TWEEDE BLAD.
MENSCH EN TECHNIEK.
BINNENLAND.
78. Zaterdag 29 Sept. '34. 57e Jg.
III. Slot
Het zal U niet ontgaan zijn, dat
je beide eerste deelen van mijn
studie nogal uiteen liepen. Ik heb
U eerst de goede kanten van den
oiechanischen arbeid geschetst, die
we gevoegelijk zouden kunnen sa
menvatten in de uitspraak van prof.
j£eynes dat de menschheid over
10U jaren nog slechts 3 uren per
dag zal behoeven te werken om in
liaar behoeften te voorzien.
Daartegenover heb ik gesteld de
afschuwelijke kanten van deze zelf
de mechaniseering: de vernietiging
van den persoonlijken mensch. Als
kenschetsend voor deze zijde van
pet vraagstuk zou ik kunnen aan
halen de uitspraak van mr. Taylor:
»Het ideaal der efficiency in de
industrie is, het werk zoodanig te
vereenvoudigen, dat het door een
getrainde Gorilla kan worden ver
richt®.
Wij moeten trachten uit het con
trast der verschijnselen de synthese
te vinden, die een betere en geluk
kigere toekomst voor het mensch-
dom waarborgt. Is er inderdaad
reden om met Feiler het probleem
der machine »onoplosbaar« te noe
men
Moeten wij met Ghandi de ma
chine bestormen, of moeten wij met
de technocratische ingenieurs, met
Lenin, droomen van electrificatie,
staal, kolen, erts, efficiency, loo-
pende band, etc., etc.?
Is er werkelijk reden om met
Oswald Spengler te verzuchten
„Jede hohe Kultur ist eine Tragödie:
die Geschichte des Menschen ist
gröszer als alles, was Aeschylos und
Shakespeare je geschaut haben. Die
Schöpfung erhebt sich gegen den
Schöpfer. Wie einst der Microcos-
mos-Mensch gegen die Natur, so
empört sich jetzt der Microcosmos-
Maschine gegen den Nordischen
Menschen. Der Heer der Welt wild
zum Skiave der Maschine. Sie zwingt
ihn, uns, und zwar alle ohne Aus
nahme, oh wir es wissen oder wol
len odfcr nicht, in der Richtung
ihrer Bahn. Der gestiirzte Sieger
wird von dem rasendem Gespann
zu Tode geschiedt"?
Had deze profeet van het pessi
misme gelijk, toen hij de «Unter-
ang des Ahendlandes« voorspelde?
Zoo stormen de vragen op ons af 1
Ik wil mij niet onder de pessi
misten rangschikken, en meen dat
de toenemende rationaliseering zelf
de mogelijkheden zal scheppen om
tot de gevraagde synthese te komen,
m.a.w. de rationaliseering dienst
baar te maken aan het algemeene
cultuurdoel.
In dezen zin kan profijt getrok
ken worden van de mogelijkheid,
die de rationaliseering schept, tot
het drastisch verkorten van den
arbeidsduur. Hierdoor kan het cen
trum der menschelijke werkzaam
heid worden verplaatst tot buiten
het terrein van den eigenlijken be
roepsarbeid. De mensch zal in zijn
OLIFANTEN.
De olifanten, met hun eigenaardig
gevormden kop, hun slurf, en de
zeer groote ooren, hebben wel 'n
zeer vreemden lichaamsvorm. De
voeten zijn van vier hoeven voor
zien en de harde dikke huid is met
diepe voren en rimpels doorploegd.
Volgens Plinius en andere schrijvers
bewoonde deze olifant voorheen de
wouden aan den voet van het Atlas
gebergte en daar de Karthagers om
de invallen der Romeinen te ver
hoeden in korten tijd een groot leger
van olifanten bijeenbrachten, is het
niet twijfelachtig of hun aantal moet
daar zeer groot geweest zijn. Thans
zijn ze in de streken ten noorden
van de Sahara geheel verdwenen.
Eveneens is de olifant in het zuide
lijk deel van Afrika tengevolge van
de jacht, die men voortdurend op
hem maakte geheel uitgeroeid.
vrijen tijd gelegenheid hebben om
zich te ontwikkelen en zijn geestes
leven te verfijnen.
Men kan mij tegenwerpen, dat
dergelijke idealen toch evengoed
in onzen tijd van massa-werkloos
heid te bereiken moesten kunnen
zijn, hoewel daarvan op dit oogen-
biik nog niets te bespeuren is. Maar
dan wijs ik erop dat opvoeding en
onderwijs, die onze huidige werk-
loozen ontvingen, daarop ook niet
waren ingesteld. En het vernede
rende, deprimeerende karakter der
huidige gedwongen werkloosheid,
zal in de to komst plaats kunnen
maken voor het weldoende, verhef
fende karaktei der lange rusttijden.
Op deze zijde van het vraagstuk
der arbeidsbesparing wees ook Prof.
Cobbenhagen in zijn prae-advies,
uitgebracht voor de Vereen, van
Staathuishoudkunde en Statistiek
»Het zal de gewichtige taak zijn
van opvoeding en onderwijs den
menschen zooveel mee te geven aan
karakter en kennis, dat ze in staat
zijn in die jaren, dat de beroepstaak
hun leven niet meer vult, hun leven
rijk te maken door in de aardsche
dingen naar waarheid en schoonheid
te streven, welke naar het Goddelijke
voeren.»
Het is mogelijk dat de machine
ons zoo terugschenkt hetgeen zij ons
ontnomen heeft. Maar dit zijn in
hoofdzaak nog slechts toekomst
illusies. Beter kunnen wij ons de
vraag stellen Wat kunnen wij op
dit oogenblik doen om het verder
voortgaan van het proces van levens
vervlakking te belemmeren
Het antwoord op deze vraag is
voor ons spoedig gevonden Door
onze christelijke beginselen te be
leven, niet alleen in de kerk, maar
ook daarbuiten, op elk terrein van
levensontplooiing. Want ware bele
ving van deze beginselen beteekent
zich voortdurend verbonden voelen
met het menschelijke einddoel, be
teekent het begrijpen van den zin
des levens. En wie dezen zin begrijpt,
zal vanzelf respect hebben voor den
persoonlijken mensch en het hem
individueel gestelde einddoel.
Dit begrip zal ons behoeden voor
de groote misvattingen, die er thans
ten aanzien van het wezen van den
individueelen mensch wordt gepre
dikt en die in de laatste instantie
toch allen weer kunnen worden
teruggeleid tot dit eene verschijnsel
de blikken, die vroeger rechtstreeks
op het einddoel waren gericht, wen
den zich thans tot het aardsche, dut
zij niet meer kennen in zijn beperkt
heid als middel, doch dat zij ver-
absoluteeren, vergoddelijken
Hel is verheugend dat we de laatste
jaren reeds een toenemende belang
stelling voor het menschelijke in den
mensch hebben mogen ontwaren.
We zien dit b.v. in den werkloozen-
zorg, die zich gelukkig niet alleen
ten doel stelt den financieelen nood
te lenigen. Men tracht ook de im-
moraliseering van den uitgestoten
arbeider tegen te gaan. Het moge
waar zijn dat in deze tot heden nog
niet veel daadwerkelijks kon worden
tot stand gebracht, maar alleen het
feit reeds, dat men heeft ingezien
dat de nood niet alleen, zelfs niet
in hoofdzaak financieel is, stemt tot
verheugen.
Loutering, verjonging, vernieuwing
van het maatschappelijk leven is nu
eenmaal niet iets dat men in een-
twee-drie bereiken kan. Daar is strijd
voor noodig, moeilijken strijd dik -
De Afrikaansche olifant wordt
niet zooals de Indische gebezigd tot
het verrichten van allerlei werk
zaamheden, ofschoon hij, even leer
zaam als deze, gemakkelijk kan
worden afgericht. In vroegere tijden
dacht men daarover anders. De
oude geschiedenis leert ons hoeveel
partij men van de krachten van den
reus wist te trekken. Men gebruikte
hem voor alles waarvoor sterke in
spanning noodzakelijk was. In de
veldslagen werd hem een plaats ge
geven in de voorste gelederen en
bekend is welk een groote rol de
olifant speelde in den oorlog tusschen
Rome en Karthago.
De olifanten leven in groote
troepen. De moedigste wordt tot
aanvoerder verkozen, hij zorgt er
voor, dat zijn kudde geen leed ge
schiedt. Steeds is hij waakzaam, en
in zijn bewegingen toont hij een
Speciaal werk
KEMI
wijls als enkeling-met-nieuwe-rare-
ideeën tegen de massa, die voortleeft
in de sleur van het alledaagsche
leven, onbenullig, gespeend van
frisschen geest en initiatief, maar
die het toch steeds beter weet dan
de weinigen, die vooruit streven en
blijk geven de nooden van een tijd
perk te zien.. Wij moeten zulke
strijders willen zijn, moeten de
kracht en het licht der christelijke
beginselen uitstralen op de lauwen,
die er nog maar al te vele rond
ons zijn.
Universiteits-Zondag.
Universiteits-Zondag, de laatste
Zondag van September, is de offi-
cieele inzet van de campagne der
inzameling voor de R.K. Universiteit.
Een dag van gebed.
Hoe nauw het verband is tusschen
de zaak der Katholieke Kerk in
Nederland en haar Kroonstichting,
de R.K. Universiteit, bewees het
Kerkelijk Gezag, toen het voorschreef,
dat de Offerande van Universiteits-
Zondag werd ingesteld op den Geest
der Wijsheid en de Bron der Weten
schap.
Zoo vat het Officie van Universi-
teits Zondag plechlig en zinnebeeldig
geheel den Offerzin samen van allen,
die in de komende maanden hun
arbeid en gaven zullen schenken aan
het werk der Universiteit.
Een dag van gewetensonderzoek.
Ergens in het geweten, en zeker
in dat van een Nederlander, zetelt
een kassier en een boekhouder. Dat
kan niet anders, want de Geest
triomfeert door en over de Materie.
200.688.
194.788.
188.675.
174.274.
160.403.
Ziedaar enkele getallen, als weg
wijzers voor het geweten-onderzoek.
Het zijn in guldens afgerond, de
cijfers der jaar-inzamelingen voor
de R.K. Universiteit over de laatste
5 jaren.
Vijf cijfers, vijf jaren, vijf treden
omlaag.
Mag een volk, dat om zijn hard
nekkigheid befaamd is, en juist om
zijn volhardende toewijding voor de
R.K. Universiteit door niemand
minder dan Z. H. Paus Pius XI
hoog werd geroemd, in deze taal,
deze blaam der getallen ben.sten?
De cijfers getuigen, en deze ge
tuigenis is een aanklacht. Een be
schuldiging, die Ka holiek Ned eiland
verontwaardigd van zich heeft af te
wijzen.
Niet met een gemakkelijk beroep
op den grootsten gemeenen deeler
der getallen, de crisis.
Indien men eens, over hetzelfde
tijdvak, de bedragen zou kunnen
reconstrueeren, die jaarlijks toe
vloeien aan de bioscopen b.v., zou
men vermoedelijk een geheel ander
en schijnbaar minder ongunstig
beeld zien.
Is het Christelijk, de crisislast af
te wentelen op den offerzin, en niet
op de genotzucht?
Een volk, dat jaarlijks, midden
in den nood der tijden, nog 300
millioen aan alcohol uitgeeft en nog
eens dezelfde som aan tabaks
artikelen, moet toch wat het
Katholieke volksdeel betreft 2
groote mate van voorzichtigheid, hij
gaat vooraan en al zijn volgelingen
stellen in hem een onbeperkt ver
trouwen.
Tusschen de groote boomen door
banen zij zich een weg, het kreupel
hout is voor hem geen hindernis;
het wordt eenvoudig plat getrapt.
De takken der boomen, die laag
afhangen en hun loop belemmeren
worden met de slurf afgebroken en
zoover mogelijk opgegeten. Dunne
boomen, die hun in den weg staan
worden met wortel en al uit den
grond gerukt. Is eenmaal zulk een
weg gemaakt, dan wordt deze meer
malen door hen gebruikt en voor
de reiziger in de wildernis is een
olifantenpad dikwijls een uitkomst.
Hoe plomp de olifant er uitziet,
in zijn bewegingen is hij verre van
traag.
De Indische olifant behoeft in
grootte voor de Afrikaansche niet
onder te doen. Zijn vorm is echter
andersde breede kop is van voren
afgeplat en de ooren zijn betrekke
lijk klein te noemen. Aan de voor
voeten bevinden zich vijf teenen,
aan de achtervoeten vier. Hij be
woont geheel Voor- en Achter-Indië,
Siam en Cochinchina. Ook vindt
men hem op Ceylon, Sumatra en
Borneo.
De kleur is grijsachtig, doch het
gebeurt enkele malen, dat er witte
olifanten geboren worden, die dooi
de bewoners der streken aan de
Ganges gelegen, als heilig worden
beschouwd. Men meent, dat de
geesten der gestorven koningen in
zulk een wit dier weer op aarde
terugkeeren en daarom verzorgt
men deze olifanten in paleizen en
ton voor de Universiteit kunnen
opbrengen.
Aannemende dat de Katholieken
100 millioen verrooken, leert een
eenvoudig rekensommetje, dat een
halve dag tabaksonthouding over
de geheele linie de Katholieke
Universiteit nagenoeg aan de 2 ton
helpt
Ja, een paar dagen niet rooken
en drinken bracht ons meer dan
voor een glansrijke volledige univer
siteit noodig was.
Eén dubbeltje per Katholiek werd
als hoofdelijke omslag door het
Hoogwaardig Episcopaat als mini
mum aan de Katholieken gevraagd.
Een bescheiden eisch.
Maar het beschamend feit is helaas,
dat terwijl de Katholieke bevolking
in de tien jaren der geldinzameling
aanwies tot c.a. 2.8 millioen, de
geldinzameling daalde tot f 160.000.
Dat is niet 10 cent, doch 5XI2 cent
per Katholiek.
Mag dit een waar ig getuigschrift
heeten voor den offerzin der Katho
lieken en de volharding der Neder
landers
Z. H. E. Exc. Mgr. Jansen, de
Aartsbisschop van Utrecht, heeft
dezer dagen met heel den pontifi-
calen nadruk van zijn Ambt, een
dringend beroep gedaan op de wer
kers in de St. Radboudstichting en
op geheel Katholiek Nederland.
Mgr. noemde den arbeid voor het
welzijn der Universiteit »een machtig
terrein van leekenapostolaat».
,»Er zijn Katholieken, die niet
kunnen geven», sprak de Aarts
bisschop, «daarom moeten de ande
ren méér geven, want zij hebben
van het meerdere verantwoording
af te leggen. Velen geven echter niets,
die wél kunnen geven. Daar ont
breekt het medeleven. Dezen di nen
bijzonder bewerkt te worden.»
G ij bedelt vooreen heilige zaak»,
vervolgde Mgr. Jansen, »en bedelt
allereerst om vaste bijdragen. Vaste
inkomsten heeft de Universiteit
noodig als basis, om het geheele
complex verder op te bouwen.»
Moge het Aartsbisschoppelijk ver
manend woord leiddraad zijn voor
een vruchtbaar gewetensonderzoek,
waarvoor Universiteits-Zondag een
zoo geëigende dag is.
Het Centraal Comité der
St. Radboudslichting.
Belangrijke verlaging van de rijks
telefoontarieven.
Het staatsbedrijf der P.T.T. over
tuigd van de noodzakelijkheid, dat
juist in de huidige oeconomische
omslandigheden de tarieven voorhjet
verbruik van de P.T.T.—diensten
zoo laag behooren te zijn als met
een richtige exp oitatie maar over
een te brengen is, heeft, toen de
begrootingscijfers voor het volgend
jaar gunstig bleken, onverwijld
stappen gedaan tot een ingrijpende
verlaging van de telefoontarieven.
Deze verlaging, welke reeds 1 Oct.
a.s. ingaat, omvat in de eerste plaats
het locale gesprekkentarief, dat van
2'/2 ct. wordt teruggebracht tot2ct.
per gesprek. De bestaande kortingen
op den prijs boven een bepaald
aantal gesprekken komen hierbij te
vervallen.
In het interlocale verkeer worden
de gesprekkosten eveneens verlaagd
en wel voor een gesprek van 3
minuten over afstanden tot 10 K.M.
worden ze bediend door een talrijk
hofpersoneel.
De slurf is eigenlijk de neus, die
tot een spierachtige buis verlengd
en inwendig in twee deelen verdeeld,
aan het uiteinde voorzien is van een
vingervormig verlengsel, waarin
zich zeer veel gevoelszenuwen be
vinden. De kleinste voorwerpen kan
hij met dit werktuig van den grond
opnemen.
Het voedsel van de olifant bestaat
uit allerlei plantenstoffen, jonge
takken van boomen, gras, onkruid,
alles wordt met de slurf afgetrok
ken en naar den mond gebracht. In
gevangenschap eet hij hooi, brood
en dergelijke stoffen, die men ge
woonlijk aan planten—etendedieren
verstrekt. Dat hij daarbij niet zeer
kieskeurig is en wel eens iets naar
zijn maag doet verhuizen, wat er
eigenlijk niet thuis behoort, kan men
dikwijls genoeg waarnemen. Men
vond eens in de maag van een
olifantdrie honderd centen, een
zakmes, een nijptang, een stuk
looden pijp en een aantal kiezel-
steenen.
Alle tamme olifanten zijn vroeger
wild geweest.
Het is niet met zekerheid te zeg
gen hoe oud een olifant worden
kanmaar wel zeker is, dat de
dieren een hoogen ouderdom kunnen
bereiken.
OOM KEES.
6 cent (thans 10 cent), van 10—15
K.M. 12 ct. (thans 15 ct.), van 15—
35 K.M. 30 ct. (thans 35 ct.) en
35 K.M. 40 ct. (thans 50 ct.).
De DnitschNederlandsche clearing.
De nieuwe betalingsregeling met
Duitschland heeft in de bij den
export naar Duitschland betrokken
kringen allerminst onverdeelde in
stemming gevonden. Ernstige klach
ten zijn door organisaties in tele
grammen aan den minister van
oeconomische zaken geuit.
De verwijdering van communistische
Kamerleden uit de Ridderzaal.
De communistische Tweede
Kamerleden Roestam Effendi, Schal-
ker en de Visser hebben zich tot
den officier van justitie bij de Haag-
sche rechtbank gewend teneinde
een klacht in te dienen over de
naar hun meening wederrechtelijke
verwijdering uit de vereenigde zitting
van de Staten Generaal op Dinsdag
18 dezer.
Nederland op de Brusselsche
tentoonstelling.
Voor de Nederlandsche deelne
ming aan de wereldtentoonstelling
te Brussel zijn een eerc—comité,
een algemeene commissie en een
uitvoerend comité benoemd.
In October beginnen
en achtereen afwerken was de
boodschap van het Diocesaan
Comité der St.Radboud
stichting in het Bisdom 's-Bosch
aan de parochiale Comité's gegeven
bij haar jaarlijksch rondschrijven.
Vooral NU is het belang onmid-
dellijkin de eerste dagen van Octo
ber de inzameling voor onze R.K.
I niversiteit te beginnen en wel zoo
als het hoogwaardig Episcopaat
wenscht, langs de huizen der paro
chianen.
Laten alle Comité's zich houden
aan de Universiteitscollecle in de
maand October en niet daarmee
wachten tot November of Decem
ber.
Wij voldoen gaarne aan het ver
zoek van het Dioc. Comité door
middel van ons blad dit nog eens
onder de aandacht van alle leden
der parochiale Comité's te brengen.
Juist in dezen moeilijken tijd
wachte men niet met de inzameling
tot na October. Omdat de tijd moei
lijk is—ook voor onze Katholieke
Universiteitverdubbele men de ac
tiviteit voor het machtige stuk Ka
tholieke Cultuur, dat toch onze Ka
tholieke Hoogeschool is, en dat ten
goede komt aan ons geheele volk.
Met het Dioc. Comité vertrouwen
wij, dat het door het Hoogwaardig
Episcopaat voorgeschreven gebed op
den a.s. Universiteits-Zondag, moge
bijdragen tot het goede welslagen
der Universiteits.collecte.
De conferentie van het Goudblok.
De Belgische minister van buiten-
landsche zaken, Jaspar, heeft be
vestigd, dat de nieuwe bijeenkomst
van het Goudblok omstreeks 20
October te Brussel in het departe
ment van buitenlandsche zaken zal
worden gehouden.
Onder anti-revolulionairen
Afscheiding
Men schrijft aan het Handelsblad
De afscheiding van de groep
«Hervormde kiezers» uit de a.r. kies-
vereeniging te Huizen, waardoor de
a.r. raadsfractie van 6 op 2 zetels
terugviel, is een symptoom van
Oplossingen.
1 Oranje, Vrijstaat;
rijst, ja, ver, straat, ton.
2 P
aas
otter
schaats
Patagonie
scholen
manen
mis
e
3 Lena, Indus, Ganges, Euphraat,
Tiger, Guadalquivier.
4 Hamburg
aanleg
Marie
beer
uur
ra
g
5 Berk, kerk, merk, perk, sterk,
werk, zerk.
Raadsels.
1 Hoe kan iemand vooruitgaan,
en achteruitgaan, tegelijk
2 er en lo k k k k k
Wat beteekent dit?
Zonder schriftelijke toestemming is eeni Je overname uit deze rubriek verbod n.
