Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
Bel Bois der Stille Smarten,
i
I
ÉasaSS
De Nederlandsche
Schoennijverheid
in 1927.
FEUILLETON
mm
NUMMER U.
WOENSDAG 6 FEBRUARI 1929.
52e JAARGANG.
Dit blad verschijnt
WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs per 3 maanden 1.25.
Franco per post door het geheele tijk 1.40.
Brieven, Ingezonden stukken, gelden, en»,
franco te zenden aan den Uitgever.
UITGAVE:
WAALWIJKSCHE STOOMDRUKKERIJ ANTOON TIELEN.
Telefoon No. 38. Telegr.-Adres: ECHO.
PrJJs der Advertentlën
20 cent per regel; minimum 1.50.
Bfl contract flink rubat.
Reclames 40 cent per regel
Advertentiën moeten Woensdag en Vrfldag
des morgens om uiterlijk 9 uur in ons bezit
zjjn.
Het laatst verschenen nummer van
het „Maandschrift van het Centraal
Bureau voor de Statistiek" toont dui
delijk aan, dat de schoennijverheid
steeds meer den weg opgaat van het
grootbedrijf. Van de ruim 8| millioen
paar schoenen, die in 1927 in ons land
werden vervaardigd, kwam ruim 95
voor rekening van de 196 ondernemers,
met. een jaarproductie van 5000 paar
en meer, terwijl die van 10005000
paar 3| van de productie leverden,
die van 1001000 paar nog maar 1
In 1921 waren deze cijfers nog resp.
90, 61 en 3%. Kleinbedrijf is nog van
eenig belang in de Langstraat, waar in
de kleinere bedrijven in 1927 237.000
paar schoenen werden vervaardigd (te
Kaatsheuvel alleen 85.000 paar) en in
de plaatsen buiten Noord-Brabant,
waar in tegenstelling met de Lang
straat het kleinbedrijf zelfs /nog
(^enigszins is toegenomen.
Voortaan wordt in de statistiek
voornamelijk rekening gehouden met
ondernemingen, welke in het jaar van
telling 5000 of meer paar schoenwerk
hebben vervaardigd; vroeger was het
minimum 1000 paar.
In de volgende beschouwing wordt
echter zooveel mogelijk rekening ge
houden met Je productiecijfers van de
kleine bedrijven, omdat die voor Kaats
heuvel, Waalwijk en Dongen nog wei
van belang zijn.
Een tweede opmerking, waartoe de
statistiek over 1927 aanleiding geeft,
is, dat over het geheel genomen, er
reden is voor een gematigd optimisme.
Immers, de Nederlandsche productie
is nogal aanmerkelijk gestegen; ze
steeg van bijna 8 millioen paar in '26
tot 8-J millioen paar in 1927 en wat de
waarde betreft van 37.3 millioen tot,
ruim 39 millioen gulden.
NAAR HET ENGELSCH.
J. SCHEEPENS. I
38.
Beste kerel, heel de omgeving sprak
me als het ware er van, dat er een ei
witgeschiedenis zich afspeelde.
Die dokter Walter moet wel krank
zinnig zijn om niet te hebben gezien,
dat. men hem om den tuin leidde en 't
een opgezet zaakje was. Ik wilde hem
juist eens hartig) mijn idee zeggen over
het geval, toen je briefje mij onder
den neus werd gestopt door Enid, die
met een paar oogen waarin ze geheel
haar ziel liet spiegelen, smeekte toch
het stilzwijgen te bewaren. Indien het
meisje stierf was ik medeplichtig zoo
wel vóór als na haar dood. Ge zult 't
met me eens zijn, dat dit voor een dok
ter een leelijk geval was."
„Dat kwam omdat ge den anderen
kant van het geval niet kende, m'n
waarde Bell."
„Dan zult ge zeker wel zoo vriende
lijk willen zijn en me den noodigen uit
leg geven?" zei Bell droogjes.
„Natuurlijk. Dat geheele geval was
een onderdeel van het door mjj ont
worpen plan. In dat ontwerp van een
roman, dat ik aan mijn uitgever ver
zonden had, en dat door een of ander
Reden tot verheuging gaf ook het
feit, dat de invoer van schoenen in '27
bij vorige jaren aanmerkelijk terug
liep, zoodat het Nederlandsche publiek
in dat jaar van de totale binnenland-
sche productie 71 van de hoeveelheid
85 7c van de productiewaarde voor
zijn rekening nam.
Niet alle plaatsen hebben in deze
stijging gedeeld, Waalwijk en Tilburg
gingen zelfs wat achteruit; Tilburg
alleen wat cfe hoeveelheid, niet wat
de waarde betreft, Waalwijks produc
tiewaarde aan schoenen daalde in de
25 bedrijven van 5000 paar en meer,
van ƒ7.452.000 in 1926 tot ƒ7.046.000
in 1927, een achteruitgang dus van
400.000.—.
Tilburg staat, wat productiehoeveel-
heid aangaat, sedert 1925 iets boven
Waalwijk, maar wat de waarde be
treft, staat het er nog 2.4 millioen gul
den beneden.
Opmerkelijk is de bloei van Kaats-
heuvel's schoennijverheid, welke zich
vanaf 1922 in steeds stijgende lijn be
weegt en in 1927 een produotmoijfer
ran 1 millioen paar heeft bereikt. Wat
productiewaarde betreft staat het on
geveer gelijk met Tilburg. Hierbij is
Kaatsheuvel in engeren zin genomen
voegen wij Loon—opZand er hij,
wat de statistiek terecht niet doet,
dan wordt de productie-waarde met
nog een millioen gulden ongeveer ver
meerderd.
Na Kaatsheuvel volgt Dongen, dat
in 1927 in alle bedrijven tezamen bijna
800.000 paar produceerde, d.i. 100.000
paar meer dan in 1926, waarmede een
waardevermeerdering van 450.000
gepaard ging.,
Ook Drunen en Sprang-Capelle
konden hun productiecijfers verbete
ren, waardoor, ondanks het minder
gunstige cijfer van Waalwijk, èn de
productieboeveellieid èn de productie
waarde in het gebied der Kamer van
Koophandel en Fabrieken in de Lang
straat. toch hooger waren dan in 1926.
In geen enkele plaats is echter de
productie zoo sterk en zoo snel om
hoog gegaan als in Oisterwijk, terwijl
in 1926 de productie 100.000 paar
grooter was dan in 1925, was die van
1927 weer 200.000 paar grooter dan in
1926, terwijl de productie waarde van
ruim 2.2 millioen gulden in 1925 steeg
tot ruim 3.2 millioen gulden in 1927.
Ook de dichtbijgelegen plaatsen Moer
gestel en Hilvarenbeek hadden in '27
zeer gunstige cijfers, zoodat de schoen
industrie in Tilburg en omgeving wat
meer vooruitging dan de Langstraat,
j In de bovengenoemde statistiek
wordt nog afzonderlijk genoemd Eind
hoven en omgeving, waar in 1927 ruim
400.000 schoenen werden gemaakt ter
waarde van ruim 1.8 millioen gulden,
terwijl in de overige plaatsen van
N.B. nog 612.000 schoenen ge
produceerd werden ter waarde van
ruim 3.1 millioen gulden.
Wanneer we nu eens nagaan welke
beteekenis de schoennijverheid in de
Langstraat inneemt ten opzichte van
die van andere streken in en buiten
Noordbrabant en we nemen de prodtic-
toeval in handen kwam van de dames,
vormde de veronderstelde dood van
den hoofdpersoon de knoop der ge
heele geschiedenis. En op dat idee ben
ik gekomen door het lezen van een
krantenbericht, waarin het geval werd
verhandeld van een student, die op
zulk een manier zich een aantal per
sonen van het lijf hield, die hem an
ders het leven zuur zouden hebben
kunnen maken. Door de toepassing
van het geheim van het eiwit veroor
zaakte hij_ bij zichzelf de verschijnse
len, welke u natuurlijk wel bekend zul
len zijn. Trouwens, dat bewees vol
doende het feit, dat u onmiddellijk op
dat idee kwaamt, toen u Christina
Henson ternauwernood had gezien.
Die student dan maakte zichzelf zoo
ziek, dat de hem behandelende arts
niets anders dacht, dan dat hij sterven
zou. Dat was hij ook inderdaad. In
dien hij nog één dag zoo ware voort
gegaan, zou hjj gestorven zijn. Maar
inplaats daarvan hield hij met het ge
bruik ervan op en begaf zich zelf naai
den dokter, onder een vermomming,
om hem mee te deelen, dat hij dood is.
Hij krijgt een bewijs van overlijden
mee, omdat de dokter niets anders
dacht, dan dat dit werkelijk het geval
moest, zjjn en ziedaar het geheele ge
val. Ik vertel u geen romantisch ver
zinsel, maar een waar gebeurd feit,
van voor eenige jaren, zooals dit in
de kranten te lezen stond. Ofschoon de
dokter later achter, de waarheid kwam,
heeft hij den bedrieger toch laten ver
volgen.
Welnu het viel me in dat dit een
uitnemende stof was om er een roman
omheen te spinnen en ik maakte een
ontwerp in dien zin voor mijn uitgever
gereed.
In mijn korten inhoud veronderstel
de ik dat het een vrouw was, die van
plan was, aldus aan een valscli bewijs
van overlijden tet komen, teneinde be
ter in staat te zijn, den schurk die
haar belaagt te bestrijden, en in het
bezit te komen van haar rechtmatig
behoorende belangrijke bescheiden, wel
ke de ellendeling in zijn bezit houdt.
Nu valt mijn korte schets in zekere
handen. Men vraagt mij hoe de zaak
in elkander zou worden gezet. Ik ver
tel het. Met andere woordende zoo
genaamde moord, welken gij heden
nacht meendet ontdekt te hebben, was
niets anders dan de uitvoering van 't
ontworpen plan. Dokter Walter zal
het beuijs van overlijden afgeven, ook
al krijgt hij Miss Christina niet meer
te zien. Reginald Henson zal haar be
schouwen als dood en begraven, en zij
zelf zal vrij zijn en in staat om alles
te doen, wat in het. belang is van een
spoedige ontmaskering en te strijden
voor de eer der familie."
„Maar ze hadden toch wel iemand
anders te hulp kunnen roepen daar
voor?"
„Aan wien ze dus de geheele geschie
denis van de schande der familie had
den moeten bekennen. Tot zoover ge
loof ik dus wel dat de zaak is opgelost.
Maar het geheim van den sigarenkoker
en het geld en van dien armen kerel
in het zieken huis zijn het nog lang
niet. Een mysterie. We zijn samen 'n
paar geduchte tegenstanders, die ech
ter tegelijk met het. nadeel hebben re
kening te honden, dat zij in het duister
werken, terwijl de tegenpartij hare po-
tiecijfers van groote en kleine bedrij
ven bij elkaar, dan komen we tot het
resultaat, dat deze streek bijna de helft
van de geheele Nederlandsche produc
tie oplevert, wat de waarde betreft
bijna 19 millioen gulden van de ruim
39 millioen en de helft van de Bra- j
bantsche productie, wat de hoeveel-
heid aangaat.
Bovengenoemde cijfers, die de be-
teekenis van de schoenindustrie afme-
ten naar de productie, worden beves-
t-igd door de statistiek betreffende het
personeel, dat in de bedrijven van
meer dan 5000 paar werkzaam is. Het
gemiddelde nemend van de getalsterk
te op 15 April en 15 September, zien
we, dat dit voor Waalwijk bedroeg
1700, voor Tilburg ruim 1200, voor
Kaatsheuvel 1150, voor Dongen 1050,
voor geheel Noordbrabant 8300, bui
ten N.-B. ruim 1400.
Nu moeten voor. Waalwijk en Kaats
heuvel deze cijfers met resp. minstens
50 en 100 man worden verhoogd, daar
juist in de Langstraatsche paatsen de
productie in de bedrijven van 1000
5000 paar nogal van beteekenis is.
Wanneer wij nu eens niet letten op
de dikwijls toevallige verschillen tus-
sehen twee opeenvolgende jaren, maar
de lijn nagaan waarin zich sedert 1921
de schoenindustrie beweegt, dan is
deze voor de Brabantsche industrie
in haar geheel vrij snel stijgend, die
voor de andere provinciën langzaam
omhoog gaand, zoodat, wat wij reeds
vroeger constateerden, de schoennij
verheid steeds meer een echt Bra-
bantseh middel van bestaan wordt.
Binnen het gebied van Noordbrabant
is de productie naar verhouding meer
in het gebied van Tilburg vooruitge
gaan, dan in het gebied der Kamer v.
Koophandel en Fabrieken voor de
Langstraat, vooral omdat Dongen's
vooruitgang beneden het gemiddelde
is gebleven.
Met het oog op pessimistische be
schouwingen omtrent de Waalwijksche
industrie, welke soms buiten en in
sities te voren kan kiezen. Ge ziet dus,
dat het gevaar, waarin deze arme meis
jes verkeeren, niet minder groot is, dan
dat waarin ik heb verkeerd en eigen
lijk nog leef!"
„Dat zie ik volkomen. Maar, we
hebben een sleutel om uit die misère
van jou te geraken, Steel, al is het een
roestige. We zullen hem nog een goed
moeten smeren, alvorens hem te* kun
nen gebruiken, Steel, maar die is er."
„Waar dan, kerel, waar?" vroeg
Steel, die de beeldspraak van den dok
ter begreep.
„Wel, in het SussexCounty Zie
kenhuis, natuurlijk. De man kan ster
ven, in welk geval we al het mogelijke
moeten doen om je eer en goeden naam
te redden. Maar hij kan ook evengoed
genezen en dan zal hij ons alles wel
kunnen vertellen."
„Dat kan hij. Maar hij kan ook voor
geven, nergens van te weten. Het is
mogelijk dat hij voorgeeft dat de heele
geschiedenis slechts een toeval is, voor
zoover hij erj bij betrokken is".
„Ja, maar dan zal hij toch te vertel
len krijgen, hoe hij je huis is binnen
gekomen en wat hij er te doen had om
half vermoord in je serre te kunnen
worden aangetroffen. Laat ons hier
uitstappen en de rest naar je huis te
voet afleggen. Die koetsier weet al ge
noeg van ons, dan dat hij ook nog met
je adres op de hoogte behoeft te wor
den gesteld.
De koetsier werd met een flinke
fooi heengezonden en beide heeren
sloegen den hoek om van Eastern-
Terrace. Laat als het was, bevonden
zich in de omgeving van het ziekenhuis
slechts weinig menschen, ofschoon het
30-35-40-50ch
Waalwijk worden gehoord, is het niet
ondienstig op te merken, dat Waal
wijks schoennijverheid sedert 1921
percentsgewijze meer is vooruitgegaan
dan die van Tilburg.
In het Echo-nummer van 26 Jan.
j.l. uitte de Redactie van dit blad haar
bevreemding over het tendentieuse be
richt, vanuit Tilburg aan verschillende
bladen gestuurd, volgens hetwelk Til
burg en niet Waalwijk het schoenen
centrum is. Dit is reeds onjuist, wat
deze plaatsen, op zich zelf genomen,
betreft en in nog sterkere mate on
waar wanneer men ze beschouwt als
eentra van de twee voornaamste schoe-
nengebieden van ons land.
Moge de statistiek ook voor de vol
gende jaren blijven aantoonen, dat de
Langstraat het voornaamste gebied is
van de Nederlandsche schoennijver
heid, èn wat de productiehoeveelheid,
maar vooral wat de productiewaarde
betreft.
G. J. DE VRIES.
binnen de ommuring nog vrij druk
scheen op dit ongewone uur van den
nacht. Een onguur individu, die Bell
en Steel gevolgd scheen te hebben
sinds eenige oogenblikken, liet zich
op een bank vallen bij den ingang van
het gebouw en liet zijn hoofd achter
over vallen, alsof hij uitgeput was van
vermoeienis. Vlak hij den ingang rook
te een man een sigaret.
„Hallo, Cro^sriep David Steel uit,
„je bent nog laat in de weer vannacht".
„Drukke nacht!" antwoordde de
aangesprokene slaperig, „een stuk of
vijf zes ongevallen om de maat vol te
maken, vanavond. Een autobusongeluk.
Zieken van Palmer's particuliere in
richting, die vervoerd werden en een
aanrijding hadden. Maar, als ik mij
niet vergis, is dat Hatherley Bell, dien
gei daar bij je hebt?"
„In eigen persoon", lachte Bell vroo-
lijk. „Ik herinner me je nog uit Edin
burgh. Zóó: dus de patiënten van Pal
mer hebben een ongieluk gehad. Vroe
ger behandelde ik altijd de speciale
gevallen in zijn kliniek."
„Ik heb er hier van avond een ge
kregen, die je nog zeer goed kent", zei
Cress. „Hij heeft een ontwricht schou
derblad, doch overigens maakt, hjj het
uitstekend. De man is behept met het
idee dat hij een dokter is die een pa
tiënt vermoord heeft".
„Heeft electrisch licht iets met de
geschiedenis te maken?" vroeg Bell
levendig.
(Wordt vervolgd).
aalwpsclie en Langstraatsrle Conrant,
«0» „DB BOBO VAN HBT BÜIDBN".
53Ktöfófli
v- pond.