m
Belangrijk
Won der-N ie""
BINNENLAND.
In 1925 en 1928 hadden opnieuw uit
breidingen plaats, terwijl voorts de laat
ste jaren verschillende controles werden
ingevoerd, o-a. op streptococcen.
in 1931 overleed een der oprichters,
de lieer J. v. d- Hoeven.
Na zijn uitvoerig overzicht ging spr.
als volgt voort:
Heeft de zuivelbereiding de laatste ja
ren met groote moeilijkheden te kam
pen en zijn de uitkomsten onvoldoende,
anderzijds moet gezegd worden, dat ook
thans voor den boer door zijne organi
satie nog bereikt wordt, wat te bereiken
is.
De Coöp. zuivelfabrieken werden ge
sticht om te komen tot een beteren melk
prijs en tot een onafhankelijken boeren
stand-
Deze gedachte moet ook thans den
grondslag van de Coöp. Zuivelorganisa-
tie vormen. Alleen door eendrachtige sa
menwerking in uw vereeniging zult gij
met aller belang ook uw eigen belang
bevorderen.
Ook thans wordt de vrijheid van den
boer op allerlei wijze beperkt. Een goed
geordende bedrijfsorganisatie zal den
boer voor staatsdwang en ambtenarij
kunnen behoeden.
Steunt dus eendrachtig Uw Coöp. Ver
eeniging.
Besluit. Wij hebben in het voorgaande
de 25 jaren geschiedenis van Uwe ver
eeniging slechts in vogelvlucht kunnen
overzien. Veel hebben we onvermeld moe
ten laten.
Stellen we ten slotte, met dankbaar
heid voor den zegen des Allerhoogslen. I
die kennelijk op onze fabriek heeft ge
rust, vast, dat Uwe fabriek zich in deze
25 jaren tot een krachtig en goed gefun
deerd bedrijf heeft ontwikkeld.
Zij die de boerenbedrijven van voor
25 jaar gekend hebben, spreken van een
ommekeer in de geheele streek. Onge
twijfeld heeft uw fabriek daartoe in ster
ke mate medegewerkt.
Laten de leden dan door eendrachtige
samenwerking toonen, dat zij dit weten
te waardeeren, dan zal ook in de toe
komst „De Toekomst" nog rijke vruchten
kunnen dragen-
De Voorzitter bracht den heer Ad-
dink een hartelijk dankwoord.
Spreker herinnerde er naar aanlei
ding van dit overzicht aan dal de hec-
ren G. Heijmans, A. v. d. Hoeven en
W. van Campen resp. 25 jaren be
stuurslid en commissaris zijn. Spre
ker bracht ook hen hartelijk dank en
hoopte dat zij nog vele jaren voor de
coöperatie zullen mogen werken.
Aan den heer W. Timmermans, die
25 jaren werkzaam is op de fabriek,
reikte spreker een geschenk onder cou
vert over, waarvoor de heer Timmer
mans dank bracht.
Na een korte pauze gaf de voorzit
ter het woord aan den heer E. Tonkes
Struijf, rijkszuivelconsulent voor
Noord-Brabant, voor het houden van
een feestrede, waarin hij in het kort
weergaf de
Geschiedenis der Zuivelbereiding.
Spreker begon zijn rede met een te
rugblik op de zuivelbereiding in vroe
gere jaren.
Hoe was de toestand in Noord-Bra
bant?
De melk werd gedeeltelijk gebruikt
voor het mesten van kalveren, gedeelte
lijk gekarnd tot boter, terwijl in enkele
streken de melk geleverd werd aan mar-
garinefabrieken. Omstreeks 1873 werd te
Waspik door Gebr. van Dusseldorp een
margarinefabriek gesticht en eenige ja
ren later door de firma Verschure te Oos
terhout. Verder waren margarinefahrie-
ken te Oss, Helmond en Asten.
De meeste melk moest tot boter ver
werkt worden en dit had op de boerde
rijen zeer primitief plaats en bracht veel
werk mede voor de boerin.
De afgewerkte boter werd verkocht als
het kon aan directe klanten, maar het
meeste moest naar den winkelier of via
een botermijn naar den winkelier of bo-
terhandelaar.
In deze streken waren botermijnen te
Waspik (Hotel T'eunen), Waalwijk en Dus-
sen. De boerinnen moesten wekelijks
naar de mijn. Zeer vele boerinnen brach
ten de boter direct naar den winkelier.
Deze boterafzet ging gepaard met een
sterk doorgevoerde gedwongen winkel
nering. In ruil voor de boter werd gele
verd koloniale waren, veevoer, guano,
kleedingstoffen. De boter werd veelal
niet betaald in geld. De winkeliers speel
den in dien tijd een groote rol, veel men-
schen waren van hen afhankelijk.
Het was in de jaren 18801890 een
zeer slechte tijd voor de boeren en er
was steeds achteruitgang. De boerderijen
waren weinig waard. Voor 2000.k
f 3000.kocht men een boerderij van
een grootte, waar men bij den toestand
van heden een 6-tal koeien op kan hou
den. De boterprijs varieerde van 2550
cent per pond. Bovengeschilderde toe
stand bleef tot de oprichting van de bo-
terfabriek bestaan, alleen werden in het
begin der negentiger jaren op enkele
boerderijen handcentrifuges geplaatst,
zoodat room werd gekarnd. De eerste
zuivelfabriek zal omstreeks '80 opge
richt zijn en wel een speculatieve, de eer
ste coöperatieve in 1886 in Friesland te
Warga- De eerste coöperatieve in het
Zuiden van ons land in 1892 te Tungel-
roy in Limburg.
Spreker schetste de voor onze begrip
pen wel wat erg primitieve opzet in dit
bedrijfje en de moeilijkheden en tegen
werking die nog werden ondervonden.
Op verschillende plaatsen werd door
particuliere personen (winkeliers, boter-
opkoopers) een handkrachtfabriekje op
gericht, de melk werd van de boeren
gekocht, om ze als klant aan den winkel
te behouden. Zoo heeft te Raamsdonk
een speculatief handkrachtfabriekje be
staan. De meesten daarvan hebben maar
kort bestaan, omdat de boeren in navol
ging van T'ungelroy, overal coöperatieve
fabriekjes oprichten, daaraan de melk
leverden en iedere 14 dagen nu geld ont
vingen, waarvoor zij nu waren en vee
voeder en meststoffen konden koopen bij
wie ze wilden. Vooral in het Oosten van
de provincie NoordBrabant verrezen zeer
vele Coöp. handkrachtfabriekjes. 2, 3. 4
op enkele plaatsen tot 7 toe- In het Wes
ten en midden en Noorden van Noord-
Brabant waren de handkrachtfabriekjes
ook de voorloopers van de stoomzuivel-
fabrieken, n.l. te Wouw in 1894 en ook
in het Land van Heusden en Altena te
Gen deren (pas in 1906).
Bij sprekers onderzoek naar de ontwik
keling van de zuivelindustrie in Noord-
Brabant schreef een secretaris van een
handkrachtfabriekje hem over de op
richting van een 4-tal fabriekjes te Oir-
schot: „De eerste stap on coöperatief ge
bied was gezet en op 20 Sent. 1897, den
heugelijken dag, stroomde de melk door
onze eigen coöperatieve vrijheidbrengen-
ZEEPPOEDER
de centrifuge".
In de Langstraat en de streek tusschen
Den Bosch en Nymegen kwamen de coö
peraties in de eerste jaren na 1900 tot
stand. In 1905 werd te Drunen begonnen
met een handkrachtfabriekje, dat in 1906
werd omgezet in een stoomzuivelfabriek
en gedoopt werd met den naam Eerste
Langstraatsche Zuivelfabriek.
Spreker vertelde voorts van de oprich
ting van verschillende andere coöpera
tieve bedrijven en de medewerking en
tegenwerking, die daarbij ondervonden
werden. Zoo kwam spr. ook tot de op
richting der fabriek te Capelle in '09 wa
ren hier eenige personen, die het ini
tiatief durfden nemen tot de stichting
van een eigen fabriek, waardoor de boe
ren niet meer zouden zijn aangewezen
op de fabrieken van plaatsen uit den
omtrek. Een dier voormannen wilde spr.
vooral noemen, n.l. de eerste voorzitter
Marinus Rijken. Men was in Capelle zoo
vooruitziend, dat men de phase der hand
krachtfabriekjes oversloeg en direct
overging tot den bouw van een stoom
zuivelfabriek. Desondanks bleek de aan
vankelijke opzet spoedig te klein en moest
de fabriek herhaaldelijk worden ver
groot-
Spr. wees dan op het groote belang
van de coöperatieve fabriek. De leden
kiezen hun vertrouwenspersonen zelf en
deze kunnen bij den Zuivelbond weer
adviezen krijgen op het gebied van orga
nisatie, controle, technische vraagstuk
ken en administratie.
Spreker zeide, dat vooral de keuze van
den directeur van zeer groot gewicht is.
Deze moet het vertrouwen winnen van
bestuur en leden. Gezien de ontwikke
ling van de fabriek en de groote aan
groei van de hoeveelheid melk is wel
gebleken dat bestuur en directie in Ca
pelle, de laatste geholpen door het per
soneel van de fabriek, in de afgeloopen
25 jaar een mooi stuk werk hebben ge
leverd-
Spreker bracht dan ook hulde aan be
stuur, directie en personeel, in het bij
zonder aan hen die reeds 25 jaren hun
krachten aan de fabriek geven.
Spreker somde vervolgens de zegen
rijke gevolgen op die de Coöp. Zuivelbe
reiding gebracht heeft:
1. De boeren zijn meer en meer gaan
samenwerken, niet alleen op zuivelgebied
maar ook op het gebied van landbouw-
crediet, aankoop, verzekering, veeverbe
tering, enz. Door verdere uitbreiding
van de samenwerking op zuivelgebied in
de provincie door toetreding bij den Bra-
bantschen Zuivelbond en in het land door
aansluiting by den Alg. Ned. Zuivelbond
beteekenen de zuivelboeren een stand,
waarvan invloed kan uitgaan.
2. De boerin werd ontlast van 'n zeer
moeilijke taak: het zuren van de melk
en het karnen, verwerken van de boter
en de verkoop van de boter en kon zich
geheel wijden aan de huishouding en de
opvoeding van de kinderen.
3. Iedere 14 dagen ontvangt de boer
zyn melkgeld dat hij volgens eigen be
hoefte kan besteden. Dit beteekent vrij
heid en onafhankelijkheid en het ontwik
kelen van een boerenstand, die wat be
teekent in de Maatschappij.
4. Uit dezelfde hoeveelheid melk krijgt
men meer en betere boter.
5. De boter is van grootere uniformi
teit in kwaliteit en daardoor over ver
deren afstand te verkoopen.
De moeilijkheden bij den verkoop wer
den overwonnen door de oprichting van
botermijnen en exportvereenigingen en
het is maar gelukkig voor da boeren en
ook voor de regeering, dat in dezen tijd
de zuivelboer in zijn verschillende ver-
eenigingen goed georganiseerd is-
6. Verhooging van het vetgehalte dei-
melk door de uitbetaling van de melk
naar geleverde hoeveelheid vet. De zui
velfabriek maakt niet alleen boter en
heeft zoodoende veel werk van de boerin
weggenomen, maar kan de boerin ook
in verdere opzichten van dienst zijn en
hulp en voorlichting verleenen. Deze kan
bestaan in het opsporen van fouten bij
de melkwinning en ook bij de veevoe
ding. Worden deze fouten opgeheven, dan
komt dat den boer ten goeae en zullen
de productiekosten van de melk lager
worden.
De heer Tonkes Struijf besloot zijn
rede met te wijzen op het groote nut dat
„De Toekomst" voor Capelle heeft ge
had en met de hoop uit te spreken aat
het de fabriek ook in de toekomst goed
moge gaan.
Na een dankwoord van den Voor
zitter sprak
de burgemeester.
Na deelname te hebben geuit met
het verlies dat den heer Rijken getrof
fen heeft, wenschte spr. het bestuur,
de commissarissen en de leden van har
te geluk met 't jubileum, en hij verze
kerde dat het gemeentebestuur groot
belang stelt in de fabriek. Spreker
sloot zich gaarne aan bij de woorden
van hulde aan de eerste oprichters.
De burgemeester wenschte dat de fa
briek binnen korten tijd meer geld
voor de melk zal moeten geven, waar
mede de leden gebaat zullen zijn. Spr.
wenschte ten slotte 't bestuur kracht
toe om de fabriek in het belang dei-
gemeente tot nog verdere ontwikkeling
te brengen.
Vervolgens sprak de heer v. Uden,
lid van den Brab. Zuivelbond. Spr.
sloot zich volkomen aan bij de ge
uite gelukwenschen en bracht speciale
hulde aan de oprichters der fabriek,
wier werkkracht hij aan de jongere
leden ten voorbeeld stelde.
Ir. W. A. van As, directeur van de
Coöp. Zuivelexportver. Brabant, bracht
in het bijzonder hulde aan het werk
van wijlen den heer Marinus Rijken,
die een der eersten in West-Brabant
was die het initiatief nam om de boter
van alle coöperatieve fabrieken samen
te brengen en centraal te verkoopen.
Ondanks weinig medewerking in den
aanvang heeft Marinus Rijken volge
houden en dank zij hem is de Export-
vereeniging gegroeid. Spreker hoopte
ten slotte dat „De Toekomst" een goe
de toekomst zal tegemoet gaan.
Vervolgens sprak nog de heer v. d.
Vegt, directeur der Dongensche fabriek
die in het bijzonder den directeur hul
de bracht.
Laatste spreker was de directeur,
die dank bracht aan de verschillende
heeren die waardeering jegens hem
hadden uitgesproken. Spr. hoopte ook
in de toekomst het vertrouwen der
leden te mogen hebben.
Feestavond.
Hierna werd overgegaan tot 't meer
feestelijke gedeelte van de bijeenkomst
dat begonnen werd met het versterken
van den inwendigen mensch.
Met voordrachten en de vertooning
van enkele films, waaronder de zui-
velfilm, werd de tijd gesleten.
De muzikale medewerking van de
muziekcorpsen „Kunst na Arbeid" en
„Sirena" kwam, wegens de droeve om
standigheden in de familie van den
voorzitter, te vervallen.
Desondanks heerschte er tot laat in
den avond in de feesttent een gezellige
sfeer, zoodat we mogen zeggen, dat
het jubileumsfeest uitstekend geslaagd
is.
Het aantal Nederlandsche
gemeenten.
Ondanks het feit, dat voorloopig
niet op groote schaal wordt overge
gaan tot een nieuwe gemeentelijke ge
biedsindeling tengevolge van 3 wet
ten is het aantal gemeenten vermin
derd tot 1064.
Het getal Noord-Brabantsche ge
meenten verminderde maar even met
vijf tegelijk tot 154, terwijl voor Zuid-
Holland een teruggang met één tot
180 tot stand kwam. Hedikhuizen,
Herpt, Nieuwkuijk, Oudheusden en
Lierop verdwenen tengevolge van toe-
voeging aan en samenvoeging met de
gemeenten Drunen, Heusden en Vlij
men en Someren, terwijl Zegwaart
werd vereenigd met Zoetermeer.
Sinds 1 Januari 1900 verminderde
het getal Nederlandsche gemeenten
van 1121 tot 1064. De sterkste terug
gang valt in de jaren 1920 tot 1930
toen een daling plaats vond van 1110
tot 1078.
Noord-Brabant vertoont sinds 1890
de sterkste daling van 184 tot 154;
daarop volgen Noord-Holland (van
134 tot 126); Zuid-Holland (188 tot
180); Gelderland (116 tot 112); Over
ijssel (61 tot 58); Limburg (123 tot
121); Friesland (43 tot 42) en Utrecht
(72 tot 71).
Prof. Gelissen beëedigd.
De nieuwe minister van Economi
sche Zaken, prof dr. ir. H. C. J. H.
Gelissen, is op Het Loo door H. M.
de Koningin beëedigd.
Dr. van Gils-fonds.
Te Tilburg vergaderde het bestuur
van het Dr. van Gils-fonds. Men zal
zich herinneren, hoe bij het 40-jarig
priesterfeest van den strijdvaardigen
promotor in het Roermondsche dio
cees een stichting in het leven geroe
pen- werd, welke zich tot doel stelde
het bevorderen van wetenschappelij-
ken arbeid van Katholieken in Neder
land.
Uit de verslagen van penningmees
ter en van secretaris bleek, dat naar
aanleiding van de vele aanvragen tot
op den dag van heden bijdragen toe
gezegd en ten deele reeds uitgekeerd
werden voor zeven hier te lande ge
drukte, aan Nederlandsche universi
teiten verdedigde of binnenkort te
verdedigen dissertaties.
Bovendien werden bijdragen toe
gekend voor een drietal ander weten
schappelijke publicaties en studies.
Met voldoening kon worden vast
gesteld, dat het postrekeningnummer
van het fonds (nr. 219953 Tilburg)
na het sluiten der inzameling niet in
vergetelheid is geraakt.
Uit verschillende mooie giften en
gaven blijkt, dat er alllerwege blijven
de sympathie bestaat voor het stre
ven van het fonds en zeker niet min
der voor hem wiens naam aan deze
stichting verbonden is.
Uitbreiding Missiehuis „Ave Maria"
te Tilburg.
Vier jaar geleden werd 't St. Odul-
phus Lyceum te Tilburg aangekocht
door de Paters Oblaten van den H.
Franciscus van Sales, met de bedoe
ling een reeds bestaand klein Missie
huis daar onder te brengen en verder
uit te breiden. De eerste twee daarop
volgende jaren bood het in een Missie
huis veranderd lyceum nog plaats ge
noeg voor het steeds groeiend aantal
studenten, maar al spoedig moest
overgegaan worden tot aanbouw van
nieuwe lokalen, benevens van een
nieuwe kapel, welke laatste in Aug.
van 't vorige jaar gereed kwam. Mo
menteel is het aantal studenten 57 en
de klaslokalen en de twee slaapzalen
zoo vol dat, met het oog op de nieuwe
opname van studenten met September
opnieuw en voor de laatste maal be
gonnen is met den aanbouw van klas
lokalen, een studiezaal, een ruime
slaapzaal en nog enkele kamers voor
personeel. Hiermede is dan voldoende
ruimte geschapen voor het onderbren
gen van de zes gymnasiale klassen.
Er kan dan met September a.s. nog
een flink aantal jongens geplaatst
worden, om er hun roeping voor mis
sionaris te volgen.
Droogmaking van de Zuiderzee.
In de Memorie van antwoord op het
voorloopig verslag der Eerste Kamer
inzake het ontwerp tot vaststelling
van de begrooting van inkomsten en
uitgaven van het Zuiderzee-fonds voor
het dienstjaar 1935 merkt de Minister
op, dat het gezond maken van de
Rijksfinanciën niet zal behoeven te
lie N(
QR00TE WEDSTRIJD ent de
Iedere week zal onze >8(ier-
afdeeling gedurende de
Juni en Juli een wedsirjji
voor het aardigste reelat listere
of reclame zin (slagzin). *nda
Iedereen kan meedoen. einig
Als U kunt dichten maal ii^eldic
aardig gedichtje, echter nj' er»nnel
dan 6 of 8 regels bijv.; amel' v
j I irtiinal'
Op den duur zegt ieder,
Het Wondermerk is nu®, jaar
Maar hebt U geen dichterlijk |andels
niets geen bezwaar. Dan e daa
een aardige slagzin bijv.; ijdrage
Geef mij maar Wonder.» e° gj
r»f
.oedkeu
'ie „n be
of
Wonder-artikelen voor
l en
öüi an zou
ledore week 1 Groote prjj, Aang<
Ja, iedere week maakt U oen o
kans. Doet goed Uw best! ieele P
week is er een prijswinnaarjiebt h
nares, die zijn (haar) moeite Idus
ziet met een fraai gescheönsuwke
kan hiervoor uiteen lijst vaf past aa
daarvoor uitgezochte geschen Hien
keuze maken. Om U enke cimmcl
beelden te noemen: rooi nkoms
aklenlasschen, dameslasscUeffing
tafels enz. enz. met de
WED STRIJD-REGLEMENd,enst
De jury beslist; over besliaan 'r
wordt geen correspondentie*?10
Inzendingen, met Uw juij
vooral erbij, tot en meU n
opgezonden worden reedsde^Vn
volgende week in dit blad
gemaakt.
Inleveren via Uw winkeli
post aan \Vo(
Reclame-afdeeling van kerser
Wonder-Spaarsysteem, den P
Woudr jf°.™
En vergeet U vooral nietet Sa,
Wonder-Spaarbon bij te graka
anders is de inzending on^ waarb
beletten onmiddellijk
met de uitwerking van de plalhurea
inpoldering van den N.O.-pol v or(
reids werd opdracht gegeven 'vil
met bekwamen spoed voor! uartei
van een volledig uitvoeringsp w
daarbij behoorend financier knHpr
program. 1,0
\i provn
Naar verlaging van de worn gelan
De Minister van Sociale
heeft aan de gemeentebestu
volgende schrijven gericht betr
eg geF
Ir.
~7mr. d
door voerd)
In
renteverlaging van" tweede I omln
caire voorschotten: richt.
Ten einde ook voor de wo
waarvoor Uwerzijds tweede !i zakc.1
caire geldleeningen zijn verstr ^ruïl
de noodzakelijke verlaging der een c
te kunnen komen, is de regeer aan
reid den rentevoet der uit 'sRi
verleende voorschotten tot
verlagen.
Het voordeel dezer renteve
moet echter geheel voor hu
ging voor de betreffende wi
worden aangewend.
Jac. Urlus
Te Noordwijk is de bekende
Jac. Urlus Donderdagmiddi
kwart voor twee zacht en kale
leden.
Hij was 68 jaar oud.
Urlus was gedurende de laat<
derhalf jaar lijdende. Hij moes
een operatie ondergaan, welk
een viertal andere operaties wt
volgd. Hij is nimmer geheel h- êron
het v
onder
diene
J
01
De
te Bt
regee
gen
van
en d
geleg
teerii
regel
De
Nedt
He
Den laatsten tijd had "men hoe
de bekende zanger weer eenk
gezondheidstoestand zou gaan
ten,- doch gistermiddag is hij;
ling, nadat de toestand onve
gewe
gede
eenij
Duit
ontv
was verergerd, overleden. de
Urlus was 9 Januari 1867 bij1 theö
geboren, kwam kort na zijn ge; be8r
met zijn ouders naar Tilburg, wl we^
later het smidsvak leerde. Al| °Pg*
lid van een zangvereeniging j a*
trad hij spoedig als solist op Vt'rk
wist hij de aandacht van m
autoriteiten te wekken.
Een bezoek van de Koning
aan Rotterdam.
Het ligt in het voornemen van
de Koningin, Zaterdag 22 Ju-
bezoek te bregen aan Rotterdan
Het is de wensch van H.M
persoonlijk op de hoogte te s
van de omstandigheden, waarin
terdam thans verkeert.
Samenvoeging van Kamen
van Koophandel.
In de vergadering van de ketr
van Koophandel en Fabrieken V
's-Gravenhage heeft de voorzit! dat
heer A. G. Verbeek een korte besf
wing gegeven over het bij de Tv) aan
Kamer ingediende wetsontwer: 'ere
verlaging van de openbare uitgi zoo
en de daaruit vloeiende samenvex
van een aantal Kamers van Koo
del.
Ofschoon niet principieel g' we'
de
and'
leer
V
onv
telei
H
han
mot
N
pun
een!
star
reni
en
tegen inkrimping van het aantal
mers, stemmen wij niet in met
opzet van het plan, zeide spr
economisch juist begrensde j
den te verkrijgen, kunnen ver
lende gebieden niet zonder meer
pur
gini
mii
de
var
hot
