75-jarig Jubileum der Liedertafel van en „Oefening en Vermaak' Besoijen. V zijn verflauwd. Ds. Jeremias Eckius of van Eek ik houd mij in den vervolge uitslui tend aan zijn in het Latijn vervorm den naam Eckius werd omstreeks 1600 geboren op het kleine Zeeuwsche eiland Duiveland en wel te Nieuwer- kerk bij Zierikzee. Van zijn familie weet ik niets; misschien heette zijn vader Dirck en zijn moeder Margriet; ook is het mij onbekend, waar hij heeft gestudeerd; maar dit is zeker, dat hij op het einde van 1626 toen hij zoo ongeveer 25 jaren oud zal geweest zijn naar Besoijen werd beroepen, dat beroep aannam, en dat Besoijen tot 1670 zijn eenige standplaats is ge weest. Nu zou wellicht bij menigeen, die niet al te nauw zijn woorden wikt of weegt of zijn vermoedens controleert, al spoedig de gedachte rijzen: dat zal ook wel geen predikant met veel ga ven of talenten geweest zijn, aan wien het in 45 jaren niet gelukte een andere en hetere gemeente, te verkrijgen Aan zulk een oordeel zou ik echtei niet al te veel aandacht willen schen ken. Ik stel mij Ds. Eckius voor als een predikant, die, al was hij ook een Zeeuw, zich al heel spoedig en gemak kelijk wist aan te passen aan zijn nieuwe gemeente en die berooide en afgetobde gemeente zelfs al spoedig hartelijk begon lief te krijgen, nog te meer, toen hij een goed jaar na zijne vestiging aldaar in Sara Hecx, dochter van Jan Mathijsz. Hecx en Lijsheth Gerritsdochter, een Besoijensch meisje ontmoette, aan wie hij zijne liefde verpandde en die den 5 Maart 1628 zijne trouwe levensgezellin werd. Door dat huwelijk vermaagschapte hij zich aan de voornaamste Besoijen- sche ingezetenen, o.a. aan de Van An- del's, de Colff's, de Van den Heuvels. Want zijn schoonmoeder de eerste vrouw van Jan Matijsz. Hecx, in 1628 reeds overleden heette Lijsheth Ger ritsdochter en was een dochter van Gerrit Aertsz. van Andel, broeder van den bekenden Besoijenschen schout Anthonis Aertsz. van Andel. Zoo wa ren de schouten Anthonis Aertsz. van Andel (16081647), Jan Aertsz. Colff (16481658), Ivo van den Heuvel (16591678), mr. Peter van Andel (16791702) neven of achterneven van hem, en de burgemeester Gerrit Gerritsz. van Andel (1654, 1668, 1676) zijn volle neef. Vroeger hebben wij reeds gezien, dal zijn eerste werk te Besoijen in 1626 of 1627 was het aanleggen van twee registers: het ééne bevatte of moest bevatten de in 1626 alhier gevonden Gereformeerde lidmaten (32), de door hem van 1627 tot 1670 aangenomen nieuwe lidmaten (ruim 100) en de trouumeten van 1626 tot 1664 (ruim 170); het andere was een doopboek van 1626 tot 1670, thans berustende op het Rijksarchief te 's-Hertogen- bosch. Door Ds. Eckius werden gedu rende zijn verblijf alhier meer dan 170 paren, zoowel Roomsch-Katholieken als Hervormden, in den echt verbon den. Als zoodanig fungeerde hij als ambtenaar van den Burgerlijken Stand. Het getal kinderen door hem gedoopt, beliep ruim 310, behalve die kinderen, die elders door hem ge doopt werden. Waarom tusschen 1664 en 1670 geen enkele trouwacte in het bovengenoemde register voorkomt, is mij altijd een raadsel geweest en is mij nog een raadsel. Het is toch al te dwaas aan te nemen, dat in die 5 of 6 jaren geen enkel paartje in Besoijen zal zijn getrouwd. Neen, voor die leege ruimte moet een andere reden bestaan, maar welke? Behalve dat hij getrouwelijk de ge wone wekelijksche kerkdiensten be hartigde, n.l. des zomers tweemaal per week prediken en des winters drie maal: 2 maal op den Zondag en één maal eiken Woensdagavond, catechi seerde hij ook met den meesten ijver de Besoijensche jongelieden, wat even wel niet geschiedde in den loop der week, maar des Zondags na de mid- dagpreek. Ook bezocht hij zeer ge trouw de 4 of 5 classicale vergaderin gen per jaar te Dordrecht. Ds. Eckius mocht met het volste recht een werk zaam man genoemd worden, maar hij was niet alleen een ijverig, doch ook een moedig man. Dat bleek vooral in 1629. Gelijk ik vroeger reeds in den bree- de mededeelde, ontving Ds. Eckius in den loop van het jaar 1629 na de inneming van Den Bosch van de Staten-Generaal de opdracht, om op zekeren dag in de Waalwijksche jmro- chiekerk aan de Haven, die natuurlijk nog altijd in handen der Roomsch- Katholieken was, hoewel de kerke- diensten er in, wegens den henarden en onzekeren toestand dezer streken, zeer ongeregeld werden gehouden, te gaan prediken en die kerk te win nen voor het Protestantisme. Hoewel dat een eervolle opdracht was, mocht het tevens een taak genoemd worden, die niet van gevaar ontbloot was en veel persoonlijken moed vereischte. Want niemand wist, hoe de Waalwijk sche Katholieke bevolking, die ver- weg de meerderheid uitmaakte, zich te dezen opzichte zou houden. Boven dien waren alle deuren en vensters der kerk gesloten en de hoofddeur dubbel gegrendeld. Met geweld moest die deur dus opengebroken worden. Zon der zich aan iets of iemand te storen, plaatste Eckius een ladder tegen een der vensters, klom daar op en daar door en ontgrendelde de hoofddeur. Zoo kon de toegestroomde Gerefor meerde bevolking van Waalwijk en omstreken, ondanks het protest van den pastoor, binnen komen. En zoo hield de Besoijensche predikant op Zondag 20 November 1629 daarin de eerste predicatie naar Gereformeer den trant. Het duurde evenwel nog tot October 1648, eer die kerk voor goed in handen der Protestanten kwam. Ik heb er mij altijd over ver wonderd en verwonder mij er thans nog over, hoe de Waalwijksche Room- schen van 1629, die steeds hekend hebben geslaan als vurige strijders voor hun geloof, zoo maar lijdelijk hebben kunnen aanzien hoe toen met hunne kerk werd gesold! Niet alleen was Ds. Eckius een moe dig man, maar ook een man met een gevoelig en medelijdend hart. Bij alle beden om hulp. die hij hem of den Besoijenschen kerkeraad binnen kwa men, stond hij steeds aan de spits om, als het noodig was, de helpende hand uil le steken. Dat hebben wij gezien aan de aanzienlijke geldelijke hulp. die in 1640 aan de arme Gereformeer de gemeenten in het land van Cleeff en Gulick werd toegezonden, en dat bleek nog duidelijker in 1662, toen Wilhelmus Husius, predikant te Liei in België, een nieuwe kerk aldaar wilde stichten. Hoewel Eckius niet be middeld was en louter van een trac- temenl van 400 a 500 gulden met zijn gezin moest leven, zond hij toch aan genoemden Husius een persoonlijke gift van drie gulden, gelijk staande met thans 10 a 15 gulden. Ook was hij ondanks zijn drukke ambtsbezigheden geen man, die zijn eigen huishouden verwaarloosde. Hij was ten zeerste aan vrouw en kinde ren gehecht en een voorbeeldig huis vader, en wist door een zuinig beheer zijn bestaan meermalen beduidend te verbeteren, door af en toe een stuk land of huis te koopen, om dat later weder met eenige winst te verkoopen. Zoo bezat hij in 1646 te Besoijen een huis en hofstede met 8a 9 honten land, welke goedren hij den 28 Juni van dat jaar met eenig voordeel aan Wouter Jansz. van Cugck wist te verkoopen. Later bezat hij in den Besoijenschen binnenpolder 2 morgen en 4 hont land of 16 hont, welk stuk zaailand in 1654 op een waarde van 2000 gulden werd begroot; en in 1662 bouwde hij een geheel nieuw huis te Besoijen, dat hij eerst verhuurde en dat na zijn dood een uitkomst was voor zijn eenig over gebleven dochter Margriet Eckius. Ook met de Besoijensche autoritei ten ambachtsheeren, schouten, se cretarissen, kerkmeesters, schoolmees- ters stond hij op uitstekenden voet en meermalen waren de eerstgenoem- den zijne gasten. De schoolmeester Antonie de Brugn (16621688) was zijn boezemvriend, en met de vroege re schoolmeesters Adriaen v. Vessem (16281633), Lambert van Vessem (16341635), Cornelis Petersz. Breu- gelman (16351637) en Peter Knaeps (16381662) wist hij steeds uitste kend samen te werken. Dat hij ook bij den Besoijenschen kerkeraad en zijne collega's in de om geving goed stond aangeschreven, iileek wel in 1670, toen hij reeds zijn meest eervol emeritaat had verkregen, en toen door de consulenten, de hee- ren van Nagel, Verhoeven en van der Hagen, predikanten te Waspik, Ca- pelle en Dussen, den 10 Juni van dat jaar een vergadering te Besoijen werd belegd, om tot de beroeping van een nieuwen predikant te treden. Toen werd hem met algemeene stemmen een eereplaats in die vergadering ver leend en tevens een eerstuitbrengende stem, waarover echter later meer. Hij heeft zijn emeritaat niet lang overleefd, want in den loop van 1671 (de juiste datum is mij onbekend) overleed hij en werd tusschen 15 April 1671 en 1 Januari 1672 met groote eer en buitengewone belangstelling in de Besoijensche kerk begraven. Voor de gemeente Besoijen is hij een zegen ge weest. Vroegen zagen wij, dat hij bij zijne huisvrouw Sara Jans Hecx, die lang /óór hem ten grave daalde, de volgen de kinderen heeft verwekt; 1. Elisa beth, gedoopt 5 Feb. 1633 en den 7 Oct. 1654 gehuwd met den Waalwe ker Roelof Abrahamse van der Vleut; 2. Margriet, ged. 26 Aug. 1635 en in 1636 overleden; 3. Margriet, ged. 4 Aug. 1641 en den 6 Nov. 1677 gehuwd met Bast iaën Hendrickse de Rooy; 4. Dirck, ged. 8 October 1645 en in hetzelfde jaar overleden. Toen Ds. Eckius in 1671 kwam te overlijden, liet hij eenige goederen na, die kwamen aan zijn ongetrouwde dochter Margriet en aan drie weezen eener andere dochter, n.l. aan de drie kinderen van wijlen Roelof van der 1 leut. Margriet Eckius, een manufac turenzaak drijvende en in 1671 ge trouwd met Bastiaen de Rooy, is den 1 Maart 1728 in den hoogen ouderdom van 86 jaar en 5 maanden overleden en den 7 Maart 1782 alhier in de kerk begraven, een paar kinderen nalaten de. niet i fjering, 1 zullen (I tot hai kunster Oisteri ■illende jijdensw >nt gezeg [jren zett yoeringei gewenst jden, in ,agde. Een zwa leen. Re loesten w ntoon Ko japulaire v tfermaa velen pl blijven Weer v I 0- en C. Ac zijn jlverdien li weinig» Wijlen de heer Jac. Sars, die Ge huidige directeur de heer G. Wijlende heer Frans de Cortie, gedurende een lange reeks van jaren Gerritsen, onder wiens kundige mede-oprichter en eerste directeur de vol-ijverige directeur van »'Oefe- leiding het artistieke peil van het van de liedertafel. We herinneren ons nog hoe bij de zoo prachtig geslaagde feestelijke viering van het 70-jarig bestaan der Liedertafel «Oefening en Vermaak» van Waalwijk en Besoijen in een der speeches de opmerking werd gemaakt, dat de 70-iarige nog kern gezond was. In het lustrum, dat sindsdien verstreken is, is wel be wezen, dat dit woord geen ijdele of vermetele feestklank was. Immers, wat is er in deze vijf jaren voor de liedertafel al niet gebeurd? Welke zware zorgen had het bestuur dikwijls te bekampen door den tijdgeest van verslapping en afzak king allerwegen? En welke gevoelige verliezen werden haar juist in deze moeielijke dagen toegebracht? Ware de levenskracht der ver— eeniging minder groot geweest, zeer waarschijnlijk zou zij dan het laatste lustrum, dat haar scheidde van het diamanten jubilé, niet hebben teneinde gebracht. Wij willen deze moeilijkheden in een feest-artikel niet breed uitmeten, trouwens dat zou overbodig zijn want de heer A. C. van der Heijden heeft daarvan in de verschenen Feestgids reeds een opsomming ge geven. Herinneren wij er hier nog slechts aan dat de liedertafel kort na haar jubileum, haren eminenten directeur, wijlen den heer Jac. Sars, ten grave moest dragen. Slechts ingewijden kunnen weten wat de oud-directeur voor de liedertafel beteekende. In zijn plaats is gekozen de heer G. Gerritsen, onder wiens artistieke en niet minder energieke leiding «Oefening en Vermaak» de laatste jaren kwalitatief zeer groote vorde ringen heeft gemaakt. Een ander belangrijk feit uit het laatste lustrum is de samenstelling van een hoofdbestuur, bestaande uit de heeren Jan van Iersel, L. W. J. G. Christ, Norb. van Loon, Jan Tielen, W. Timmermans en J. Wies man, dat zich achter de vereeniging heeft geschaard op het moment dat de moeilijkheden het grootst waren. Het is vooral aan de stimulans, ge geven door dit hoofdbestuur, te danken dat de liedertafel haar 75- jarig jubilé op een passende zij het bescheiden wijze kan vieren. «Oefening en Vermaak» bezet in het vereenigingsleven van Waalwijk een meer dan gewone plaats. Zij is gedurende driekwart eeuw een der belangrijkste factoren geweest voor de ontwikkeling van het cultnreele leven in onze plaats. Wie herinnert zich niet de talrijke prachtige concerten en matinée's, die «O. en V.» ons bood en waarbij Nederlandsche en buitenlandsche beroemdheden optraden «Oefening en Vermaak» heeft zich bij zijn oprichting voor 75 jaren een edele taak gesteldde ontwikkeling der muzikale gevoelens bij het Waal- De heer Aug. C. van der Heijden, die sinds ongeveer 25 jaar president der liedertafel is en die zeer veel voor de bloei der vereeniging gedaan heeft. ning en Vermaak» was. wijksche publiek. Nu zijn deze ge voelens hier zoowel als elders de latere jaren wel leelijk in de knel gekomen. De jeugd wordt meege sleept naar ander vermaak en anders gerichte ontwikkeling en de muziek heeft een hevigen strijd te voeren tegen de overheersching der sport. Maar juist hierom springt nu het belang van een liedertafel nog meer in het oog. Tegenover dephysieke cultuur dient immers de geestelijke ontwikkeling als tegenwicht te wor den gesteld, en de beoefening der muziek mag gelden ats een zeer belangrijke factor om tot die ont wikkeling te komen. Wie dit wil inzien zal begrijpen dat Waalwijk veel, zeer veel aan z'n liedertafel verschuldigd is. De viering van het 75 jarig bestaan van zulk een vereeniging moet daarom worden een feest van en voor heel Waalwijk. Het Bestuur der liedertafel heeft dit begrepen en het heeft daarom het programma zóó samengesteld, dat ieder kosteloos zal kunnen profiteeren. Wij hopen dat het Waalwijksche publiek zal toonen dit op prijs te stellen en door een spontane mee-viering van dit feest zal uiting geven aan zijn waardeering voor het werk van «Oefening en Vermaak.» Wij hopen ten slotte, dat de viering van dit zeldzaam jubilé naar wensch moge slagen en dat »Oefening en Vermaak» er een nieuw lustrum mee zal inzetten, dat rijk zal zijn aan voorspoedigen bloei en vooruitgang in elk opzicht. Het eere-comité der feestelijkheden bestaat uit de navolgende heeren Z.Eerw. Heer Pastoor F. Heezemans. WelEerw. Heer Ds. Mühlnickel. L. L. Blokzijl A. Bos W. Eibers L. S, Gompen S. E. Gompen N. Gragtmans Dr. M. H. C. Kolster Dr. H. G. Langemeijer V. van Laarhoven G. van Loon.van Wagenberg J. van Mierlo H. Th- Minke C. Pulles—van Galen C. Raming A. Schaap F. C. Smolders J. C. Spapens A. Spierings E. Stibbe J' Timmermans Phzn. G. VerwielMoisse P. G. van Vliet. We laten hier nog volgen de namen van de leden van het Hoofdbestuur en het Bestuur van de vereeniging. Hoofdbestuur. J. van Iersel-Holtus, Voorzitter. L. W. J. C. Christ N. van Loon—de Jong J. Tielen—van Wely leden W. Timmermans-de Nayer J. Wiesman-Timmermans Bestuur A. C. van der Heijden, Voorzitter. Th. Festen, Vice-Voorzitter A. G. J. M. van Iersel, Secretaris. A. vanden Meijdenberg, Penningm. L. Knepflé, Bibliothecaris. H. Aarts Jos. de Bont J. Langermans Commissarissen J. Bank Het programma der feestelijkheden. Voor het programma der feestelijk heden op vandaag en morgen ver wijzen wij naar de advertentie die in dit blad is opgenomen. koor zeer gestegen is. Het programma, dat de harmonie »K. V. A.» uit Ois, onder leiding van den heer J. Hermans Zaterdag avond op de kiosk zal afwerken is als volgt 1. Salve Imperator, Marsch, C. Fucik. 2. Morning, Moon and Night in Vienna F. v. Suppé 3. «Cleopatra», Fantasie Polka p. Piston C. Damaré door den heer G. v. Erp 4. Fantaisie sur 1' opera »Traviata» G. Verdi PA UZE. 5. Semper Fidelis, Marsch Sousa. 6. «Cortege Héroique» A. Maky. 7. »Donau Sagen», Walzer C. Fucik 8. Slavische Rhapsodie no 1 C. Friedemann 9. Neerlands Taptoe A. Roeien Het programma van het Concert door de Kon. Zangvereen. »Breda's Mannenkoor» onder leiding van den heer W. Robert op Zondagavond in »Musis Sacrum» vermeldt de vol gende nummers: 1 Wilhelmus 2 Welkomstgroet 3 Gloria 4 Liebe 5 Die Nacht 6 Pilgerchor «Tannhiiuser» R. Wagner. 7 Germinal 8 Het Winterspook 9 Herfst 10 Groot is de Heer Voor de programma's der overige concerten verwijzen wij naar de verschenen feestgids. W. Robert Jr.j A. B. H. Verheyj Fr. Schubert." Fr. Schubert. F. Riga. W. Landré. N. Verhoef. F. Roeske. Bij het 15e lustum van vOefening en Vermaak Het 15e lustrum van 'Oefening en Vermaak* is voor de Liedertafel een tijdperk van vele en zware beproe vingen geweest, een periode, waarin harde slagen op haar nedervielen. Reeds kort na het zoo prachtig ge slaagde 70-jarig jubileum ontviel haar de heer Jac. Sars, die 27 lange jaren met onvolprezen vlijt zijn beste gaven en krachten als Directeur aan den groei en bloei van O. en V. gewijd heeft. Wel nimmer heeft De Vliegh's indrukwekkend grafgezang ontroerender geklonken dan rondom de groeve van hem, die voor de Liedertafel gewerkt en gestreden heeft, zoo lang het voor hem dag was. Veler vurige hoop, dat Oefening en Vermaak en hare zustervereeniging TAVENU nu weer onder één schepter zouden komen, gedachtig aan het spreekwoord 'Als de eene hand de andere wascht, worden beide schoon*, aatste r kiemt op Nog i eëindigc rst voo ngekenc har reld a brac alaise, aarvan verschole itmospht en klinl Meerdert werkkrin wel aller Heijst-H als werk Ihecaris het geze gesteund van vei nieuwe Festen a Ook brokkeld begrijpel De heer A. G. J. M. van Iersel, sinds meer dan 16 jaren de accurate secretaris van »0. en V.«, de stille werker der vereeniging. SPRAN Predil Ned. n.m. 2 u Geref uur Ds. - Vt het Nee nium" o des avo Chr. V( Agen< 1. Op 2. No 3. Ing 4. Ve 5. Bei Kri 6. On Co Joh 7. Ro CAP wijzer bij Hei Benjan \|eld al jaar c School zal gel en Zat tieklo - te dez< des v.i rie O] WA! van be de He van h dag, w benoei en Sec R.K. 5

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Echo van het Zuiden | 1935 | | pagina 6