Toegewijd aan Handel, industrie en Gemeentebelangen. w. De SehoGDnijvarbeid in 1926. Witte "Rozen. FEUILLETON DIT NUMMER BESTAAT UIT VIER BLADEN. UïTfrA VVAALWTJKSCHE STOOM I>RIi KRM A NT( >(>N Tl EL EN. Teleur-.-All res-: ECHT Telefoon No. 38. EERSTE BLAD. In het jaarverslag 1926 van de Ka mer van Koophandel en Fabrieken voor de Langstraat werd op blz. 92 de verwachting uilgesproken, dat de cijfers van de schoenindustrie over 1926 wel vrij wat zouden uitgaan bo ven die van 1925. Het dezer dagen verschenen November-r.ummer van het .Maandschrift van het Centraal Bureau voor de Statistiek" komt dit bevestigen; 1926 wus voor de schoen industrie in meerdere opzichten een record jaar. Er waren op 15 April 1926 in Neder, land bijna tien duizend menschen in de schoenindustrie werkzaam (het juiste getal is 9847); op 15 Sept 9580, in 1924. het jaar van het „Schoenen- wetje" 9310, in 1919. het gunstigste na-oorlogsjaar 9320. pro'ÜLciic in 1026 was. vvnt hel aantal betreft grooter dan In-één van de vorige jaren: 7 960.000 paar; in 1924. 7 310 000 oaar. in het gunstige jaar 1921 5.190.000 paar, een voor uitgang dus in Nederland van meer dan 50 pCt. Werden in 1925 130 000 paar schoenen meer gefabriceerd dan afgeleverd, in 1926 werden 20 000 paar schoenen meer verkocht dan ge produceerd. Een verblijdend verschijn sel is ook de geleidelijke teruggang van het invoersaldo van schoenen in 1922 werden 6 600 000 paar schoe nen meer ingevoerd dan uitgevoerd Dit getal is. behoudens een kleine sMjging fn 1925. geleidelijk gedaald tot 4.040 000 paar In 1926. Dit getal lijkt nog groot genoeg, het Is immers half maal zoo groot als het totale cijfer van de geproduceerde schoenen in Nederland. J^emen wede enmmflt nue n oü steeds Ovepfieerfrj(c! genoemd Maandsch;./; zijn ook eenige resultaten van de werking van het Schoenenwei je van 1924 af te lelden; 1) degenen, die i'vrttsd hebben, dat dit wetje de oorzaak zou zijn van prijsvethooging der sjnoenen hebben ongelijk gehad. We kunnen immers vanaf 1922 een regelmatiger daling van den verkoopsprijs constateexen de gemiddelde prijs per paar was in 1923 f5.20, in 1924 14.97, in 1925 t 4 73 en in 1926 f470. 2) het „Schoener.Wetje 1924 heeft wel de tendenz naar concentratie in het sciioenenbedrijf lijdelijk vertraagd, of misschien wel eerjige zwakkere be drijven op de b^en' gehouden. Het aantal ondernemingen met meer dan 1000 paar productie per jaar daalde immers van 349 lii 1921 tot 32? in 1923, steeg in 1924 tot 363, maar daalde sedert dien geleidelijk tot 341 in 1926. Wanneer we de ci van de ver schillende centra dei .schoenindustrie vergelijken, blijkt cijfers, die de waarde van de Nederl. schoenen en het uit het buitenland ingevoerd schoenwerk uitdrukken, ter vergelijking naast elkaar, dan krijgen we een veel minder ongunstige ver houding. Nederland produceerde in 1926 voor een waarde van 37'/a milioen gulden aan schoenen; het bedrag van het Invoersaldo was slechts f 5 700 000 Nederland voerde in 1926 346^00 schoenen uit, ter waarde van f 1.719 000 dus zoo wat f 5 per paar. het voerde in 4 391 o00 paar tpr waarde van f 7 407 000. dus f 1.70 per paar Wij voerden zoo goed als uitsluitend lee ren schoeisel In het buitenland in, terwijl van het Ingevoerde slechts 21 pCb geheel of voor het grootste deei uit leer bestond. Uit de statistische gegevens van io. dat Waalwijk de meeste arbei ders heeft. Op 15 April 1926 was dit getal 2026. op 15 Sept 1909 Voor Tilburg zijn de cijfers 1156 en 1153. Kaatsheuvel 1109 en 992, Dongen 1042 en 104C, overig N B. 2979 en 3031, 10 andere provinciën 1535 en 1455. We zien dus. dat de aantallen arociders in Waalwijk en Kaatsheuvel op deze twee tijdstippen nogal ver schillen In tegenstelling met de andere plaatsen in N,-Brabant, waar de sei zoenarbeid niet zoo'n groote rol speelt als in deze streek. (Het is jam mer dat Drunen in de statistieken Riet alzonderiijk wordt genoemd). Opmerkelijk is het groote aantal vrouwen en meisjes dat te Tilburg we2kt nl. 38 pCt. van het geheele personeel der schoenfabrieken, tegen 20 pCt. in Waalwijk en 18 pCt. In Kaatsheuvel. Wat de verkoopwaarde van de ge fabriceerde schoenen betreft, stond Waalwijk in 1926 weer ver bovenaan t 7 659 000 tegen f 6 727 000 ln 1925. De waarde der productie is hier dus in 1 jaar met bijna een milljcen voor uitgegaan mtar.. hpttentoonsieUing?- jaar wqs juist voor waaiWipc zwrmtf gunstig. De productie van 1925 bleef ruim f 900 000 achter bij die van 1924, geen enkG schoenencentrum vertoon de in 1925 naar verhouding zulk een teruggang. Gilukkig heeft Waalwijk dten achteruitgang in 1926 meer dan ingehaald, er. we hebben gegronde hoop, dat 1927 nog betere cijfers zal vertoonen. Geen schoenencentrum is in de laatste jaren zoo snel vooruit gegaan als Tilburg, het heeft sedert 1924 Dongen en Kaalsheuvel over vleugeld. en kemt nu na Waalwijk. De waarde der productie was in het ongunstige jaar 1925 nog f 300 000 grooter dan ln 1924 en in 1926 weer bijna f 800 000 grooter De productie van ons land is sedert 1924 met twee en een half mlllioen gulden vooruit gegaan, daarvan kwam meer dan een mlllioen gulden, dus bijna de helft Titburg ten goede. Kaatsheuvel is sedert 1924 ook geregeld vooruitge gaan, terwijl Dongen zoowat gelijk gebleven is, daardoor is Kaatsheuvel als schoeneijcentrum Dongen voorbij gestreefd en komt op deVerde plaats. Naar de waarde der productie be oordeeld levert Waalwijk 20pCt. van het schoeisel, Tilburg 12 pCt., Kaats heuvel ruim 11 pCtDongen 10,7 pCt. Geleidelijken vooruitgarg sedert 1924 vertoonen ook Eindhoven en omgeving, Oisterwijk, Loonopzand, Hilvarenbeck. Moergestel en Sprang- Capellc in Gifze en Rijen is de pro ductie èn ln 1925 èn ln 1926 iets af genomen, in de overige plaatsen van NB Is ook in 1926 het cijfer van 1924.nog niet bereikt; evenmin inde andere provinciën van ons land (be houdens een kleinen vooruitgang in Nijmegen). De schoenindustrie wordt dus steeds meer en meer een Brabantsche in dustrie. Immers, van de totale Neder- lardsche productie van 1926 ad f37 345 000 werd slechfsvoorf5 600 000 buiten N. Br. gemaakt, ofwel 15pCt. Waalwijk alleen fabriceerde voor twee i tïretY chrtfWpi-ovi.._icS samen 1 De schoenindustrie concen treert zich steeds meer ln het district .de Langstraat" en Tilburg en Om geving. Wanneer het aantal paren schoenen en niet de waarde tot grondslag dezer beschouwingen was genomen, waren we tot andere verhoudingen gekomen. Immers, sedert 1925 produceert Tilburg Iets meer schoenwerk dan Waalwijk te Tilburg in 1926 1 180 000 paar, te Waalwijk 1 123 000 Het vergelijkingsmateriaal is echfer te ongelijksoortig, om alleen het getal schoenen als basis te nemen. We zien dit reeds zoodra we de gemiddelde verkoopswaarde van de schoenen met elkaar vergelijken. Deze bedroeg ln 1926 voor een paar Waalwijksche schoenen f 6 82. voor een paar Tll- burgsche schoenen pantoffels) was to> NTMMËR .103. ZATERDAG- 31 Di'iÏMBER 1927: -■ 50e JAARGANG. Waalwpsck en Lanptraatsc&e Courant, 1 mi blad verschijnt W i: N ril) A G en Z A '1' Tv lt DAG. Auouneiuentsprijs per 8 maanden. 1.25. Fr; ïico per posi door liet geheele rjjk 1.40. Grieven. Ingezonden stukken, gelden, enz. frapep ie zend-ui uan den Uitgever. van „DE ECHO VAN HET ZEIDEN". Utt het Dultsch van EtTFEWlNA VON ADLEBSFEI.D-BALI.MTREV. Prijs der Advertent iën KO i'i'UL per regel: minimum 1.5U. Hij contract. flink rabat. Itëtltluïös 4D cent per regel. Ad vér tont lën moeten Woensdag en Vrijdag dps morgens om uiterlijk 9 uur iu ons bezit zijn. ..Eindelijkzeide zij, terwijl ze opstond. „Ik was nl bang, dat. je in 't geheel niet naar bed zondt gaan." „En ik dacht, dat je reeds lang sliep". Sigrid bief de hand op, als om elk verder woord af te snijden, ging toen dicht naar liare zntster toe en vroeg met zachte, maar koude stem „Heb je mij nog iets te zeggen?" Iris dacht evenwel met schrik aan den vo- rigen nacht. „Niets", zeide ze sidderend. Toen draaide Sigrid zich om en ging zon der „goeden nacht" naar hare kamer. Iris schoof zacht den grendel voor de deur en begaf zich daarna met een verlicht gemoed ter ruste. Den volgenden morgen kwam er eene boodschap van Sascha, die de beide meisj »s tot een. bezoek aan het St. Marcoklooster uitnoodigde, om de fresco's van den Beato Angelico te zien. Iris verzocht echter thuis te mogen blijven, daar zij hoofdpijn had in waarheid echter zou ze vandaag niet in staat zijn geweest de meesterwerken van den vromen monnik onbevangen te bewon deren. vandaag, nu in enkele uren hoor lot zou worden beslist. Sigrid ging dus alleen, en nadat de laatste vertrokken was, nam Iris haar viool en ging daarmede naar bo ven, om haren vader met haar spel niet te storen. li Jjg Toen zij den strijkstok over de snaren liet glijden, hield het kloppen van haar hart op en het werd weder kalm, volkomen kalm in haar binnenste. Weldra wao zij geheel dooi de muziek medegcsleept, en zoo verliep de tijd. zonder dat ztj het bemerkte. Daar werd de deur geopend en trad Sigrid binnen. „Hoe. nu' reeds terug?" vroeg Iris ver wonderd. „Het is één uur." antwoordde Sigrid droog. Iris streek met de hand over hel voor hoofd zoo had zij alles vergeten doe haar geliefde muziek. „Ik heb heneden gehoord, dat vorst Hocii- wald hier is geweest", merkte Sigrid op, en de verwondering waarmede Iris haar aanzag, bewees haar voldoende, dat zij den vorst niet gezien, niet eens zijn bezoek ver nomen had. Verwonderd en bevreemd borg Iris haat viool in de kast lifl was hier geweest, en vader had haar niet laten roepen? Gedurende het nu volgende „Pranzo" middagmaal was graaf Erlenstein stil en in zichzelf gekeerd en bleef het ook, toen hy la-ter met zijne dochters een wandeling ging maken. Alleen aan het scherpe oog van Sigrid was het. niet ontgaan, dat de graaf meermalen vol medelijden den blik op Iris vestigde, die er bleek en treurig uitzag. Maar Sigrid, noch hare zuster, noch de graaf zelf deden eene vraag het was alsof er onweerswolken boven den kleinen familie kring zweefden en geen van drieën wist of zij zouden losbarsten of voorbij trekken. En zóó verliep de dag verliep een lange, bange nacht Sigrid had goed gehoord vorst Hocb- wald had zich tegen twaalf uur by graaf Erlenstein laten aandienen' en deze had hem harteiyk ontvangen en het gesprek op het uitstapje van gisteren gebracht. Maar Hoch- wald had het gesprek niet opgenomen. „Waarde graaf", begon hy, „een ernstige zaak voert my vandaag naar ui toe zoo'n ernstige, dat daarvan bet geluk van irqjn leven afhangt. „U maakt me ten zeerste nieuwsgierig, beste Hochwald", antwoordde de graaf ver wonderd. terwyi hy zyn gast een stoel aan bood. De vorst nam evenwel geen plaats, maar bleef met de band op den stoel geleund staan. „Waarde graaf, ik heb de eer u om de hand uwer dochter, gravin Iris te verzoe ken". antwoordde liij plechtig zichtbaar diep bewogen. .Graaf Erlenstein zag zUn gast een oogen- biik sprakeloos^an. toen viel by in zyn stoel terug en bedekte het gezicht metj beide han denhet werd zóó stil in de kamer, dat her tikken van de klok op den schoorsteen als hamerslagen klonk. „Waarde graaf, boe moet ik my dit ont zettende zwijgen verklaren?" sprak de vorst, do doodselie stilte afbrekende. Toen liet graaf Erlenstein de handen van zyn gezicht giyden, .welks trekken de diepste zielesmart uitdrukten, en met bevende hand droogde by zich de koude zweetdroppels van liet voorhoofd. „Ik prys Iris gelukkig, dat zg uw hart heeft gewonnen," zeide hy eindeiyk met moeite. „Maar vóór ik my over het geluk van dit lieve kind mag verheugen, ben lk aan m^jn eer verplicht, u een bekentenis te doen, die ik u al« een diep geheim moet toe vertrouwen Vorst Hochwald knikte toestemmend, daarvoor waren geen woorden noodig. Maar Waarom werd de atmosfeer in dit vertrek plotseling zoo drukkend, haast om te stik ken, waarom bruiste het plotseling in zyne ooreu en waarom .schemerde het rood voor zyne oogen als bloed? „Iris is myne dochter niet." zeide graaf Erlenstein met gesmoorde stem. „Niet uwe dochter?" herhaalde Hochwald werktuigelijk. „Myu wettige dochter niet. maar toch myn kind naar geest en hart," vervolgd" graaf Erlenstein nog zachter. „Wensclit u to weten wie zy is?" „Ja, het is myn goed recht, antwoordde de vorst met moeite. „Iris is de dochter van mijne zuster Morin van Ravensberg". By het hooien van deze woorden groep vorst Hochwald de leuning van den stoel zoo krampachtig vast, dal deze omsloeg, toen hield hy een oogenblik de hand voor de oo gen. als werd hy duizelig en leunde tegen den muur, bleek, getroffen, tèrwfjl by er minstens tien jaar ouder uitzag. De beide mannen zwegen langen tgd. 1 n- deiyk nam do graaf het woord. „Wy hadden het kind Maria Itosa Iris dadeiyk tot ons genomen, toen toi .1 hare moeder het huis verliet," begon In fluisterend, als raedegesleept door de herin nering, „en dnar wij niet zonder huiveren aan het verdriet konden denken, waaraan dit: arme schepseltje in de wereld bloot zou staan, wruueer zij voor allen zichtbaar bet Kninftoeken droeg, zoo wnngdo ik een ha- rep op de genade des konings. Met diens goedkeuring volbrachten wy het vrome be drog, dat een jong meisjesleven voor kom mer en verdrisu bewaren wy brachten het verhaal in omloop, d t de kleine Maria Rosa van Ra.v< asb'erg gestorven was «m brachten haar onder haar derden doopnaam Iris als de tweeling van dn- eenig kind Sig rid groot Ons teruggetrokken leven in Kaïn» maakte de zaak heel eenvoudig daar ging :y v. or 0:1 ze ov.d'e dochter door aan de llaliannscho kust, waar wy vervolgens jaren lang hebben gewoond, golden ze voor twee lingzusters. Zy weten beiden niet anders, zy hebben onze liefde beliooriyk gedcefil. Zoo is Iris in zonneschijn opgegroeid, ver van liet land waar ze geboren werd, en myn ee nig gebod voor haar is dageiyks, dat zy nooit te weten zal la men. wiens kind zy i9. Maar den man. die haar hand begeert eu die my een borg sohynl voor bet. geluk van haar leren, ben ik nan myn eer verplicht, de waarheid (c zeggen". Vorst Hochwald knikte toestemmend. „Vergeef me," zeide hy. terwtyl hy moeite deed 0111 zijne tegenwoordigheid van geest te behouden, „de slag kwam zoo plotseling, zoo onverwachts God alleen weet, waar hy ons, slerken der aarde, kan treffen en legen den grond slaan." „Een woord, dat maar al te waar is," ant woordde de graaf ernstig. „E11", vervolgde bij aarzelend, „eu weet Iris j „Sedert gisteren in de villa Poggio", antwoordde vorst Hochwald met een zucht. ..Zij beloofde mfne levensgezellin, mijn zon- noschyn te worden Hij brak kort af. „Arme. kleine Iris," zeide de graaf zacht. „Arm bloempje, dat ontloken is. om zoo spoedig weer te verwelken, zy zal er mis schien wel niet dadelijk aan sterven, maar vergeten zal ze het nooit, zy heeft, zoo'n diepzinnige natuur, even evenals hapc vader. Arme. kleine Iris!" Vorst Hochwald hief belde handen op, als kon hy deze pflniyke woorden niet langer aa nli oor en. „Laat me gaan, graaf, 0111 het alleen te dragen", zeide hy. „Tk heb rust noodig." Na een korten handdruk ging Hochwald heen en liet den graaf alleen met zijn pfln- l'jke gedachten. „In dien heb ik me ook vergist", dacht hy bitter, terwgl hy den vorst nastaarde. „Ik had hem voor sterker gehouden, voor vaster in zyne gevoelens, vrijer in zflne vooroor- deolen. Maar aan den anderen kant, heli ik dan het recht dit alles voor myn lieveling ic verlangen, zou ik dan werkeiyk kunnen denken dat een man. een edelman-, zijn stam boom zou ontsieren met het wapenschild, dat door den beul gebrandmerkt is en 7.yn naam met het Kalnsteeken? Neen, ik ben onrechtvaardig tegen dezen man, voor wiens oogen zich de erfopvolgiugs-theorie als een zwart spook zal hebben afgeschilderd. Arme, kleine Iris! Wat zal ik haar zeggen, wanneer ze vraagt Graaf Erlenstein had den vorst inderdaad onrecht gedaan. Niet do naam Ravensberg. niet de erfopvolgings-theorie hadden hem voor liet oogenblik doen duizelen gedach ten, herinneringen van geheel anderen aard waren het. die pflniyker aan zyn hart knaagden, dan de gier aan den geketenden Prometheus. Alleen te zyn, geheel alleen, vor uit het gewoel der stad, dat was hoofdzakelijk zyn doel. Maar waarheen? Waar is men alleen? Toen viel hem hot Franciscanerklooster op den heuvel van Fie- solo ln, binnen deze muren kwam zelden oen vreemdeling. (W«*dt. r«rv»l#d)i

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Echo van het Zuiden | 1927 | | pagina 1