I ECHO VIN HET ZUIDEN Hoeden en Petten I'l K H. VERHULST, Saterdag ttt Mei '<5U. f>2e Jrg. TWEEDE BLAD. rende angst voor het "mogelijk weer vernielen van herstelde muurwerken, waren de reden, dat men vooralsnog niet kon denken aan het ophouwen van het verwoeste. Pas na het slüiten van het Twaalf jarig Bestand in 1609 kon men pas (Is omtrent de Hervormde Kerk aan de Haven. door J. van der Hammen Nicz. HL Ruim 110 jaren, van omstreeks tot omstreeks 1580 (inmiddels as het huizental van Waalwijk in 526 tot 149 gestegen, met een kloos- en twee gasthuizen; was in 1533 iet het oog op de toen reeds drukke ■eek- en jaarmarkten, de keiweg ge- (gd en bereikte het St. Jorisgild, bij etwelk de meeste ambachtsgezellen aren aangesloten, in 1547 zijn hoog ten bloei), zijn de kerk en de toren trots van Waalwijk en Besoijen gé ést; maar gedurende den 80-jari- en oorlog, toen het hier op de gren- ïi van Holland en Brabant (Spanje) aar in jaar uit daverde van het oor- igsrumoer en noch mensc.henlevens, och veldgewassen, noch gebouwen icrden ontzien, kwam aan die glorie 'keltelijk een einde. Omstreeks 1580 td de prachtige toren, die reeds toeger meermalen aan het oorlogs- (schut had blootgestaan, voorgoed puin geschoten. Alleen de funda- lenten, die nog aan de westzijde der l«rk in den grond zitten, zijn thans lit armzalig overblijfsel van dien trtijds zoo machtigen en schoonen mis. Niet alleen de toren, maar ook W westelijk deel der kerk een uk van den langsten arm van het •itijnsche Kruis en een klein ge- telte van het koor, werden toen ver iest, benevens de daar achter staan- gemeenschappelijke school van 'aalwijk en Besoijen. Die troostelooze aanblik van een in jn liggenden toren en van 'n gedeel- open liggende kerk heeft meer 'a 30 jaar geduurdeen tijd van ver wring en verval op velerlei gebied i Waalwijk. Geldgebrek en voortdu- ppvw pogingen gaan aanwenden om de ruï nes nader onder de oogen te zien en te herstellen wat te herstellen viel. Vooreerst werd den 11 Februari 1609 door de magistraten der beide ge> meenten een „accoord" aangegaan, om allereerst de gemeenschappelijke school achter de kerk op te bouwen, ten tweede om restitutie van de schijnbaar zoek geraakte oude toren klokken te verkrijgen en ten derde om de vervallen kerk te herstellen. De man, die het leeuwenaandeel had aan de herstellingswerken der kerk, was de toenmalige Heer van Waalwijk, Jan van Leefdael. Deze, krachtig gesteund door de aartsher togen Ferdinand en Isabella en door de Bossche bisschoppen Masius en Zoëziiis, wist, hoofdzakelijk uit eigen middelen, zooveel geld bijeen te ver zamelen, dat eindelijk in 1617 het westelijk deel der kerk, al was het dan niet in de zuivere bouworde der oorspronkelijke kerk, was hersteld. Een zichtbaar bewijs dier herstelling zijn thans nog de 4 ankers in den westelijken kerkgevel, die het jaartal 1617 te zien geven. Den 6 October 1616 was bisschop Zoëzius, vergezeld van Jan van Leefdael, de toen bijna uitgevoerde herstellingswerken we zen bezichtigen en tevens de toen pas gebouwde Gereformeerde Kerk te Be soijen komen bezien. Wie aan dit laat ste mocht twijfelen en niet gelooven kan, dat een Roomsch-Katholiek bis schop in dien veelbewogen en vooral op godsdienstig gebied scherp-getee- kenden tijd lust en tijd kon vinden, om eene Gereformeerde kerk te bezoe ken, kan ik geruststellen met de ver klaring, dat in de „Dorpsrekening" van Besoijen over 1616 de volgende post bij de uitgaven geboekt staat: Noch opten 6 dito (6 October 1616) soe isser den bisschop vanden Bos metten heer van Waelwijck, om ons cerck te bêsien ende doen isser ge- droncken in de kercke II bieren, toe pende in gelde III stug vers C3l/a st.). Aldus was de kerk hersteld, maar helaas, de toren werd, bij gebrek aan het noodige geld als anderszins, nim mer opgebouwd, en alzoo is de huidi ge kerk aan de Haven slechts een frag ment,maar dan ook een fraai frag ment, van het oorspronkelijke bouw werk. Alleen moet ik hier nog vermei den ,dat toen ook het kleine torentje op het kruispunt der kerk om de oude zware kerktorenklok (of: klok ken) te beter te kunnen dragen werd vervangen door een zwaarderen toren, die later nog meermalen werd verzwaard. Vermeldde ik boven, dat de Waal wijksche kerk tusschen 1580 en 1617 een troosteloozen aanblik opleverde, thans moet ik hier nog bijvoegen, dat ook vele volgende jaren, inzonderheid tusschen 1623 en i630, geen hoopvol le tijden voor die parochiekerk kon den worden genoemd. Men denke hierbij aan de belegeringen van Bre da in 1624 en 1625 en van 's-Herto- genbosch in 1629, toen het hier en ook elders in de Langstraat geduren de ettelijke jaren een onophoudelijk doortrekken was van de krijgstroepen van prins Frederik Hendrik en ande- e legeroversten, die maar al te vaak werden ingekwartierd in de kerk, zoo dat van geregelde kerkediensten geen sprake kon zijn. In het gemeente-ar chief alhier berust een authentieke chepen-certificatie, d.d. 30 Augustus 1625, (geschreven met de eigenaar dige, pittige hand van den toenmali- gen gemeente-secretaris Adriaen Mi- chielsz Molengraeff, van wien de be kende oud-professoren Molengraaf! te Utrecht -en Delft afstammen), waar in zekere aanzienlijke en geloofwaar dige ingezetenen van Waalwijk een treffende getuigenis afleggen van al den jammer en de ellende, die in de jaren 1624 en 1625 door het heen- en weertrekkende krijgsvolk werden te weeggebracht. Zoodra mijne opstellen over de kerk compleet en verschenen zijn, zal ik van dat gewichtig stuk 'n afschrift maken en het ter plaatsing in dit blad aanbieden. De inneming van 's-Hertogenbosch door Frederik Hendrik in 1629 was niet alleen de doodsteek voor den Roomsch-Katholieken godsdienst al daar, maar ook een begin van afbrok keling van de Roomsche Kerk in de gansche Meierij van Den Bosch, waar toe ook Waalwijk behoorde. In even genoemd jaar werd de toenmalige predikant van Besoijen, Ds. Jeremias Eckius, door de Staten-Generaal be last, voor het eerst daadwerkelijke po gingen aan te wenden om de parochie kerk aan de Haven voor de Waal- wijksche Hervormden ,Vi bezit te krij gen. Werkelijk gelukte het hem, ge wapend met ladders en touwen, de kerk, die reeds geruimen tijd wegens den troebelen tijd geslo ten was, door een der ramen binnen te komen, de kerkdeuren te ontslui ten en daar de eerste predicatie naar Gereformeerden trant te houden, die door meer dan 80 personen werd aan gehoord 1). Het duurde echter nog 19 jaren, voordat de eigenlijke overgave der kerk aan de Hervormden haar be slag kreeg, n.l. in 1648, na het sluiten van den vrede van Munster, als wan neer een groot deel van Brabant tot een wingewest van de Staten-Gene raal werd verklaard en alle Roomsche kerken moesten worden verlaten. In frnder schrifteiyke toestemming is eenige overname uit deze rubriek verboden. Het leelijke hondje. Litn' het leelijkste hondje, dat er Rad rondgeloopen, ontmoette op l„t,.im5)tr8en> dat hij met een dood» Lrt i. 8 8ezicht 'n de boerderij L. ®P* Kwak, de eend. „Qoeden Da zei Kwak, .ben je ziek?" [L *iel direct", zuchtte Tim, .ik iLfi* lBa""n- dat ik niet zoo leelijk was dat is alles". Ik ben ook de leelijkste van mijn heele familie", zei Kwak vol sympathie. .Niets aan te doen". .Dat is waar", beaamde Tim, .maar ik wil niet eens zoo veel mooier zijn"hij wendde het hoofd verdrietig af. .Maar het dochtertje van mijn baas mag van haar vader een van mijn broertjes en zusjes voor haar zelf houden en van avond zal zij kiezen, wie dat wezen zal. Ik zou toch zoo graag de uitver korene willen zijn, maar ik denk, dat ze er niet over zal denken zoo'n Ieelijkerd als ik ben te willen houden". „Daar kun je niets van zeggen", zei Kwak in gedachten verzonken. „Het is niet altijd de leelijkste. die het het slechtst gaat in de wereld. Er was vroeger eens een vreeselijk leeljjk eendje en moeder vertelde me, dat hij later een prachtige zwaan is ge worden". „Wat gek", riep Tim uit. „Zeg Kwak, wordt jij later ook een zwaan „Ik hoop het", antwoordde deze, „Weet je dat dan niet?" vroeg Tim. „O, neen, zooiets weet je nooit van tevorendat gebeurt plotseling op een goeden dag, als je 's morgens een volgend artikel hoop ik die zaak, voor wat Waalwijk betreft, meer uit voerig te behandelen. wakker wordt, ben je plotseling een zwaan". „Maar ik zou toch denken", zei Tim hard snuivend, „dat als je heusch een zwaan zou worden, dat e dan toch de gevoelens van een zwaan moet hebben". Hij staarde een poosje in gedachten voor zich uit en vervolgde toen langzaam: .Waarzou den kleine leelijke hondjes in kunnen veranderen ik denk niet in een zwaan, denk jij wel „Hm", zei Kwak, „ik vermoed, dat je in een ander soort ïond kunt veranderen". „Zou ik vroeg Tim een beetje weifelend. „Kijk, k ben een spaniel. Dat wist je zeker niet, hè". Zoo zaten ze een poosje zij aan zij en verwonderden zich over zwanen en honden, leelijk en zoo meer. Tenslotte zei Tim: „Wat zegt ouw moeder ervan „O Kwak kwak. meer niet. En de jouwe?" „De mijne, hernam Tim het woord, die zegt woef waf, iemand is alleen mooi als hij dat zelf wil." „Watbeteekent dat?" .Wel, als je zoo eerlijk bent als goud en zoo moedig als een leeuw, dan comt het er niet op aan hoe leelijk e bent." „Dus mooi zijn wil eigenlijk zeggen „goed zijn" „Ik denk het. Maar ik ben bang, dat ik ook heele- maal niet goed ben. Het is soms heel moeilijk, dat verzeker ik je", knikte hij. „Dat is waar", zei Kwak en knikte ook. „Kom, zei Tim," „er is niets aan te doen, r.iaar ik moet weer naar huis. joeden dag. Vergeet niet me te zeg gen, wanneer je van die zwaanachtige gevoelens krijgt, zal je?" en weg tippelde hij den weg naar huis af. Terwijl hij in gedachten voortliep, werd zijn aandacht getrokken door iets dat in de gjiodder lag. „Kijk uit", zei hij tot zichzelf, „maar wat is dat Dat is de lievelingspop van mijn vrouwtje Arabella en nog wel in haar mooie jurk. Hoe komt zij hier? Zij is zeker uit den wagen gevallen. Ik zal haar voorzichtig mee naar huis nemen. En met zorg droeg hij de 1). Hef origineele verslag daarvan berustte vroeger in het kerkelijk ar chief der Hervormde gemeente te 's-Hertogenbosch. Springen met 'n paraplu. Over zoo'n berichtjes lees je gemak kelijk heen. Het is misschien ook gezocht er over te filosofeeren maar gebeurt het in de wereld der grooten, de wereld der verstandigen ook niet dikwijls dat iemand een parapluie goed genoeg acht voor parachute En dan dood valt net als 't jongetje uit 't „Gemengd Nieuws" Een oud vaderiandsch spreekwoord wist deze waarheid al eenigszins on schuldiger, maar tegelijk minder „salon- fahig" uit te drukken in de figuur van apen, die hoog willen klimmen. Iemand, die worstvingers heeft, moet niet probeeren pianist te worden en de leerjongen van mijn barbier zal met al zijn vakkennis en de pommade der heele wereld geen geplakte scheiding krijgen, omdat je aan ieder haar van 'm een hoed kunt ophangen. Wie geen tanden heeft, moet de korstjes van zijn brood snijden en wie zijn boterham met zijn hoofd niet kan verdienen, moet 't met zijn handen doen. Hij is er niet minder om. Wie geen parachute heeft om van het dak te springen, blQve erop, of klimme door 't zoldervenster naar binnen, want als hij het met een paraplu probeert, valt hij dood. U begrijpt niet, waar 't heen moet Wfj kunnen 't duideiyker zeggen met een paar voorbeelden De stad oefent groote aantrekkings. kracht uit. Ze biedt meer gelegenheid tot vermaak, hoogere loonen in indu strie en bedryf. Maar als iedereen naar de stad trok, werd er nog meer armoe geleden en hadden de musschen amper genoeg om te leven. De schijn van 't chiquer baantje lokt,1 Myn zoon moet 'n „meneer" worden, zegt menigeen, die zelf eelt in de handen heeft en altijd een fat soenlijk stuk brood at. De zoon, die „meneer" geworden is, met het goed koopst examentje, watertandt later misschien naar dat stuk brood, om dat hy er niet tusschen komen kan te grootsch is voor arbeider, te klein voor intellectueel en alleen een aanwinst voor het groote leger smalle honger- lyders—metden—boord—om. Hij is een arme kerel, die 'n paraplu als valscherm in de hand kreeg. Als ge ze maar wat oppervlakkig zoekt in uw omgeving, zult ge ze vinden by bosjes, die springen met een paraplu. D. v. N. VOOR HANDEL EN INDUSTRIE. ONTVANGEN NIEUWE COLLECTIE Chique modellen. HEMDEN, tevens met afknoopbare Manchetten, (HEMDEN, óók naar maat). Heerenmodemagazijn. Markt 5. DEN BOSCH. Telefoon 841. mooie pop aan haar kleeren. Zy was nogal groot en haar voetjes raakten iederen keer den grond als hij liep. Zij was zwaar ook en zoo nu en dan moest hij haar even laten liggen om weer op adem te komen en hij wenschte thuis te zyn. Zijn vrouwtje liep in den tuin en zocht en zocht, toen zij Tim zag aankomen, die even later haar pop aan haar voeten neer egde. riep zijn vrouwtje. „Tim heeft myn pop gevonden 1 Wat ben jij een lief hondje". Tim ging i>y haar zitten en kwispelde verheugd met zyn staartje. Den vol genden morgen ontmoette hij zyn vriendje Kwak weer bij de sloot. „Kwak", riep hij verheugd. „Zy heeft mij gekozen. Zij koos mijl Ik ben nu iet hondje van mijn vrouwlje 1 „Is dat niet heerlijk" „Wat", riep Kwak. Heeft zy jou uit al je broertjes en zusjes gekozen En vond zij je dan niet je weet wel „Leelijk" vroeg Tim. „Poeh, myn vrouwtje zegt dat ik heelemaal niet leeiyk ben. Zy zegt, ik ben juist heel mooi. Heusch Kwak keek hem heel lang en onder zoekend aan. „Hm", zei hy, „jij hebt lepaald iets heel erg goeds gedaan". Nieuwe Raadsels, I Ik ben een spreekwoord van 25 etters. 8—2—3—4—17—6—8 is alles wat we eten S—21—9—11—4 tegenovergestelde van „eb" —13—14 ander woord voor „zot" —22—15 leeft in den grond 25—24—1^—20 tegenovergestelde van „op" 7—16—12—25—19—12 ander woord voor „draven" 2—22—23 lichaamsdeel 0—9—3—1—6—7 drinkbeker uit den UIT HET DAGBOEK VAN PIETER POR. Zondag 4 Mei. Op mijn gewone wan deling. Zag aangevoerde riool en waterleidingbuizen in Kerkpad. My dunkt dat ze te klein geno men worden. Waarom niet ineens flink, wat scheelt dat? Later groote kosten. Ook met oog op mogelijke nieuwe inzichten reini ging Loint, Haven en Polder in de toekomst. Maandag 5 Mei. Wat is Buurman z'n huis opgeknapt nu hy die leelijke stoep met balies heeft laten weg nemen Alles komt veel beter uit. Ne'jes in orde gemaakt, geen on derhoud meer, trottoir breeder en goede daad in 't algemeen belang. Hij begrijpt niet dat allen zyn voorbeeld niet volgen Dinsdag 6 Mei. Voldoening vernomen Hoogere Handelsschool uitgebreid met H.B.S 3 jaar; later zoo mo gelijk H.B.S. 5 jaar. Buurman was er over in z'n nopjes voor z'n twee jongens. Alleen maakt hij de opmerkingwaar blijf ik met mijn meisjes? Ik moet 't be amen. Zou daar nu niets aan te doen zyn, vragen wij beiden. Woensdag 7 Mei. Kreeg bezoek van een boer uit het Loonsch Hoekje. Had ook 't antwoord gelezen. Vroeg mij of het niet zou helpen, als alle bewoners eens een adres richten aan het Gemeentebe stuur over verharding weg Heb hem geantwoord dat het volgens mij niet veel zou baten, maar dat hy bij Waalwijks Belang moet zyn of maar beginnen Donderdag 8 Mei. Buurman stemt volkomen in met opmerking redac tie. Oveial is men gebrand op steun der pers vooral voor den middenstandhier biykbaar niet. Hy gaf mij zyn meening over de reden. Ik geloofde 't niet en vertel ze daarom nog niet verder. Vrydag 9 Mei. Buurman vroeg me of het niet mogeiyk zou zijn de in gezetenen te waarschuwen als gas- of waterleiding wordt afgesloten. Dat is anders zeer lastig en soms gevaarlijk, vindt hij. BUITENLAND. Geen accoord tusschen Engeland en Egypte. Na gisteren gedurende 19 uren, tot hedenmorgen 3 uur te hebben ver gaderd, zijn de Engelsche en Ecyp tische gedelegeerden hedenochiend elf uur weder bijeengekomen. Over eenstemming kon niet worden bereikt zoodat de onderhandelingen zijn mis lukt. Koning George van Engeland. Alle bladen brengen hulde aan den koning tec gelegenheid van de viering van den twintigsten verjaardag heden van de troonsbestijging. Er zyn geen bij zonderefeesteiykheden georganiseerd ofschoon de gebeurtenis zal worden herdacht met een en twintig saluut schoten in Hyde park en op alle marine en militaire stations in het land. De Leeuw in vrijheid gesteld. De Vlaamsche soldaat de Leeuw die wegens het niet opvolgen van in het Fransch gegeven bevelen tot drie maanden gevangenisstraf is veroordeeld Van boven naar beneden en van links naar rechts ben ik iets, waartoe het mooi weer uitlokt, x medeklinker xxx voorzetsel xxxxx jongensnaam xxxxxxx iets. dat wy raden moeten xxxxxxxxx stad in Z.—Holland xxxxxxxxxxx het gevraagde woord xxxxxxxxx dorpje by Nymegen xxxxxxx vindt men in sommige badplaatsen xxxxx rivier in Overijsel xxx telwoord - x medeklinker "3 Zoek uit onderstaande letters een deel van Friesland. aralasnetgd Oplossingen van de vorige week. 1 In het veen ziet men niet op een turfje. 2 boor door hoor koor moor noor voor. 3 paaschfeest arnemuiden amsterdam susteren chocola hoorne fiets emma een st t ill If li 1' 9 OUDERS. LEZEN UWE KINDEREN OOK ONS JEUGDHOEKJE?

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Echo van het Zuiden | 1930 | | pagina 5