iüMIU HEI lUIÜtH.
Stijve Nek
lüoosterbahem
c.
Niet omkijken!
No. 79. Zaterdag 8 Oct. 1927. 50e Jrg.
TWEEDE BLAD.
KUNST EN LETTEREN.
nDE PELGRIM'.
Religieuze Kunst in Vlaanderen.
IV.
Albert Servaes.
Als zoovelen heeft ook Servaes aan
zich bewaarheid gezien de woorden
van Emerson „Miskenning is veiliger
dan lof."
Zeker, het is pijnlijk niet te worden
begrepen, doch de waardeering komt
ten sioite toch en de miskende leert
zich te verheffen boven elke valsche
beoordeeling.
't Valt werkelijk niet te ontkennen
d'r is ook geen reden toe en de
artist Servaes is er ons niet te min
der om dat Servaes zijn huidige
plaats in de Vlaamsche schilderkunst,
en daar buiten te danken heeft aan
de katholieke jongeren in Vlaanderen.
Neen, geheel juist is dit, geloof ik toch
niet. Als ik me wel herinner dan vond
Servaes wel 't eerst in Brabant waar
deering, nu eenige jaren geleden.
Voor de Vlamingen moet dit wel een
prikkel zijn geweest om wat meer
aandacht te schenken aan 't geen Ser
vaes openbaarde.
Waar een ziel spreekt hebben we
eerbiedig te luisteren ook al is deze
vierkant tegen ons gekant. Zoo ook j
met 't weik van Servaes. Niemand
klapt op het eerste gezicht voor deze
kunstuiting spontaan in z'n handen.
Toen ik daar in 't stille zaaltje van
Servaes zat hier hangt een sugge-
reerende sfeer 1 en me in aanschou
wing van zijn kunstwerk verloor,
dacht ik onwillekeurig aan de opmer
king die m'n leeraar eens maakte bij
'n Boutens-studie: wJe moet de verzen
van Boutens leeren lezen." Met een
kleine variatie hierop kan ik even
goed zeggen: „je moet 'n schilderij
van Servaes leeren zien". En, ik erken
't grif, dat is niet gemakkelijk. Hier
is bij de diepte van schouwing abso
luut noodzakelijk wil men de
schoonheid van een Scheppingswerk
op zich laten inwerken dat ons
innerlijk „zijn" geheel passief is en in
den zelfden gemoedstoestand vervalt
als de schilder gedurende het schep
pingsproces. Ik wil hiermee geenszins
zeggen, dat dit een algemeen zielkun-
dig evangelie is met betrekking tot
het hergenieten van kunstgenot; 't ge
val Servaes staat geheel op zich zelf.
't Verschijnsel doet zich hier n 1.
voor, dat Servaes de omhulde diepte
van z'n zielsgebeuren achter een
sluier openbaart; hij is niet op den
man af onthullend.
Van den waarlijk goed-willenden
kunstgenieter vraagt de kunst van
Servaes een groote gevoels-verbeel
ding, een zich kunnen en willen irn
leven tot een andere gedachtenwereld
en een zich sluiten voor de begrip
pen die omtrent haar (de kunst van
S. n.l.) in oinloop zijn.
Zooals ik reeds zeide brengt de
uiterlijke verschijningsvorm van dit
werk nogal bezwaar mee om terstond
tot het wezen ervan door te dringen.
Naar mijn oordeel ziet Servaes God
en de verlossing door een groote
grauwe wolk. Een enkele maal slechts
schiet er een felle bliksemstraal door
het donker, 't Effect is dan onver
wacht en boeiend: een schichtige
spokerige verlichting van een be
paald motief, wegvloeiend weer in
somber en donker contour.
Wanneer men 't werk van Servaes
heeft leeren waardeeren, dan kan men
soms betreuren dat de vormbeheer-
sching niet wat machtiger is en de
teekening veerkrachtiger en bewuster.
(Ik spreek hier natuurlijk alleen
over 't tentoongestelde deze opmer
king. omdat mij ook buitengewoon
sterke teekeningen van Servaes bekend
zijn
Zijn Kruisweg b.v. is als een ver
droomde (kleuren) visie. Natuur en
menschen wijken hier terug tot in een
halfbewustzijn en groeien niet naar
vormen in 't licht van dagelijksche
dingen, 't Gevoel heeft zich bij Ser
vaes losgerukt van bepaalde vormen
der buitenwereld en 't blijft zweven
op den drempel van bewust- en on
derbewustzijn.
Wat we bij Servaes vooral kunnen
en moeten waardeeren dat is de
groote angstvalligheid waarmee hij elk
intellectueel element uit zijn werk
weet te weren. Zijn figuren doen soms
denken aan de oudste beelden in de
domkerk van Köln; expressie en
vorm van zijn Christuskop toonen een
groote overeenkomst met de „Gero
Krucifix" in den ouden dom.
Dit doet aan de waarde van zijn
Kunstwerken natuurlijk geen afbreuk.
De Hollandsche Salon.
Het genootschap van R K. Kunste
naars den Haag heeft op deze Pel
grimtentoonstelling een extra Salon.
We treffen er aan beeldhouwwerk
van P. Biesot en W. v. d. Winkel;
bouwwerk van: Han Groenewegen,
M. P. J. H. Klijnen, B. Koldewey,
A. Kropholler, C. M. van Moorsel en
F. A. W. v. d. Togt; schilderwerk
Alex Asperslagh, Louis Asperslagh.
Thomas Groenendaal en Antoon Ni-
naber van Eijben glas in loodAlex
Asperslagh. A. Ninaber van Eijben;
Paramentiekvan Alex Asperslagh.
Schilderwerk.
Thomas Groenendaal Arnhem.
Onder de Hollandsche exposanten
is Thomas Groenendaal een openba
ring gebleken. M.i. steekt zijn werk
ver uit boven dat zijner kunstbroeders
van den Haagschen Kunstkring. Hij
onderscheidt zich door een breede
geniale opvatting. In zijn forsch pen
seel, dat toch fijn blijft, zijn ruim-
rythmisch lijnenspel zit iets monu
mentaals, iets grootsch dat bewonde
ring afdwingt. En ge slaat even spoe
dig over tot begeestering, want Groe
nendaal blijft van een heerlijke klaar
heid. Dit heeft hij op zijn Vlaamsche
en Hollandsche kunstbroeders voor,
maar ook, dat hij eiken vorm van
scheppingsdrift door knap technisch
kunnen weet te leiden. Techniek en
kunst hebben hier weten te geven en te
nemen om samen te vloeien tot 'n har
monisch geheel. Zijn gestigmatiseer
de St. Franciscus is er wel 't schoon
ste voorbeeld van. De stigmatisatie
van den Heiligen Frans heeft Groe
nendaal tot een levend-zielsgebeuren
weten vast te leggen. Daar klap ik
voor in de handen en gij ook
Antoon v. d. Velde, v. d. Hallen, Flor
en Jef, e.a. en roep door den horen
God, geef ons meer zulke kunstenaars.
Thomas Groenendaal, ge zijt 't heer
lijk exempel dat een artist kan zijn,
middelaar tusschen God en de men
schen.
Van uit een donkeren hoek maakte
een manneke met schralen geest de
opmerking dat de kunst van Groe
nendaal een verstandsdaad is. Ik haast
mij te zeggen dat dit een groote dwa
ling is, om 't niet erger uit te drukken
Héél 't werk van Groenendaal is
zichtbaar gegroeid uit innerlijke bele
ving en aanschouwing, 't Gevoel
wordt overal tot groote klaarheid ge
bracht, en dit is niet in 't minst te
danken aan 't sterke en gezonde stijl
begrip dat aan Groenendaal's kunst
ten grondslag ligt.
Groenendaal bouwt gij gerust op
den stevig gelegden grondslag voort
Blijft daarbij dat vol warme, leef-
krachtige van den Zuiderling in U
voeden en wij verwachten nog veel
schoons van U.
H. Bijvoet, Haarlem.
Deze Hollandsche Schilder, eigenlijk
meer teekenaar, staat geheel alleen
met zijn werk, (waarom ook hem niet
bij de Hollandsche afd. ondergebracht?)
En zijn landgenooten, althans enkelen,
waren er rap bij om 't te veroordee-
len. Men sprak van invloeden van
Toorop en Roland Holst.
Dat is nogal goedkoope critiek vind
ik. Zeker, een diepgaande studie van
Toorop en of Roland Holst kan hier
een werkenden invloed hebben gehad,
maar daarom is 't geheel nog niet te
veroordeelen. Ik erken gaarne dat ik
in 't werk van Bijvoet eenig stijlbe
grip van Toorop terug vind, maar ik
voeg er tevens aan toe dat Bijvoet
geen copiëst is, noch van Toorop, noch
van Roland Holst. En, men beschouwe
dit niet als een gewilde of onaange
name opmerking, het ware te wen-
schen dat vele teekenaars en schilders
iets van Bijvoet's degelijkheid over
namen.
Oppervlakkig gezien, zou men ge-
KERKNIEUWS.
Tridium in de kerk der H. Theresia
te Waspik-Boven.
Wij kunnen hieromtrent de volgende
bijzonderheden mededeelen
Donderdagavond om 7 uur opening
lof en preek.
Vrijdag en Zaterdag eveneens om
7 uur lof en preek.
Zondag om 10 uur plechtige Hoog
mis en 's middags om half drie lof
met preek. Inde preeken zal het leven
der groote H. Theresia (1515—1582)
en dat der kleine H. Theresia (1873-
1897) behandeld worden.
De H. Missen zijn in de week om
half zeven en half 8. Zondagsmorgens
om 7 uur. Na de H. Missen vereering
der relikwieën der beide heiligen.
Het aanstaande St. Ger ar dus Octaaf
op de Bedevaartsplaats
DE WEEBOSCH.{BergeykJ.
Ook dit jaar zal het octaaf van St
Gerardus te De Weebosch op plech-
tige wijze worden gevierd.
De feestdag van den beminnelljken
volksheilige valt op Zondag 16 Oct.
Dit hoogfeest van den H. Gerardus
heeft een octaaf dat ook op Zondag
valt n.l. 23 October.
Geleerd door de ondervindingen der
laatste jaren moet er wederom op ge
wezen worden, dat wanneer allen op
denzelfden dag zouden komen, de
jarochiekerk geen ruimte genoeg zou
bieden, om zulk een menigte pelgrims
te bevatten.
Wie de grootste drukte wil vermij
den, kome op een der dagen van
Maandag 17 October tot Zaterdag
da.v. De orde der plechtigheden
wordt volgens jaarlijksch gebruik met
circulaires bekend gemaakt.
Op Zondag 16 October en Zondag
23 October geschieden er ten gerieve
der talrijke pelgrims vier H.H. Missen
zooals de laatste jaren hier steeds
geschiedde.
De H. Gerardus wordt in de Wee
bosch bijzonder vereerd als de mach
tlge Beschermheilige der moeders met
betrekking tot haar moederschap.
De parochiekerk .De Weebosch-
met de twee torentjes is de eerste
kerk in ons bisdom die aan den H.
Gerardus is toegewijd.
De H. Gerardus Majella bezit in de
nelgd^zijn^r^eggen dat Bijvoet alleen4 st. Gerarduskerk een eigen kapelletje
een sterk intellect is. Maar bij een
ietwat nauwer toezien zal men dit
oordeel terstond móeten herzien. Men
zie maar z'n teekening „Golgotha
welk een boeiend'1.: expressie. Overal
wordt 't GothiscirJ lijnenspel tot een
rijken zang. En ziet eens die buiten
gewone „Planmassigkeit", en dat po
sitieve in z'n uitzegging. Aan elk de
tail schenkt Bijvoet zijn gansche aan
dacht en op punten die de ziel raken
een klemmende accentuatie.
't Ontwerp voor een wandschilde
ring in een Hollandsch gemeentehuis
Waarheid en Recht die tot vrede
leiden, handhaaft in Uwe poorten.
(Sacharia) is een voorbeeld van ge
weldige concentratie.
In de kunst van Bijvoet zit echter
een gevaarlijke kant: dat'tverstands
element onbewust gaatoverheerschen
Hiertegen heeft Bijvoet te waken.
H. B.
dit mooi kerkgebouw aange
past aan de landelijke omgeving met
bosch en heide, is in 1907 gebouwd
door den bouwkunstenaar Jan Stuijt.
De Weebosch is een gehucht in de
oude echt Meierijsche gemeente Ber-
geijk en wordt terecht het idyllisch
plekje van Bergeijk genoemd.
Alle bezwaren om de Weebosch te
bereiken zijn opgeheven. Een nieuwe
kunstweg is aangelegd vanuit Bergeyk
('t Loo) naar de Weebosch, en via
Eersel geeft het „Autopad" een ge
makkelijke verbinding met het Sint
Gerardus genadeoord. De autobussen
staan gereed
RECHTSZAKEN.
,,Geen Goud zoo goed"
(Alle correspondentie te richten aan:
Oom Wim, „De Echo", Waalwijk).
DE RAADSELS.
A.
(Voor de kleinen van 6 tot 12 jaar).
Noem mij een jongensnaam die
omgekeerd hetzelfde blijft?
Welke broek heeft geen pijpen.
Welk meer heeft geen water?
Hoe harder men trekt hoe korter
het wordt?
Welke molen heeft geen wieken?
Wie gaat op zijn kop de trap op
1.
2.
3.
4.
5.
O.
5.
6.
is in huis en er buiten, maar
het is nog nooit door de zon be
schenen. Wat is dat?
Ik heb twee vleugels en een been
en toch kan ik niet loopen of vlie
gen. Wie ben ik?
Welk hoofd heeft een hoofd en is
tevens hoofd?
1.
2.
3.
B.
(Voor de grooten van 13 jaar
en ouder).
Wie kan alle talen spreken zonder
ze te leeren?
Ik ben een week dier, doet men
de voorste letter van mij af dan
ben ik een schrijfbehoefte. Wie
ben ik?
Mijn eerste is een blad, mijn tweede
is een blad en mijn geheel is ook
een blad. Ra, wat is dat?
(Voor allen).
Maak een opstel, verhaal, sprookje
of versje, 't onderwerp mag je zelf kie
zen. Maar denk er aan, 't moet beslist
eigen werk zijn, dus niets af of over
schrijven.
Nogmaals vóór 14 October moet al
les binnen zijn bij:
„OOM WIM",
„De Echo van het Zuiden",
Waalwijk.
ONZE RAADSELWEDSTRIJD.
Lieve Nichtjes en Neefjes,
't Gaat goed zoo; eiken dag worden
aan het Bureau brieven gebracht door
neefjes en nichtjes van ons Hoekje, j
Dat vind ik fijn, komen jullie maar, j
hoe meer hoe liever. En wat ik zoo
prettig vind? Dat er zooveel nieuwe
lingen bijkomen. Maarer is nog
meer plaids, al komen er nog een paar
honderd bij. Ik verwacht dus nog veel
meer vriendjes op visite en vooral mo
gen ditmaal mijn oude trouwe viien-
den niet ten achter blijven hoor. Hallo,
jongens en meisjes, nog eens flink aan
gepakt. Kun je alle raadsels niet op
lossen, stuur dan maar in wat je
meent, dat goed is opgelost. Ook al
heb je niet alle raadsels kunnen oplos
sen,'toch blijf je nog een win-kansje
behouden, omdat er maar een enkele
is die ze allemaal goed heeft opgelost.
Stuur dus maar gerust in wat je er van
gemaakt hebt.
Ofschoon ik de vorige maal uit
drukkelijk gezegd heb, dat men geen
verhaaltje mag af- of overschrijven,
zijn er toch enkelen die zich hieraan
schuldig hebben gemaakt. Dat mogen
jullie in geen geval doen, beste jongens
en meisjes. Het staat toch heclemaal
niet netjes als je mij een verhaaltje
stuurt en zegt, „dat heb ik zelf ge
maakt", terwijl ik later ontdek, dat het
hier of daar uit boek of blad is over
geschreven. Je meent het misschien
wel niet direct zoo kwaad, maar je
doet toch in elk geval een poging om
oom Wim te foppen. Let er echter wel
op, dat ik mij niet zoo bij den neus
laat nemen. Ik verlang dus uitsluitend
eigen werk.
Als je vroeger eens een verhaaltje
gelezen hebt, dan moogt ge dat wel met
eigen woorden vertellen, maar doe er
dan een briefje bij waarop je schrijft
waar je 't opstel of verhaal eens gele
zen hebt. Knoop dit nu eens voor al
tijd in je ooren.
Evenals de vorige maal plaats ik ook
nu weer tweemaal de raadsels.
Denk er aan, 14 October gaat de deur
op slot, wie later komt wordt niet meer
binnengelaten.
Tot volgende week.
Uw aller
OOM WIM.
CORRESPONDENTIE.
Dirk Klootwijk, Capelle. Natuurlijk
ben je welkom in ons Hoekje. Maar
uit je inzending kan ik niet goed wijs
worden, Dirk. Voor een opstel kan 't
toch niet doorgaan. Schrijf me nog
eens.
Marie Hogenhout. Wel Marietje, heb
jij dat opstel zelf gemaakt? Probeer
ook eens de raadsels op te lossen.
Dag Marietje.
Lily C. Ik heb alles goed ontvangen.
Dank voor de spoedige toezending Lilv.
Krijg ik nog eens een brief en sprook
je? Bij voorbaat dank. Groet alle liuis-
genooten.
VOOR DE GROOTEN.
Bestaan er voorgevoelens bij dieren.'
(Slot).
Wij hebben de vorige maal gezien
dat sommige dieren bepaalde gebeui-
tenissen kunnen voorvoelen en hoe zij
daarop reageeren.
Een vergelijkend onderzoek heelt ook
bewezen, dat vogels in sommige geval
len vooraf een bliksemgevaar raadden.
Zoo wist men herhaaldelijk op te mer
ken, dat gedurende een zwaar onweer
vogels plotseling hun nest verlieten,
en onmiddellijk daarop de boom waar
in zij nog tevoren gezeten hadden dooi
den bliksem werd getroffen. Vermoe
delijk kunnen we dit verklaren, door
dat vogels, die ook dikwijls een nade
renden storm reeds eenige uren van
te voren gewaar worden, de electrische
spanning in de lucht veel eerder waar
nemen. Zoo wordt ook bevestigd, dat
alle kraaien vóór het uitbreken der
eholera-epidemie in Przemysl (Gali-
ziën), herfst 1872, de stad verlieten en
gedurende de besmettelijke ziekte de
stad angstig ontweken. Toen de vogels
weer met veel geschreeuw terugkeer
den, deed zich in de stad geen enkel
cholera-geval meer voor.
Ten slotte heb ik hier nog de vol
gende historische gebeurtenis. Toen
Lodewijk XI op jacht ging, voorspelde
hem zijn meest bekwamen astroloog
goed weer. Onderweg ontmoette hij n
kolenbrander, die een ezel voor zich
uit dreef. De kolenbrander zeide, dat
er binnen eenige uren een zwaar onwe-
der zou losbreken. Op deze mededee-
ling keerde de koning dadelijk weer
naar huis terug. En werkelijk, nauwe
lijks thuis gekomen, kwam er een
zwaar onweer opzetten. Toen de kolen
brander voor den- koning werd ge
bracht en deze hem de vraag stelde
vanwaar hij zijn profetische kracht
haalde, verklaarde de eenvoudige man
dat zijn ezel de beste weervoorspeller
was. Hij kon er steeds zeker van zijn,
dat de ezel eenige uren vóór liet on
weer zijn ooren voorwaarts liet han
gen en den kop liet zinken. Ook werd
het dier dan veel trager in zijn bewe
gingen en schuurde zich gedurig langs
den muur.
De koning beloonde den armen ko
lenbrander en zei: Een volgende maal
zal ik geen astroloog, maar een kolen
brander raadplegen.
OOM WIM.
Uitspraken.
den
A. P., arbeider te Almkerk, conform
eisch vrijgesproken van de aanklacht we
gens valsche aangifte.
J. B., timmerman te Almkerk, alsvoor,
Dat zal men U gewoonlijk
niet behoeven te zeg
gen, wanneer Ge het gevoel
hebt, of men Uw hoofd
met honderd spijkers op
Uw romp heeft getimmerd".
Maar dan zult U Akker's
Kloosterbalsem als wrijf-
middel waardeeren. Een
herhaalde en krachtige
wrijving met deze verwar
menden balsem zal U
spoedig doen gevoelen hoe
de krampachtige samenge
trokken spieren verslappen
en weer soepel worden.
En de stijfheid verdwijnt.
AKKER»
Groote pot 60 ct. Zeer groote pot II.—
vrijgesproken.
De eisch was 14 dagen gevangenisstraf.
De openbare veiligheid.
In het verkeer met autobussen ligt nog
altijd een moeilijk vraagstuk en de Kan
tonrechters hebben 't er druk mee. Aanhou
dend komen strafzaken voor in verband
met overtredingen door bestuurders van
motorrijtuigen.
In deze strafzaak was nu eens de chauf
feur de lijdende partij.
G. v. E., chaulffeur, den Bosch, heeft een
autodienst langs de Langstraat.
M Was op 21 Augustus Vlijmensche Ker
mis en op den weg naar Vlijmen kreeg hij
een massa passagiers, die allen mee wilden
naar de kermis.
Er waren 27 plaatsen, doch er stapten
37 personen in, alzoo 10 te veel.
De chauffeur hield ze achter aan den In
gang der bus tegen, doch dan sprongen ze er
langs den voorkant weer in. Hij stond er
machteloos tegenover.
Dat 's geen verontschuldiging, aldus de
president, je had dan zoo verstandig moe-
Ion zijn om. als 't publiek) niet wijzer is, de
bus maar te laten staan en niet te rijden.
Je had de grootste ongelukken kunnen heb
ben. Gesteld dat onder die overlading van
vracht de as eens brak? De wet is er voor
de openbare veiligheid, wij kunnen dit geval
maar zoo niet verontschuldigen.
De chauffeur liet nog uitkomen, dat hij
toch ook ten plicht had den dienst op tijd
te volbrengen volgens de regeling.
Daar moet de ondernemer dan maar wat
op vinden, aldus de president.
Inderdaad, de chauffeur stond wel tus
schen, twee vuren.
't Was daarom blijkbaar dat bij er goed
afkwam: 5.boete.
Verkiezings varia.
thans J. A. A., hoofd der school te Werke
J A A., hoofd der school te Werkendam
en W. M. A., predikant te Werkendam,