lis- De heer Spijkerman aan 't woord. Er is de laatste dagen in alle kringen der bevolking veel te doen geweest over dit voorsiel van B.enVV. Ik heb mijn oogen en ooren ter dege den kost gegeven en vastgesteld dat de oppositie tegen het voorstel vooral gegrond wordt op zoowel architectonische als commercieele bez waien. Wat de eerste aangaat, die ik in geen enkel opzicht kan deelen, voel ik me in goed gezelschap, wanneer ik me neerleg bij het door architect Kropholler ontworpen plan. Aan wien toch kan men beter een met het Raadhuis harmoniee. rende bebouwing van het plein toe vertrouwen Of is de Raad soms van oordeel, dat het ter verfraaiing van den achtergrond uit noodzaak aangelegde plantsoentje een waar dige voltooiing is van het oorspron kelijk grootsch opgezette plein De oppositie uit commercieele overwegingen gaat hoofdzakelijk uit van den zich bedreigd achtenden middenstand, waarvan een bepaalde categorie direct financieel nadeel ducht door de voorgestelde erfpacht. De in dit verband te stellen vraag of het goed is eraan mede te wer ken, dat een Firma als de Gruyter zich in onze Gemeente komt vesti gen, kan ik na rijpe overweging niet anders dan bevestigend beant woorden. De ervaring leert, dat door der gelijke zaken als de Gruyter, Waal wijk als centrum van de Langslraat een steeds grooler wordende aan trekkingskracht uitoefent op de om liggende plaatsen. In het onderhavige geval lijkt het me in het algemeen belang van onze plaats een plicht, een dergelijke vestiging aan te moedigen. Wij moeten namelijk het aanzien van Waalwijk als Centrum niet enkel trachten te handhaven, doch er steeds op uit zijn het zooveel mogelijk te bevorderen. En hoe kan men dit beter en voor de gemeente vooral goedkooper bevorderen dan als in het voorstel tot uitdrukking komt? Daardoor zal het bezoek aan onze plaats vermeerderen, waarvan ook andere zaken, ook middenstandszaken, zooals café's, kappers, sigarenwinkels, banket bakkers, lunchrooms, man ufact uren- en galanteriewinkels enz. enz zullen profiteeren. Mijns inziens getuigt het van kortzichtigheid, indien de Midden stand enkel nadeel van de vestiging verwacht, want de betreffende Firma is reeds jarenlang in onze plaats ingeburgerd en ik meen sterk te moeten betwijfelen of door het openen van een de Gruyter-winkel de Middenstand nog erger getroffen zou worden dan tot nu toe het geval is geweest. Ik verwacht van de vestiging van een de Gruyter-winkel een toege- spitsten concurrentiestrijd van de winkelfiliaal-grootbedrijven hier ter plaatse onderling. En dit kan niet anders dan aan alle lagen der be volking ten goede komen. Wordt bovendien het algemeen belang gediend wanneer men een zaak weert, waarvan m. i. een ge ring percentage der bevolking mo gelijk nog slechts gering nadeel kan hebben, terwijl er voor het overige deel der bevolking enkel voordeel uit zal voortvloeien? In het bijzonder de arbeidersbe volking wordt hierdoor gediend, door haar meer kans te geven de allerno jdzakelijkste levensbehoeften in overeenstemming met de kwali teit zoo goedkoop mogelijk te kun nen aanschaffen. Na bovenstaande uiteenzetting zal het U vreemd toeklinken, M. d. V. indien ik mij met het voorstel van B. en W toch niet kan vereenigen. De reden hiervan is, dat het me duidelijk is geworden, dat andere belanghebbenden niet op de hoogte zijn geweest, dat er gelegenheid bestond het betreffende terrein te huren of te koopen, waardoor het voorstel van B. en W. over het algemeen een eenigszins verrassende uitwerking heeft gehad. Of deze belanghebbenden het hadden kun. nen weten, laat ik in hel midden. Verder is er een voor de Ge meente voordeeliger aanbod inge komen, waaraan ik gaarne mijn goedkeuring hecht, mits de condi- dites gelijk gesteld zullen worden wat de bebouwing aangaat als die van het plan de Gruyter en indien niet nog beter resultaat voor de Gemeente te verkrijgen is. Van der Waerden: M. de V., Een gedeelte van het raadhuisplein af te staan aan de fa. de Gruyter is om verschillende redenen ongewenscht en m.i. ontoelaatbaar. Er is absoluut geen behoefte aan een filiaal van een groote onderneming in kruidenierswaren, om dat er in onze plaats groote en kleine zaken genoeg zijn, waarvoor de strijd om het bestaan toch reeds meer dan moeilijk is. Allerwege wordt gevoeld, dat aan 't ongebreideld vermeerderen van het aantal neringdoenden paal en perk moet gesteld worden, om het aantal slachtoffers, die door de concurrentie toch al vallen niet noodeloos te ver- grooten. In Diemen is uitbreiding van het aantal winkels voorloopig niet toe gestaan. Wil men toch meewerken aan uit breiding dan is dat alleen verantwoord als het algemeen belang daarmede ge baat is, in dit geval als de prijs der levensmiddelen voor de massa van het volk daardoor zou dalen. Niemand in deze vergadering kan meenen, dat door de vestiging van de fa. de Gr. de le- vensmiddelenprijzen zullen dalen, daar voor zijn reeds voldoende groote zaken hier gevestigd, die scherp concurreeren en ook in andere plaatsen waar ze ge vestigd zijn de waren, bij behoud van hunne kwaliteit en deugdelijkheid even goedkoop aan den man brengen, dan de fa. de Gr. pleegt te doen. Een tweede vraag zou kunnen zijn: Is deze aanbieding der fa. de Gr. een finantieel voordeel van beteekenis voor onze gemeente? De vraag stellen is haar beantwoor den met een volmondig neen. Het ge deelte van het plein, waarop de fa. de Gr. haar oog liet vallen, kan als het meevalt wel evenveel opbrengen, door dat het als marktplein wekelijks ver huurd wordt en verder met de kermis. Het is dan ook onbegrijpelijk hoe men voor dit, uit een handelsoogpunt mooi ste terrein in de gemeente zulk een ge ring bedrag heeft durven aanbieden, temeer omdat de fa. praktisch eigenaar van het terrein is. Erfpacht duurt im mers 75 jaar en dan toch, wie zou het aandurven een fa. die ten koste van groote bedragen een winkel bouwt de pacht van dat terrein op te zeggen en daardoor het haar onmogelijk te ma ken haar bedrijf daar voort te zetten. Daar komt nog bij ,.Is het toelaat baar een der mooiste terreinen in de stad practisch gesproken aan die fa. cadeau te geven, waar andere firma's huizen en terreinen hebben moeten koopen tegen groote bedragen, om zich op een ongeveer even gunstige stand te kunnen vestigen en nu blijkt, dat een der andere Waalwijksche fir ma's al direct in elk geval 100 meer wil geven. Ik denk hier o.a. aan de fa. Alb. Heijn, die wat beteekenis betreft voor de aanvragende firma niet behoeft onder te doen en die dan veel zwaar der belast zou zijn dan de gelukkige, die thans reflecteert naar een gemeen te-terrein. Dit zou zoo onbillijk zijn, dat men bijna zou moeten spreken van oneer lijke concurrentie, die wij niet in de hand mogen werken. Maar zelfs al zouden wij het terrein kunnen verkoopen tegen een zeer hoo- gen prijs, want in erfpacht geven staat daarmede praktisch gelijk, dan nog mo gen wij het niet doen. De vergelijking met het geven van een terrein in erfpacht aan de haven gaat heelemaal niet op. Dat terrein heeft slechts waarde voor industrie terrein en schept nieuwe blijvende werkgelegenheid. Ook de mededeeling, dat de archi tect Kropholler de bebouwing architec tonisch verantwoord acht, doet niets ter zake. Dat een architect graag bou wen wil en dat hij, die het raadhuis bouwde in staat zal zijn zoo te bouwen, dat het nieuwe pand in overeenstem ming is met wat er reeds straat, spreekt vanzelf. Hij zal niet kunnen beweren, dat het aspect van het raadhuis er op verbeteren zal, hij zal het ongetwijfeld geheel eens zijn met het oordeel van de Commissie indertijd door den Raad be noemd (Dr. Jan Vet, prof. Granpré Molière en architect Valk), welke Commissie meende, dat het raadhuis plein veel grooter moest zijn dan het thans is, zoodat een aankoop van nog meer panden door verschillende raads leden toen niet onlogisch gevonden werd. Finantieele overwegingen hebben dat echter onmogelijk gemaakt. Om nu echter noodeloos een stuk van het plein voor een appel en een ei weg te schenken aan een firma in krui denierswaren, zou een fout zijn niet in overeenstemming met de ^waardigheid van onze gemeente, om nog niet te spreken van het ontsierende op deze plaats door een gewone winkel, waar van de wisselende uitstalling der wa ren toch niet door den architect zal worden ontworpen en gecontroleerd. Samenvattend spreekt voor de in williging van dit verzoek dan ook geen enkel steekhoudend argument en om al deze redenen betreur ik het dat B. en W. met dit voorstel 2ijn gekomen, waarmede ik mij dan ook in geenen- deele vereenigen kan. De heer van Driel. De heer van Driel zegt in beginsel tegen de voorgestelde bebouwing te zijn geweest, maar na kennisname van bet nieuwe aanbod, waarbij achter bet winkelpand markthallen zijn gepro jecteerd, is hij van inzicht veranderd. Naast hel financieel voordeel voor <Ie gemeente kunnen naar sprekers mee ning deze markthallen ook productief gemaakt worden door verhuring tij dens de groote markt en als bergplaats voor rijwielen. Of het in het algemeen belang ais dan niet gewenscht is om een zaak als de Gruyter hier te halen acht spr. moeilijk uit te maken. Voor sommige middenstanders kan het nadeel mee brengen, anderen zullen er in hun zaak van profiteeren doordat de menschcn van buiten naar Waalwijk worden ge trokken. Resunieerende komt het spr. voor dat het een gemeentebelang is het on derhavige voorstel aan te nemen. De heer Strijk. De heer Strijk zegt dat het hem voorkomt dat de critiek in hoofdzaak komt van de groote winkels, nabij de markt, die meer schade van de Gruy ter zullen ondervinden dan de kleine winkeliers. In het algemeen belang van den arbeider meent spr. niet zijn slem aan het voorstel van B. en W. te mogen onthouden, doch hij zou gaarne zien, dat ook aan de fa. van Hilst de gelegenheid werd geboden aldaar te bouwen. Daarom zou hij dit punt wil len aanhouden om eerst nader overleg met deze te plegen. De heer van Loon. De heer van Loon zegt moeilijk te kunnen uitmaken of het voor- of na- deelig voor andere zaken is, maar wel komt het hem voor dat hel bedrag, waarvoor het terein aan de fa. de Gruyter wordt aangeboden veel te laag is. Spr. noemt het bedrag een joden- fooi en een financieel belang voor de gemeente wil spr. er nog niet in zien. Waar geen der andere leden over deze kwestie in eerste instantie nog het woord verlangt, gaal de Voorzit ter over tot verdediging van het stand punt van B. en W. De Voorzitter aan 't woord. De Voorzitter vergelijkt de storm, die hel voorstel van B. en W. ontke tende, met een andere storm, name lijk die, welke opstak toen een ander Middenstandsbelang aan de orde werd gesteld, namelijk de stichting van een abattoir. Spr. hoopt, dat door de leden dezelfde bezonkenheid en objectiviteit als toen aan den dag zal worden ge legd en men met een koel hoofd de zaken zal beoordeelen. Spr. heeft na het uitbrengen van het prae-advies het een en ander gelezen en gehoord over de bezwaren, die ertegen naar voren worden gebracht en er zich voor gezet deze te onderzoeken en de argumenten van B. en W. daartegenover te stellen. Allereerst de vraag: Is de komst van de firma De Gruijter hier in Waalwijk ye- ivenschtl Welke taak heeft de Middentsand te vervullen? Op den Middenstand rust de verplich ting om op de meest economische en gemakkelijkste wijze te voorzien in de behoeften der afnemers, derhalve van de geheele bevolking. De taak welke hij te vervullen heeft, is derhalve een die nende, gericht op het financieel belang der inwoners; hij dient dus een alge meen belang. Dat algemeen belang is primair en daaraan is al het andere ondergeschikt, dus ook het middenstandsbelang en zeer zeker het persoonlijk belang van de mid denstanders. De middenstandsbelangen behooren in de stands- en vakbonden te worden ge regeld en die mogen in een raadsver gadering, waarin alleen het algemeen be lang de leiding mag geven, slechts een onderwerp van bespreking vormen, als het algemeen belang daardoor niet ge schaad wordt. Als ik de vraag, die ik hiervoor heb gesteld, toets aan het algemeen belang, dan is het niet twijfelachtig, dat deze- bevestigend moet worden beantwoord en dus de komst van de firma De Gruijter gewenscht is, ook al zouden daardoor groepsbelangen worden geschaiïd. Als ik overweeg hoeveel gezinnen in onze gemeente hun budget hebben zien ingekrompen, dan is het toch inderdaad niet twijfelachtig, dat het algemeen be lang hier den voorrang moet hebben. Allerwege wordt aangedrongen op verlaging van de vaste lasten en toch vormen die slechts ongeveer het vijfde deel van het inkomen van een arbei dersgezin, terwijl de overige vier-vijfden geheel worden besteed voor de voorzie ning in de dagelijksche behoeften. Een verlaging daarvan, al is het slechts een kleine, zal een zeer welkome ontlasting brengen in de huiselijke zorgen van het arbeidersgezin. Waar de vestiging van de firma De Gruijter het karakter van Waalwijk als centrumgemeente zal verhoogen en aan aantrekkelijkheid voor de omwonenden zal winnen, wordt de vestiging van de firma de Gruijter in Waalwijk door ons geacht te zijn een algemeen Waalwijksch belang. De tweede vraag, die beantwoording eischt is, of het gewenscht is, dat de Raad zijn medewerking verleent aan de stichting van het winkelpand op het raadhuisplein? Bij de ingebruikneming van het nieu we raadhuis in Oct. 1932, vestigde de Commissaris der Koningin de aandacht van architect Kropholler op de minder fraaie Westelijke begrenzing van 't raad huisplein. Architect Kropholler ant woordde daarop, dat het voor een goede waarneming van het raadhuis wel ge wenscht zou zijn op den Westelijken vleugel van het plein voor een of ander doel een gebouw op te richten, dat dan met de daarachter aansluitende colon nade de Westelijke grens van het plein zou afsluiten en het raadhuisplein zou verfraaien. Die gedachte van Arch. Kropholler is verwezenlijkt in het plan voor een volks café, te bouwen door den heer Snijders, zooals dat den heeren bekend is. Die zelfde gedachte zit ook voor bij het aan hangige plan. Architect Kropholler heeft mij verze kerd, dat het Waalwijksche raadhuis zijn beste werk is en dat heeft hij ook meer malen bewezen door kunstenaars, bouw meesters en andere deskundigen en be langstellenden te begeleiden bij de be zichtiging van ons raadhuis. Als architect Kropholler ook slechts de mogelijkheid aanwezig achtte, dat die bebouwing schade zou doen aan raad huis of plein, dan zou hij, als buiten gewoon gewetensvol bouwmeester, zich zeker niet voor die bebouwing hebben uitgesproken. Dat hij ook thans weer adviseert het raadhuisplein te bebouwen als op deze schets is aangegeven, het welk hij ook reeds heeft gedaan vóór de firma De Gruijter er aan dacht zich 'in Waalwijk te vestigen, is voor ons col lege een overtuigend bewijs, dat die be- houjving zal strekken tot verbetering van de waarneming van ons raadhuis en tot vTfraaiing van het geheel. Vermits het derhalve vaststaat, dat de firma De Gruijter zich in Waalwijk zal vestigen en dat naar onze meening de bebouwing zal strekken tot verfraaiing der gemeente, is het voorstel van het college derhalve volkomen gemotiveerd. De voorgenomen bebouwing zal daar enboven nauwelijks afbreuk doen aan de bruikbaarheid van ons raadhuisplein, daar van de bruikbare oppervlakte slechts 75 M2 verloren gaat. Hierna las de Voorzitter nog een brief van Kropholler, welke luidt als volgt Ik vernam dat over de bebouwing van het Raadhuisplein een misver stand is ontstaan. Ik stel het op prijs U hierover mijn zienswijze mede te deelen. Wanneer men in mooie oude steden rondziet, vindt men daar een band van harmonie tuschen de gebouwen in één omgeving. Hierdoor ontstaat pas een mooi stadsbeeld. De oude raadhuizen en kerken staan dikwijls op pleinen, waarop men zeer bewust, deze harmo nie in de om-bouwing heeft getracht le leggen. In hel allereerste plan, dat ik voor hel raadhuis ontwierp, was ook reeds naar die harmonieerende omgeving ge tracht en wel door den bouw eener winkelgalerij in aansluiting met den raadhuisbouw, aan welk plan om ver. schillende overwegingen echter geen uitvoering is gegeven. Toen het raadhuis in den huidigen vorm was voltooid, bleek, dat de har monie der omgeving hiermede nog al leszins voor verbetering vatbaar was. Een eerste stap daarheen werd reeds tijdens den bouw gezet, door den goe den burgerzin van den eigenaar van een der aan het plein gelegen percee- len, n.l. dat, rechts naast den hoofd ingang. Verder is door mij toen een plan gemaakt, om zoo noodig door bebou wing van de linkerzijde van het plein, aan die zijde harmonie en stijleenheid te verkrijgen met het raadhuis en al dus het stadsgezicht ter plaatse be langwekkender, meer afwisselend, en tegelijk hiervan meer één geheel te maken. Deze oplossing zocht ik in het bouwen eener ondiepe galerij langs den linkerwand van het plein, aan de voorzijde uitloopend op een marktge- bouwtje. Voor dit laatste bleek echter niet voldoende reden van bestaan te zijn, zoodat dit plan eenige jaren bleef liggen. Door het contact, dat ik in andere aangelegenheden met de firma de Gruyter reeds had, bleek mij de bereid heid dezer firma, om zoo niet belange loos, dan toch met volkomen respec teering van de belangen van het Ge meentelijk stadsschoon hij de afwer king van het Raadhuisplein, mede te werken aan een oplossing, zooals die aanvankelijk door mij was ontworpen. Weliswaar zal het gebouwtje voor winkel worden geëxploiteerd en dus geen gemeentelijke dienst huisvesten, maar daartegenover heeft de fa. De Gruyter zich bereid verklaard, af te zien op deze plaats van alle op de ge vels (en vanzelfsprekend op het dak) aangebrachte letters en teekens, ter wijl de architectuur van het gebouw tje door mij, evenals die van het raad huis, vrijelijk ontworpen is en uitge voerd kan worden ten beste van het geheel natuurlijk in de eerste plaats ten opzichte van het raadhuis. Het is dan ook mijn stellige overtuiging (en anders zou ik zeker hieraan niet heb ben medegewerkt), dat de omgeving van het raadhuis door den voorgestel den houw belangwekkender, meer af wisselend en tegelijk meer één geheel, in het kort: mooier wordt, terwijl aan de waardigheid der omgeving geen af breuk wordt gedaan. Wanneer eenmaal ook voor de an dere zijden van hel plein medewer king zou worden verkregen van de betrokken eigenaars der panden om de harmonie van het plein te vol tooien, zou Waalwijk aan menige Ne- derlandsehe Gemeente hierin tot voor beeld kunnen strekken. Ik kom dan tot beantwoording van de vraag of moet worden ingegaan op het bod van den heer van Hilst. De heer van Hilst heeft in onze ge meente 4 filialen, 2 daarvan liggen op een afstand van ongeveer 500 M. van elkaar en daartusschen in wil de heer van Hilst op het raadhuisplein een an der filiaal openen. Het komt ons Colle ge voor, dat dit bod niet op zakelijke overwegingen steunt. Dit blijkt trouwens ook uit de omstandigheid, dat de heer van Hilst een erfpachtscanon van 600 gld. wil betalen, maar het niet noodig heeft gevonden inlichtingen in te win nen omtrent de verdere voorwaarden, waaraan de firma De Gruijter gebonden is en waaraan de heer van Hilst dus ook gebonden zou zijn, welke voorwaarden inderdaad nog al zwaar zijn. De heer van Hilst heeft bovendien ruimschoots de gelegenheid gehad om dezelfde onderhandelingen aan te .knoo- pen als de Firma De Gruijter, die over niet meer gegevens beschikte als de heer van Hilst. Het College van B. en W. bereidt" de ontwerp-besïuiten van den Raad voor. Dit college moet daarvoor onderhande lingen voeren en afspraken maken, al tijd natuurlijk onder voorbehoud van goedkeuring door den Raad. Wanneer het mogelijk zou worden, dat de voorbe reidende werkzaamheden van het Col lege op die wijze doorkruist zouden kun nen worden door het ingrijpen van der den en zulks op niet zakelijke gronden, dan wordt het werk van het College zoo danig aan banden gelegd, dat de ambi tie zou vergaan om dergelijke onderhan- deliiYgen te voeren, nog daargelaten de omstandigheid, dat men het vertrouwen in het gezag van het College zou verlie zen, een en ander zeer tot schade van het belang der gemeente. Om al deze redenen staan wij afwij zend tegenover het bod van den heer van Hilst. Ingaande op het betoog van de ver schillende sprekers wijst de Voorzitter erop, dat naar hij heeft vernomen de fa. de Gruyter reeds 600 klanten in Waalwijk telt en niet op de eerste plaats het doel heeft hier deze klan tenkring uit te breiden, maar een nieuw centrum te vormen, waaruit de omgeving wordt bewerkt. Tegenover de bewering dat het terrein zoo goed. koop wordt aangeboden de heet van Loon noemde het bedrag zelfs een jodenfooi wijst spr. erop, dat de fa. de Gruyter zeer zware lasten daarbij op zich neemt. Berekend tegen een ren tevoet van 4 pet. vertegenwoordigt het jaarlijksche bedrag van 500 een ka- pitaal van 12.500 en bovendien moet de Gruyter zich houden aan de archi tectonische voorschriften van Krop holler waardoor de bouw ongeveer tweemaal zoo duur wordt. Laten we aannemen, dat deze 18.000 kost, dan is dit zeker ƒ8000 meer dan de firma anders zou behoeven uit te geven. In totaal kosten 125 M' waarover de fir ma de beschikking krijgt haar dus ƒ20.500 of ruim 160 per M2, hetgeen toch voor Waalwijk een respectabel bedrag mag worden genoemd. Boven dien mag slechts een winkel met ma gazijn gebouwd worden zonder eenige woongelegenheid. Dat men door derving van markt- gelden en kermisstaangelden haast evenveel zou toegeven als de erfpachts canon zou bedragen, is niet juist. Slechts 75 M2 van de beschikbare op pervlakte van het marktplein worden door de winkel in beslag genomen en komt een ongeveer gelijke ruimte weer terug in de markthallen, die op de plaats van het huidige plantsoentje zijn geprojecteerd. De opbrengst van markt en kermis zal dus niet veel klei ner zijn dan thans. Wethouder Smolders. Weth. Smolders verdedigt het voor stel. Waarom al die beroering nil? Toen andere dergelijke zaken zich in de gemeente vestigden, was niets van tegenactie of vertoog te bespeuren. De firma Jamin heeft haar filiaal in Waalwijk gevestigd. Die vestiging werd vrij algemeen toegejuicht. In voormalig Baardwijk werd een Limawinkel geopend. Alles bleef rus- Een Middenstander verkocht zijn pand om er een Uniewinkel in te laten exploiteeren. Geen middenstandsactie ontplooide zich daartegen. Het is weer een Middenstander, die zijn pand verkoopt, om een Albert- Hein-winkel te doen verrijzen. De Mid denstanders blijven in rustige rust. 30 Middenstanders hebben hun pan den te koop aangeboden aan de firma dc Gruyter; 30 van hen, die thans een tegenactie ontplooien, verleenden al- zoo hun medewerking om een de

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Echo van het Zuiden | 1936 | | pagina 14