DOUWE EGBERTS
Voor de a.s. Kerstdagen
KerstbDomverliclitingenversiering
Opruiming.
Pfoli'Eerl mi ra k laat prijzen
Kerststallen en Lampjes.
C. J. MARKS.
20 0
Een Philips Radiotoestel 630A NIEUW
van f 260.- voor f 165.-
A. MULDERS-SARS
Steen- en Reliefdrukwerken
Het Bata-systeem.
r.
De prijzen zijn van 10 voor 8 cent
en van 8 voor 6 cent.
VAN BOXTEL-PULLES. Grootestr.142
WÜ lezen in „De Schoen":
Tweeërlei oordcel.
Van één die de toepassing er aan
in vogelvlucht zag cn van één die
er onder geleden heeft.
Het Warenhuis.
IEDEREEN IS VRIJ HET WARENHUIS
AL Ut' NltT TE BEZOEKEN, OM ZiJN
INKOOPEN TE DOEN. HIER iS ZOO WAT
VAN aLLES VERKRIJGBAAR WAT NOO-
DIG IS-VOOR 'S MEnSCHEN LEVENS
ONDERHOUD EN DE HUISHOUDING.
VOOR ENKELE KRONEN KAN MEN
DAAR ETEN IN EEN HIERVOOR BE
STEMDE RUIMTE.
Hiervan maakt *Vooral het personeel,
woonachtig buiten het stadje Zhn, regel
matig gebruik.
HiER BLEEK, DAT DE ARBEIDERS
MET KRONEN IN PLAATS VAN MET z.g.
BONS BETAALDEN, DAAR MEN IN ZL1N
EVENALS IN ONS LAND EN MEER AN
DERE, OP HET EINDE DER WEEK HET
LOON IN ZAKJES ONTVANGT.
Belasting.
DE BELASTING IS IN HET STADJE
ZLIN EER LAGER DAN HOOGER DAN IN
ONS LAND. NAAR ONZE MEENING ZE
KER LAGER DAN IN TAL VAN PLATTE
LANDS-GEMEENTEN IN NOORD-BRA
BANT. OP EEN INKOMEN VAN ƒ2100.—
bijv. betaalt men 35.belasting.
Tot slot nog ieis over
de kwaliteit, ook technisch,
van het Bata-schoeisel.
De verscheidenheid is wel groot, 1000 soor
ten, hoewel nog niet zoo bar groot in ver
houding tot de productiehoeveelheid per
dag. Al is er verschil in kwaliteit, algenuen
genomen is de kwaliteit ook technisch IN
SOORT EN VERHOUDING goed te noemen.
Het artikel wordt gemaakt op een prac-
tische en voor den voet doeltreffende leest
(Bata maakt zijn eigen leesten), vooral hel
massa-, z.g. volksartikel.
Voor zoover er van meer luxe artikelen
sprake is, munt het fijn cn eenvoudig zwart
z.g. stoffen avondschoentje uit. Dit artikel
is af en technisch volmaakt.
Ook het andere, lichtere luxe dames
schoeisel, kan in zijn soort den toets der
critiek doorstaan.
Waarschijnlijk daarom is te verklaren, dat
menig schoenfabrikantje nog wel eens een
Bata-schoentje in zijn bezit heeft, om hel
na te bootsen; op zich zelf niet erg; Bata'?.
reiziger's zullen allicht wel eens of meer
malen het een of ander mooie Noord-Bra-
bantsche snitje als voorbeeld mee naar Zhn
genomen hebben.
In ieder geval, erkend moet worden, dat
Bata's productschoeisel, evenals Bata's ge-
heele bedrijf, solied en practisch is inge
steld, anders had Bata onmogelijk zoo
groot kunnen worden als schoenfabrikant.
Alles bijeen kan worden gezegd, dat in
alles de verhoudingen beter zijn dan in me
nig andere industrie, en men moet bewon
dering hebben voor hen, die zulk 'n grootscli
en omvangrijk bedrijf hebben ontwikkeld
en in stand gehouden.
Met dat alles bedoelen wij niet te zeggen,
dat er in en om Bata's omvangrijk bedrijf
niets te wenschen zal zijn. De arbeiders,
meer of minder in getal, zullen ongetwij
feld wenschen hebben ten overstaan der Di-
tectie, doch ook de directie zal niet zonder
wenschen zijn ten overstaan van een meer
of minder aantal arbeiders.
Bovendien, het zal wel niemands bedoe
ling zijn elkaar wijs te maken, dat er in de
Nederlandsche schoen- en lederindustrie in
het algemeen genomen en aan beide kanten
niets te wenschen is.
Nemen wij een oogeblik aan, dat de toe
stand der arbeiders in ltfon, arbeidsduur
e.d. voorwaarden gelijk zou zijn, dan nog is
een zeer belangrijke factor voor de arbei
ders bij Bata te Zlin, dat men daar 52 we
ken van het kalenderjaar werk heeft bij
dusdanig groot bedrijf met een financieel
krachtige weerbaarheid. Voorgekomen is en
nog heden waar te nemen, dat dusdanig
soortgelijk grootbedrijf in andere takken
van nijverheid stagneerde met in verhou
ding werkloosheid als gevolg.
Hoe dat zij, aangenomen mag worden,
voor zoover kan worden nagegaan, dat de
arbeiders in Z'in door het steeds voldoende
werk hebben, ook nu nog een voorsprong
hebben bij de Nederlandsche schoen- en le
derindustrie, wat ongetwijfeld op het le-
vensbestaan van grooten invloed is ten
goede.
Immers, de theoretische beschouwingen
over Bata's komst en jammer genoeg de on
gepaste aanvallen tegen Bata en zijn pro
duct, verlichten de zorgen der werklooze
arbeiders niet, doch werk en loon, daar
gaat het om, vooral nu, na een drietal ja
ren, dat, zoo niet duizenden, dan toch hon
derden onder hen, wekelijks zich moeten
behelpen met weinig of geen loon, zoodat
bet leven voor zich en de zijnen geheel af
hankelijk is van de openbare kassen.
In afwachting van wat het zijn zal, als
straks Bata eenmaal in de gemeente Best
gaat produceeren, willen wij wel verklaren
langs dezen weg, dat de aanvallen tegen
Bata en de toestanden in zijn bedrijf te Zlin
gebezigd, om hem uit ons land te weren,
zonder grond bleken. Ook al zou het in we
zen waarheid bevatten, wat men hierom
trent heeft gezegd en geschreven, dan nog
verdient afkeuring de manier waarop men
dat de laatste maanden deed.
Op deze wijze treft en teekent men zich
zelf wel het meest op gevaar af beoordeeld
te worden (bij wijze van spreken en in d.?
lijn te blijven van ons vak) dat de schrij
vers tegen Bata en ons niet zijn gesneden
uit de goede kwaliteit croupon„het zijn
nu juist geen roode rijen", „wellicht zonder
stempel".
October 1933.
De Rapporteur:
C. ROESTENBERG.
Voorzitter van de Groep Lederbe
werkers van den Nederlandschen
R.K. Fabrieksarbeidersbond.
Koog a.d. Zaan, 7 Nov. 1933.
Mijnheer.
Het is mij een groot genoegen, dat ik be»
merk, dat mijn stukje juist op tijd is ge
plaatst cn ik zoo vele jongelui met voor
lichting van dienst mag zijn.
Ik heb tenminste een 20-tal brieven mo
menteel te beantwoorden en iedere post
brengt er weer nieuwe bij.
Allereerst beantwoord ik dan ook de
meest noodzakelijke en ik bemerk ook uit
Uw brief cenige ongerustheid betreffende
het lot van Uw broer.
U schrijft reeds, dat Uw broer reeds is
vertrokken naar Zlin cn het zal mij daar
om erg meevallen, indien ook hij niet. reeds
gedwongen is, alvorens daarheen te gaan,
als borgstorting een zeker bedrag te storten.
Als dat het geval is, dat U reeds geld
stortte aan Bata, dan zou ik dat op prijs
stellen te weten en ook, of hij eventueel
reeds zijn handteekening plaatste onder 'n
contract.
Ik zelf werkte bij Bata als filiaalhouder,
na eerst een half jaar als leerling-filiaalhou-
ler werkzaam te zijn geweest. Ook was ik
n Zlin aan de fabriek. Prompt alle weken
kreeg ik mijn ƒ20.salaris, daar heeft
werkelijk niets aan ontbroken, ook mijn
reis naar Zlin en verdere onkosten werden
mij inderdaad vergoed.
In al deze zaken was Bata zeer serieus.
Vervolgens werd ik geplaatst in het fi
liaal Eindhoven, Denier 48, maar eerst na-
Jat ik 1500.als waarborgsom had ge
stort.
Dit is een gewone zaak als men het zoo
bekijkt, en meerdere Hollandsche firma s
eischen hetzelfde, maar laten de waarborg
som onaangesproken en geven de chefs ten
minste een behoorlijk weeksalaris, ook al
gaat de zaak soms heel slecht.
Bata doet dit niet, die zegt, de chef kan
bij mij 9provisie krijgen van al hetgeen
hij verkoopt cn daarvoor moet hij de risico
dragen voor den goederenvoorraad, moet
Jaarvan betalen: PERSONEEL, VUUR.
LICHT en ETALAGEKOSTEN en zelfs de
segels voor het personeel in het filiaal, al
leen huur en Personeele Belasting betaalt
le FABRIEK.
Om dan overtuigd te zijn, dat hij van zijn
verkoop niet meer risico hoeft te dragen
lan 9%, Iaat hij zijn filiaalhouders het H-
liaalhouders-contract onderteekenen, een
vreeselijk eenzijdig contract, waarin de
CHEF tot ALLES en BATA tot NIETS is
verplicht, in één woord: een knevelcon
tract.
Juist met dit contract hangt de filiaal
houder zich op en trekt Bata aan het lang
ste eind, want als de zaak misloopt of mot
goed genoeg loopt, is de chef het slachtoffer
en dan smijt Bata ruw de chef op straat en
de beurt is aan het volgende slachtoffer.
Voor de goede orde zal ik dat met een
voorbeeld toeli :hten
Verkoopt de zaak b.v. 1500.per week
dan ontvangt de chef 135.provisie.
Daarvan moet hij betalen aan:
Personeel, minstens f 45.
Vuur en licht f 25.
Etalage-onkosten f 2.
Rentezegels f 2.
Reclame f 5.
Prijsverlagingen, enz. 10.
Pakpapier, touw, enz.
Telefoon
89.
6.
2.
97,-
Als de chef alles in zijn voordeel heeft,
weet hij dus bij een omzet van 1500 per
week, wat geen peulschilletje is, hoog op
40.per week te verdienen, en dan moe'
hij werkelijk, omdat 3 man en 1 jongen
personeel te kort is voor zijn omzet, dag en
nog de halve nacht werken.
In Eindhoven verkocht ik in 10 weken
tijd het niet onaanzienlijke bedrag van
f 11000.en omdat mijn onkosten door de
grootte van 't filiaal en de duurte van het
licht, grooter waren dan van een andere
chef, was het gevolg, dat ik Eindhoven ver-
Met met een verlies in 10 weken van ƒ500,
die van mijn cautie of borgstorting werden
afgetrokken.
Ik moest echter nog niet den dienst ver
laten, want ik zou een voor mijn krachten
beter filiaal krijgen, en het verlies zou ik
zelf niet behoeven te betalen, als ik maar
genegen was het filiaal aan den opvolger
over te dragen.
U begrijpt, dat ik daar niet lang over
dacht, ik gaf het filiaal over, maar mijn
verlies heb ik NOOIT terug gekregen.
Maar er stond nog 1000.en dat was
voor hun de moeite waard.
Ik kwam dan ook na veel lotgevallen in
het filiaal Den Helder. Dat liep eerst schit
terend, omzetten van 2600.2000.
f 1500.enz. Plots komt de contingentee-
-ing, geen goed meer in huis, want de grens
was gesloten.
De omzetten loopen terug, weken van
300.400.met het gevolg groote
verliezen.
Ik blijf echter op mijn post, vertrouwend
dat Bata toch nu niet zoo gemeen zal zijn,
dit op ons, want alle filiaalhouders deelden
dit lot, te verhalen.
Niets hoor, de chef werd het slachtoffer,
ik werd op straat gesmeten, alle verliezen
van mijn cautie afgetrokken en zoo verliet
ik Bata, half zenuwlijder door het onmoge
lijk harde werken met weinig personeel, en
geen cent in mijn zak en foetsie mijn kos
telijke 1500.—.
Geschreven heb ik bloc-note's vol, kas
boeken opgestuurd ter overtuiging, toen dat
niet hielp een bekwaam advocaat in den
arm genomen, dat alles heeft tot g3volg ge
had, dat ik veel onkosten nog heb gemaakt
en nog niet een cent meer van hen heb om
vangen.
Ik behoef uit dat voorbeeld niets verder
toe te lichten, ik ineen commentaar is over
bodig.
Als ik onomwonden schrijf, dat Bata mee-
doogenloos hard is, door dik en dun heen
gaat, een parasiet gelijk is, dan ben ik er
van overtuigd eigenlijk nog zacht in mijn
woorden te zijn, want voor zoo'n ergerlijk,
onmenschelijk onverantwoordelijk systeem
zijn bijna geen woorden te vinden en dat
verwacht men allerminst van zoo'n groote
wereldfirma, maar heusch, mijnheer, ik
heb niets overdreven, wat ik hier schrijf s
eerlijk de naakte waarheid, als U het niet
gelooft, kan ik het U aan de hand van ori-
gineele onvervalschte geschriften dit too-
nen, die kunt U gaarne bij mij thuis ter in
zage hebben.
Nu zult U zeggen: Hoe is de toestand der
arbeiders?
Dan zeg ik dit: In ieder geval beter dan
die der winkelchefs, maar ook hen laat
Bata risico dragen en wel op de volgende
manier
Bij Uw indienst treden zijn zij de hoffe
lijkste en beminnelijkste menschen, die op
Je wereld bestaan en onder den indruk van
die minzaamheid ziet U er geen bezwaar in,
lat contractje te onderteekenen, ik bedoel
in dit geval het werknemerscontract.
Daarin verplicht U zich te onderwerpen
aan de regelen der fabriek cn diens werk
meesters en bovendien 5% terug te storten
FAN UW SALARIS OP DE SPAARBANK
REKENING VAN U ZELF BIJ DIE MIJ.
(dus de Bata A.G.S.).
Daarmede verkoopt U zich op dezelfde
manier als ik mijzelf ophing of verkocht
door het filiaalhouders-contract.
Want ontstaat er stagnatie in de fabriek
of verknoeit U per ongeluk een paar schoe
nen, dan trekken ze eventueele schade zon
der pardon van Uw spaargeld af.
In Zlin is tijdens mijn verblijf aldaar een
dergelijk staaltje gebeurd.
Een onder-werkbaas, die een flink be
drag had staan bij de fabriek, kon het niet
vinden met de chef, er ontstond een gewel
dige ruzie, de afdeeling stond den geheclen
middag daardoor stil (het was de drukkerij)
de onderbaas werd op straat gesmeten, de
schade van zijn geld afgetrokken. Het treu
rige was, dat de man geen uitkomst meer
zag en zichzelf midden op de markt in Zlin
van het leven benam door zich dood te
schieten.
U begrijpt, dat als de arbeider in een fa
briek risico heeft te dragen en hij moet dat
voelen in zijn beurs, dat hij tracht zijn werk
zoo accuraat mogelijk te doen, en dat een
werkgever dat ziet te bereiken, is te plaat
sen, maar U moet niet vergeten dat de snel
heid van den band 1 M. per minuut is, dus
moet de arbeider moordend snel en tevens
iccuraat werken. Bata weet juist door de
arbeiders met het geld te binden, te berei
ken, mede door het tempo van den band,
dat de arbeiders 100% dag in dag uit moe
ten geven van hun werkkracht en dat is
voor 50% der arbeiders een bovenmensche-
lijke opgave en van de 50% die uitvalt, valt
en gedeelte direct, een ander gedeelte na
een poos en een niet gering gedeelte als ze-
ïuwlijder de fabriek uit.
Mijn algemeene raad aan de toekomstig
,e werk gestelden bij Bata is deze:
A. Stort NOOIT en te NIMMER eenig
*eld, want het is niet veilig belegd en gij
beneemt daarmede Uw eigen vrijheid.
B. Teeken nooit, onder welke voorwaar
de dan ook, een werknemerscontract, want
daarmee belandt gij in de willekeur en in
de macht van Bata, want Bata gaat daar
mede voor de WET vrij uit.
C. Indien gij toch in ieder geval het pro-
heeren wilt en U onderwerpt aan de rep
en dei fabriek, beding dan een FATSOEN
LIJK, REDELIJK maar MAXIMUM salaris.
D. Nog beter, raadnleee in ieder geval
en in ALLES Uw VAKBOND of diens ad
viesleider of geestelijk adviseur en hak de
zaak niet PERSOONLIJK met Bata af,
maar laat Uw BOND dit doen en als dan
overeenkomst op die punten is bereikt, tee
ken dan alleen maar in uitersten nood een
collectief contract, opgesteld door Uw vak
bond.
Geloof U mij gerust, dat ik dit alles niet
schrijf uit een hart, vergiftigd door haat
tegen de Bata A.G.
Ik ben een intens geloovig mensch en
weet, dat al dit leed mij niet is geschied
zonder reden, maar met een doe1, n:et alleen
voor mijzelf en daarom zou ik geen rust
hebben gehad, indien ik niet de middelen te
baat had genomen, die mij ten dienste ston
den, om naar mijn beste kracht een leed te
trachten te voorkomen, wat momentcel de
Hollandsche arbeider bij die industrie koml
bedreigen.
Géén arbeider verdient leed en Christus
zeide het reeds: „Elk arbeider is zijn loon
waardig".
Uit liefde tot die arbeiders, die dit ter
harte willen nemen en die nog beschikken
ever levensdurf en gezond verstand, schrijf
ik deze waarschuwing.
Ik geef a1, die dit ontvangen het recht dit
te laten pubMcceren in een plaatselijke Cou
rant, vooral zou dit doel hebben in Best en
omgeving.
Met het geloof in het succes dezer lette
ren, ben ik
K. v. d. STADT.
Zuideinde 20,
Koog a. d. Zaan.
Het pijpje voor „De Kleine Man", en tevens voor de Groote Man! Daar zit
LOUIS DAVIDS, geniaal voordrachtskunstenaar, schepper van zooveel
onvergetelijke levensliedjes, zijn pijpje te stoppen met DE Echte Friesche
Heeren-BaaiHoe menigmaal hebben wij hem reeds gehoord en toch
verveelt het ons nimmer, naar hem te luisteren. Zie hem hier eens
tevreden glimlachen! Dat bewijst wel hoezeer hij zich verheugt in het
vooruitzicht op die „wolken van genot". Louis Davids is een man
van smaak en weet wat een mensch toekomt. „Ik rook geregeld
DE", - zegt hij, - „want DE houdt mij altijd in de stemming!"
ECHTE FRIESCHE HEEREN-BAAI
uit de oudste Friesche Tabaksfabriek, opgericht in 1753.
Van 10 tot 25 cv. per '/2 ons.
VERSCHAFT U WOLKEN VAN GENOT
KAARSEN 5 ct. MOS 5 ct.
KERSTGROEPEN vanaf f2.70.
BEELDJES vanaf 20 £t.
KAARSJES 15 en 20 ct.
Aanbevelend,
Wegens vergevorderd seizoen g°ven wij op onze bekende
lage prijzen van HAARDEN en KACHELS een korting van
DEMONSTRATIE VRIJ.
De nieuwste PHILIPS- en WECO radiotoestellen geven wij
op proef zonder verplichting.
Stationsstr. 95 WAALWIJK. Telefoon 141.
Daar wij in staat zijn enkele merken sigaren aan voor-
deeligen prijs te leveren, daar met ingang van 1 Januari
a.s. de verhooging van sigaren ingaat.
Aanbevelend,
Sigarenmagazijn ,.DE STER",
worden door ons geleverd in prima uit
voering en aan billijke prijzen.
Door onze bemiddeling krijgt men hetzelfde
werk aan dezelfde prijzen.
Doet uwe bestellingen dus bij
Waalwljksche Stoomdrukkerij Antoon Tfelen.
