
boven dit kwantum in hetzelfde jaar wordt
afgenomen te berekenen tegen 4 cent per
M3; zou ook de gemeente Loou-op-Zand
tegelyk het gas van Tilburg betrekken, dan
zou de prys van 5$ cent voor de eerste
900.000 M3 worden teruggebracht tot 5 ct.
per M3.
Alvorens deze aanbieding te toetsen aan
de resultaten die met een moderne ovenin-
stallatie zouden zyn te bereiken, meenen
wij goed te doen, deze te vergeleken met
den fabricage-kostprys van het gas in ons
tegenwoordig bedrijf. Wy hebben daarom
een fabricage-k^stpi-ys opgesteld, waarby
wy uitgingen van de volgende stelling
De bedragen waarmede de uitgaven voor
ons tegenWoordig bedryf by aankoop van
het gas zouden kunnen worden verminderd,
zyn onze fabricagekosten wat overbiyft zyn
distributiekosten. In het algemeen is deze
opstelling voor een fabricage-kostprys wel
licht niet geheel juist, doch om een zuivere
vergelyking met de aanbieding der gemeen
te Tilburg te kunnen maken, ljjkt zy ons
de eenige bruikbare. Het zou, meenen wy,
om een voorbeeld te noemen, in dit byzon-
dere geval een fout zyn, om, zooals gebrui-
keiyk, een zeker deel van de Directie- en
Administratiekosten te brengen ten laste
van de fabricagerekening, omdat men de
zekerheid heeft dat die kosten, ook al zou
het gas worden aangekocht inplaats van
gefabriceerd' gelyk zouden blyven. In ons ge
val moeten wy aannemen, dat, althans voor
beide genoemde posten, deze uitgaven niet
zullen verminderen. Op deze basis kwamen
wy tot de volgende opstelling:
Fabricage-kostprysberekening van liet
Gas, naar de gegevens van de exploita
tie-uitgaven 1926, uitsluitend in verge
lyking met een aanbieding voor de le
vering v.an gas door de gemeente Tilburg.
Algemeene Kosten.
1. Salarissen 890.
2. Bureaubehoeften en druk
werk 120.
3. Assurantie 60.50
4. Grondbelasting enz. 131.21
5. Sociale wetgeving 2007,37
6. Telefoon 45.
7. Algemeene kosten (bezems,
zeep, kaarsen, diversen) 250.
8. Zegels 50-
9. Kindertoeslag 219,60
Rente.
10. Rente geldleeningen 2085.
11. Rente in rekening-courant 885,96
Afscbryvingen.
12. Afschry vingen 4788,27
Productiekosten.
13. Steenkolen 32759,77
14. Onderhoud gereedschappen 177,
15. Onderhoud ovens 5237,31
16. Onderhoud stokery-gebouwen 570.
17. Onderhoud machines 604.83
18. Stookloonen 9410.36
.19. Hulpstoffen 243,02
47066,04
kostprys
5,42 cent.
Afgeleverd
5,86 cent.
Toelichting op de kostprijsberekening.
1. Aangenomen is, dat de kosten van
Directie en Administratie ook by een dis-
tributiebedryf gelyk zullen blyven met die
van thans, behoudens vermindering met
het salaris van den magazynmeester, die
tegelyk dienst doet als fabrieksbaas
2. Aan de hand van de factuurs zyn
deze kosten verdeeld over fabricage en
distributie.
3. Een bedrag van 121.000.ft 0,50
per mille.
4. Betreft een evenredig deel in ale
grondlasten voor fabrieksgebouwen en ter
rein.
5. Dit bedrag wordt gevormd door 15
van de loonen van het fabriekspersoneel
als volgt: 1 stoker ft 24 per week, il
26,64. 1 :1 28 en 3 ft 29, 1 plaatswer
ker ft 23, 1 fitter-smid jaar) 795,60
en de bezoldiging van den magazynmeester
ad 890,totaal 12950,88.
6. Betreft een evenredig deel, ten laste
der fabricage.
7. Zyn artikelen, welke speciaal voor
het stokersbedryf en de fabricage noodig
waren.
8. Is aan te nemen als aangewend voor
zaken, betreffende de fabricage.
9. Kindertoeslag is berekend voor het
zelfde personeel als sub 5 opgenoemd.
10. Deze post is, afgerond als volgt sa
mengesteld
Ovens 5700,
Toestellen f 12000,
Kolenloods, teerputten 3600,
Kolenloods aan de haven 1400,
Gereedschappen 1500.
Stokery-machinegebouw 17500,
802976 X
35600 X
zoodat de keuze moet worden beheersclit
door het antwoord op de vraag, welk sys
teem by een aanpassen aan de jaarafname
door de aangeslotenen aan onze fabriek het
hoogste rendement geeft. Om het nntwoord
op deze vraag te kunnen geven, dienen tal
van factoren, die op het rendement van in-
Vloed zyn, te worden beoordeeld. De jaar
statistieken van de gasfabrieken in de ver
schillende gemeenten, zooals deze worden
gepubliceerd in het vaktydsclirift „Het
Gas", mogen, hoewel deze zeer nuttige ge
gevens verschaffen, toch niet als uitgangs
punt dienen, omdat de daarin gegeven cy-
fers moeten worden bezien in het licht van
plaatselyke omstandigheden en toestanden
in het bedryf zelf.
De jaarproductie bedroeg in 1926 867289
M3, de grootste etmaalaflevering 3298 M3,
de kleinste 1651 M3.
De Commissie achtte het, om de volle
verantwoordeiykheid te kunnen aanvaar
den voor een uit te brengen advies voor de
verbouwing onzer gasfabriek, ook noodza-
kelyk zich persooniyk op de hoogte te stel
len van de werkwijze van de kamerovens
om door persooniyk contact met de ver-
0,0525
0,0525
De kostprys van het verkocht gas zou
dan bedragen 44024.24 802976 is
cent, terwyl de eigen fabricagekosten naar
den toestand 1927 zouden bedragen 4M
cent, makende een verschil van 0,(9 cent
per M3. wyi hebben dan nog buiten beschou
wing gelaten de verplichting om minimum
900.000 M3 af te nemen, terwyl met inbe
grip van verlies en* eigen gebruik slechts
838.5S2 M3 afgeleverd wordt.
Dit aanmerkeiyke verschil maakt de aan
bieding van Tilburg op zich zelf reeds on-
aannemeiyk. Wanneer de gemeente Loon-
op-Zand hare fabriek te Kaatsheuvel stil
zou leggen om al haar gas, ook voor het
dorp Loon-op-Zand te betrekken van in
burg, zou de gemeente^ Tilburg haar gas
schillende bedryfsdirecteuren zich een oor
deel te kunnen vormen omtrent den invloed,
die de diverse factoren in het fabricage
proces op het bedryfsresultaat uitoefenen
Omdat de Commissie voorop stelde dat de
keuze van het ovensysteem kon beperkt
blyven tot het kameroven. en het klein-
kanierovensysteem, is een bezoek gebracht
aan fabrieken die met «het eene of het an
dere ovensysteem' werken en die eene jaar
productie hebben, welke zoo dicht mogeiyk
die van onze fabriek naby komt.
Het resultaat van deze bezoeken is neer
gelegd in ons vertrouweiyk rapport dat U
den 24 Mei werd toegezonden, wy handha
ven ten volle de aan het einde daarvan op
genomen conclusie, n.l. dat, wanneer tot
vernieuwing der stokery wordt besloten,
niet meer kan gedacht worden aan retort-
ovens, en dat by de keuze tussehen klein-
kamerovens (horizontale kamers) en kanier-
ovens met verticale kamers, de voorkeur
is te geven aan de laatste soort én om het
kan zyn; niettemin verwachten wy een hoo-
ger rendement dan 40 M3. wy hebben waar
genomen dat ook aan andere fabrieken, die
door ons worden bezocht, onder dezelfde
omstandigheden zelfs 47 M3 werd bereikt.
By post 31 is eenige wyziging gebracht
in de afschryvings-percentage... Deze zyn
op het oogenblik naar ons voorkomt onnoo-
dig hoog, wat de praktyk aan onze fabriek
reeds heeft aangetoond. Zoo worden b.v.
nieters afgeschreven in 12} jaar, terwyi op
het ooge«blik nog gewone meters in ge
bruik zyn van 1860 en muntmeters van
1904? Deze meters zyn zeker eens of meer
malen gerepareerd, doch de kosten daar
van komen onder het gewone onderhoud.
Muntmeterleidingen worden afgeschreven
in 14 jaar, terwyl de leidingen die 23 ja
ren geleden gelegd zyn nog in goeden staat
verkeeren.
De gebruikswaarde van verschillende
objecten overtreft dan ook de boekwaarde
veel meer dan noodig is. Bestendiging van
dezen toestand komt ons niet gewenscht
voor. De afsc-hryvingspereentages, zooals
zy thans worden voorgesteld, achten wy al
leszins in overeenstemming met een goed
beleid. Wy hebben het daarom ook beter
41700,—
ft 5
11. Ten laste van de fabricage is ge
bracht een aandeel in de rente, evenredig
aan het totaal bedrag der op 31 December
aanwezige wisselendè activa, voor zoover
die betrekking hebben op de fabricage.
12. De afscliryving is berekend naar
evenredigheid van de waarden, sub 10 aan
gegeven.
13. 15, 17, 18, 19, 20, 21, 22 en 24 zyn
overgenomen van de jvostpi-y sberekening
verslag 1926.
14. Aan de hand van de factuurs zyn
deze kosten verdeeld over fabricage en dis
tributie.
16. Na aftrek der kosten voor Direc
teurswoning, woningen achter de fabriek en
kantoren, komt dit bedrag ten laste van de
fabrieksgebouwen.
23. Is veilig geschat.
25. Is overgenomen van de kostprijsbe
rekening verslag 1926.
Blijkens liet Verslag 1926 werden in dat
jaar verwerkt 2234.33 ton gaskolen. Deze
hebben gekost 32759,77 of per ton 14,66.
De tegenwoordige contractprys der kolen
bedraagt 13,77 per ton. Naar dezen prys
berekend zouden de kolenkosten in 1926
minder hebben bedragen 2234,33 x 14.66
13.77) 198S.55.
In den onderhoudspost van de oven9 is
1400 begrepen van uitgaven in vorige
jaren gedaan, de werkelyke onderhouds
kosten bedroegen in 1926 dus feitelyk
1400 minder.
De prys der cokes bedroeg de eerste 3
kwartalen van 1926 0.50 daarna 0.60 en
later 0.80 per H.L. Wanneer de in 1926
geproduceerde cokes waren berekend naar
0.80, zooals thans de geldende prys is,
zouden de nevenproducten ruim 6000
meer hebben opgebracht.
Om de vergelyking met de Tilburgsclie
offerte zuiver te stellen, zou men de beide
bovengenoemde posten, samen 1988,55 -f-
1400 3388,55 van de totale productie
kosten moeten aftrekken, terwyl de op
brengst bijproducten 6000 hooger zou
moeten worden. Wy moeten immers aan
nemen dat Tilburg zijn offerte baseert op
de thans geldende kolen- en cokesprijzen °n
niet op die van 1926. De productiekosten
zouden dan bedragen hebben 66057,38
3388,55 62668,83; de opbrengst by-
producten 1S991.34 6000
24991,34; de netto productiekosten du9
62668,83 24991,34 is 37677,49; de
kostprys van het geproduceerd gas
37677,49 867289 4,34 cent, en van
het afgeleverd gas 37677,49 802976
4,69 cent.
De Gemeente Tilburg biedt het gas aan
tegen 5,25 cent per M3. Om 802976 M3 te
kunnen afleveren moet méér worden aan
gekocht: le het verlies ad ruim 2} 2e
het verbruik voor terreinverlichting enz.,
3e verwarming der kantoren, 4e het ver
bruik voor de Directeurswoning, waarvoor
in totaal is te rekenen op de volgende hoe
veelheden
le. ruim 2} van 802976 M3
is afgerond 21.000 M3.
2e. terreinverlichting enz. 10.057 M3,
(verslag 1926).
3e. verwarming kantoren 3.349 M3,
(verslag 1926).
4e. directeurswoning 1,200 M3,
(verslag 1926).
Totaal 35.606 M3.
De inkoopkosten bedragen dus voor ver
kocht gas; -
overgelegde exploitatiebegrooting
A biykt, dat de exploitatieuitkomsten voor
een nieuw bedryf belöngryk beter zullen
zyn, dan voor 1927 is geraamd, zoodat ver
geleken met eerstbedoelde begrooting de
aanbieding der gemeente Tilburg nog on
gunstiger wordt, wy komen hierop by de
bespreking van de begrooting voor plan A
nog even terug.
Overigens is naar onze meening een vei-
bintenis voor ^25 jaren op zichzelf reeds
een ernstig bezwaar. Men weet niet lioe
techniek en wetenschap zich op liet terrein
van verlichting en verwarming zullen ont
wikkelen. Gedwongen te zyn gedurende
een zoo lang tydvak onder alle omstandig
heden tenminste 900.000 M3 gas af te ne
men. achten wy een zeer bezwarende con
ditie. By de handhaving van een eigen be-
(li-yf blijft men ten minste, als men het zoo
noemen mag, baas in eigen huis. Een af
name van 900.000 M3 bedraagt ongeveer
50 000 M3 meer dan tie tegenwoordige be
hoefte, zoodat de hiervoor berekende in
koopkosten feitelyk met 50000 X 5} cent
of 2625 zouden moeten worden verhoogd.
De prysberekeniiïg is gebaseerd op een ko
len- en cokesclausuh Wij zullen hierop
niet verder ingaan, orrtuat wy meenen aan
getoond te hebben dat de grondprys in de
aanbieding op zichzelf een onoverkomenlyu
bezwaar oplevert. Alleen willen wy hier
omtrent nog opmerken dat de offerte is ge
baseerd op een kolenpi-ys van 10.—.
Blykbaar .wordt dus een goedkoope ko-
lensoort verwerkt. Mocht te eeniger tijd
worden overgegaan tot het verwerken van
een betere, duurdere soort met een hoogere
gasopbrengst, dan zou zonder meer voor
ons de gaspi-ys aanmerkeiyk kunnen sty-
gen, omdat, wy van de hoogere gasopbrengst
geen voordeel zouden kunnen trekken.
Wy hebben dan ook gemeend de oplos
sing te moeten zoeken in het aanbrengen
van vernieuwingen en verbeteringen in ons
eigen fabrieksbedryf. Wy deelen het ge
voelen van den Directeur, dat zoo spoedig
mogeiyk en in elk geval nog dit jaar een
begin moet worden gemaakt met het bouwen
van een nieuwe stokery. De nieuwe stokery
kan echter een onderdeel zyn van drie ver
schillende plannen, n.l.
PLAN A: Het bouwen van een geheel
nieuwe fabriek op het bestaande terrein;
PLAN BHet bouwen van nieuwe ovens
met handhaving van het te restaureeren
gebouw en de toestellen voor natte en droge
zuivering, eveneens op het bestaande ter
rein, en
PLAN C: Het bouwen van een geheel
nieuwe fabriek op een terrein by de haven.
Het voornaamste element in elk der drie
plannen vormen de ovens, wy hebben ons
op de hoogte gesteld van de vorderingen,
die ook de gastechniek in de laatste jaren
heeft gemaakt en het is ons daarby geble
ken dat de retortovens, en zeker in den
vorm als zy tot heden in onze fabriek in
gebruik zyn, het veld hebben moeten rui
men voor kamerovens, die niet alleen een
gunstig rendement geven, doch ook door een
uiterst eenvoudige bediening^ geringe on
derhoudskosten en andere technische voor-
deelen, nader omschreven in het rapport,
vele voordeelen bieden boven onze retort
ovens.
By het uitbrengen van een advies geste.d
voor de keuze van een ovensysteem, werd
door onze commissie behoefte gevoeld aan
een persoonlyke kennismaking met de ka
merovens en met de daarmede elders ver
kregen resultaten.
Kamerovens werden aanvankelyk alleen
toegepast voor grootere bedryven. In de
laatste jaren zyn echter ook ovens gebouwd,
die wat toegepaste beginselen betreft, over
eenkomen met de grootere kamerovens,
doch door den stand der kamers en gerin
gere di9tillatieruimte niet onbelangryk
daarvan afwyken en onder den naam van
„klein-kamerovens" in eenige gemeenten
met kleinere fabrieken in bedryf zyn ge
steld.
De gewone kameroven eisclit weliswaar
voor bediening een minimum van arbeid,
doch de kamers (distillatieruimte) zyn,
vergeleken met de retorten in onze be
staande ovens, veel grooter, zoodat, om de
groote productie-eenheid van elke kamer
tot zyn recht te kunnen doen komen, ook
op een evenredig groote gasafname moet
kunnen worden gerekend. De klein-kamer-
oven laat'een kamerinlioud toe, die niet in
die mate afwykt van die onzer retorten
doch in bediening wel meer arbeid vraagt
dan de gewone kameroven.
Wat het rendement betreft, wyken beide
vormen niet zoo heel veel van elkander af
door onze commissie de voorkeur gegeven
aan Plan A. By vergelyking van dit plan
met plan C, springt onmiddellyk in het
oog, dat de kosten van uitvoering van dit
laatste plan aanmerkeiyk hooger zyn dan
van plan A, zonder dat deze kosten worden
gecompenseerd door gunstiger rendement.
De besparing op transportkosten biykt in
verre niet toereikend te zyn om de lasten
als gevolg van hoogere stichtingskosten te
dekken. Toegegeven, moet worden, dat men
een gasfabriek bij voorkeur niet zal bou
wen in het centrum der gemeente. Nu het
terrein eenmaal aanwezig is, met daarop
gebouwd de gashouders, teer- en ammoniak-
waterputten, Directeurswoning met kan
toor en twee opzichterswoningen, wordt
het geval wel heel anders. De omstandig
heid daarenboven dat de bedryven voor
gas, water en electriciteit zyn vereenigd,
maken het gewenscht dat de distributie
van personeel, materiaal, producten enz.,
uit een thans voor liet publiek gunstig ge
legen centrum plaats vindt.
Het voor de omgeving liinderiyke dat de
bestaande fabriek met zich brengt, zal by
uitvoering van plan A zeker aanmerkeiyk
verminderen. De ovens en het zuiverliuis
worden meer oosteiyk gebouwd. Vooral
voor het zuiverliuis, dat uiteraard niet reu
keloos is, zal de afstand, gemeten vanaf
de Stationsstraat, belangryk grooter wor
den. Feitelyk is het de regeneratie van de
ijzeraarde voor de zuiverkisten, die thans
plaats vindt in het zuiverliuis, grenzende
onmiddellyk aan de straat, die voor de om
wonenden een minder aangename lucht
verspreidt. In dezen toestand zal dan ech
ter door de verpaatsing een groote verbe
tering worden gebracht, terwyi tegeiyker-
tyd door een meer doelmatige opstelling der
toestellen een aanmerkeiyk betere outilago
van het nieuwe zuiverliuis wordt verkre
gen.
Ofschoon voor Plan B de kosten belang
ryk minder zullen bedragen, een omstan
digheid die het plan wel aantrekkeiyk
maakt, meenen wy toch daaraan niet (le
voorkeur te moeten geven.
By het bezoek dat op 30 Mei j.l. door de
leden van den Raad aan de fabriek is ge
bracht, hebben ook deze zich ervan kunnen
overtuigen, dat de toestand in machineka
mer, zuiverliuis, werkplaats en schaftlokaal,
bepaald zeer slecht is en bestendiging daar
van moeilyk kan worden overwogen. Naar
ons oordeel moeten deze ondoelmatig inge
richte lokaliteiten, die slecht zyn verlicht
en er zeer onooglijk uitzien, nadeelig wer
ken op een nauwkeurig onderhoud. Wan
neer daarentegen, zooals wy ook elders za
gen, de apparaten zyn opgesteld in ruime,
goed verlichte en geventileerde vertrekken,
zal niet alleen het onderhoud veel gemak-
keiyker zyn. doch wordt ook ordelijkheid
en zindelykheid in de hand gewerkt, wat
niet onder cyfers te brengen besparing op
omlerh oudsuitga ven zal meebrengen.
Het ontbreken van reservetoestellen en
reserveleidingen achten wy eveneens een
ernstig bezwaar, dat thans met minder kos
ten zal zyn te ondervangen dan door later
aan te brengen wyzigingen. Het thans be
staande gebouw voor de toestellen zou geen
ruimte bieden om alle apparaten na com
pleteering tot dubbelstjellen voor reserve,
doelmatig op te stellen, zoodat by uitvoe
ring van plan B geen verbetering wordt
verkregen ten aanzien van de bedryfszeker-
lieid.
In de aan het rapport toegevoegde ont-
werp-exploitatiebegrooting voor plan A ko
men de resultaten van een moderne gas-
oven tot uitdrukking. Voor de overzichte
lykheid zyn naast de ramingen de eorres-
pondeerende cyfers geplaatst un
geoordeeld de afschrijvingsrekening, voor
zooveel betreft gebouwen en toestellen, op
nieuw op te zetten. Voor de gebouwen is*
de afschryvingsrekening als volgt opgesteld:
GEBOUWEN (zie blz. 8 van het rapport)
Directeurswoning en kantoor 10.000,
Twee woningen voor beambten
der fabriek 12.000,
Fabrieksterrein 17.509,
Stichting nieuwe gebouwen 42.549,22
82.058,22
MACHINES EN TOESTELLEN.
Boekwaarde op 1 Jan. 1928 11.464.41}
Vernieuwing en uitbreiding 55.000,
66.464.41}
Machines en toestellen worden tot heden
in 16} jaar afgeschreven. De installatie
van het machinegebouw dateert van 1907.
De meeste van de thans nog aanwezige
toestellen zyn dus geheel afgeschreven en
is ook hier de afschryvingsrekening al te
veel aan den veiligen kant gehouden. De
aanwezige toestellen kunnen op een enkele
uitzondering na weer gebruikt worden. Nu
zy opnieuw worden opgesteld na grondig te
zyn gereinigd en opgeschilderd, zyn zy nog
jaren bruikbaar. Wij meenen dat voor de
nieuwe opstelling van deze afschryvings
rekening voor de aanwezige toestellen de
boekwaarde op 1 Januari 1928 veilig kan
worden aangehoudenhet meerendeel is
immers geheel afgeschreven, terwyi op
nieuw wordt afgeschreven op de kosten, die
een gevolg zyn van het opnieuw opstellen.
De begrooting toont aan dat bij uitvoe
ring van plan A is, te rekenen op een winst
van 13303.72}. Wy vestigen er evenwel
de aandacht op, dat alleen door verlaging
de be
dryf srekening 1926 en van de hedryfsbe-
grooting 1927. Met hetzelfde -doel is voor
de raming zooveel mogelyk dezelfde basis
aangehouden als gebezigd voor de begroo
ting 1927. Ernkele posten daarvan wensclien
wy nog even te bespreken
Een raming by post 12 van een gasop
brengst van 40 M3 is zeer aan den veiligen
leant. In de aanbiedingen voor liet bouwen
van een nieuwe oveninstallatie die wy reeds
ontvingen, varieeren de gegarandeerde pro-
ductiecyfers voor goede gaskool en voor
gas van 4200 tot 4300 calorieën, van 48 tot
57 M3. By deze cybers is gerekend op de
toevoeging van een zekere hoeveelheid wa
terjas, Dit watergas wordt verkregen door
op het einde van het distillatieproces stoom
in de kamers te brengen. Wy hebben aan
genomen dat deze garantiecyfers worden
bereikt by volle belasting der ovens, wat
zeker niet het geheele jaar door het g°val
van de afschx-yvlngs-percentages, vergele
ken met de begrooting van 1927, een voor-
(leelig verschil wordt verkregen van ruim
4500,zoodat de winst die enkel het
nieuwe bedryf oplevert, zou bedragen
13303,72} 4500 8803,72}.
Uitvoering van Plan A zou meebrengen
een vermindering van stokers- en plaats-
personeel, zoodat een gedeelte van dat per
soneel zou moeten worden ontslagen. Voor
zooveel betreft het ontslag van vast aan-
gestelden zal wellicht een wachtgeldrege
ling zyn te overwegen, wy hebben nage
gaan dat het ontslag aldus kan worden ge
regeld. dat door overplaatsing in een ande
ren diensttak en door pensionneering ten
slotte slechts twee vast aangestelden even
tueel in aanmerking zouden komen voor
wachtgeld. Wy hebben gemeend dat het
niet op onzen weg ligt een voorstel te doen
omtrent (1e regeling van het wachtgeld en
is daarom in (1e exploitatiebegrooting geen
rekening gehouden met de lasten, die even
tueel uit een wachtgeldregeling voor het
bedryf zullen voortvloeien.
Resumeerende, staan, voor de toekomstige
voorziening in de gaslevering (1e volgende
mogelykheden open:
le. het bouwen van een geheel nieuwe
fabriek op het bestaande terrein; de be
staande machines en toestellen worden ge
demonteerd en. na grondig te zyn nagezien,
opnieuw opgesteld en aangevuld tot (lub-
belstellen voor reserve, plan A, raming
157.774,22.
2e. het bouwen van een nieuwe stokery
op het bestaande terrein, herstellingswer
ken aan bestaande gebouwen en eenige aan
vulling van de toestellen, plan B, raming
113.000,—.
3e. het bouwen van een geheel nieuwe
fabriek aan de Haven, waarin bestaando
maehibes en toestellen worden overge
bracht en aangevuld tot dubbelstellen voor
reserve, plan C, raming 236.261.
4e. aankoop van gas van de fabriek te
Tilburg.
Wordt ons gevoelen gedeeld, dat eigen
fabricage van gas de voorkeur verdient,
dan blyft (1e keus, tussclien de plannen 1
3. Daarvan is plan B het goedkoopste, dan
