RAADHUIS TE WAALWIJK.
J
ARCHITECT A. J. KROPHOLLER
Het voorliggend plan voor een
Raadhuis te Waalwijk is gebaseerd
op de volgende hoofdgedachte.
Het raadhuis moet de noordelijke
afsluiting vormen van een plein,
waarlangs aan de Zuidzijde Waal-
wijk's hoofdstraat loopt en dat zich
aan de overzijde van deze hoofdstraat
ongeveer ter halve breedte voortzet in
een smaller plein, de Markt. Recht
tegenover deze markt liggend heb ik
mij het voornaamste deel van het
nieuwe raadhuis gedacht, met in
het front op de hoofdverdieping, de
ingang en de burgemeesterskamer,
daarboven de raadzaal. De verdere
breedte van het plein naast dit hoofd
gedeelte wordt afgesloten door een
zijvleugel, waarin Kantongerecht, Ka
mer v. Koophandel en andere instel
lingen plaats vinden, zoodat de plat
tegrond van het raadhuis de vorm
heeft van een winkelhaak. Met een bij
het raadhuis geprojecteerde woning
vormt het geheel in plattegrond een U,
waarvan de open zijde naar het plein,
dus naar het Zuiden is gekeerd. Ware
het andersom, dan zou er geen plant
of boom kunnen gedijen, hetgeen ze
ker geen voordeel voor een raadhuis
in een landelijke plaats zou uitmaken.
De in de U gelegen voorhof is bestemd
voor eenvoudige aanleg met gras* en
rechte leisteenen paden en eenigszins
verdiept om het ar-
archief, dat aan de
voor- of zuidzijde van
het sousterrain der
zijvleugel van 't raad
huis gelegen is, flinke
vensters te kunnen ge
ven. Dit is de ideale
ligging voor een ge
meente-archief in een
onderbouw met vens
ters op het Zuiden.
Door de verdiepte lig
ging van den voorhof
is een afsluiting aan
de voorzijde noodig,
die door een muurtje
wordt gevormd. Een
weg op de hoogte van
het vóór het raadhuis
gelegen plein, voert
door de voorhof naar
den ingang van Kan
tongerecht en Kamer
van Koophandel.
Een raadhuis is de zetel der plaatse
lijke bestuursmacht. Waardigheid en
eenige staatsie komen dus aan elk
raadhuis toe.
Bij voorliggend plan zijn deze als
meest algemeene middelen hiertoe
bruik dezer instellingen, bij een raad
huis ligt dit niet zoozeer, althans min
der dan bij de andere categorieën van
gebouwen, voor de hand.
Overigens zijn door my de tradi-
tioneele middelen, waarmede aan onze
f- i i i
8. !L
li
in 't front een flink gebeeldhouwd
gemeentewapen, dat alles kan den be
schouwer duidelijk maken, dat dit
raadhuis niet voor een volksstam op
de Fidji-eilanden, maar voor een Ne-
derlandsche gemeente bestemd is.
M.i. komt het er weinig op aan, of
over een paar hon
derd jaar iemand, dit
raadhuis ziende, zal
zeggen: „een echt ge
bouw uit 1931". Even
min als het ons in de
eerste plaats interes
seert of het raadhuis
in Naarden of Gouda
nu uit de 14e, 15e of
16e eeuw dateert. Wat
ons wel een genoegen
doet is, dat wij aan
de uiterlijke vormen
ineens gewaar wor
den, dat dit gebouw-
het raadhuis is, en
wij er de waardig
heid en staatsie aan
vinden, die er naar
onze meening aan
toekomt en misschien ook, dat wij er
de eigenaardigheden van andere, ons
bekende uitingen van onzen eigen
volksstam in terugvinden. Althans
geen houding van den bouwmeester
erin zien, alsof hij voor 't eerst de
bouwkunst had uitgevonden, of dat
hij zich voor zijn nationaliteit geneert.
vroegere Nederlandsche raadhuizen
waardigheid en staatsie verleend wer
den, niet geschroomd hier te gebrui
ken. Het steile dak met trapgevels, de
hooge stoep (als in Gouda overdekt)
vanwaar toespraken kunnen worden
gehouden, steenen kruiskozijnen en
Deze houding is geen uitzondering,
maar m.i. de algemeene kwaal onzer
huidige bouwkundigen en heeft reeds
tengevolge gehad de overvloed van
onzinnige bouwsels, waarmede ons
lieve vaderland langzamerhand wordt
behept. Leekenoordeel wordt den mond
gesnoerd met titel-vertoon en onder
linge hij stand in de verdediging der
moderne wan-stijlen, door ophemeling
van exentriciteiten in de vakbladen,
door deskundigen-rapporten enz. Wij
zijn langzamerhand vergeten, dat de
kunst, ook de bouwkunst, weerklank
moet vinden bij het volk, of anders
het bestaan niet waard is. Mijn wensch
bij dezen raadhuisbouw is, dat de
bouwkundigen niet, zooals zeker vak
blad reeds over Waalwijks Raadhuis
schreef, in optocht naar Waalwijk
zouden trekken, doch dat de gemeen
tenaren zelf hun vreugde over hun
raadhuis mogen beleven.
Wassenaar.
A. J. KROPHOLLER.
Uit „Het R.K. Bouwblad"
van 29 Januari 1931.
Verder .Uit de Pers" Ochtendblad B
"an 7 Febr. over Zondagsrust et
Zondagsheiliging op reis, eveneens ir
oovengenoemd blad:
Ik ben een geheel andere richting
toegedaan als ds v. d. Heijde, doch
In deze heeft Z.Ed. ook volkomen
geliik.
Tot slot nog Iets over .Ridders*.
Sedert 1834 is In de Ncd. Her", (groott)
Kerk heel wat gebeurd. Wijlen Dr.
Kuljper, tevens staatsman, was mijns-
inziens een Ridder. Hij forceerde Ir
1884 met bruut geweld de „Voordeur*
der Nieuwe Kerk te Amsterdam, wa>
mislukte, stichtte daarna „de Vrije
Universiteit". Mannenwerk
Geachte Redacteur, Ik vraag U Ir
gemoede het navolgendeIs het rid*
derlijk een leerstoel te bezetten bij he
vertoeide Openbaar HoogerOnderwij^
doch dit onderwijs tevens te bestrijder
Is het ridderlijk zijn rokje om t
draalen, eene „Achterdeur" binnen t»
sluipen van een tevoren verfoeid,
vervloekt Kerkgenootschap en bezit tt
nemen van den kansel
Hebben Ëthischen en Confessloneeier
door de Beheerskwestie niet een nieuu
Trojaansch paard binnengehaald In de
Herv. (groott) Kerk?
In Sprang-Capeile waren altijd
groote verschillen tusschen Getefor
meerden en Hervormden. Het be
vreemdde reeds lang dat In de laatste
6 jaren alle twisten werden opzij gezet.
Het samengaan inzake de Heistraatsche
Christelijke School bewees dit ten
duidelijkste. Eertijds verfoeide men
elkander. Nu ziet men Hervormde
Professoren op Gereformeerde kansels,
en Gereformeerde Professoren op Her
vormde kansels verschijnen, waar men
„alias" lezingen houdt.
Voor vrijheid van G)dsdienst zijnde,
vraag ik mtj wel eens af, of men
wederom als in 1884 een aanslag in
't vizier heeft op de Gebouwen en
Kerkelijke goederen der Herv. (groote)
Ke'ken
ie algemeene Gereformeerde Kerk
sluti nog geen twisten uit. Dit leerde
U zijn toevertrouwd. Beide Gemeenten
verloren reeds hunne Gemeentehuizen,
Past nu op Uwe Kerken en leg scherp
Uw oor te luisteren. Een niet denk.
beeldig gevaar ook door vereenigi^
van gemeenten. Weest op Uwe hoede,
Er broeit weer wat
Professor Noordizij zal wel bemerken
dat ik de zaak niet onder den duim,
doch onder de „knie" heb.
Voorlooplg dank Heer Redacteur
voor verleende plaatsruimte,
Uw ahonr.é
X.
Sorang - Carelle. 9 Fehr '31.
BURGERLIJKE STAND.
WAALWIJK.
Geboren
Johannes zv J. A. van der Schans
en E. M. Verduyn. Pieter zv H. J,
de Werd en M. J. Wagemakers.
Overleden
Johanna Hamers, oud 70 j., wed,
van Martinus Hamers. Anna Ma-
ia van Zon, oud 77 j„ wed. van
Christiaan Sigenthaler. Petrus
Remmeren, oud 78 j.
Gehuwd
Johannes Theodoras van den Hofi
oud 26 j., won. te Eindhoven en Hen
riette J. M. Wijkmans, oud 26 jaar
wonende te Waalwijk, Cornells
P. van Eeten, oud 25 jaar en Eli
sabeth S. A. van Bladel, oud 25 j„ bei
den wonende te Waalwijk.
Vertrokken
A. E. M. van Breemen, naar Den
Bosch. F. J. van Eeten naar Vught,
H. de Loos (wed. P. A. v. Nunen)
en gezin, naar Dongen. L. H, de
Bont en gezin, naar Renkum. M,
Heidrich, naar Eindhoven. L. Hout-
dijk (echtg. J. v. d. Leur) en gezin nr,
Amsterdam.
Ingekomen:
J. M. H. Feller, van Heerlen. M.
J. G. M. van Kollenburg, van 's-Bosch.
G. Eerbeek, van Amsterdam. J,
Eerbeek van Amsterdam. A. J
Eerheek van Amsterdam. S. Lan-
dinger, van Tilburg. M. C., C. P..
B. P. en P. M. Besems, van Rotter
dam.
RAAMSDONK.
Van 31 Jan. t.m. 6 Febr. 19M.
Geboren:
Andreas A. zv Johannes A. Vis-
sers-Fens. Johannes zv. Antonius
W. van Exel-de Rooij. -Joachim J
zv Joachim J. Blom-Sulsters.
Gehuwd
Wouterus P. Th. van Duren, j.m.,
oud 42 j. en Theuntje M. Ilmer, jd„
oud 23 j. Adrianus A. Sneijers, jm
oud 24 j. en Maria A. van Zon, jd„
oud 22 j.
Van 1 t.m. 31 Januari 1931.
Ingekomen:
Adriana M. van Schijndel, van Hel
mond, Bruissenparallelweg 261 naar
aan boord. Johannes A. Bergé ei
gezin, van Eindhoven Locomotiefsti
25 naar C 62. Jacobus C. Zagers
en echtg. van Eindhoven Hemelrijken
30 naar D 17. Adriana E. P. Ra-
senberg, van Geertrui denberg St. Ag-
nesgesticht naar aan boord. Marti
nus A. Heijblom, van Eindhoven
Woenselschestr. 7 naar M 30. Ca-
rolus Hommel, van Eindhoven Woen
selschestr. 7 naar E 28. Maria Lui
ken, van Oosterhout Middenpad A
526 naar J 39. Hendrikus P. Wee-
vets en gezin, van Geertruidenberg
Glacisstr. 2 naar G 126. Marijnus
Roomer en gezin, van Son c.a. C 2 nr
Fort. Cornelis A. J. Heessels en ge
zin, van 's-Hertogenbosch Nieuw Am-
bachtstr. 2 naar G 59. Dirk Roosen-
brand en gezin van Geertruidenberg
Elisabethstraat 117 naar C 65.
sina H. Brouwers, van Made D 92
Hl. Wilhelmus van Meeuwen en
gezin, van Heusden Wijkschestr. W
121 naar A 39. Cornelis Beemer-
van Heusden Hoogstr. 133 naar A 39
Cornelia P. A. van Dongen, wed-
L. Bol, van Oosterhout Klappystraa'
D 436 naar F 2.
Vertrokken:
Huberta J. van Dongen, van 6
naar Geertruidenberg Markt 14.
Cornelia Timmermans, van C 34
Vught. Antonius H. Suos, van C 1
naar Tilburg Rielsche weg 48. a0'
hannes van den Hoof en gezin, ^a"
A 39 naar Waspik Scharloo D 18."
Mazia C. Raijmakers, van J 45 naa'
Liefdegesticht Veldhoven. Chris i-
anus A. M. Ros, van B 63 naar Geer
truidenberg Koestr. 119. Johan®
M. Gerritsen, van J 94 naar Vlaan®1
gen Schiedamscheweg 98. Rigcha'
dus L. M. Bleijnbergh, van E 87 na
Oosterhout Zandheuvel 187.
E 87 naar
Jo
hannes P. Bogaard, van
de geschiedenis laatst nog de beweging Oosterhout Zandheuvel 187.
onder Dr, Qeelkerken,
Kerkbesturen der twee Hervormde
Gemeenten van Sprang en Capelle
past op Uwe kerkelijke goederen, die
hanna P. Oosterling, van F 49 r
's-Hertogenbosch, Koedijkstr. 81-
Maria Otsen, van H 103 naar Baar
Sierhuisstr. 3. Cornelis J. Sc
veas en gezin van aan boord naar K
Leden der R.K. Kies ver eeniging
komt allen op ter Stembus.
9 J
VOORGEVEL HOOFDGEBOUW,
gezocht in een eenigszins massieve,
meer duurzame bouwtrant, dan men
overigens aan gemeentelijke of parti
culiere gebouwen ziet toegepast. Re
kent men b.v. voor een school of zie
kenhuis op een mogelijke algeheele
verandering van inzichten in het ge-
TRAPHAL.
ACHTERGEVEL.
eeniging, maar van de Haniburg-Slïd-Amerika-
nische Dampfschiffsfahrtgesellscliaft, die hel
programma opstelt, voor de redactie daarvan
dan ook louter en alleen verantwoordelijk is,
en daarna aan verschillende reisyereenigingen
vraagt over hoeveel plaatsen ze willen beschik
ken; 2. dat op de Monte Rosa plaats is v<x>r
meer dan 1000 reizigers, onder wie het vijftig
tal, dat onder mijn leiding aan die reis deel
neemt, slechts een zeer klein plaatsje inneemt,
zoodat het onbillijk is te eischen, dat wij daar
in den toon aangeven; 3. dat de reis zoo is
ingedeeld, dat zij, die op Zondagsrust of Zon
dagsheiliging prijs stellen, daartoe in de ge
legenheid zijn."
Prof. Eerdmans antwoordt hierop in hetzelf
de blad het volgende: „Ik las het reisprogram
zeer goed. Het wordt ons medegedeeld door het
bestuur der Nederl. Chr. Reisvereeniging in een
omzendbrief, onderteekend door den voorzitter
drs. A. van Deursen en den secretaris H. A.
Dijkstra. Het kondigt tevens andere reizen der
vereeniging aan en geeft het uitvoerig pro
gramma van reis no. 12 naar Syrië en Palesti
na. Voor de redactie van dit programma is de
Chr. Reisvereeniging verantwoordelijk en niet
een vreemde stoomvaartmaatschappij. Deze
reisvereeniging is het dus, die aangaande Zon
dag 3 Mei opmerkt: Deze dag kan in deze
groote Egyptische stad (Cairo) naar verkiezing
worden doorgebracht. Zoo mogelijk zal in het
hotel een korte godsdienstoefening worden ge
houden. Overigens is de Mohainmedaansche
rustdag de Vrijdag, zoodat alle musea op dien
dag zijn gesloten. Op Zondag echter zijn zij toe
gankelijk. De universiteit El-Azkar, het be
roemde museum, waar zich de sarcophaag van
Tut-ank-Amen bevindt en de Citadel kunnen
dus worden bezocht."
Zondag-srnst en Zondagsheiliging op reis.
Sedert de behandeling van de Winkelslui
tingswet in de Tweede Kamer en de opwekking
van de regeering door dr. Nolens om met een
nieuwe Zondagswet te komen, is dit onderwerp
rechts hij herhaling aan de orde geweest. In
Het Volk (s.-d.) vinden wij de volgende bij
drage over de practijk van Zondagsheiliging en
Zondagsrust van de hand van het Tweede Ka
merlid ds. A. van der Heide:
Misschien herinneren onze lezers zicli, dat wij
onlangs de aandacht vestigden op de voorge
nomen reis van de Nederl.-Chr. Reisvereeni
ging naar Syrië en Palestina, onder leiding van
den gereformeerden hoogleeraar Noordtzij,
waarin reizen en andere geneugten voor de
Zondagen, waarop men en route zou wezen,
in uitzicht waren gesteld. De bedoelde ver
eeniging beschouwt ook den Bijhei als het
woord van God. Professor Noordtzij tracht nu
een en ander te verdedigen.
De reis is zoo ingedeeld, dat zij, die prijs
stellen op Zondagsrust of Zondagsheiliging,
daartoe in de gelegenheid zijn, aldus de gere
formeerde hoogleeraar. Daargelaten of dit in
derdaad mogelijk zal wezen, omdat ook op
Zondag zal worden gevaren, verhaast het ons,
dat er „christelijke" reizigers zijn, die blijk
baar geen prijs zullen stellen op Zondagsrust
of Zondagsheiliging. Stelt men op deze dingen
dan alleen prijs in ons land om de bloemetjes
buiten te zetten in een land, dat nog niet „ge
kerstend" is?
De reis, zoo luidt het tweede argument, gaat
niet van de Chr. Reisvereeniging uit, maar van
de Hnmburg-Siïd-Anierikanlsche Dampfschiffs-
fahrtgesellschaft, die het program vaststelt
en voor de redactie alleen verantwoordelijk is
en aan dc verschillende reisvereenigingen
vraagt over hoeveel plaatsen ze willen be
schikken.
Een praatje, den gereformeerden hoogleeraar
onwaardig. In de geprojecteerde reis komt een
bezoek aan Cairo op Zondag 3 Mei voor. De
musea zijn open, omdat de bevolking op vrij
dag haar rustdag heeft. Ook andere gelegen
heden kunnen op den Zondag worden bezocht,
aldus het programma. Ja, maar de verantwoor
delijkheid is voor de Duitsche stoombootmaat
schappij, stamelt de professor. Wat zegt men
er van? De verantwoordelijkheid voor de vrij
willige deelneming aan een reis, die op den
Zondag gepaste vermaken en ontspanningen
mogelijk maakt, is bij den gereformeerden
hoogleeraar en zijn discipelen, die hier jamme
ren over een pieziertrein op Zondag, waarvan
ze gebruik maken, die geen prijs stellen op
Zondagsrust en Zondagsheiliging, bioscopen en
cafe's, mitsgaders hulppostkantoortjes willen
sluiten en in Syrië en Egypte zich verheugen
over het feit, dat de rustdag op Vrijdag aldaar
valt en zich dus op Zondag ook op de groote
boulevards kunnen vérmaken. Zondaghciliging,
een artikel niet voor export, maar voor binnen-
landsche consumptie.
Het is niet de eerste maal dat dit van Ne
derlandsche christenen geconstateerd werd,
hetgeen sommigen wel eens van schijnheiligen
hooft doen sprekan.
