11 Itf UK 10 /UI De Verbouwings Opruiming wordt mol sterk verlaagde prijzen voortgezet. Zwakte SANATOCEN van A. MEIJRING te 's-BOSCH vooral hij Mo. 6. Zaterdag 17 Jan. 1931. 54e Jrg. TWEEDE BLAD. tets omtrent de Hervormde Kerk aan de Haven. door J. van der Hammen Nicz. XXII. Vroeger werd door mij reeds mede gedeeld, dat er in de 18e eeuw te Waalwijk twee invloedrijke personen woonden, die den naam droegen van Antonie Heermans. De eene was dros saard van Baardwijk en schout van gesoijen en na den dood van Frederik yiiethoorn (overleden 10 Juli 1769) ook drossaard, schout en stadhouder van de leenen der stede en vryheid van Waalwijk. Hij overleed in Augustus 1773 en werd als drossaard van Baardwijk opgevolgd door zijn naam genoot Antonie Gerard Heermans, die ook' secretaris van Waalwijk was. Als drossaard van Waalwijk en schout van Besoijen werd hij opgevolgd door Gerardus van de Werken. De even- genoemde secretaris Antonie Gerard Heermans was ondanks zijne ge wichtige ambten geen man zonder vlek of rimpel. Behalve dat hij door den kerkeraad, wegens onchristelij- ken wandel, keer op keer werd gecen sureerd, kon men ook niet van hem zeggen, dat hij een getrouw secreta ris en een eerlijk rentmeester van de Vrouwe van Waalwijk was. Uit dien hoofde werd hij in 1776, naar luidt van de volgende acte, afgezet „Wij, Maria Philippina Jacoba, ba ronesse Pieck, douairière Le Leu de „Wilhem, Vrouwe van Waalwijk, ge- „informeert zijnde, dat Anthony Ge rard Heermans, secretaris van „Waalwijk en rentmeester onzer goe deren, zig clandestinelijk heeft ge- „absenteert en mitsdien noodig is, dat „by provisie een ander tot de waar neming der voorschreven secretarie „worde gecommitteert: Verklaar by „desen provisioneel en tot nader or der tot de waarneming van de secre tarie en de zaake daartoe gehooren- „de te qualificeeren Louwrens Wer- „ther, schepen van Waalwijk, en „sulx alles met overleg van den Wel- „Ed. Gestr. Heer Gerard van der Wer den, onzen drossaard aldaar, en spe- „cialijk om dadelijk te effectueeren, „dat alle de boeken en papieren, der „secretarie ofte onze goederen con- „cerneerende, werden gesecureert; „daartoe en tot provisioneele admini stratie onzer particuliere goederen „mede by provisie qualificeerende on sen voornoemden drossaard, den „heer Gerard van der Werken. „Aldus onder ons aangeboren ca chet gedaan in 's-Hage, desen dertig- sten April 1776". (Volgt de ondertee- kening). De volgende secretarissen of substi tuut-secretarissen volgden elkander snel op. In of voor 1782 bek:eedde Ft. JBeyen dat ambt; in 1785 Josias Comelis de Villeneuve, gehuwd met Maria Sibilla van Halm, beiden meer malen gecensureerd; in 1791 J. van liimwegen en in 1796 Antonie Slaats. Deze laatste was de eerste Roomsche secretaris van Waalwijk sedert 1648. Nu vraagt onze aandacht een punt, dat nog slechts terloops hier en daar is aangeroerd: het begraven. In het algemeen kan men zeggen, dat er in de doorgaande eeuwen te Waalwijk vier begraafplaatsen waren: 1. In de kerk, weer verdeeld in: a. Hoog choor; b. Klein choor; c. Doophekje d. gewoon in de kerk; e. grafkelder der Heeren en Vrouwen van Zuide wijn. 2. Op het kerkhof. 3. In het klooster. 4. Op het kloosterskerkhof. De hoogste kerkerechten werden betaald voor het begraven in het klooster. Daarin werden althans volgens de meer dan honderd door mij geraadpleegde begrafenisboeken uitsluitend geestelijken ter aarde besteld, o.a. pastoor Lambertus Boer akker in 1750 en de landdeken en pastoor Voet in 1785. De Hervormde kerk ontving daarvoor dubbele rech ten: dertig tot veertig gulden. De hoogste rechten in de kerk waren 20 k 30 gulden voor het bijzetten van een lijk in den grafkelder van de Heeren en Vrouwen van Zuidewijn. Daarop volgden Hoog Choor, Klein Choor en Doophekje: 15 a 20 gulden. In het „Doophekje" werden gewoonlijk pre dikanten begraven. De gewone begra fenis in de kerk kostte 6 5 10 gulden; die op het kerkhof 30 cents a 1 gul den. Artikels 12, 13, 14 en 15 van het reglement op het begraven (d.d. 19 November 1774), van kracht voor Waalwijk en Besoijen, luidde aldus: Ende zal ook niemand voortaan eenig uitwendig tyken teeken) van linten, strikken, kruysen of an ders op de kisten, doodkleeden of gra ven mogen stellen of brengen, op een boete als by art. 13 ten laste van die het bewind over het sterfhuys heeft gehad ofte die erfgenaam is; olleen zal tot tyken voor een jonk lijk. vrijer of vryster, gepermitteert wezen dal de dragers groene takken in de hand hebben met een swart en wit lint. Ook zal niemand voortaan op Zon dagen mogen begraven, als om pré sante redenen en met voorkennisse en consent van den officier, en alsdan moeten maaken, dat het lijk in de kerk is, voordat het d^rde geluy op houdt, op een boete van twaalf gulden. Iemand by avond willende begra ven, zal het zelve met lantaarens mo gen doen, mits het lijk voor negen uure in de kerk of op het kerkhof zijnde; op de boete van twaalf gulden, wanneer het naar negen uuren komt. En op ander dagen begravende, zal met lyken voor twaalf uuren in de kerk of op het kerkhof moeten wezen en niet voor elf uuren komen, op poene als voren. De Israëlieten van Waalwijk en Besoijen werden begraven te Besoijen, op de zoogenaamde Breede Plek, een hoog toeloopend stuk weiland achter het voormalige raadhuis, sinds oi> neugelijke tijden toebehoorende aan de ambachtheeren van Besoijen. Die plek was de bakermat dier Heeren; daar stond hun slot, vermoedelijk nu reeds drie eeuwen niet meer in we zen-. Toen ik een kleine 50-tal jaren geleden, als 8- of lOjarige knaap met mijne makkers de bekoorlijkste plek jes mijner geboorteplaats en ook die plek bezocht, was van het al oude kasteel nog een dikke muur over: onbeduidend, maar toch ge- Zonder schriftelijke toestemming is eenige overname uit deze rubriek verboden. Lieve kinderen. Heb ik niet goed geraden toen ik een vorige maal zeide dat een goed voorbeeld ook goed doet volgen. Ja, werkelijk ik heb weer een paar aller aardigste briefjes ontvangen, 'i Eerste van Cony Blankers te Nieuwkuik. die schrjjft (en keurig) dat ze erg blij is me' den mooien prijs, 't Is zulk een Prachtig boek er. ik lees zoo graag zegt ze. Als ze nog in Nieuwkuik is. zal ze een volgend jaar zeker weer mee doen Je gaat oom en tante toch n'6t verlaten zeker Qroet hen van mii hoor en voor jou 't beste. Een ander lief briefje kreeg ik van i"' y Verhelst uit St. Joachlmsmoer. Zij heeft geprobeerd om haar dank baatheid te uiten in een versje. En ze 18 er maar wat goed in geslaagd. Oordeelen jullie nu zelf maar eens Beste Oom Wim, Zoo gelukkig als deez' dagen Ben ik zelden nog geweest, Ik dank U zeer voor 't mooi boek Daar breng ik heel wat tijd in zoek. U moet wefen Oom, hoe klein ik ben Dat ik nauwelijks alle letters ken. U wil al komt mijn verfje klein, Zoo laat toch wel tevreden zijn, 'k Wensch U. 'n heerlijk jaartje toe Ook van broer Piet, en Pa en Moe. Ja, meer nog, luister maar eens even Moge God UZ'nmildsten zegen geven. Aanvaard dan. Beste O am dit gedicht Van Betsie Verhelst, U w kleine nicht, Uit Joachimsmoer, als een bewijs Van dankbaarheid voor m^nen piljs. heimzinnig overschot van een even geheimzinnig verleden. Thans is ook de laatste steen verdwenen en dekt een mollig grastapijt de fondamenten van het eertijds zoo aanzienlijke slot en de gebeenten van menig kind van Israël. Wijl het hier (om nog een oogen- blik langer van Waalwijk af te dwa len) de geschikste gelegenheid is, om iets bijzonders omtrent het oude Be- soijensche slot mede té deelen, moét ik vermelden, dat het zeer waarschijn lijk in 1625 toen te Besoijen alleen bijna 40 huizen door Staatsche en Spaansche krijgstroepen werden in de asch gelegd is afgebrand. In de leggers der verponding over 1649 en 1650, in het gemeente-archief berus tende, heet het toch telkens: Den Wel- Edelen Heere van Besogen met een afgebrand casteel, mette hoffstede ende een corenmolen met het rnolen- hugs, met seventhien mergen lanis daeraen gelegen In de verzamelingen van het Ge nootschap van Kunsten en Weten schappen te 's-Hertogenboscli berus ten o.a. twee gravures van de ruïnes van het kasteel van 1718, de eene van de Zuidzijde, de andere van het Noordoosten gezien. De eerste geeft op den achtergrond ook te aanschou wen het dorp Besoijen, met kerk en molen; de tweede in de verte, links op den achtergrond, den hooggespit- sten Sprangschen toren, die in den Franschen tijd, ten dienste voor een observatie-post, eenigszins werd af geknot. De aanblik dier ruïnes geeft ons een duidelijk beeld ervan, dat het eenmaal machtige bouwwerk uit heel ouden tijd, vermoedelijk uit de 14de eeuw 1340), moet dagteekenen. In de eerste helft der 16e eeuw, van 1502 tot 1550, was het slot nog bewoond door een afstammelinge van de oude graven van Nassau, n.l. door Adriana van Nassau, gehuwd met den Be- soijenschen ambachtsheer Dirck van Assendelft. Eenigen tijd geleden heb ik van bo vengenoemde gravures photogra- phieën laten maken: een ieder, die be lang stelt in de geschiedenis dezer streken, kan die bij mij komen zien. (Wordt vervolgd). iNGEZONDEN STUKKEN. Buiten verantwoordelijkheid der Red. Eigenaardige toestanden. Geachte Redacteur. Beleefd eenige plaatsruimte verzocht. In streng protestantsche kringen is „sport" in 't algemeen op Zondag uit den booze. Opvallend echter is nu wel het avolgende, heigeen ik las onder .Kerknieuws" in „de Nieuwe Rotter- iamsche Courant" van 12 Jan. j I. Nu is dat niet alleraardigst voor zoo'n kleine meid. Ik vind van wel en jullie zeker allemaal. Ik ben er dankbaar voor, hoor 1 En ten slotte liet onze trouwe mede werkster J T. de H. uit's Gravenhage, weer eens wat van zich hooren. Ze vertelt mij dat ze ziek geweest Is, proficiat met je beterschap hoor, want we kunnen je in ons hoekje niet missen Daarom wordt je bijdrage van daag al direct geplaatst. En nu lieve kinderen, allen aan den slag, zelf meewerken aan ons Jeugd- hoekje. je ziet hoe leuk dat gaan kan. Als je maar wilt. Dag hoor 1 OOM WIM. EEN VERWEND ZOONTJE. Johan was het eenigst kind van den kruidenier Verstegen Hij was een erge verwende jongen. Hier kon Johan zelf niets aan doen, hij was door Vader en Moeder verwend. Ik ga nu eerst eens vertellen van johan Verstegen en wat er van hem werd, en dan in het volgend verhaal van een niet—verwenden jongen. Johan was jrrig vandaag en ging met Opa en Opoe, die voor hun eenigsten kleinzoon over waren geko men, eenige boodschappen doen. maar het hoofddoel was om voor hun kleinen jongen een cadeautje te komen. Nu hadden zij gedacht om hem een klein scheepje te geven, want een groot konden zij niet bekostigen, want Opa en Opoe zaten wel stilletjes te ltven, maar zij moesten toch zuinig zijn. Zoo loopen ze met hun drieijes in Christendom op reis. Prof. dr. B. D. Eerdmans te Leiden neemt in Kerk en Volk het program van een reis der Nederland sche Christelijke Reisvereeniging naar Palestina onder leiding van prof. dr. A Noordtzij onder handen. Prof Eerdmans schrijft o m. het volgende: „Te Qenua gaat men op den lsten Zondag naar het Campo Santo en scheept zich des avonds in. Een week later zijn de deel nemers vrij na een godsdienst oefening aan boord, den dag door te brengen in Beiroet, een drukke handelsstad. Op den derden Zondag zal te C'ïro zoo mogelijk in hei hotel een korte godsdienstoefening worden gehouden, Men kan dan t e musea, de universiteit en de citadel gaan bezoeken, die op Zondag toe gankelijk zijn. omdat de Mohamme- daansche rustdag op Vrijdag valt Onze christenen hebben dus een buitenkansje, dat zij op den Zondag niet door de Sabbatrust der Moham medanen worden gehinderd in hun sightseeing op den Dag des Heeren Op den vierden Zondag vaart hei schip steeds noordelijker naar Venetië. Men hoopt daar tijdig ge noeg aan te komen om op dien Zondag dan nog een korte bezichti ging van de belangrijkste bouw werken te kunnen ondernemen. Bij dit alles blijft h'et mij duister, waarom deze christenen in hei buitenland mogen gaan doen, wai zij ons hier willen verbieden." Hier behoef ik niets aan- of af te doen. Voor oningewijden wil ik hier aan toevoegen, dat Prof. Eerd mans in Leiden theologie doceert en voor „Volksonderwijs" \óór een paai jaren te Capelle optrad. De Gerefor meerde Prof Noordtzij doceert ot doceerde eveneens dit vak aan de Theologische school te Kampen en Is in de laatste jaren aan de Rijksuni versiteit te Utrecht verbonden en treedt binnenkort in deze gemeente op voor eene winterlezing. Inderdaad men beleeft tegenwoordig in Nederland eigenaardige toestanden 1 Met dank voor de verleende plaats ruimte. Uw Abonné X. Sprang-Capeiie, Jan. 1931. Het stuk „Wat doen wij Nederlan ders?" werd met gelijke post toegezon den aan 170 bladen, millioenen Neder landers hebben het dus gelezen, daar voor zoover tot nog toe na te gaan, de meeste bladen het hebben opgenomen. Verschillende bladen hebben er een hoofdartikel van gemaakt, bijv. het Dagblad van Rotterdam, de Dordtsche Courant, de Middelburgsche Courant de Nieuwe Haarlemsc.he Courant, met de groote wereldstad in het groote Warenhuis, en daar ziet opeens johan een heel groot en mooi schip en een heele groote beer. Hij laat Opa en Opoe ineens los en loopt op 't schip toe en zegt met een heldere stem, dat de vele winkeljuffrouwen het hooren: „Opa, Opoe, ik wil dat schip hebben om in den vijver te gaan varen." „O neen Johan, zegt Ineens Opoe en Opa tegelijk, neen m'n lieve jongen dat gaat niet, dat kunnen wij heusch niet betalen." „Betalen zegt |ohan, betalen Dat kunt U wel. want Vader en Moedei zeggen dat U mg wel een groot schip kunt geven, en ik wil dit hebben." „Luister nu eens Johan, zei Opoe, nu moet je niet zoo stout zgn, want wij kunnen zoo'n heel duur schip niet betalen." „Heusch niet hoor Johan, vervolgde Opa, dat kunnen wg niet. En nu moet je een heele lieve jongen wezen als je jarig bent, maar je krijgt van Opa eh Opoe een heel mooi schip. Kijk eens dit." Toen had Opa een veel kleiner scheepje in zgn handen, maar toen Johan dit zag werd hij zoo boos, liet zich op den grond vallen en begon te slaan en te trappen, en gildeik wil dat groote schip hebben en dien beer die daar staat, ik wil en ik moet dat hebben. Daar stonden die twee oudjes tegen over elkander mei hun ondeugend kleinzoon.je op den grond, 't Schreien stond hen nader dan 't lachen. Daar staat opeens Vader voor hem en z>>gt: „Neen maar wat gebeurt hier nou? Toe, sta eens op, m'n jongen." i „Bij algemeene lichaamszwak te, wanneer een goed voedings middel noodig is, dat niet alleen verloren krachten terug geeft, maar ook de maag prik kelt tot nieuwen eetlust, geef ik Sanatogen, meestal met het beste succes," tevens een uitvoerige bespreking over het vlugschrift der Ver. Ned. Fabri kaat. Ook de groote pers bleef niet achter, Telegraaf maakte er een artikel van, de Maasbode plaatste het even eens. Donderdag 8 Januari stond in Het Volk wat Vrijdag 9 Januari door de Eindhovensche Courant werd overge nomen „De Nederlandsche Schoenindustrie mist durf energie kapitaal". Timtur, Van Schijndel, Donkers en nog meerderen, gij sieraden der Ne derlandsche Schoenindustrie, laat gij U dat zoo maar zeggen? In een heele serie artikelen, getee- kend door M(athijsen?) is in Het Volk een machtige reclame gemaakt voor hem die zich zelf noemt „De Schoenen koning van Europa", die voor geen middelen terugdeinst, lees slechts „De unbekannte Diktator". Lees wat in andere landen is geschied; nu is Ne derland aan de beurt, ter opening staat weer een winkel van hem in Hengelo. In Eindhoven was hij op de Demer nummer 13, in Utrecht wordt weer een paleis van een winkel gebouwd en steeds gaat dat maar verder. Waar moeten de Nederlandsche fabrieken hunne schoenen Maten? Iedere economische conferentie mis lukt, overal worden de tolmuren en de tarieven steeds hooger, Jiehalve na tuurlijk in Nederland, een waarde-in- voertarief van 8 men kan aangeven tegen kostprijs, vooral wanneer men zelf ontvanger is. Leest over Zweden, daar is welvaart, geen malaise, want alle industrieën keeren flinke dividenden uit, maar voer daar eens een schoen in, 6 Kro nen per kilo invoerrecht of wel 3 gld. 66 et. en wordt de emballage medege- wogen. Alleen om contant de invoer rechten te betalen heeft de importeur al 'n kapitaal noodig, dus is het van zelf sprekend gevolg: alleen wat heele luxe Weensche dansschoentjes wor den er ingevoerd. En is de industrie er mee achteruit gegaan? Ga in Stock holm kijken, geen plaats in Europa waar men zulk schitterend schoen- Johan is opgehouden met trappen, rijst op en zegt„Vader ik wil dat schip en dien beer hebben", doch Opa valt hem in de rede„en die is veel te duur, die kunnen wij niet betalen." „Och kom. zegt Vader, kom Johan, wat gaat gy beginnen. Kom jongen, wg gaan nu eens een heele mooie beer voor je uitzoeken en een schip om te gaan varen in den v-yver. hé!" „Ja", zegt Johan. en is op Vader's arm al gezeten, en r.u valt de keus telkens op dien grooten beer en dat mooie groote schip, en na lang praten met Opa en Opoe, die bij hun woord biyven, gaf Vader toe en Johan kreeg het heele mooie groote schip en dien grooten beer. Toen waren de tranen gedroogd en johan had zijn zin, en toen men thuis kwam en Opa en Opoe hun veront waardiging te kennen gaven dat het jan en Mies hun eigen schuld was om hun kind zoo te verwennen en op te voeden. „Heb jij altijd je zin gehad", vroeg Opoe aan haar zoon. „Neen, maar ik had zelf ook wei graag dat groote gehad." „Nu, zei Opoe, als jullie zoo door gaan, dan hebben jullie ais hij wat ouder wordt niets meer over hem te zeggen." En wat bleek later Dat Opa en Opoe gelijk hebben gehad. Johan is een groote verkwister geworden toen hij grooter werd, want het mooiste was nooit mooi genoeg. Johan z'n ouders hebben later dikwijls tot elkander gezegdOpa en Opoe hebben toch gehjk gehad. Toen be treurden zy zulks ten zeerste, maar het was teiaat. J. T. de H. schreef Dr. T.y. d. Hoorn, Den Haag; Sanatogen -sterlet Uw lichaam op volkomen natuurlijke wijze, het wekt den eetlust op en geeft de zenuwen nieuwe kracht. Reeds na een kort Sanatogengebruik zult gij kunnen be merken dat gij U beter gaat voelen en gij zult hooren, dat gij er beter gaat uitzien. Het Zenuwsterkend Voedsel, fn alle Apoth. en Drog. vanaf f 1.- p. bus.

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Echo van het Zuiden | 1931 | | pagina 5