m* DE ECHO VAN HET ZUIDEN "J l t oor ..ft: T 'V h Bi] Haaruitval m No. 36. Zaterdag 3 Mei '30. 52e Jrg. TWEEDE BLAD. ders opgebouwd de bewoners moes ten toch een dak boven hun hoofd heb ben - maar het duurde nog tot na 1465 voor de plannen tot de opbou wing eener nieuwe tweede kerk kon den worden verwezenlijkt. Ongeveer gelijktijdig met de Sprangsche kerk :ugel 30 ct. 8 ct. en 35 ct. tv Iets omtrent de Hervormde Kerk aan de Haven. door J. van der Hammen Nicz. II. Het is zeer waarschijnlijk, dat deze streken en dus ook Waalwijk na den St. Elisabethsvloed van 1421 nog lange jaren de treurige gevolgen van die ontzettende ramp hebben moeten dragen. Van het spoedig opbouwen der tweede kerk zal vooralsnog wel geen sprake geweest zijn. Het gansche terrein tiisschen Baardwijk en Geer- itruidenberg was uit zijn verband ge nikt, weggeslagen wegen moesten meer Zuidelijk worden verlegd en daarbij moest terdege rekening ge- kouden worden met de vele diepe wie- Itn, die allerwege (in Baardwijk al leen éen 20-tal) waren ontstaan. Er moest een nieuwe straatweg worden sangelegd, wat heel wat tijd zal ge- torderd hebben. Vóór of omstreeks 1121 bestond de tegenwoordige Win terdijk riog niet. Een punt van groot belang was dus het leggen van zulk een dyk, die de binnenpolders moest beschermen tegen het telken jare dreigende buiten- of vloedwater. Dat toestand zeer berooid was, bewijst I het feit, dat het nog tot 1465 duurde, eer die dijk werd voltooid, Gelijk gezegd, was dit werk van over wegend belang. Want al zal die oor- ipronkelijk opgeworpen dijk wel niet veel meer dan een hooge kade geweest zijn die pas in 1827 (nu 100 jaren geleden) bij het algemeen verbeteren «n dijken en wegen zijne tegenwoor dige behoorlijke hoogte en zwaarte verkreeg hij was toch eenigszins 'n wterkeering Natuurlijk werden in dat benarde tijdvak van 44 jaren tusschen 1421 en 1165 vele huizen te Waalwijk en el- (1475) werd omstreeks 1470 de tegen woordige kerk aan de Haven (toen „gemeene vaart" genoemd) opge bouwd en den Heiligen Johannes Bap- tista toegewijd. Hoewel geen enkel ge schreven stuk dienaangaande iets ze kers vermeldt, kunnen wij de bouworde der kerk in aanmerking genomen en gedachtig aan hetgeen ons de archieven van Sprang en Loon-op-Zand geleerd hebben toch dat stichtingsjaar veilig op pl.m. 1470 stellen. De plek, waar kerk en toren moesten verrijzen, bood een uitste kend bouwterrein aanbinnendijks op de grenzen van Waalwijk en Be soijen, waar drie wegen 1) samen kwamen, nl. de straatwegen van bei de gemeenten en „de kerkpad", en vlak bij de pas voltooide Winterdijk en „de gemeene vaart". Hier werd de tweede en fraaie gemeenschappelijke kerk van Waalwijk en Besoijen, op kosten van beide plaatsen, in laat- gothiek en in den vorm van een La- tijnsch kruis opgericht, en wel zoo, dat het prachtige koor 2) met het hoogaltaar in den geest dier tijden naar het Oosten 'was gekeerd Bovendien werd aan de Westzijde der kerk een zware Gotische toren, naar alle waarschijnlijkheid veel over eenkomst hebbende met dien van Sprang en staande half in Besoijen, gebouwd, met. een kleiner torentje op het kruispunt der kerk. Vooral het hoogkoor der kerk bo vengenoemd, dat thans nog, hoewel het reeds gedurende geruimen tijd tot bergplaats ingericht en gebruikt wordt, een majestueusen aanblik aanbiedt, moet oorspronkelijk van een indruk wekkende schoonheid geweest zijn. Wij moeten de bewoners van Waal wijk en Besoijen, die toen zeker niet rijk zullen geweest zijn en die boven dien haast altijd te lijden hadden van Door zl]n schaduw verraden. Klaas kwam juist uit het kippenhok hij de kippen had gevoerd en donder schriftelijke toestemming is eenige overname uit deze rubriek verboden. hun bak met frisch water had gevuld. Hij sloot de deur van de ren af en hoorde opeens een eigenaardig geknars net als van een hengsel Hij keek eens achterom wat dat kon zijn, zeker een rat dacht hij. Doch daar hoorde hij dat geluid weer, neen, dat kon niet van een rat afkomstig wezen, dat was zeker de deur van de koeienstal die openstond en waarvan de hengsels zoo knarsten. Hij haastte zich nu naar de stal om evenwel tot de conclusie te komen dat deze deur ook goed ge. sloten was, net als de deur van het kippenhok Hoor, daar klonk dat geluid weer. Maar hij hoorde nu opeens alle mo- voortdurende invallen en strooptoch ten van losbandig krijgsvolk, hart grondig bewonderen, dat zij hun zuur verdiende penningen konden offeren en gaarne offerden om zulk een kos telijk bouwwerk te stichten, en die daarbij de vrome en zinrijke gedachte in beeld brachten, door het koor naar het Oosten te bouwen: zinnebeeld der eeuwige opstandingHet is wel jam mer, dat daarop thans bij het bouwen van kerken niet meer zoo gelet wordt: in de Middeleeuwen deed men dat al tijd en overal! Tegelijk met het bouwen der kerk werd ook, om de bewoners der meer in den binnenpolder verspreid liggen de boerenhofsteden een gemakkelijke gelegenheid te geven ter kerke te gaan, „de" thans nog gedeeltelijk be staande „Kerkpad" aangelegd, een weg, die haast even oud is als de ge meente zelve. Wie mijne vroegere opstellen over het verdwenen Augustinessenklooster „Nazareth" binnen Waalwijk inder tijd heeft gelezen, zal thans wellicht de opmerking maken, dat de stichting van de tweede parochiekerk aan de Haven en die van genoemd klooster ongeveer op hetzelfde tijdstip moeten zijn geschied; ik moet bij deze getui gen, dat die opmerking geheel juist is: beide kerkelijke stichtingen dag- teekenen van denzelfden tijd (1470). (Wordt vervolgd. 1). Eigenlijk 4 wegen: ook de Zo merdijk. 2). In het koor der kerk bevinden zich thans nog 2 grafkelders, de eene van Herman Loenen (f 7 Juli 1544), van 1537 tot 1544 pastoor van Waal wijk, gedekt door'een kleinen fraaien zerk met opschrift; de andere van de adellijke familie Nugssenborg van Zuidewijn, gedekt door een grooten prachtigen en met vele wapenkwar tieren uitgebeitelden grafzerk. In dit laatste graf zijn nog op het laatst der 18e eeuw leden dier familie bijgezet. BALDADIGE JEUGD. In de „NIEUWE CRT." lezen we 't volgend staaltje van verregaande bal dadigheid van onze jeugd: Een Duitsche familie kwam dezer dagen per auto vrienden in Den Haag bezoeken. Op de terugreis naar Duitschland heeft een vlegel van on geveer 16 jaar onder Ede een steen tegen den radiator geworpen, zoodat deze leeg liep. Veel tijd en veel geld is met het herstel gemoeid geweest. Dezelfde reizigers:.werden bij Arn hem nogmaals op een bombardement onthaald. Een steen vloog door de voorruit, zonder gelukkig letsel te veroorzaken, maar een der drie inzit tende dames kreeg het op haar zenu wen. Een dergelijke ontmoeting zullen reizigers in het buitenland niet dik wijls ervaren. Het schijnt, meent ge noemd blad, een echt-Hollandsche on deugd bij kinderen en aankomende jongens te wezen om speciaal vreem delingen op een dergelijke manier te tracteeren. Herinnert men zich nog de klacht van de Fransche dame, die 'n reis te paard ook door ons land maak te? 't Was beschamend.... Die er gerlijke baldadigheid valt niet te ver ontschuldigen met een beroep op kin derlijke speelschheid of onbedachtza me plaagzucht. Zij dient zoo ernstig mogelijk te worden bestreden, en dat niet alleen tot heil van de opvoeding der jonge lui zelf, maar ook omdat een dergelij- gelijke geluiden door elkaar, van ach ter zich, boven zich, voor zich, ja, de heele boerderij was opeens vol met geluiden, zachte en harde, scherpe en piepende. Daarna hoorde hij een ander soort geluid, net alsof kleine pootjes in het rond holden. .Ratten", riep hij uit, „zijn het nu toch ratten Ik geloof dat alle ratten van de wereld hier op de boerderij wonen. Maar het was heel vreemd, het leek wel of zij schreeuwden van angst. Ratten hollen anders heusch niet zoo heen en weer en schreeuwen niet zoo benauwd als zij niet bang zijn. „Er is zeker een fret in de buurt" dacht Klaas nu. Terwijl hij juist aan een fret dacht, een fret is familie van een wezei. zag Klaas in het felle zonlicht ineens de schaduw van dien vijand van de boer. derij. „Hoe zou dat dier hier komen" dacht Klaas, „het is lang, lang geleden dat we hier een fret op het erf had. den. Hoe is het mogelijk, want hier in den heelen omtrek zijn de fretten toch verdreven. Maar ik zal dat sinjeur op zoeken, anders bijt hij me al mijn kuikens en kippen dood „Ik wil hem niet in het kippenhok hebben". Onderwijl wisten de ratten geen raad van angst. Zelfs de brutaalste en oudste rat wist nu geen raad want alleen maar de naam Fret was onder de ratten voldoende om hen naar alle kanten heen te zien stuiven. „Wat moeten'we beginnen ?"riep een een jonge rat. Doch niemand gunde ke handelwijze tegen vreemdelingen ons volk bij de buitenlanders in een kwaden reuk brengt. BUITENLAND Een nieuw Italiaansch vloot- programma. Na de Vlootconferentie Naar het Nederlandsch telegraaf- agentschap uit Rome meldt, heeft de Ministerraad gisteren zijn goedkeu ring gehecht aan een uitbreiding van het vlootprogramma, volgens hetwelk nog dit jaar op stapel zouden worden gezet de kruiser Pola van 10.000 ton, de kruisers Montecucoli en Attendolo van 5300 ton en een torpedoboot jager van 1240 ton, 4 buikbooten van 1930 ton, zes van 835 ton en 12 van 620 ton. Op het oogenblik staan nog op sta pel twee kruisers van 10.000 ton (Bolzano en Gorizia), twee kruisers van 5300 ton (Maresciallo Diaz en Maresciallo Cadorna), 4 torpedoboot- jagers van 1465 en 4 van 1480 ton, 7 duikbooten van 626 en 4 van 835 ton, terwijl zich in afbouw bevinden of pas in dienst zijn gesteld twee krui sers van 10.000 ton, 4 van 5300 ton, 2 flottieljeleiders van 2100 ton en 6 duikbooten van 850 ton. Dus 29 nieu we schepen. Aan verdere moderne schepen be schikt de vloot dan nog over twee kruisers van 10.000 ton, 13 flottielje leiders, 24 torpedoboot jagers en 12 duikbooten, die elk na 1919 te water zijn gelaten. De nationalistische beweging in Britsch-Indië. De correspondentie tusschen Mo- hamed Ali, den leider der Muzelman nen en den Onderkoning is gisteren openbaar gemaakt. Ali erkent de vet tigheid van de door den Onderkoning afgekondigde maatregelen, maar heeft nogmaals een beroep op Lord Irwin gedaan om den toestand niet nog meer gespannen te maken, door tot arrestatie van Gandhi over te gaan, want daardoor zou een verbit tering in breede lagen der bevolking ontstaan, die misschien in geen jaren meer te herstellen zou zijn. In zijn antwoord erkent de onder koning de goede bedoeling van Ali's brieven, maar hij wijst erop, dat ver scheidene Indische leiders tot open lijke ongehoorzaamheid aan de wet blijven ophitsen, wat geen enkele re geering die haar plicht kent, kan of mag «dulden. De Onderkoning herbaalt, dat neg altijd de weg naar een minnelijke schikking door aanvaarding van het aanbod van een algemeene conferen tie open staat, maar nu natuurlijk niet zoolang de toestand van openlij ke ongehoorzaamheid en inbreuk op de wet voortduurt. Zoodra de Indi sche leiders hun volkomen vruchte loos verzet zullen opgeven, blijft de regeering bereid tot nadere onder handelingen. Mohamed Ali heeft geantwoord, dat hij voor zijn Muzelmannen kan instaan, maar dat hij geen invloed be zit op de Hindoesche bevolking, die de meerderheid uitmaakt. Zijn partij zal echter als de gelegenheid zich voordoet, gaarne aan de conferentie om de ronde tafel deelnemen. en op plekken waar het haar erg dun wordt, de hoofdhuid een weinig inwrijven met Puroi. Doe dit 1 of 2 maal per week; dit maakt haar en haarwortels weer sterk en groei- krachtig. zich den tijd hem te antwoorden. De oudere ratten wisten maar al te goed dat het onmogelijk was om voor een wezel je te verschuilen, want overal waar een rat door en in kan. kan ook wezel hem volgen met zijn lange dunne lichaam. „Laten we allemaal een ande ren kant uitgaan, brulde de oudste rat". „Als wij allemaal denzelfden kant uithollen, eet hij ons allemaal op. Als wij ons verspreiden, kan er maar een of hoogstens twee van ons door hem gedood worden," Dat was werkelijk een goede raad De oudste rat had trouwens meerdere gevaren )n zijn leven getrotseerd en wist wel iets van de gevaren af. Hij lette er dan ook heel goed op, dat niemand dan zijn vrouw met hem dezelfde richting uitliep. Als een der ratten zich bij hem wilde aansluiten, draaide hij zich met een ruk om, en wilde den ander aanvallen, die dan van schrik een andere richting insloeg. Doch de wezel was erg in zijn schrik. Hij had een pracht van een jachtter rein. Hij genoot van de angstige kreten van de ratten, want dat is nu eenmaal zoo zijn natuur. Nadat hij eindelijk moe was van het hollen en hij een der ratten had op gepeuzeld, keeurde hij zeer voldaan weer naar het bosch terug en het duurde niet heel lang, of de vrede en de rust op de boerderij waren terug, gekeerd. UIT HET DAGBOEK VAN P1ETER POR. 28 April. Raadsverslag gelezen en met Buurman besproken. Zei me ronduit dat naar zijn be proefde meering, de burge meester den slag royaal heeft gewonnen. Hij was als steeds goed voorbereid en slagvaardig. Liep op sisser af. Had wel 'n ander slot verwacht en velen met hem. Ze hebben 't elkaar nu eens goed gezegd laat 't nou uit zijn sans rancune noemde Buurman dat. Raadslid v. d. Waerden en z'n adviseur schijnen 't samen te weten en bovensbest te weten„raadhuis ambachts- onderwijs". Gelukkig zeg ik maar dat ook anderen nog een meening hebben, niet gegrond op eenzijdige adviezen. Genoemd raadslid had het ook erg benauwd over de ge vraagde personen inzake Am bachtsschool is niet Hij wist zeker niet of was niet beadvi. seerd dat het hier alles slech's voorloopig is, alleen voor het dringen tste werk. Als ze nu van die zijde actief zijn, kunnen ze mettertijd het huidige stel naar huis sturen en nieuwe regelingen maken. T z t. veel leden werven voor een krach tige vereeniging, met fbnke mannen voor een dtfinitief bestuur, dat is de weg. Niet eenzijdig dan, niet alleen critiek, maar mede opbouwen wat goed en nuttig is, zeg ik maar. A propos, wat zette het raads lid Pulles bij dit onderwerp z'n collega van der Waerden mooi schaakmat. 29 April. Buurman is blij met restau ratie Groote Kerk Mooi monu ment. Veel belangrijke zaken besloten den laatsten tijd, die zeker veel geld kosten maar ook in belang van gemeente. Maar de financien worden toch zeker meteen in 't oog gehou den. Want belasting-verlaging, zoo eenigszins mogelijk moet anderzijds 't wachtwoord zijn. Zal dat toch nog gaan Buur man en ik hopen het. Dan was het kranig werk 30 April. Concours Hipptque mooi verloopen 1 Veel volk, veel deelname, mooie sport, prachtige regeling. HuldeGoede dag voor Waalwijk, voor veie inge zetenen en de gemeentekas. Buurman sprak me van meer dan f 500, Die kerel weet toch alles. Niet heel veel vlaggen op lulianadag. Grootestraat leent zich daar nu ook mooi voor. 31 Augustus beter. Buurman rekent op allen 1 1 Mei. Buurman voelt zich al ééns zoo lekker als ie 't woord „Mei" maar hoort. Nu April was ook mooi om te wandelen, vooral naar hei en Roestelberg Jammer vooral voor de ouderen, dat 't antwoord der gemeen'e Loon- op-Zand zoo weinig hoopvol is. las ik gisteren. 'n Vreemd antwoord, zei ik. Verwondert mij niks zei Buur. man. Jammer maar- Oplossingen van de vorige week. 1 P hut adder pudding flink ans g 2 Leege vaten klinken het hardst. 3 Wie zoekt, zal vinden. Nieuwe Raadsels. 1 Ik ben een spreekwoord van 28 letters. 5-4—7—9 lichaamsdeel 19—25 1—2—13 ligt op de tuinpaden 18 11—20—23 jongensnaam 27—8-23 meisjesnaam 3—15—16 ander woord voor „kip" 6—12—21—22 grondsoort 10—17—23 ander woord voor „dwaas" 18-28-13 hoofddeksel 24 44—25 tijdmaat 14—17—26 dient voor het verwarmen der handen. met een b gebruikt mij de timmerman met een d ben ik een voorzetsel met een h ben ik de stam van een werkwoord 29»

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Echo van het Zuiden | 1930 | | pagina 5