FRISOBAM
So. 13.
13 Februari 1932. 55e Jrg.
tweede blad.
OJS WEEKPRAATJE.
Lezer, hebt u al r's ja, misschien
ylndi u dö Vfaa2 nlel cr8 biscreei.
paarhebt u ai r's in de gevangenis
gezeten Neen, stuift u nu vooral
niet op I Indien u werkelijk nog niet
de eer hidt, welnu, dan ls net tuurde.
Maar in het tegenovergesicUe geval
bcnoeft u zien evenmiu te geneeren,
want dan is de zaak óór tnurde. Het
li tegenwoordig üeeicmaal niet erg
om in de gevangenis te heooen gezeten,
net siaat zelts wel goed om met
een ontslagOrlelje uil net Huis van
Bewaring of uit een ander Staats—
Kosinuis in zijn zak rond te loopen
bet ls een gedistingeerd Iets. Oyer
het gezelschap in dergelijke Tehuizen
hctiucti men zien DIJ vuurOeeld fteele-
nuai niet meer te scnamen men vindt
er bankiers, advokaten. directeuren van
dit en van dal, ulfi jieren enz. Menscnen
van onverdacnie standing dus.
persoonlijk nadden we nog niet het
genoegen, maar toch weten we nu
wel zoo'n beetje, hoe het daar toegaai.
|n verschillende kramen volgen we
momenteel de memoires van drie ont
slagen gevangenen. In „De Telegraaf
lazen we de indrukken van een mijnheer
die een poosje in de Casuartsuaat te
[jen Haag een gastvrije cd had ge
vonden; in de «Vussingscne Citf ver-
lel I een gevangene een relaas van een
langduriger opsluiting en onze derde
Ctlreponcr verspreidt zijn memoires
zelts in meerdere ouders tegelijk. De
twee eersi-bedoelden geven er voor-
loopig nog voorkeur aan om anoniem
ie olijven, maar de derde vindt zoo'n
sneven belachciflk. je hebt nog men
scnen, die het feit hunner gedwongen
alzonderlng verzwijgen, zoo zegi deze,
- zelfs voor hun naasie omgeving.
Hij niet. Hij iaat het boven zyn arti
kelen in de krant drukken, In groote
leners, dat h j net was, die twee weken
logeerde bij den Siaat der Nederlanden,
hq Ingenieur B. S .vanenburg
Ziet u nu wel, lezer, dai net een
heel fatsoenlijke aangelegenheid is?
Uit de medcdeelingen der betrokken
heeren bleek ons wel, dai hei gevange
nis vraagstuk nogal Ingewikkeld is. We
ötoDen er vroeger u.isiuitei.d droeve
dingen van gehooid, maar nu leerden
we, dat de een In zoo'n Inrichting wél
iaidi, de ander niet. Het is alles een
kwestie van meniaiiieir. Wel dringt
zien uit het relaas, dat we in de
.Vlisslngsche Crt." lazen, de idee aan
ons up, dat een al te langdurig verhiel
in een Siaats Pension siecht op het
heumeur werki. De gevangene uit de
CasuiNSiraat in Den Haag nam het
geval ai dadelglc veel gemoedelijker
op. maar de tijd van zyn afzondering
was ook aanzienlijk korter.
Ir. B. bwanenourg heeft maar twee
weken gezeten en die is tot den laatsien
dag enmousust kunnen blijven over
het onttiial. Lees miar eens, wat
hij van zij.i veroiijf in den kerker zegt,
en ge zuit nauwelijks uw ongeduld
naar net gescneisie dorado kannen
Ocdwingen.
«Ik trof het met een cel op het
«Zuideneen vroolijk zonnetje
«overgoot ue geel-sieenea wanden
«mei een gezellige steer. Hei Was
«er ruimer, dan ik mij voorgesteld
.nad en rustig benaagiyk. Links
«van de zwaar met yzer oesiagen
«deur, waann een kijkgat met
«klepje en een luik, Oevonuen zich
«eenige planken waarop het ser-
«vies een gedurfd pêle—iLÖ.e
«vormden met toiiet-acccssoiies.
Het geheel had in een van die
.weikeu over moderne toiographie
tot onderschrift .foto montage"
kunnen dragen."
Het is duidelijk dat de ziel van
dezen ingenieur even zonnig moet zijn,
als zijn zonnige cel. om de dingen aes
gevangenis-levens zóó zonnig te kun.
uen Oczieii. Niet anen zijn daartoe in
siaat en dezulken doen ueter om uit
handen van VrouweJusiltta te biqven.
ben onzer collega's heelt eens
korten lijd .gezeten", Bernard
Canter, ten goede baas, maar een
Oecije ophruiscnend van karakter. Op
een heel gezellige journalisteuvergadc-
ring te Kottcidam we hadden er
een jubileum te vieren en at te eien
hcooen we hem eens bezig gehoord
aan zcit-oektag o.er het feu, dat van
zjn 28 oorspronkelijke het kunnen
er ook 128 geweest zijn Nederland
sche toouecisiukKen, nog nooit een
voor het voeilicni was gebracht. Of
schoon wij collega's er toch geen
scnuld aan haddcu noch aau het
schrijven dier tooneeistukken, noch aan
het weigeren er van door de tooneel-
direciics en het gereleveerde ook
in geen enkel verband stond met het
gevierd wordende jubileum of het
wachtende diner, sloeg Bernard Canter
onder zijn betoog een nouien lessenaar
aan gruzelementen, iemand met zoo'n
temperament moet de gevangenis
schuwen. Canter deed het niet. Een
persdelict kon hij zoenen met het tffer
van enkele guldens, maar hij verkoos
te zitten, hy wretkie zich op de
maaischappy met zijn memoiros, waarin
hij aileriet innerlijke tragedies schetste
van den gevangen mensen. Niet één
goed woord nad hy over voor onze
gevangei i»sen, noch voor het gevan
genispersoneel.
Een bewaker diende hem van repllfk
Maar niemand kwam, die hem vroeg,
Of hij wel werken kon,
En elke dag opnieuw.
Het zware werk begon.
Zoo ging het weken lang,
Toen op een zek'ren dag,
Was 'I Knap, die onverwachts,
Een vliegmachine zag.
Hij keek eens om. Had Knip,
Het vliegtuig ook gezien
Wie weet, waar 't kwam vandaan
Uit Holland wel m<*«ch<en
(Wordt vervolgd).
Zonder schriftelijke toestemming is eenige overname uit deze rubriek verboden.
DE WONDERREIS VAN
KNIP EN KNAP*
Denand'ren dag, heel vroeg,
Kwam men de jongens wekken.
Ze meenden, dat opnieuw,
Zfl verder moesten trekken.
Maar 't bleek al gauw, dat zy,
Daarin zich loch vergisten.
Zij bleven in het dorp,
Welks naam zy zelfs niet wisten.
Oismaak'iijk was het maal,
Dal hun werd voortgezet.
D' het eten hun beviel.
Daar werd niet op gelet.
En toen begon het werk,
Dat moeilijk was en zwaar.
3 hadden zelfs geen tijd,
Te spreken met elkaar.
'Was sjouwen heel den dag,
Met dikke, zware palen,
Die heel ver daar vandaan,
ln t bosch zij moesten halen.
[jj1 8 avonds werden zy,
jCeer in de hut gebracht,
sliepen echter niet,
Uen heelen langen nacht.
3 Waren fe vermoeid,
slaap kwam hen versterken.
houd", sprak Knip. .'t niet ui».
a' iwaar aanhoudend werken."
De groote mailboot.
By Harry in de klas zaten een paar
Indische j mgens. wier vader met verlof
in Holland was. Het waren leuke Anke
jongens, die heel goed konden leeren.
Nu was Har y tot nu toe altijd nummer
een van de klas geweest, maar Friis.
een van de Indische jongens, was erg
eerzuchtig en kon hetniethebben.dat
iemand hem voor zou zyn. Zoo werd
het dus een wedstrijd tusschen Hany
en Frits, wie bij het volgende rapoon
de meeste punten zou hebben. Maar
nu moeten jullie niet denken, dat zy
daarom vyanden waren, Integendeel,
dadeiyk. hadden die beide jongens
vriendschap gesloten en na schooltyd
kon men ze altijd samen naar huis
zien gaan. Na een paar maanden kwam
per Ingezonden stuk In .Hel Handels
blad."
Wat Bernard Canter weet van hei
geen er in een gevangene omgaat?
zoo stelde deze de vraag.
Als hij zich een doodshemd aantrekt
en dan een dagje tn een kist gaat
liggen, weet hy er ons precies zooveel
van te vertellen, hoe iemand zich
voelt, als hy dood is.
Wat we nu eigenlijk bedoelen met
onsgevangenlspraa je?Eigeniykslechts
dit; we willen er onze verwondering
over uitspreken, dat ln deze dagen
allerlei menschen, die gezeten hebben,
de behoefte voelen opkomen, om hun
medemenschen in te lichten over wat
ze zagen en ondervonden. Dat ver.
ontrust een bee«je. 't Is of men er zich
van overtuigd weet, dat crisis en
malaise de halve wereld ten slotte ln
de gevangenis zal doen behulzen
Niet weinige feiten trouwens wijzen In
die richting.
LAND- EN TUINBOUW.
Volledig bemesten.
Algemeen hoort men dat er minder
kunstmest zal worden gekocht dan in
vjiige jaren.
Het kan niet uitblijven, dat akkers
waarop te zeer aan kunstmest gespaard
wordt, een gebrek aan voedingsstoffen
zullen krijgen, dat geringe oogsten er
het gevolg van zullen zijn; vooral daar,
waar nu reeds meer dan een jaar de
bemesting te wenschen heeft overgela
ten, waar de bemesting te gering of
onvolledig was. Het gewas ontwikkelt
zich zeer gebrekkig, toont een zwakken
en schralen stand, terwijl dan het on.
kruid volop gelegenheid heeft zich welig
te ontwikkelen, met gevolg een zeer
geringe opbrengst. Op den duur ver.
krijgt men dan een vervuilden akker,
u.tgcput aan voedingsstoffen. Is het
dus verstandig, den oogst in de waag.
schaal te stellen, terwitle van enkele
tientallen guldens, welke men per H A.
op de bemesting spaart? Geen enkele
deskundige heeft op deze vraag een
bevestigend antwoord gegeven, geen
enkele practische landbouwer, die deze
nadeelen ernstig overweegt, kan hierin
toestemmen. Het streven van eiken
landbouwer in deze crisistijden moet
zijn, zijn product zoo goedkoop mo
gelijk voort te brengen. Een feit is het
dat wij zonder volledige bemesting
geen goede oogsten kunnen halen en
zoo er iets is, dat den boer ten gronde
richt, dit halve oogsten zijn. Het gaat
dus hierover, wat men bespaart als
men de volledige bemesting achterwege
iaat en wat de gevolgen hiervan zijn.
Gaan wij een9 na den invloed van
de bemesting op den kostprijs der
producten, dan zullen wij zien, dat een
volledige bemesting, gevende volledige
oogsten den kostprijs verlaagt. Aange.
zien gemiddeld de uitgaven van een
er een netlje van Friis uit Inaië en
omdat hy in Ind 6 in dezelfde klas had
gezeten als Frlts, kwam by ook op
diezelfde school. Hoewel Wlm ook
goed kon leeren, had hij het nooit tot
nummer een gebracht en kende dus
ook de eerzucht van zyn neeije niet
Maar omdat hy vreemd was in Holland
en op school, sloot hy zich bij zijn
neefje aan en dus ook bij Hany. om
dat die twee al heel gauw onatachei-
deiyk waren geworden en zoo vormden
zy een cluoje van drie. Met open
mond luisterde Hany altijd naar de
verbalen van de neven over al die
griezelige dieren ln Indië. de slangen,
die zoo maar in je bed kropen, de
ïjitjaks, groote tonen, die aan het pla
tond hingen en dan zoo maar naar
beneden vielen, waardoor je natuurlijk
erg schrok, van al de heerlijke vruch.
ten, die je daar zoo maar kon plukken
en zoo al meer. Maar Hany over.
troefde hun toch als hy vertelde va.i
de sneeuw die hier ln Holland viel en
van het ys, dat alle grachten bedekte
als het gevroren had en waarop je
dan kon loopen. Hij vertelde hun ook
dat het eens. toen het heel hard bad
gevroren, ln het Haagsche Bosch was
geweest, dat er paarden en wagens
zoo maar over het ys konden ryden
en dat de menschen tn arresleden met
een paard er voor van Ams'erdam naar
U k konden ryden over de Zuiderzee.
Dat vonden de jongens uit Indë zoo
onbegrijpeiyk. En Hany vertelde van
de kale hoornen, die in Mei weer uit
liepen en van de lange gezellige win.
teravonden, als de kachel heerlijk
brandde. Ue jongens hoopten al die
heeriykheden ook mee te maken en
daar was ook wel kans op, wam Frits
was nu drie maanden in Holland en
was pas begin Juni gekjmen, terwijl
Wlm pas een halve maand geleden
aangekomen was. Begin November
kwamen eindelijk de rapporten voor
den dag. De heele klas was vol span*
ning. hoe de wedstryd afgeloopen zou
zyn tusschen de vrienden en zij kon
den haast niet wachten tot de onder:,
wyzer de cijfers afriep. Eerst kwam
Hany aan de beurt, hij die altijd nam-
mer een was geweest. Daarna riep hy
de naam van Frits af. Nu bleek, dat
bemesting ongeveer bedragen vin
de uitgaven aan vaste kosten, volgt
hieruit, dat de kunstmest, die een zoo
grooten invloed op den oogst heelt,
een van de goedkoopste hulpmiddelen
is, om een goeden opbrengst te verkrij.
gen. Bij achterwege laten der bemesting
wordt de kostprija van een bepaald
gewas voor den boer per zeker gewicht
of zekere maat veel hooger, omdat de
va9te kosten, als pacht, arbetdsloonen,
zaden, enz. bij hooge en lage opbreng,
sten vrijwel gelijk blijven.
Bovenstaande komt nog sterker tot
uiling door de thans geldende lage
kunstmestprijzen en door de stijging
in prijs van enkele producten, wij
denken hierbij aan aardappelen, tarwe,
enz.
De prijzen der kunstmeststoffen zijn
aanzienlijk gedaald. In de eerste plaata
noemen wij de siikstofhoudcude raest-
stoften, welke thans zeer billijk zijn
en reeds een groote besparing geven
op de bemesting. Wij noemen hier,
vooral met het oog op de voorjaars
bemesting, kalksalpeter 1G, Ammon.
sulfaatsalpeter (Leuna Montan) en
Kalkammonsalpeter 1G. En daar het
in deze crisistijden van zeer groot
belang is, te trachten zijn producten
zoo goed en goedkoop mogelijk te
produceeren, komt voor de overbe
mesting op granen en later op de
hakvruchten de Kalksalpeter 1G op
de eerste plaats, omdat deze meststof
thans verreweg de goedkoopste zui
vere salpetermesistof ia. Maar vooral
ook, omdat het zich zoo uitstekend
voor alle grondstoffen leent. Naast de
zeker werkende salpeterstikstof (15|9/0)
bevat kalksalpeter 1G nog 28'/o kalk.
wat gelijk te stellen is met 50",*0 kool
zure kalk. Deze fijnverdeelde kalk,
die eveneens zeer snel in de bouw-
voor oplost, is van zeer groot gewicht.
Op de kleigronden, waar som9 het
gevaar van dichtslibben en verkopten
van den grond bestaat, verkorst kalk.
salpeter 1G den grond niet, maar
verbetert de structuur. Terwijl op de
zand- en veengronden met hun dik.
wijl9 ongunstigenkalktoestand, Kalk
salpeter 1G een zeer sterken invloed
ten goede uitoefent.
Ook het fosforzuur in Superfosfaat
en Thomasslakkenmeel is goedkoop,
de kalimeststoffen niet duur.
Door de lage prijzen der kunst
meststoffen zal men dus door een
juist gebruik den kostprijs der pro
ducten verlagen, de kans op verbete.
ring der geldelijke uitkomst verhoo-
gen.
Wij blijven er daarom bij, dat een
oordeelkundig gebruik van kunstmest,
van een volledige bemesting, bij de
tegenwoordig geldende lage prijzen
daarvan niet alleen gewettigd, maar
noodzakelijk is.
ABONNEERT U OP DIT BLAD.
Har y nog aliyd nummer een was.
maar.hy moest oppassen", zet
mynheer, want Frits was maar een
punt lager en door de groote reis was
hy bijna zes weken niet op school
gewpest, zoodat er alle kans bestond,
dat Frits de volgende maal nummer
een zou zijn. Eind November begon
het voor het eerst te sneeuwen. Nu
was het de beurt voor de Indische
jongens om hun oogen uit te kijken
en Wim riep: «Het lykt wel of er alle
maal suiker naar beneden valt". De
sneeuw bleef een paar dagen aan
houden, waarna het begon te vriezen
en ook de grachten en het veld, een
paar minuten achter het huls van
Hany. was weldra met ijs bedekt. Nu
moest hij met zyn vrienden eerst gaan
glijden en daarna schaatsen ryden
St Nicolaas was juist geweest en had
Frits en Wim ieder een paar schaat
sen gebracht, zoodat zij met hun drit i
flink konden oefenen. Hany deed het
hun voor. hielp hun zooveel mogelijk
en werkelijk na een heelen middag
waren de neefjes zoo ver, dat zy al
een paar slagen konden doen. Voor de
week om was, konden zy ryden en nu
ging het van de eene sloot naar de
andere. De drie jongens genoten er*
van. Plotseling invallende dooi maakte
aan de pret een einde en verder werd
het een zachte winter, zoodat er van
sneeuw en ys niets meer te bespeuren
viel. De ouders van Frlts moesten half
Maart weer terug naar Indië. Nu had
de vader van Frlts tegen Har y gezegd,
dat als hy zorgde met Februari nog
altijd de eerste van de klas te zijn. dat
hy dan van Amsterdam tot Ij muiden
met de' mooie mailboot mee mocht
varen, als zijn ouders het goed vonden.
Opgetogen kwam Harry thuis en ver
telde het. Daar hy in Amsterdam
woonde en van Ijmuiden weer met de
trein naar Amsterdam terug kon komen,
hadden zyn ouders daar geen bezwaar
tegen. Nu blokten de jongens nog veel
barder. Eindelijk was bet weer rap
porten— uitdeeltng en gelukkig O >k
nu weer was Hany nummer een. Hy
had dus zyn roem gehandhaafd. Bpgin
Maart werd het al gezellig bil F t'
thuis, want toen moesten de koffers al
naar boord gebracht worden. Hoewel
B 39
PER xh POND
GEEL.... 30*
GROEN .33
ROOD...40
Cj<Muie en Cjoedkoope SabaJc
BUITENLAND.
De Oniwapeningt Conferentie,
De Ontwapeningsdebatlen zyn voort
gezet met redevoeringen van Gloson,
de plaatsvervangende leider der.Ame- i
rikaansche delegatie en Biüning, de j
Duitsche rykskanselier,
Gibson zeide met belangstelllng_de
Engelsche en Fransche voorstellen" te
hebben aanhoord en vatte het Amerl-
kaansche standpunt in 9 punten samen.
Amerika wil de ontwerp.conventle van
de commissie Loudon als grondslag
discussie nemen, streeft ook naar een
begrenzing der uitgaven voor materiaal,
opdat niet Ih de kwaliteit om 't hardst
wordt bewapend. lij
De Duitsche gedelegeerde wees op
het vredesverlangen van ''t Duitsche
volk. Na zelf ontwapend te zyn eischt
het Duitsche volk algemeene ontwa
pening. B ü.iing hekelde ech.er de
ontwerp conventie der commissie, die
op belangryke punten vol leemten zit.
De meest heteekenende redevoering
is te Geiè/e uilgesproken door den
ltaliaanschen mintsur van Bulten-
landsche Zaken Grandi.
ln het eerste gedeelte van zyn rede
beijverde hy zich, de Fransche stelling
veiligheid >óór ontwapening te weer
leggen, Het werk der conferentie,
aldus Grandi, is niet gebaseerd op
Ideologieën, doch op de noodzake
lijkheid om een practische oplossing
voor het ontwapenlngsprobleem te
vinden en op verwezenlijking van de
internationale belofien, welke de staten
hebben afgelegd.
Hoe positief deze beloften zyn, aldus
Grandi, bewyzen het vyide gedeelte
van het vredesverdrag, het Volken-
bondsverdrag en het verdrag van
Locarno. Grandi verklaarde, zich niet
te kunnen vereenigen met hen, die
deze verplichtingen beschouwen als
een tekst, die alleen geschikt Is voor
het houden van academische debatten,
ln de laatste tien jaren is de kwestie:
veiligheid of ontwapening, reeds In
hy 't vreeseiyk vond zyn besten vriend
te moeten missen en wel voor zes
jaren, was het vooruitzlcnt van dien
oooitocht toch wel heeriyk en elndeiyk
kwam den dag van veriiek aan. Hany
was doodsbenauwd, dat by niet op
iyd zou zyn, maar noewel alles hem
veel te lang duuide, kwamen zij toch
om elf uur al aan boord. Er waren
een heeleboel familieleden en bekenden
van de ouders van Friis. De jongens,
Wim was er natuurlijk ook by, bleven
niet by al die menschen en gingen
eens het schip rondwandelen. Hany
was nog nooit op zoo'n groot schip
geweest en zou best zoo'n heele reis
mee willen maken en hy nam zich
vast voor om later in lnd.C ie gaan
werken, Precies om twaalf uur moest
het schip vertrekken. Kwart voor twaalf
ging de stoomfluit om de menschen te
waarschuwen, dat zij van boord moes
ten en om vyf minuten voor twaalf
moesten alle familieleden en vrienden
en bekenden aan wal zijn. Toen werd
de loopplank ingetrokken en precies om
twaalf uur zette de boot koeis naar
Ijmuiden. Frits stond op het bovenste
dek en wuifde met zyn vrienoje mee,
alsof hy ook naar Ind meeging Het
was een eigenaardig gevoel, de men
schen op de kade zoolang te zien
wuiven, tot ze byna uit het gezicht
waren. Nu ging er een bel aan boord
en dat beteekende, dat de menschen
moesten gaan eten. Dat maakte Hany
nu ook een keer mee. Zoo'n groote
zaal vol met menschen had hy zich
niet kunnen voorstellen en al die heer
lijkheden die hy te eten kreeg, deden
hem tegen zyn vriendje zeggen.Het
lykt wel feest hier op het schip". On
geveer om drie uur kwam het schip
te ijmuiden aan en nu moesten Wim
en Har>y ook van boord af. HartelQk
drukten de vrienden elkaar de handen
Harry had erg veel moeite om zich als
een man te gedragen en niet te gaan
huilen. Tegen vyf uur verliet het schip
de haven van Ijmuiden en zette koers
naar de Noordzee. Wim en Hany
wulfden totdat ze de menschen op
het dek niet meer konden onderschei,
den en toen pas zochten zl] het station
op om met den trein naar Amsterdam
terug te gaan. Nog lang daarna was
PWHPik
