DE ECHO VAH HET ZUIDEN.
BRONCHITIS
ONS VBMNHOEKIE.
Uw
AKKER'*
Nr. 87. Zaterdag 5 Nov. 1927. 50e Jaarg.
TWEEDE BLAD.
BINNENLAND.
Philips.
Maandagavond
heeft de heer A.
F. Philips te Eindhoven een radio-rede
gehouden, welke elke rechtgeaarde
Nederlander en elke rechtgeaarde Bra-
banter vooral, met trots en ontzag
heeft vervuld.
In eenvoudige taal, maar versierd
met steeds stijgende cijfers, die de
fraaiste beeldspraak overschaduwen,
heeft de industrieele heros, die Philips
is, in een korte, maar voor ons volk
een der gewichtigste en meest betee-
kende redevoeringen van onzen tijd
uitgesproken, een rede, jwelke de
som is van jarenlange stalen energie,
stoere ondernemingslust, scherpen
blik, durvende hand en stoer vertrou
wen in eigen kracht en inzicht.
Wat staat zoo'n rustig gesproken
rede, waarvoor slechts tien minuten
aandacht werd gevraagd, toch torens
hooger dan al dat getheoretiseer over
economie, democratie en wat al niet
meer.
Philips heeft nooit veel gesproken.
Hij dééd en doet nog.
Wenschen zij, die de rede niet via
luidspreker of koptelefoon beluister
den, eenige cijfers.
Hier zijn ze
In 1891 werd begonnen met 30 ar
beiders.
In 1895 waren er werkzaam 42 ar
beiders.
In 1900 400 arbeiders.
In 1915 3100.
In 1925 8100, en
in 1927 10.000 arbeiders in Eind
hoven alleen. In de dochteronderne
mingen werken er nog 7000. Totaal
dus 17.000.
In 1895 werden gemaakt per dag
500 lampen, thans 250.000 per dag.
Per maand wordt meer dan één
millioen aan loon betaald.
Eigen Philips-vennootschappen en
kantoren heeft Philips in Sydney,
Shanghai, Rio de Janeiro, Buenos-
Aires, Madrid, Barcelona, Parijs, Brus
sel, Londen, Milaan, Zurich, Genève,
Kopenhagen, Oslo, Heisingfors, Stock
holm, Praag, Weenen, Budapest, Ber
lijn en Warschau.
Reeds vóór de oprichting van de
vennootschap had men een Zieken
fonds voor de uitkeering van geldelij-
ken steun bij ziekte. Bij de vorming
van de vennootschap is men overge
gaan tot stichting van een goed pen
sioenfonds voor beambten en arbei
ders, zoowel als voor weduwen en
weezen.
In de polikliniek wordt gratis hulp
verleend; zieken worden ook aan huis
bezocht, terwijl het geheele gezin van
deze gratis hulp kan profiteeren.
Philips bouwde circa 1300 beamb
ten- en arbeiderswoningen, hygiënisch
ingericht en tegen lage huur verkrijg
baar. Wegens het groote gebrek aan
werkkrachten bestaan bij de vennoot
schap plannen, om nog een vijf- a
zeshonderdtal woningen te bouwen,
wanneer de regeering hierbij de hand
wil reiken, ter bestrijding van de
werkloosheid. Voorstellen hieromtrent
werden reeds gedaan.
Tevens werd een sportpark aange
legd. De heer en mevrouw dr. G. L.
F. Philips-van der Willigen stichtten
een studiefonds, waardoor begaafde
kinderen van de beambten en arbei
ders in staat gesteld worden, hunne
studies voort te zetten. Op het oogen-
blik zijn er 156 pupillen In dit fonds
ingeschreven.
Het Philips-de Jongh wandelpark,
bestaande uit 25 H.A. bosch, met
mooie eiken dreven, werd de gemeente
ter beschikking gesteld als publiek
park, terwijl een Philips-de Jongh
Ontspanningsfonds werd opgericht,
om de menschen geregeld uitstapjes
te doen maken onder goede leiding.
Een uit 65 man bestaande Philips.
Harmonie geeft geregeld concerten.
Nog werden door mevrouw Philips-
de |ongh gestichtnaai* en verstel-
scholen, kookscholen, wasch- en strijk-
cursussen, zoodat jaarlijks eenige
meisjes in de fabriek werkend, tot flinke
huisvrouwen, die orde en zuinigheid
in hun toekomstig gezin brengen,
worden opgeleid.
Niet onvermeld mag blijven, dat de
afdeeling onderwijs, behalve een lagere
school met 250 leerlingen en een
kleuterschool met 100 leerlingen nog
avond- en dagscholen verzorgt voor
vervolg-onderwijs, kantooronderwijs,
nijverheidsonderwijs en cursussen voor
technisch onderwijs.
Waar Faam en Bzk vandaan komen.
Verschillende vertegenwoordigers
van de pers hebben op uitnoodiging
der Directie een omwandeling gemaakt
door de grootsche en monumentale
tabriek der N.V. v/h. Louis Dobbel-
mann, voor eenige maanden geheel
voltooid en gebouwd tusschen Hoog
straat en Groenendaal, te Rotterdam
een oppervlakte beslaande van ruim
3000 M2. Daarin zijn ondergebracht
de tabaks-, sigaretten-en thee-fabriek.
Onder leiding van de architecten B.
Hooykaas Zoon werd met het af
breken der oude huizen aan het
Groenendaal in 1925 begonneneen
werk gepaard gaande met vele moei
lijkheden, daar het bedrijf moest door
gaan, doch dat tnans geheel voltooid
een indrukwekkend bouwwerk vormt
in dit oude stadsgedeelte.
De Directie, beslaande uit de Heeren
R. S. P. Schuil en L. A. A. van der
Heijden, heett door het initiatief ne
men om het bedrijf geheel te moder-
niseeren de kroon gezet op den levens
arbeid van den stichter, wijlen den
Heer Louis Dobbelmann, die als zoon
van een Nijmeegsch tabaksfabrikant
in 1866, na een 6-jarig verblijf in
Amerika, in ons land terugkeerde, om
te Rotterdam van de firma H. van
Woerden Zoon een kleine tabaks-
kerverij met winkel aan de Hoogstraat
gelegen over te nemen, welke hij in
datzelfde jaar onder eigen naam her
opende. Hij huurde ook een naastbij
gelegen pand, waarin hij een stoom
ketel met machine Eetplaatsen, waar
mede zijn machinale kerverij was
gesticht. Deze is de bakermat van de
in onzen tijd, zoowel in binnen- als
buitenland, om haar tabaksproducten
beroemde Dobbelmann-fabriek. Want
onder 'sHeeren Dobbelmann's energiek
zakenbeheer werd het bedrijf gestaag
grooter in omvang. In de eerste
periode van ontwikkeling was het
bedrijf over 3 verschillende plaatsen
in de stad verdeeld, doch in 1884
maakte de aankoop van de voormalige
suikerfabriek van de firma van Oordt
aan de Hoogstraat het mogelijk, dat
alle takken van bedrijf onder één dak
gebracht werden.
De omzet naar het buitenland was
toen reeds van belang, doch omvang
rijker zou het worden toen de Heer
Dobbelmann zich in 1870 de mede
werking van den Heer A. Zwenk
verzekerde, die later in 1901, tegelijk
met een schoonzoon van den Heer
Dobbelmann, den Heer R. H. van
Schaik, als directeur optrad van de
inmiddels opgerichte NaamloozeVen
nootschap v/h. Louis Dobbelmann.
Dat was helaas hetzelfde jaar, waarin
de Heer Louis Dobbelmann door den
dood aan zijn werkzaam leven werd
onttrokken. Willen we even nagaan
wat er sindsdien geschiedde, behooren
wij te vermelden, dat de Heer A. Zwenk
in 1921 zijn directeursfunctie neer
legde, na een halve eeuw op voor
beeldige wijze zijn beste krachten aan
de firma te hebben gewijd. De Heer
van Schaik bleef tot 1924 opzijn post.
Hij liet zich opvolgen door de tegen
woordige directie, de jonge generatie
bovengenoemd, die tot de algeheele
moderniseering van het fabrieksge
bouw besloot en tot invoering van de
meest ingenieuze bedrijfsmachines.
Zoo is er thans een tabaksbedrijf in
het leven geroepen, dat door z'n kracht,
zijn wijd-bekenden naam en zijnenor
men omzet inderdaad een sieraad is
van de Rotterdamsche groot-industrie.
Men heeft zich er van kunnen over
tuigen. De gasten werden allereerst
rondgeleid door de groote drukkerij,
waar drie snelpersen voor kleurendruk
het benoodigde verpakkingsmateriaal
kunnen afleveren. De FAAM-verpakking
werd daar o.a. ook gedrukt.
Een blik in de daaraan grenzende
cartonnage fabriek deed zien op welk
een snelle wijze machinaal alle be-
noodigde doozen voor de verpakking
worden gefabriceerd. Daarna werd de
groote kerverij-hal betreden, waar een
grootaantal kerfbanken de verschillende
tabakken snijden, die uit de enorme
trechters aan de zoldering worden op
gevangen. 't Is de weg van gekerfd
blad tut keurig verpakte tabak. Want
na de kerfbanken verlaten te hebben,
wordt de tabak langs ondergrondsche
transportbanen naar de eesten geleid,
waar zij het verdere drogingsproces
ondergaat. In zeeven terechtgekomen
word zij vervolgens van stof en zand
gezuiverd.
Om eenigszins een denkbeeld te krij
gen van het enorme produktie vermo
gen der fabriek diene. dat een der 5
eesten, de grootste van Europa, 3000
pond tabak per uur verwerkt. Na de
stofzuivering wordt de tabak door
middel van geperste lucht naar de
bovenverdiepingen geblazen, waar de
opslagplaatsen zijn, die over de ge
heele lengte der gebouwen loopen.
Hoewel met de moderniseering het
geheele bedrijf geëlectrificeerd is, er
werken meer dan 100 motoren, wordt
er stoom gebruikt voor de drooghok-
ken en vanzelf voor de centrale ver
warming. De electriciteit is de over
wegende kracht en deze brengt de
tallooze economisch werdende drijf-
machines in werking, die mogelijk
maken, dat goede tabakken in uit
stekende verpakking tegen minimum
prijs in de consumptie gebracht kunnen
worden.
Als in een revue zullen we thans alles
noemen, wat de grootste belangstelling
der persmenschen mocht trekken. De
reusachtige vochtketels, waarin de
pruimtabak B. Z. K„ de roem van het
huis Dobbelman, wordt gesausdde
spinnerij-machines, waar men de z.g.
roltabak, de delicatesse voor den narts-
tochtelijken pruimer, die niet wil weten,
dat hij pruimt, buitengewoon vinding
rijk in elkaar ziet draaiende machi
nale pakkerij met haar ingewikkelde
machine-techniek, die mogelijk maakt
in één dag per paketeermachine 250Ü0
pakjes tabak keurig verpakt at te le
veren, de banderolleermachlnes, de
automatische theewegerij, de sigaretten-
machines w.o. er een is met een pro
ductievermogen van 25000 sigaretten
per dag, de machines in de groote
bankwerkerij en smederij, enz.
Zoo werd bovengenoemde opslag
plaats van gekorven tabak bereikt, 'n
ruime lichte zaal met breede buisope
ningen in den vloer, om de tabakken
te transporteeren naar de reeds ge
noemde machinale pakkery, waar ze,
alvorens in de machines te komen, met
de hand door meisjes wordt gewogen
omdat er nog geen uitvinding is, die
het mogelijk maakt tabak automatisch
te wegen.
Op het enorme dak, een panorama
gevende van de groote siao, zag het
gezelschap de groote „cyclonen" of
luchttorens, waarmede de tabak uit
de kerverij naar de voorraadzolders
geblazen wordt. Volgden de strippeiij
en sorteerderij ten dienste der melan
ge, de groote timmermans werkplaats,
waar vatenduigen worden verwerkt tot
exportkisten, z.g. vacuum-afdeeling,
waar blikken gevuld met tabakspro
ducten, voor de tropen bestemd, lucht
ledig gemaakt worden.
Iets wat bijzonder in dit grootsche
tabaksbedrijf den bezoeker opvalt, is
de door de geheele fabriek loopende
transportketting4 ter lengte van 285 M.,
waarmede alle verpakte producten
naar de verschillende afdeelingen
worden gezonden. Ten slotte de groote
expeditiehal en de modern ingerichte
kantoorlocaliteiten. waar den bezoe
kers het z.g. HolerithkaarLysteein
werd gedemonstreerd, waaimede in
één uur 24000 kaarten gesorteerd
kunnen worden met den naam van
den afnemer, zijn woonplaats, zijn
aankoop en besteed bedrag, kortom
alle bijzonderheden van belang voor
de adminietratie met haar staf van
employés en haar reizigers. Deze
laatsten reizen per auto het gansche
land door.
Een prachtbedrijf van breeden om
vangeen der grootste fabrieken van
Rotterdam. Het autopark telt alleen
reeds meer dan 20 wagens. Het per
soneel is ruim 500 man sterk. De firma
bezit opslagplaatsen aan de rivier de
Maas, o.a. aan de Vierhavenstraat,
aan de Brielschelaan en aan de Linker
Rottekade, waar voor duizenden en
duizenden vaten ruimte aanwezig is,
ongerekend de pakhuizen aan Hoog
straat en Groenendaal. Filialen zijn
gevestigd te Amsterdam. 's-Graven-
hage en Utrecht.
Door de voortreffelijkheid der pro
ducten en het energieke beheer steeg
de omzet der N.V. v/h Louis Dobbel-
Voorde Borst
mann met 50 °/0 sinds de oorlogsjaren,
terwijl door de capaciteit der nieuwe
installatie op een toename van 100°/o
gerekend is. Door het enorme succes,
dat de firma thans reeds heeft met
haar nieuw merk baaitabak FAAM, is
de omzet intusschen wederom met
10-tallen procenten gestegen. De om
zet van haar alom bekend merk pruim
tabak B.Z K. is anderhalf maal zoo
yroot als voor den oorlog.
Een bedrijf, dat een eerste plaats
nneemt in de Nederlandsche tabaks
industrie.
Men bericht, dat er groote kans
bestaat dat de nieuwe wet op N.V.
doorde Eerste Kamer verworpen wordt.
De gasdirecieur van Workum is
terzake van corruptie, verlaagd tot
baas-fitter. Die van Schagen heeft be
kend zich aan corruptie schuldig ge
maakt te hebben.
De justitie heeft deze zaak in handen.
GEMENGD NIEUWS.
In den nacht van Vrijdag op
Zaterdag heeft over Engeland een
zware storm gewoed, die van zeer
ernstigen aard blijkt te zijn geweest.
De wind had een gemiddelde snelheid
van 60 mijlen per uur; te Valencia in
Ierland werd zelfs een snelheid van
78 mijlen geregistreerd.
Gelijk reeds gemeld verkeerden
verscheidene schepen in nood. Te
Brandfort woei een fabrieksschoorsteen
om. De 200 arbeiders, die in de fabriek
werkten, wisten te ontkomen.
Dat de ongevallen welke over het
geheele land hebben plaats gehad,
niet alle even onschuldig waren, blijkt
uit het Reuterbericht volgens het welk
21 menschen werden gedood. Nog 'n
CORRESPONDENTIE.
Henk S., Amsterdam.
Ik liad nou allerminst verwacht, dat
ik nog zulke belangstellende neefjes
in zoo'n groote stad had. Natuurijk
zul je ook een volgende maal van de
partij zijn hé, Henk! Ja, vriendje, dat
je moeder 't boek nog maar een jaartje
voor jou zal bewaren, is heel goed.
Als jij bij de oplossingen je leeftijd
had opgegeven, dan zou ik een meer
geschikt, boek hebben gezonden.
Dag Henk!
Zus v. L., Minister Loeffstraat.
Van jou hartelijk briefje heb ik
goede nota genomen, Zus en ik ver
wacht binnenkort een langen brief
waarin je mij wel eens zult willen zeg
gen hoe je 't boek vindt. Doe weder-
keerig vriendelijke groeten aan alle
huisgenooten.
Trijntje van M., Sprang.
Wat een keurig briefje ontving ik
van jou. Natuurlijk, Trijntje, gaat
plicht voor genot. Ik bemerk wel, dat
ik met een verstandig en flink nichtje
te doen heb en daarom was ik dubbel
blij toen je een prijsje uit onze loterij
trok. Je zult Toosje ook wel eens dat
boekje laten lezen hé. Dan genieten er
twee van, wat jij Toosje. Heb je nog
steeds zulke gezonde bolle wangetjes?
Ia, Toosje, ik heb jou eens op een
wandeling door Sprang ontmoet. De
stevige vijf voor jullie allen.
Pietje en D'una Fr., Sprang.
Jou oplossingen waren heel goed,
Pietje, maar't lot was je ditmaal
niet gunstig. Is 't vorige boek niet in
je smaak gevallen? Omdat 't een jon
gensboek is? Eerlijk gezegd, was ik
steeds in de verbeelding, dat jij een
neefje van me waart en daarom zond
ik dat boek met mooie verhalen over
dieren. Een volgende maal zal ik met
jou smaak en aanleg rekening houden.
En jij Dina, waart ditmaal niet zoo
scherpzinnig met de oplossingen. En
fin, jij zult 't later nog wel eens flink
overdoen, hé. Dag allemaal
Annie van R., Grootestraat.
Ha! welkom Annie! Hartelijk wel
kom in den steeds grooter wordenden
kring van ons Jeugdhoekje.
Je zult wel reeds gezien hebben dat
de oplossingen bijna goed waren, op
één na. Natuurlijk had ik ook jou
graag een mooi boek gegund, maar je
weet, 't lot had hier te beslissen, daar
moest ik buiten blijven. j
Maar wie weet - een volgende maal?
In elk geval doe jij dan zeker weer
mee hé! Krijg ik nog eens een brief
van je? Hartelijke groeten, ook voor
vader en moeder. Dag Annie!
Augu-stien Coenen.
Zooals je ziet, heb ik hier een op
stel uit je eerste kweekschool jaar laten
plaatsen. T.z.t. zullen er nog wel
meerdere volgen. Maar eerst moet ik
ine. nog door andere copie heenwerken.
Hoe gaat het thuis? Spijtig dat ik Jo
niet meer heb kunnen spreken. Als je
ergens een benoeming krijgt, hoor ik
't wel hé. Schrijf me nog eens een lan
gen brief. Bij voorbaat dank. De ste
vige vijf en hartelijke groeten voor'
allen. Beterschap met moeder.
ZOO'N DIEF.
We hadden een prachtige ekster.
M'n broertjes hadden hem praten ge
leerd. Als Moe buiten kwam, was de
eerste begroetenis, uit den pereboom of
van 't dak van 't schuurtje: „Dag
Vrouw". Als wij buiten kwamen, riep
ie meestal niets of„Zwartkop, Ger-
rit of Ekster". Dat was zoo z'n gewone
manier van doen. Hij mocht ook in
huis komen, tot in de keuken, verder
niet, maar dat was al ver genoeg, want
op 'n goeie keer waren er twee zilveren
lepeltjes van 't servies weg. Overal
werd gezocht, doch niets gevonden.
Moe ging eens naar den tuin om te
zien of m'n kleine zusjes er ook mee
aan 't spelen waren, want die klein
tjes sjouwden van alles mee naar bui
ten. Nauwelijks was ze één voet bui
ten de deur, of daar klonk 't: „Dag
Vrouw". Moe glimlachte. Vlug sprong
de ekster uit den boom en dribbelde
Moe na den tuin in. De kleintjes wis
ten van geen lepeltjes iets af en speel
den daarom weer gezellig door met de
koekjes, die ze van Moe gekregen had
den in de eene en 't schopje in de an
dere hand. De ekster, jaloersch dat hij
niets kreeg, sprong op m'n jongste
zusje toe, greep haar 't koekje uit de
hand en ging er mee aan den haal.
„Leelijk beest", riep m'n zusje 'in
achterna, maar ook dat hielp niets.
Niemand vermoedde ook nog maar dat
ie ook wel de lepeltjes kon hebben, tot
't op een zekeren dag uitkwam. M'n
broertjes waren aan 't knikkeren. De
ekster, dol op knikkers, greep er een
en ging er mee van door. M'n broertje
'm achterna. Gauw, zoo gauw als je
maar denken kunt, stopte de zwarte
vogel z'n buit onder 'n hoop blaren
onder 'n rabarberpot. M'n broertje
zocht en zocht en vond eindelijk: z'n
schat (z'n knikker), de lepeltjes van
Moe en nog meer kleinigheden terug.
Dolblij holde ie naar huis: „Moe, ik
heb de lepeltjes terug gevonden, de
ekster had ze onder een rabarberpot
verstopt". „Zoo'n dief", lachtte Moe,
maar wat blij, dat ze nu 't stel weer
compleet had. Frans kreeg 'n kwartje
in z'n spaarpot. Toen Frans buiten
kwam riep ie tegen de ekster: „Dief,
dief!" en al gauw riep de ekster terug:
„lef, ief". Pa verbood 't. gauw, want
anders zou ie vreemden wel eens voor
dief kunnen naschreeuwen.
Augustien C.
OM OVER TE DENKEN.
Besef dat uwe talenten u geschon
ken zijn, om ze te gebruiken tot een
zegen, niet alleen voor u zelf, maar
ook voor anderen.
(Uit Lectuur).
't Eenmaal uitgesproken woord,
Vliegt gelijk een kogel voort.
Wee u zoo het kwetst of moordt.
(Uit Lectuur).
Behandel Uw gedachten als gasten
en Uw wenschen als kinderen.
(Chineesch spreekwoord).
Hoe eerlijker en gestrenger gij Uzelf
beoordeelt, des te rechtvaardiger en
milder zult gij liet anderen doen.
(Kung-Fan Dsji).
Wij zouden gelukkiger zijn, zoowel
kinderen als volwassenen, indien wij
beter waren, en wij zouden beter
zijn, als wij maar wat meer moed be
zaten om goed en beter te worden.
(H. Zpehokke).
Het eenvoudigste
leven is het rijkste
Om zuxirlt aanslag van zilver af ie
nemen.
Hen aanvullend antwoord aan Wint
G. B.
In mijn antwoord, dat ik de vorige
week aan Wim G. B. gaf, heb ik iets
zeer belangrijks vergeten. Ik toonde
weliswaar aan hoe op zilver zwarte
vlekken achterblijven als het met ge
kookte eieren in aanraking komt,
maarik vergat 't, middel te noe
men om de aanslagen te verwijderen.
Een eenvoudig middel, om deze
vlekken te laten verdwijnen is, het
zilver met zeer fijn roet te wrijven.
OOM WIM.
Zorg ervoor, dat Uw aandoening der
luchtpijpen (bronches), die Ge kunt
herkennen aan een piepende, pijnlijke
ademhaling en een diepen, blaffenden
en pijnlijken hoest, niet slepend wordt.
Vergeet nooit, hoe dicht de bronchitis
de ontstckingskiemen bij deteere longen
brengt. Wapen Uw slijmvliezen tegen
de aanvallen der bacteriën door ze
te versterken met de uit het sap van
versche geneeskrachtige kruiden berei
de Akker's Abdijsiroop. Deze helpt U
het vastzittende slijm oplossen en ver
lost U van een pijnlijken hoest, die
Uw luchtwegen zou vernielen als ge
niet tijdig Uw toevlucht nam tot de
geneeskrachtige en toch onschadelijke
Per koker: fl.50,fZ75, f4.50
