PUROL
Gevatte Koude
ij^jp J2. Zaterd. 7 Febr. 31. 54e .Irg.
tweede blad.
Zh omtrent de Hervormde Kerk aan
1 de Haven.
door
J. van der Hammen Nicï.
XXV.
Allereerst moet ik in mijn vorig
je] een kleine fout herstellen. Ik
latste daar Jan Pannebakker, één
L werkzaamste leden van de socie-
teit „Libertatis Arnor" en één der vu
nste Patriotten van Waalwijk, op de
'It der Roomsch-Katholieken. Hij
was echter Hervormd, wat mij nader
„(bleken is uit de lidmaten-lijsten
'ver de laatste helft der 18e eeuw.
Overigens moet ik hier betuigen,
jat de meeste leden van bovenge
1 noemde sociëteit en van 't Waalwijk-
sche „exercitie-genootschap" tot de
aanzienlijkste families van Waalwijk
moesten gerekend worden. Van de
twee genoemde Wellenssen was één
med. doctor, wat ook 't geval was met
der beide Olifiersen. Antonic
Slants werd in 1796 voor eenige jaren
aemeente-secretaris en bekleedde ook
kerkelijke functies. De familie Dros-
saerts bezat een aanzienlijk en druk
bezocht logement in de nabijheid der
Haven. Pvan der Lee, een broeder
van den bekenden eersten Waalwijk-
schen tabaksfabrikant Reinier van
der Lee (oprichting 1793), en P. Pes-
sers waren gegoede Waalwijkers, ter
wijl Hoogerwerff Buijs en Jan David
Werther, achtereenvolgens rijksont
vanger en apotheker waren. Henricus
van Dijck, koopman, was van 1826
tot zijn dood in 1829 gemeenteont
vanger, terwijl Jan Adolph Panne-
bakker, de ziel der Waalwijksche Pa
triotten, in 1796 schout werd en in
1812 als maire van Waalwijk op 64-
jarigen leeftijd overleed. En wat de
honoraire of buitenleden betreft, moet
ik vermelden, dat Ds. Merree vermoe
delijk predikant te Sprang was, dat
de heer Rant, wiens nakomelingen
zich later als notaris te W. hebben
gevestigd, tot de invloedrijkste bur
gers van Heusden behoorde, terwijl
Johannes Albertus van Dijk een ge
goed ingezetene van Besoijen en te
vens een geestverwant van den Be-
soijenschen patriottischen predikant
Ds. Pieter Willem Leemans mocht
genoemd worden.
Eén ding is jammer: de notulen
van „Libertatis Amor" geven niet aan
en dus kan ik ook niet met zekerheid
zeggen, waar de sociëteit was geves
tigd. Ik vermoed echter bij één harer
leden: Adrianus Drossaerts, in de
buurt van de Haven, tegenover de fa
milie Gragtmans.
Op de eerste bladzijde van het no-
tulen-register, even vóór de notulen,
is de volgende acte ingeschreven:
Wij ondergetegkendens, voornee-
mens sijnde, ons te begeeven onder de
societijt Libertatis Amor, opgerigt
binnen Waalwijk 9 July 1700 ses en
tagtigh, verbinden ons by deese op de
alter plegtigste wyse ja selvs des
noods onder presentatie van eeden
omme ingevalle wy naar het voorlee-
sen van het Reglement, door de lee-
den der voorschreven societijt be
raamt, mogten deficulteren daar inne
te participeren, niets van de gesprek
ken, in deselve societijt voorgevallen,
in het gemeen, noch van den inhoude
van het voorschreven Reglement in
het bijsonder te sullen openbaaren,
ons daartoe met de onderteekening
deses expresselijk verbindende (Ge-
teekend: Adrianus Jacobse Drossaerts,
Joannes Albertus van Dijck, Willem
Brouwers, P. van der Lee, Js. Jb. De
Mcrrce, Peter Pessers).
Ondanks het ontbreken van het
Huishoudelijk Reglement, leeren ons
de notulen toch dit weinige, dat de
artikels3, 14 en 20 van genoemd regle
ment achtereenvolgens handelden
over de verkiezing of aanneming van
gewone leden, over het lichtvaardig
vloeken en over het verkiezen van
buitenleden.
Gelijk ik reeds vroeger heb ver
meld, werden in de eerst gehouden
vergadering van 9 Juli 1786 verkozen
tot eersten Directeur: J. W. S. Wel
lens, tot tweeden Directeur: Antonie
Staats, tot secretaris: Josias Cornelis
de Villeneuve.
In een volgende vergadering, n.l.
den 19 Juli 1786, werd in de eerste
plaats besloten, ten voordeele van de
sociëteit, aan te koopen 1/16 Lot in
de Generaliteits-Loterijten tweede:
artikel 14 van het reglement in dien
zin te veranderen, dat voortaan op 't
lichtvaardig vloeken, als bliksem,
donder etc. indien het niet met
verwenschingen gepaard gaat een
boete zal gesteld worden van één stui
ver, in plaats van 4, blijvende niette
min het overige van het artikel in
volle vigeur', en ten derde: „den twee-
„den Directeur te authoriseeren, orn-
„me voor rekening van de Sociëteit
„bij den Raad van Braband in 's-Gra-
„venhage te doen lichten copie van
„seeker verbaal, tusschen den Heei
„van Waalwijk en Burgers, voor wel-
„gemelden Raade op den 3e Septem
ber 1688 aangegaan."
Hoewel het mij wegens een vrij
hevige griepaandoening thans niet
mogelijk is het bewuste verbaal te
's-Hertogenbosch (waar ten Rijks-ar-
chieve een groot deel van het archief
van den Raad van Brabant is berus
tende) op te zoeken, kan ik mij toch
wel voorstellen, dat hier sprake moet
zijn van een accoord tusschen den
Heer van Waalwijk en de Waalwijk
sche burgerij betreffende de oude ste
delijke privilegiën aangegaan.
Op de derde vergadering, gehouden
den 2 Augustus 1786, werden de vol
gende punten besproken en vastgesteld
a. Verplichting voor de leden, om
op elke vergadering de patriottische
kokarde te dragen.
b. Te ontbieden de twee vader-
landsche predicatien van Dom: Mar
cel.
c. Wegens de jaarmarkt, vallende
op Woensdag 9 Augustus, de volgen
de vergadering te stellen op 10 Aug.
Wat punt b betreft, moet ik de op
merking maken, dat met Dom. Mar
cel bedoeld wordt Ds. Arnoldus Mar
cel, toenmaals predikant te Rijswijk
bij Andel, een der vurigste Patriotten
van het Land van Heusden en Altena.
Van hem is o.a. bekend, dat, toen den
10 November 1785 te Fontainebleau 't
verbond was gesloten tusschen ons
land en den Franschen koning Loae-
wijk XVI (een verdrag, dat aan de Pa
triotten gouden bergen beloofde, maar
in hoofdzaak niets anders beoogde
dan den Engelschen invloed hier te
fnuiken en de macht der Franschen
te vermeerderen) hij den Rijswijkschen
ingezetenen en anderen toehoorders in
blakende geestvervoering van den
kansel toeriep: „Neerlands gloriezon
„begint thans weer op te daagen, en
„Neerlands roem, welke zoo sterk be
nevelt was, begint zig te verheffen.
„Daar wij door allerhande tegenspoe
den bijna op den oever van onzen
„ondergang gebragt waren,' mag Ne
derland thans, door dit plegtig ver
bond met den edelmoedigen Lode-
„wijk den Zestienden, weder als een
„glinsterende parel aan de kroon der
„onafhankelijke Mogendheden prij-
„ken".
Dat de Waalwijksche sociëteit er
prijs op stelde, de predicatien van Ds.
Marcel te kunnen raadplegen, bewijst
ons, dat - wat het verbeteren van
verkeerde toestanden hier te lande en
het verkeerde werken der staatsma
chine betreft ook een groot deel
der Waalwijksche burgers zijn heil
verwachtte van de Franschen. Maar
gelukkig vervielen de Waalwijksche
ingezetenen niet in die schandelijke
fout, die elders in ons land zoo veel
voorkwam, n.l. om den Prins-Stad
houder van alle verkeerdheden (die
wezenlijk op godsdienstig en maat
schappelijk gebied bestonden!) de
schuld te geven en hem en zijn familie
le beschimpen en te belasteren. Want
de notulen van „Libertas Amor" ade
men nergens een bitteren geest: ze
zijn overal op bezadigden toon opge
steld.
(Wordt vervolgd).
BINNENLAND,
Zonder schriftelijke toestemming is eenige overname uit deze rubriek verboden.
TWEE GUITEN.
Fransje zit met treurig snoetje
Voor zijn bordje pap.
Lus niet moesje kraait hij aldoor
Broertje niet hap hap.
Poesje ziet klein Fransje zitten
Pulkt de havermout,
Boe is 't mogelijk dat klein Fransje
BMr toch niet van houdt.
Wip daar zit ze naast stout Fransje
Likkebaardt en snort,
En niet lang of beiden kijken
'n 't ieege bord.
fransje ziet met groote oogen
Naar den vreemden gast,
Neemt hem lachend in zijn armpjes,
Houd hem stevig vast.
Daar komt Moeze vraagt verwonderd,
Broer, waar is je pap,
Poesje honger zegt hij guitig,
Poesje deed hap hap.
KEES VISSERS,
Locht 12, Veldhoven.
Bij gevatte Koude in hoofd en ledematen,
Rheumatische pijnen, Griep en Influenza,
Hoofdpijn. Kiespijn, Aangezichtspijn en vast
zittende Hoest, gebruike men
Milnhardt's Poeders.
Deze .werken genezend en nemen de pijnen
weg. Prijs per poeder 8 cent en in doozen
van 6 stuks 45 ct. Alleen echt wanneer doos
en poeders voorzien zijn van den naam
Mijnhardt. Let hierop Vraag ze Uw Drogist.
Van Speijck.
Op 5 Februari was het 100 jaar
geleden, dat Jan Carel Josephus van
Speijk, Commandant van Zijner Majes-
teits kanonneerbootNo. 2, te Antwerpen
de lont in het kruit stak, en zijn schip
in de lucht deed vliegen, ten einde te
voorkomen, dat de aan hem toever
trouwde oorlogsbodem in handen zou
vallen van den vijand, die met schennis
van den gesloten wapenstilstand daarop
een verraderlijken aanval had gedaan.
Deze dag is op plechtige wijze door
de Koninklijke Marine herdacht in de
Nieuwe Kerk te Amsterdam, alwaar de
Vice-Admiraal L J Quant, commandant
der marine te Willemsoord (Den Heidei)
een herdenkingsrede heelt gehouden
Vele marine autoriteiten waren daarbij
tegenwoordig, detachementen van de
Koninklijke Marine, de Marine vertegen,
woordigers en vele genoodigden buiten
de Marine woonden deze plechtigheid
bij teneinde de nagedachtenis van den
grooten Nederlandschen Zee-olficier,
die Van Speijck was. te eeren.
Nederland en Belgie's militaire plannen.
Uit Den Haag bereikt ons de vol
gende oificieele mededeeling
Het bericht voorkomende in enkele
Nederlandsche bladen en ontleend aan
een mededeeling van eenige Belgische
bladen, dat de nieuwe militaire ont
werpen voor de Belgische landsver
dediging het ontwerp eener bespreking
zouden hebben uitgemaakt tusschen
den Nederlandschen en Belgischen
Qeneralen Staf, is van allen grond
ontbloot.
Besprekingen over deze of soortge
lijke aangelegenheid hebben in geener
lei vorm plaats gehad.
Het Socialisme in het Zuiden.
Wij lezen in de St. Jansklokken;
Als we den toestand in 1930 ver
gelijken met den toestand tien jaar
geleden, dan krijgen wij het volgende,
(waarbij we echter opmerken dat
hier gegeven zijn de cijfers van het
ledental der plaatselijke Bestuurders
bonden, waarbij de socialistische vak-
vereenigingen zijn aangesloten, iets
wat echier nagenoeg geen verschil
geeft)
Breda 1474 1027
Eindhoven 1086 2864
Ttlburg 1112 840
Den Bosch 690 503
Wij constateeren dus sinds 1920 een
teruggang van leden in Breda met
ruim 400, in Tilburg met 272,
in Den Bosch met 187. Alleen in
Eindhoven het zal wel niemand
verwonderen is er eene winst van
beteekenis n.l. 1778 leden.
De benoeming van den nieuwen
gouverneur generaal.
Herhaaldelijk zijn de laatste maanden
in verschillende persorganen, zoowel
hier te lande als in Indië, namen van
vermoedelijke candidaten voor deiand-
voogdij over N-*d Indë genoemd. Den
allerlaatsten tijd fs favoriet dr. H. Colljn
wiens benoeming in de Bredasche
Courant van gisteren zelfs met stellig
heid wordt aangekondigd. Te meest
bevoegder plaatse hiernaar informee
rend, werd ons intusschen verzekerd
dat de berichten van dezen aard, welke
den laatsten tijd de rondte doen, als
prematuur moeten worden beschouwd.
Ruwe Huid
Ruwe Handen
Ruwe Lippen
BUITENLAND.
Gandhi schrijft aan den onderkoning.
Mahatma Qandhi heeft aan den
onderkoning een brief gezonden, waarin
hij dringend verzoekt een otficieel
onderzoek in te stellen naar een zestal
gevallen van wandaden van de politie.
Als de onderkoning dit verzoek toe
staat zal Qandhi dit als duidelijk
bewijs van den wensch naar vrede
erkennen en slappen doen om het
Congres te bewegen in het aanbod
van MacDonald te treden.
Qandhi heeft besloten tot aan
de aankomst van de gedelegeerden, die
naar Londen geweest zijnjte Allahabad
te blijven.
Een rede van Stalin.
Op het congres van vertegenwoor
digers van de industrieën, welke aan
den Oppersten economischen raad
ondergeschikt zijn, heeft Stalin een
rede gehouden ter opheldering van de
voorwaarden, waaronder de in het
plan—1931 geraamde toeneming van
de productie bereikt kan worden.
Et wordt, zeide Stalin o.m., wel
eens gevraagd of het tempo niet eenigs-
zins gematigd kan worden. Neen, men
mag het tempo niet vertragen, maar
men moet het nog aanzetten. Het tempo
volhouden beteekent achterblijven.
Achterblijvenden worden geslagen.
Maar we willen niet geslagen worden.
De geschiedenis van het oude Rusland
bestond daarin, dat Rusland vanwege
zijn achterlijkheid voortdurend geslagen
werd. Eens, aldus Sialin, hadden we
geen vaderland en konden we er geen
hebben. Maar nu, nu we de arbeiders-
macht hebben, hebben we een vader
land en zullen zijn onafhankelijkheid
verdedigen. Wij waren van 50 tot 100
jaar bij de ontwikkelde landen ten
achter. Wij moeten dezen afstand in
tien jaar doorrennen. Of we zullen dat
bereiken ol men zal ons neerslaan.
We hebben de industrie-productie in
vergelijking met voor den oorlog ver
dubbeld We hadden echter nog meer
kunnen presteeren, als we in dien tijd
er naar gestreeld hadden de productie,
haar techniek, haar financieele en
economische aspecten zich werkelijk
te laten uitzetten. Men zegt, dat het
moeilijk is, zich bij de techniek aan
te passen. Er zijn echter geen vestin
gen, welke het bolsjewisme niet kan
bestormen.
TWEE DEUGNIETEN.
Beide mannen sliepen rustig,
Door de haantjes niet gestoord,
Maar Fidel, de groote hofhond,
Had wel deeg'lijk iets gehoord.
Knippend met de oogen keek hij,
Dm zich heenwie Hepen daar
Hé wat waren dat voor dieren,
Die opeens hij werd gewaar
Luisterend spitste hij de ooren,
Volgde met de oogen toen,
Beide haantjes, daarbij denkend
"el, wat komen die hier doen
En juist toen beide haantjes,
Pikken wilden in het brood,
Sprong opeens Fidel naar voren,
De haantjes zaten weer in nood.
O, wat schrokken toch de zwervers
Toen Fidel zich hooren liet,
Waar ze henen zouden vluchten,
Nee, ze wisten 't waarlijk niet.
Toen ze nog bij Moeder waren,
Hadden ze daar ook misschien,
Op het erf, waar Moeder woonde,
Wel eens meer een hond gezien?
Maar een groote, die zoo blafte,
Die zoo nijdig naar hen keek,
Zagen zij toch thuis nog nimmer
O, wat waren ze van streek
En lang tijd om na te denken,
Wordt hun niet gelaten, neen
Dreigend kwam de hond al nader
Wou hen pakken naar het scheen^
O, hoe repten zij de vleugels 1
Hoor, daar klonk 't blaffen weer,
Eu 't leek zoowaar nog harder,
Woester nog dan d'eerste keer
't Wordt een wedloop, wie zou het
winnen
Eensklaps deed Fidel een sprong,
Er er klonk een woest geluid,
Dat door merg en been hen drong 1...
Wordt vervolgd.
Het niet verwende ventje.
Het vorig verhaal was van een ver
wenden jongen, nu komt er een van
een echten lieven jongen die niet ver
wend was;
Onze kleine Adri is zeven jaar en
is een echte Hollandsche jongen, niet
brutaal en ongehoorzaam, dit zijn twee
eigenschappen die vooral bij 'n kind
niet mogen voorkomen.
'n Jongen mag echt guitig ondeu
gend zijn, mag ook echte jongens
streken hebben, maar moet in alles
zijn ouders en die boven nem gesteld
zijn gehoorzamen.
En ik geloof vast dat 'n verwende
jongen, ongehoorzaam en brutaal
wordt, maar 'n jongen die door zijn
Ouders of Oversten niet verwend
wordt is niet brutaal en ongehoorzaam.
Het eene voorbeeld van verwend is
veertien dagen geleden geschreven,
nu volgt het tegenovergestelde
Toen onze Adri 'n half jaar oud
was, lag hij heel rustig te kijken naar
de bladeren der boomen voor het
raam van de tuinkamer van Groot
moeder, waar hij met vader en moeder
te logeeren was.
Het was Zondagmiddag en als naar
gewoonte zette oom P.et zich onder
het theedrinken voor de piano. Toen
onze kleine logé de tonen hoorde, be
gon zijn klein lipje zich tot huilen te
trekken en zijn neusvleugels begonnen
te trillen en daar ging zijn klein
mondje open en zette het'n gehuil op
dat verre van zacht was.
Qrootmoeder die het dicht's bij haar
kleine lieveling zat, zei tegen haar
jongen: O, Piet niet doen, want het
kind wordt bang van de muziek.
Oom Piet was al opgehouden met
spelen.
Maar daar kwam moeder naar haar
kleinen jongen, ging met haar gezicht
bij hem liggen, sprak lieve zoete
woordjes tegen hem, en toen hij zijn
moeder zag en voelde hield hij cp
met huilen, maar oom Piet mocht
vooral niet ophouden met piano spelen.
Och zei Qrootmoeder, toe Piet nu
moet je het niet meer doen.
O neen, Moeder zei Marie (Adri's
moeder), hij mag niet zijn zinnetje
hebben, hij moet overal aan wennen
en vooral aan de muziek Qrootmoeder
had het nu wel even toegestaan, want
haar kleine jongen is lederen dag
niet hier.
Juist zei vader, neen moeder, hij
mag ook hier niet verwend worden
Een half uurtje later speelde oom
Piet en moeder zong met haar zilver-
heldere sopraan stem en kleine Adri
is langzaam in slaap gegaan, en hij
werd stil, en hij moest aan ieder
vreemd geluid van het huis wennen
Zoo groeide onze kleine Adri op tot
een echte lieve jongen
Nu moeten jullie niet denken dat
dat in eens ging. O neen, luister.
Hij was vijf jaar, en ging dikwijls
met vader of moeder een boodschap
öo*n
Zoo ging hij eens op 'n keer met
vader mee om in de stad een bood
schap doen, en nu kreeg hij dikwijls
van vader iels lekkrs.
Dit wa3 een gewoonte geworden,
vader had er al eens heel dikwijls
over nagedacht of dit wel goed was,
en hij had zich voorgenomen om het
niet meer te doen, dit moest Adri ook
leeren om met vader en moeder heel
graag mee te gaan, ook als hij niets
kreeg.
Toen zij op weg naar huis waren
zei Adri opeens.
VaderIk heb nog geen lekkejs
gehad.
Neen, m'n jongen, dat weet ik wel,
maar dat hoeft toch altijd niet is het
wel
Maar ik wil het heel graag hebben
hield Adri aan.
Maar nu kan vader het niet doen
m'n lieve jongen.
Waarom niet vader vroeg Adri.
Wel m'n beste jongen dat zal ik je
even zeggen, maar ik zal je eerst even
een vraag doen.
Waarom ga je graag met vader of
moeder naar de stad, om de wande
ling of om het lekkers dat je dan
krijst.
Toen antwoordde Adri direct zonder
te denken, om het lekkers.
Juist zei vader, en daarom doe ik
het niet meer, want als m'n kleine
jongen grooter wordt, dan zouden
vader of moeder je altijd later wat
moeten beloven als je een boodschap
voor ons zou moeten doen, en dan
moet je het in liefde en opgewektheid
doen, en daarom m'n beste Adri krijg
je van vader en moeder geen lekkers
meer dat je op straat moet opeten.
Zooals je weet heeft moeder altijd
heerlijk fruit in huis en dat is de
gezondste snoeperij voor 'n kind.
Dus zoodra wij dadelijk thuts komen
heeft moeder wel iets voor je daar
ben ik zeker van.
Even keek Adri boos, maar dat ging
direct over, omdat hij wist dat vader
en moeder deden wat zij zeiden.
En Adri kreeg nooit meer snoep als
hij in de stad kwam. en dat was deze
lieve jongen al van heel klein afge
wend.
En hij stelde heel zijn vertrouwen
in zijn ouders, wetende dat wat die
zeiden waarheid va<.
En de onderwijzers op school zien
ook heel gauw wat voor 'n opvoeding
de kinderen krijger. Of zfj verwend
worden of niet.
J. T. de H.
Oplossingen van de vorige week.
1
Wie aan den weg timmert,
heeft veel bekijks.
2
regenboog
enschede
grooter
elburg
noord
boer
oor
op
Straatweg Megen negen Kof fok.
Nieuwe Raadsels.
1
Ik ben een spreekwoord van 26
letters.
6—7 -2—8 -21 vindtmenaan een blad
17-3-9 dient om te snijden
5—22-23 niet „arm*
4 10 14 soort teekening
12—11—24 heeft men voor het
buitenland noodig
1 13—16 aanwijzend voornaamwoord
15-8 5 11 meisjesnaam
26-20 komt van de kip
25—19 voorzetsel
2
Op de kruisjeslijn van links naar
rechts en van boven naar beneden
komt de naam van iets te staan, dat
men noodig heeft bij het verzenden
van een brief, enz.
medeklinker
k'.eedingstuk
Dultsche fabrieksstad
tegenovergestelde van
.eerste"
xxxxxxxxx het gevraagde woord
xxxxxxx huisraad
xxxxx zit aan de vingers
xxx telwoord
x medeklinker
x
xxxxx
xxxxxxx
XXX