Hatsjie 8
ABDSSIIIOCP
1
HEERENBAAI
J
Dat is GRIEP
jj0i 18. Zaterd. 28 Febr. *31. 54e Jrg.
TWEEDE BLAD.
jets omtrent de Hervormde Kerk aan
de Haven.
door
J. van der Hammen Nicz.
XXVIII.
Wij hebben reeds gezien, dat in
sommige notulen van „Libertatis
Amor" de naam voorkomt van Mr.
philippus Verbrugge en dat hij ook
genoemd wordt in de bewuste „ad
vertentie" van 31 Maart 1787, door
jdrianus Vermeulen in de Haarlem-
sche courant geplaatst. Speelde Ver-
brugge in den tijd der Patriotten een
dubbelzinnige rol? Was hij bij den
één Patriot en bij den ander Oranje
gezindVermoedelijk wel. Tot om
streeks einde 1786 schijnt de sociëteit
hem voor een der haren beschouwu
te hebben. Den 31 Maart 1787 was die
meening echter reeds gewijzigd en
den 18 Juli 1787 schijnt men van Li-
Urtatis Amor's wege reeds zekerheid
gehad te hebben, dat hij meermalen
een verraderlijke rol had gespeeld en
niet geschroomd had sommige gehei
me zaken der Waalwijksche Patriot
ten aan de Prinsgezindeu (misschien
aan Adrianus Vermeulen verklapt te
hebben. Dit blijkt genoegzaam uit de
notulen der sociëteit van genoemden
datum 18 Juli 1787, welke gedeelte
lijk aldus geboekt zijn:
Wijders in aanmerking genoomen
sijnde, dat door den heer P. A. Olie-
fiers op den 11 den October 1786 had-
de geintroduceert een zeeker zoo liy
:ig tiiuleertadvocaat Verbrugge, dat
deesen Verbrugge, zig onder het mom
van Patriottismus uerschuylende, den
heer introducant daardoor hadde ge-
dupeert, dog op heede niet alleeen des
selvs persoon en denkwyze nader
ontmaskerd sijnde, so hebben de ge-
samentlyke leeden deeser societyt
goed gevonden des seivs naam met de
uyterste infamie te royeeren, willen
de dat deselve werd gehouden, alsof
deese zo zeer berugte naam nooyt in
ons register is aangeteekend geweest.
De verdere notulen van Libertatis
Amor zijn niet van zooveel belang
meer en konden dat ook niet meer
zijn. Alleen dit moet nog vermeld
worden, dat den 17 Augustus 1787
Jan Pannebakker tot tweeden direc
teur werd benoemddat op 22 Augus
tus besloten werd eene missive te zen
den „aan de vergadering van de ge-
rvaapende burgercorpsen en de socië
teiten te Amsterdam", en eindelijk
dat men den 6 September 1787 (zijn
de de laatste vergadering der socië
teit) besloot eenige veranderingen te
brengen in de bezorging der „nieuws
papieren", die natuurlijk door de le
den ijverig werden gelezen, en tevens
een antwoord te zenden op het schrij
ven van de sociëteit te 's-Hertogen-
bosch. De inhoud van dat antwoord
blijkt genoegzaam uit de slot-notulen
van Libertatis Amor, welke hier vol
gen:
Wyders ingekoomen eene missive
van de Vaderlandsche sociëteit te
's-Bosch, met een diploma derselver
sociëteit, en aanbieding en versoek
van weedersijdsche correspondentie,
en versoek om insgelijks een diploma
van onze syde toe te zenden, en is ge-
resolveert den secretaris te authori-
seeren deselve missive te beantwoor
den en dat bij onze sociëteit geene di
plomaas worden uytgedeelt.
Dit was dan het roemloos einde van
Libertatis Amor's bestaan. En geen
wonder! Want ^ok het rijk en de
macht der Patriotten stonden op het
punt van afgebrokkeld te worden en
in het niet te verzinken. Reeds den 9
September 1787 ontving men hier te
lande het ultimatum van Pruisen.
Den 13den kwam het Pruisische leger,
20.000 man sterk, te Nijmegen. Den
17den werd Gorinchem vermeesterd.
Utrecht gaf zich zonder slag of stoot
over. Het kortstondige verzet van
Amsterdam deed niets meer tot de
zaak af. Reeds den 18 September
trokken de Staten van Holland al hun
besluiten (waaronder schandelijke
tegen den Prins jn, en twee dagen
daarna was Willem V weder in Den
Haag. De Prinsgezinden vierden
hoogtij, maar de Patriotten werden
diep vernederd.
Behalve Adrianus Vermeulen en
meer anderen te Besoijen, hadden te
Waalwijk o.a. nog tot de Prinsgezin
den behoord: Ds. Samuel van Wesel,
de drossaard Gerardus van der Wer
ken, de goud- en zilversmid Sacha-
rius de Kleyn, gehuwd met mejuf
frouw Maria Drooglever, de burge
meester Johannes van Heijst. Gelijk
ik reeds met een enkel woord liet
doorschemeren, was een der heftigste
Patriotten van Besoijen Ds. Pieter
Willem Leemans, sinds 1771 predi
kant aldaar, die zulk een getrouw
aanhanger van de Staten van Holland
schijnt te zijn geweest, dat hij op den
predikstoel alle beleedigende beslui
ten dier Staten ten opzichte van Wil
lem V krachtig goedkeurde en zelfs
de onzinnige bewering durfde uiten,
dat 's Lands wet daarmede bedoel
de hij natuurlijk sommige laakbare
handelingen van meergemelde Staten
boven Gods wet ging. 1). In het
gemeente-archief alhier berust eer»
uitvoerig request, d.d. 24 December
1785, namens den gerechte van Be
soijen geschreven door den secretaris
Adrianus Vermeulen en gericht aan
evengenoemde Staten, waarin ernstig
en bitter geklaagd wordt over het los
zinnige leven, dat Ds. Leemans leid
de: over zijn onmatige verteringen,
zijn reizen en trekken, zijn zich be
moeien met de politieke en zijne ver-
waarloozing der kerkelijke zaken, zijn
zucht tot opschik, zijn veranderlijk
heid, zijn ontevredenheid, zijn heulen
met de kerkmeesters ten nadeelc van
het dorp. 2). Maar de Staten waren
natuurlijk doof voor de klachten van
schout en gerechten en lieten Ds. Lee
mans zijn gang gaan.
Zijn grootste vijand was de diaken
en schepen Antonie Kuysten, mijn
bet-overgrootvader van moederszijde,
die hem eens ook niet fijn, ik moet
het eerlijk bekennen; maar wie zal
de razernij der ontvlamde hartstoch-
Zonder schriftelijke toestemming is eenige overname uit deze rubriek verboden.
TWEE DEUGNIETEN.
De maaier hield de zak nu op,
m sprak.Ziezoo, daar ga je in",
Maar zooals gij kunt begrijpen,
Was dit niet naar haantjes zin.
jjeftig sloeg het met de vleugels,
P'kte met den snavel rond,
Nog veel harder dan te voren,
Keek of 't soms nog uitkomst vond.
Waarlijk kwam er hulp nu dagen,
•M een zijde niet verwacht.
j»en had Fidel staan kijken,
waarschijnlijk toen gedacht.
Da' hij hulp wel mocht verleenen,
o'l 't pakken van den haan,
A's een dolle vloog hy woedend,
P zijn kleine vijand aan.
«Koest Fidel", riep toen de maaier;
houd toch op met je geblaf,
"euach, ik heb je hulp niet noodig,
Kan het werk alleen wel af.
't Werd een vechten om 't beestje;
Kreeg de man het of de hond
Qeen van beiden, want 't haantje,
In 't gevecht de vrijheid vond.
Man en hond, ze keken beiden,
Vol verbazing om zich heen,
En zij konden niet begrijpen,
Hoe opeens die haan verdween.
Deze repte poot en vleugels,
Nimmer liep hy nog zoo vlug,
'k Qa, dacht hij, nu toch daad'lijk,
Naar mijn moedertje terug.
Eindelijk kwam hij op een plekje,
Waar het stil en rustig was.
Zette zich toen hijgend neder,
Goed verscholen in het gras.
Ging toen eens zich zelf bekijken,
En wat zag hl] tot zijn spijt.
Uit z|jn staart was hij wat jammer,
Al zijn mooie veeren kwijt
Wordt vervolgd.
Het niezen is het eerste kentee»
ken, dat er zich bij U bacillen
hebben genesteld. Uw neus, keel
en borst zijn de verzamelplaatsen.
Drijf deze Griep-verwekkende on
reinheden uit Uw borst en voorkom
dat ze zich in Uw longen vastzetten.
Abdijsiroop houdt de ontwik
keling en het verder razen
van een Griep-aanval tegen,
door de taaie slijm - bezwangerd
met ziektekiemen, - uit te drijven,
dank zij haar wonderlijk slijrn-
oplossende en zuiverende werking.
Gij bespoedigt Uw Abdijsiroop-
kuur door bovendien buitenshuis de
nieuwe 'Abdijsiroop-Bonbons te
gebruiken (60 Ct. per doos). Het
is Abdijsiroop in „gestolden"
vorm. Gemakkelijk onderweg mede
te nemen. Verzachtend en hoest-
stillend. Aangenaam van smaak.
Abdijsiroop kalmeert het hoesten,
verzacht de plekken die ruw en rauw
zijn in Uw keel en Uw geheele geste;
ondervindt den gunstigen invloed.
Wacht dus niet, doch neemt nog
heden voor Uw Griep, Influenza,
Bronchitis, hardnekkigen Hoest
of Verkoudheid de beproefde en
terecht zoo geroemde Akker's
ten. toornen? met het mes in de
hand een broodf aansnijdende zijn
deur uitwees, hem onderwijl de grof
ste vloeken naar het hoofd slingeren
de, en die dientengevolge door een be
jammerenswaardig rechtsgeding mei
den kerkeraad, dat in hoogste beroep
voor het Hof van Holland in Den Haag
werd beslecht, een groot gedeelte van
zijn vermogen verloor. Ik wil hier
over echter niet verder uitweiden 3);
genoeg zij het te vermelden, dat Ds.
Leemans omstreeks het einde der
maand Augustus 1787 van zijn ambt
werd ontzet, en hij vermoedelijk
om erger lot te ontkomen de wijk
naar België nam, vanwaar hij in 1795
te Besoijen terugkeerde.
Gelijk bekend is, verscheen op het
einde van 1787 of begin 1788, dus na
de herstelling van de macht des Stad
houders, een placaat van Hun Hoog-
Mogenden, waarbij natuurlijk als
wraakneming over den Prins aange
dane beledigingen verboden werd,
dat lieden, die te voren tot een exer
citie-genootschap behoord hadden, tot
eenig openbaar ambt verkozen wer
den. Dientengevolge werden te Waal
wijk enkele heeren, die op de nomi
natie van gasthuismeestevs en diake
nen waren gesteld, geschrapt, o.a.:
Frans Hogerwerf Buys, Jan David
Werther, Simon van Vlodorp en Jan
van der Hammen, en duurde het nog
tot 1791 of 1792, eer één dier perso
nen weder verkiesbaar werd ver
klaard.
(Wordt vervolgd).
A anteekeningen
1. De kennis hiervan heb ik te
danken aan het verhaal van mijn
DE BEWAARSCHOOL.
Meneer Kramer legde een nieuwe
band om zijn oude Ford, doch plot
seling staakte hij den ai beid en keek
naar den ingang van zijn erf. Toen
begon hij hartelijk te lachen. Hij riep
zijn vrouw dat ze even moest komen
kijken.
Zij stak dadelijk haar hoofd om de
keukendeur en begon eveneens te
lachen.
.Daar heb je de bewaarschool" zei
meneer Kramer. .En de juff ouw is er
ook bij," en ook nog een andere
dame".
Mevrouw Kramer veegde vlug haar
handen af en liep nu snel de juffrouw
met de kinderen tegemoet. Marieije
liep de rij uit en gaf haar moeder
vlug een kusje.
Marietje was op school altijd een
beetje verlegen, maar thtiis bij moeder
stond haar mondje geen oogenblik
stil. Iedereen sprak door elkaar.
Eindelijk kon de juffrouw zich ver
staanbaar maken en zei tegen mevr.
Kramer: .Wij komen even naar de
jonge geiijes kijken als u het goed
vindt". .En naar de kuikentjes en
naar de duiven en naar alles", juich
«en de kinderen opgewonden. Ik hoop,
dat we niet ongelegen komen", zei de
juffrouw, hoewel ze merkte dat ze
allemaal hartelijk welkom waren.
.Mag Ik u even de moeder van
twee der kinderen voorstellen ver.
volgde de juffrouw. .Ik was zoo vrij
haar mee te brengen en hoop dat u
daar niets op tegen hebt".
.Wel neen. komt u binnen en jullie
ook kleimjes", antwoordde mevrouw
Kramer hartelijk Zij ging haar bezoe
kers voor naar de geiijes die het eerst
werden bewonderd.
grootvader, die mij dat meermalen in
geuren en kleuren vertelde, en die het
wist van zijn vader.
2. Mogelijk, ik vermoed haast ze
ker, heeft de Oranjegezinde Adria
nus Vermeulen (met schout en sche
penen) hier veel overdreven; maar
indien zijn verhaal slechts voor de
helft op waarheid berustte, was het
nog erg genoeg.
3. De geschillen van Antonie
Kuijsten met den kerkeraad, in de
notulen van dezen nauwkeurig inge
boekt, beslaan vele tientallen blad
zijden.
BELASTINGCIJFERS.
Blijkens in het Maandschrift van
het Centraal Bureau voor de Statistiek
verschenen cijfers bedroeg in 1921/
1922 het aantal aangeslagenen in de
inkomstenbelasting 1.638.456 en was
het bedrag van het inkomen in milli-
oenen guldens 4.292(4-653), en het
bedrag der helasting in hoofdsom
X 1000, 130.093.
Deze cijfers bedroegen in 1929/1930
1.830.875, 4.285(+256) en 90.694.
De vermeerdering van het totaal der
inkomens ten aanzien van het vooraf
gaand jaar is tusschen haakjes ver
meld.
Uit deze cijfers blijkt, dat, als ge
volg van de in 1920 ingetreden malai
se, het totale inkomen van alle belas
tingplichtigen van 1921/1922 tot 1924/
1925 is gedaald met 530 millioen en
van laatstgenoemd jaar tot 1929/1930,
als gevolg van de verbeterng in den
algemeenen economischen toestand is
gestegen met 523 millioen gulden, zoo
dat laatstgenoemd jaar nog 7 millioen
Mama geit had veel te vertellen
tegen haar kleintjes, die door de kin
deren opgetild en geliefkoosd werden.
Zij maakte zich wel een beetje onge
rust, dat een der kinderen haar klein
tjes misschien zou laten vallen, en
blerde erg onrustig.
Maar meneer Kramer klopte Mama
geit vertrouwelijk in haar hals en zet,
dat ze niet ongerust hoefde te zijn,
want dat alles in orde was. Hij zou
er zelf bij blijven. Toen was zij gerust
gesteld en terwijl zij zag dat haar
kinderen het erg prettig vonden zoo
vertroeteld te worden, sprak ze nu
eens met het eene dan weer met het
andere kind. De kleine gei'jes dartel
den en sprongen om de kinderen
heen die uitgelaten waren van de pret,
over de dwaze sprongen van de kleine
diertjes.
Toen de kinderen verder gingen om
naar de kuikentjes te zien, sprongen
ze weer naar hun moeder toe, die da
delljk in een druk gesprek met hen
was gewikkeld.
De kuikentjes verwelkomden de kin.
deren met hun blij gepiep en hoewel
ze in het begin erg schuw waren en
bQ het klok, klok van hun moeder
gauw onder haar vleugels kropen
kwamen de brutaalsten er heel spoedig
onder vandaan Mevrouw Kramer nam
een paar kuikens in haar hand en liet
ze aan de kinderen zien. ja zelfs ze
even vasthouden. De kip klokte eerst
angstig evenals de moeder geit had
geroepen, maar mevrouw Kramer stelde
ook de kip gerust en weldra had ieder
kind heel voorzichtig een kuikentje in
zyn handje.
Daarna ging de heele schoof naar
de duiven. Hier mochten ze de kleine
diertjes in het nest zien liggen, maar
20 - 50 Ct. per ons
verschaft U wolken van g£rwt
lager is dan het hoogste jaar, namelijk
1921/1922.
De bevolking is van 1 Januari 1922 tot
1930 toegenomen met 12.25 pCt., met
welk percentage een vermeerdering
der gezamenlijke inkomens corres
pondeert van 526 millioen, zoodat, re
kening houdend met de toeneming der
bevolking, het totaal der inkomens
over 1929/1930 nog 533 millioen ach
terblijft bij het totaal over 1921/1922.
In tegenstelling met het bedrag der
inkomens en der belasting, blijkt, dat
het aantal aangeslagenen over 1922/
1923 hooger is dan over 1921/1922,
waarna een daling is ingetreden tot
1924/1925. Daarna stijgen de aantal
len weer tot 1929/1930, waardoor het
aantal over dit jaar dat over 1922/1923
met 149720 overtreft.
Over 1929/1930 maakt het aantal
aangeslagenen met inkomens van
5000 en meer slechts 5.65 pCt. (1921/
1922 6.58 pCt.) uit van het totaal aan
tal aangeslagenen. De inkomens voor
deze aangeslagenen bedragen 31.88
pCt. (1921/1922 35.30 pCt.) van het
totaal, terwijl aan belasting werd bij
gedragen 69.20 pCt. (1921/1922 72.86
pCt.) van het totaal.
Van 1921/1922 af is het gemiddeld
inkomen per aangeslagene hieronder
vermeld:
1921/1922 2.619
1922/1923 2.448
1923/1924 2.358
1924/1925 2.315
1925/1926 2.331
1926/1927 2.304
1927/1928 2.287
1928/1929 2.307
1929/1930 2.340
Het aantal millionairs in ons land
bedraagt thans 1362 tegen 1279 in 't
belastingjaar 1928-'29. Het gemiddel
de vermogen van de aangeslagenen in
de vermogensbelasting is ƒ81.000.
er niet aankomen, want deze waren
nog veel te klein. Ze waren pas ge
boren en hadden bijna nog geen veer
tjes, De kinderen vonden die kleine
duitjes wel heel erg lief.
Daarna nam meneer Kramer een
groote postduif uit een hokje en liet
den kinderen zien, hoe deze duif
briefjes kon overbrengen. „Ja", zei hy,
„deze duif heeft al drie pryzen ge
wonnen door het vlugst een britfje
over te brengen". De kinderen moch
ten even over de vleugels strijken wat
de duif heel prettig scheen te vinden
en rustig toeliet.
Daarna liet meneer Kramer haar los
en even later klapwiekte ze hoog in
de lucht.
„Nu moeten wij weer terug naar
school kinderen", zei de juff ouw ten
slotte Maar geen der kinderen wilden
wilden er iets van hooren. Zij vonden
het veel te prettig in den tuin bij al
die j >nge diertjes. „Ik weet wal", zei
meneer Kramer eensklaps, toen hy de
bedrukte gezichtjes van de kindeien
zag, „jullie mogen allemaal in mijn
auto klimmen, de juff.ouw en ik gaan
voorin zitten en dan rijd ik juiiieterug.
Is dat niet heerlijk". Opgewonden siem-
den de kinderen toe. en verdrongen
elkaar om zoo gauw mogeiyk in de
auto te zitten.
Meneer Kramer beweerde, dat hij
niet geweten had, dat er zooveel kin
dertjes in zyn auto bij elkaar gingen.
Vlu? bracht hy hen allen veilig en
we wel weer voor de school. De juf.
frouw en alle kinderen bedankten
Hem hartelijk en nog lang praatten zy
na over den heerlijken morgen dien
zy gehad hadden, de prettigste van
allemaal in het geheele jaar... „en nog
Per flesch van 230 Gr. Fl. 1.50; van
500 Gr. Fl. 2.75familie-flesch van
1000 Gr. Fl. 4.50. Alom verkrijgbaar.
Als de plicht mij roept tot werken,
Dan ben ik niet langer lui;
Niets kan my dan tegenhouden,
Zelfs geen pypestelenbui.
Dan steek ik mijn paraplu op,
Niet voor hoed of beste pak,
Maar 'k bescherm mijn trouwe pijpje
D0UWE EGBEkTS, mijn tabak.
Cünge D 00 ren bos
