GESCHIEDENIS DER HEB». KERK TE BESOIIEN
itt
Een feest ii
Marokko
Tweede Blad
Zaterdag 30 April 1938 No. 35
De Echo van het Zuiden
1610—1935.
Door
J. van der Hammen Nicz.
LXXVI.
Gedurende het zesjarig verblijf van
Ds. Johannes Slotemaker te Besoijen
(30 October 1796—30 October 1802)
werden door hem, als voorzitter, on
geveer veertig kerkeraadsvergaderin-
gen gehouden en ongeveer vijftig kin
deren gedoopt. Dat dit laatste getal
zoo gering was, moet uitsluitend toe
geschreven worden aan de betrekke
lijk kleine Hervormde gemeente al
daar, die tusschen 1796 en 1810 zoo
ongeveer schommelde tusschen 190 k
220 zielen. Het aantal Roomsch-Ka-
tholieken beliep in 1796 bijna 400
zielen.
De eerste kerkeraadsvergadering
onder Ds. Slotemaker werd gehouden
den 24 November 1796. Tot nu toe
waren die bijeenkomsten steeds in de
kerk gehouden; alleen bij hooge uit
zondering als het streng winterde
en het in de kerk niet was uit te
houden vergaderde men in de pas
torie. In genoemde vergadering werd
door de leden allereerst van gedachten
gewisseld, om voor de toekomst een
meer geschikte vergaderplaats te vin
den, en werd besloten aan den school
meester te verzoeken een kamer in
het schoolhuis daartoe te willen af
staan. In de tweede plaats moest voor
de vergadering verschijnen de land
bouwer Peter Kuijsten, op wien de
diaconie al geruimen tijd zekere pre
tensie van geleende penningen had.
Op voorslag van den kerkeraad- be
loofde genoemde schuldenaar z'n huis
je te verkoopen en met de daarvan
komende penningen zijn schuld aan
de diaconie af te doen. Door één der
kerkeraad sleden werd er voorts aan
merking op gemaakt, dat de jongste
ouderling, n.l. Hendrik Hagen, dezelf
de, die in 1787 had medegewerkt om
Ds. Leemans het voetje te lichten, zich
reeds sedert geruimen tijd had ont
trokken aan het bijwonen van den
openbaren eeredienst en dus zijn
plaats in de kerkeraadsbank had ledig
laten staan, wat toen nog al aanstoot
schijnt gegeven te hebben. De predi
kant werd daarom gequalificeerd den
genoemden ouderling daarover te on
derhouden en hem op zijn plicht te
wijzen. Nog werden in die zelfde ver
gadering aan den predikant ter hand
gesteld, om onder zijne bewaring te
blijven, de volgende bescheiden:
a. 4 deelen van het kerkelijk pla-
caatboek;
b. 3 diaconie-rekenboeken, loopen-
de over de jaren 16941795;
c. 3 registers, bevattende hande
lingen van den kerkeraad en registers
van doop en trouwen, van 1626
1*795;
d. een obligatie, beloopende 400
gulden, ten name en ten laste van de
diaconie van Dordrecht.
Eindelijk werd nog in die eerste
vergadering besloten den hypotheek-
brief a 400 gulden, ten name van den
burger Hendrik Scholt q.q. en ten las
te der diaconie, in het kerkeraads-
handelingenboek te insereeren.
In de kerkeraadsvergadering van
den 14 Januari 1797 deelde de predi
kant mede, dat hij met den school
meester Teunis de Jong was overeen
gekomen, dat deze een kamer in het
schoolhuis beschikbaar stelde tegen
eene jaarlijksche vergoeding van 10
gulden 10 stuivers, waarvoor hij te
vens verplicht was vuur en licht te
verschaffen. Tegelijkertijd gaf de pre
dikant kennis, dat de jongste ouder
ling Hendrik Hagen zich bij hem ver
voegd en verzocht had ontslagen te
worden van de verdere bediening van
het ouderlingschap, welk verzoek, na
eenige deliberatie, werd ingewilligd.
Om in de vacature van dien ouder
ling Hagen te voorzien, werd hierna
dadelijk een dubbeltal van ouderlin
gen geformeerd, n.l. Johannes Colt-
hoff en Lecndert Kuijsten en besloten
dit den volgenden dag, zijnde Zondag
15 Januari, na de ochtend-predicatie
in de kerk aan de gemeenteleden be
kend te maken op de volgende wijze
De gemeente wordt bekend gemaakt,
dat door den kerkeraad op zijn ver-'
zoek van de bediening van het ouder
lingschap ontslagen is Hendrik Hagen
en in deszelfs plaats een dubbeltal ge
formeerd, op t welk gebracht zijn Jo
hannes Colthoff en Leendert Kuijs
ten, wordende de manslidmaten bij
dezen verzocht zich dezen namiddag,
na 't eindigen van den godsdienst, in
de kerk te vervoegen, om tot de ver
kiezing van eenen ouderling uit ge
noemd dubbeltal te procedeeren.,
Tegenwoordig zou misschien menig
belijder van den Hervormden gods
dienst er Zondagsontheiliging in ge
zien hebben, om op Zondag eene ver
kiezing te houden. In 1797 dacht men
daar echter anders over, en zoo werd
de oud-schoolmeester Johannes Colt
hoff dien Zondagnamiddag met meer
derheid van stemmen tot ouderling
gekozen.
Het schijnt dat Ds. Johannes Slote
maker niet alleen een ijverig en be
hulpzaam man was, maar ook een
uitstekend predikant en gevierd rede
naar, want op het einde van Januari
of begin Februari 1797 toen hij
nog pas 4 maanden het Evangelie te
Besoijen had verkondigd ontving
hij een beroep naar het naburige
Sprang, wat hij in de kerkeraadsver
gadering van 3 Februari 1797 aan de
kerkeraadsleden mededeelde, daarbij
voegende, dat hij die beroeping in ern
stig beraad had genomen, zich tevens
aanbevelende in de voorbidding der
leden.
Het spreekt vanzelf, dat men te Be
soijen alle moeite deed, om Ds. Slote
maker te behouden. Na het beroep on
geveer veertien dagen onder zich te
hebben gehouden, deelde de predikant
in de kerkeraadsvergadering van den
14 Februari 1797 aan de „broeders"
mede, dat hij op den aanhoudenden
liefdedrang der gemeente voor de be
roeping te Sprang bedankt had, wat
door de leden met groote blijdschap
werd vernomen.
Hiervoor in mijn 74ste artikel
van Zaterdag 19 Maart 1938 werd
door mij medegedeeld, dat vóór 1795
de schout het oppertoezicht had over
de kerkmeesters en dat de kerkereke-
ning steeds ten overstaan van den
ambachtsheer moest gedaan worden.
Tevens vermeldde ik, dat den 15 Maait
1796 in plaats daarvan dus met
uitschakeling van den ambachtsheer
en den schout een kerkelijke com
missie van drie personen was be
noemd, n.l. de commissarissen Johan
nes Colthoff, Ds. Pjeter Willem Lee
mans en Adriaan Goedhart. Nu stelde
één dier commissarissen, n.l. de oud
predikant Leemans, in de vergadering
dier commissie van den 23 Jan. 1797
voor, het getal van die commissie
leden tot 4 te vermeerderen, wat werd
goedgevonden. De nieuwe commissa
ris werd Ds. Johannes Slotemaker,
aan wien ook werd opgedragen van
de handelingen der commissie en ook
van die der kerkmeesters behoorlijk
aanteekening te houden. De uitwen
dige of materieele belangen der Her
vormde kerk waren dus toen opgedra
gen aan de commissarissen Johannes
Colthoff, Ds. Leemans, Adriaan Goed
hart en Ds. Slotemaker en de kerk
meesters Dirk van Baardwijk en Wou
ter Kuijsten; terwijl de geestelijke be
langen dier kerk of der gemeenteleden
waren toevertrouwd aan Ds. Slotema
ker, de ouderlingen Johannes van
Heijst en Johannes Colthoff en de di
akenen Johannes Dekkers en Hendrik
de Graaff.
Uit de notulen dier kerkelijke com
missie (commissarissen en kerkmees
ters) blijkt, dat van 1796 tot 26 Sep
tember 1802 twaalf vergaderingen
werden gehouden, welke handelingen
door Ds. Slotemaker voortreffelijk zijn
ingeboekt. Voeg daar nu nog bij, dat
Ds. Slotemaker bij zijne vele andere
ambtsbezigheden nog de handelingen
van den kerkeraad moest inboeken,
dan kan met recht gezegd worden, dat
de toenmalige Besoijensche predikant
zijn tijd niet in bezigheid behoefde
door te brengen, maar een zeer werk
zaam leven leidde. Volledigheidshalve
kan hier nog vermeld worden, dat in
het eerste kwart der 19e eeuw (1801
1825) de naam van commissarissen
werd veranderd in notabelen en die
van kerkmeesters in kerkvoogden en
dat het getal kerkvoogden toen tot
drie werd vermeerderd. -
In de bovenaangehaalde vergade
ring van het college van commissaris
sen en kerkmeesters van 23 Januari
1797 werd ook een concept-reglement
ten dienste van dat college in behan
deling genomen en voorgelezen, het
welk na eenige deliberatie met een
parigheid van stemmen werd goedge
keurd en gearresteerd en dus tot een
reglement van kerkbestuur vastge
steld. Het luidde aldus:
Reglement van verkiezing van
commissarissen over de kerk,
derzelver goederen, en hunne
werkzaamheden, alsmede van
de kerkmeesters te Besoijen.
Art. 1.
Door alle, bij het doen der kerkere-
kening tegenwoordig zijnde manslid
maten zal jaarlijks de helft der aan
gestelde commissarissen, welker ge
tal op 4 bepaald is, mogen ontslagen
en nieuwe verkozen worden.
Art. 2.
Welke zullen moeten wezen lidma
ten dezer gemeente, geenszins gecen-
sureerden of gealimenteerden.
Art. 3.
Deze commissarissen zullen het op
pertoezicht over de kerkelijke goede
ren hebben en uitoefenen, en in deze
hunne betrekking datgene mogen
verrichten, 't welk zij tot welzijn, in
standhouding en verbetering der ker
kelijke goederen en inkomsten noodig
zullen oordeelen te behooren.
Art. 4.
Ten overstaan en onder approba
tie van genoemde commissarissen zul
len jaarlijks ten aanhoore van mans
lidmaten, na voorafgaande kennisge
ving aan de gemeente, de kerkereke-
ningen geschieden door kerkmeesters,
welke commissarissen voornoemd de
rekeningen zullen teekenen ten bewijs
hunner approbatie.
Art. 5.
Er zullen 2 kerkmeesters wezen, die
2 jaar zullen aanblijven.
Art. 6.
Ongecensureerde en niet gealimen-
teerd wordende lidmaten dezer ge
meente zijn tot deze posten alleen ver
kiesbaar.
Art. 7.
Van dezen zal er jaarlijks één ont
slagen worden; alleen zal in het vol
gend jaar 1798 één der nu administree-
renden, bij meerderheid der presente
stemmen, opnieuws voor één jaar ge-
cintinueerd en aan denzelve een twee
de voor den tijd van twee jaren toege
voegd worden.
Art. 8.
De oudste kerkmeester zal de inkom
sten der kerk ontvangen en uit dezelve
de noodige betaling doen, doch het
jongst aangekomen lid zal met hem de
goederen der kerk gelijkelijk adminis-
treeren.
Art. 9.
Kerkmeesters zullen vrijheid heb
ben dadelijk datgene te doen reparee-
ren en maken, 't welk hun als volstrekt
noodig voorkomt; maar voorts in alle
gevallen met concurrentie en approba
tie van commissarissen voornoemd
moeten handelen.
Art. 10.
Bij de jaarlijksche kerkerekening zal
de rekening doende kerkmeester mo
gen inbrengen 2 gulden voor gedane
diensten, en voor vertering bij het doen
en sluiten derzelve met commissaris
sen 4 gulden.
Art. 11.
Voorts zullen commissarissen noch
voor het één noch voor 't ander in
hunne qualiteit iets genieten, dan in
geval van goed oppertoezicht de ach
ting en liefde der weidenkenden
in de gemeente.
Art. 12.
Eindelijk: de gemeente behoudt aan
zich de vrijheid en 't recht om met be
trekking tot deze administratie en be
heering zoodanige veranderingen, ver
meerderingen of verbeteringen te ma
ken, als zij ten allen tijde dienstig zal
oordeelen.
Vlugger met „Miinhardties"
Ja dit is zeker, dat zij kou, griep en pijnen niet
alleen vlugger, maar ook veel grondiger en
meer blijvend verdrijven. Mijnhardtjes zijn
hartvormige cachets die zeer gemakkelijk
innemen en verkrijgbaar bij Apothekers en
Drogisten.
Koker 12 st. 50 ct. Proefverpakking 2 st. 10 ct.
Ramandan
door
W. HAGEN.
Het lijkt een sprookje, maar het is
echt; wilde ruiters komen aanrijden,
geweren met lange lopen schitteren
in de zon. Een muur van mensen en
paarden komt aanstuiven over de
vlakte en plotseling midden in de
wilde galop vliegen de geweren om
hoog, door de lucht en worden weer
opgevangen door de bruine handen
van de ruiters. Dan knallen de scho.
ten, maar we horen maar één schot,
alles geweren worden precies tegelijk
afgeschoten. Achter deze komt een
tweede rij van paarden en ruiters, dan
een derde. Dat is parade in Marokko!
Het is een heel bijzondere parade,
want de sultan zelf is gekomen. Hij is
gekomen in een rijtuig, dat aan de
sprookjes van 1001 nacht doet denken,
een koets van goud en glas, met aan
beide zijden soldaten met vuurrode
uniformen. Nu staat hij onder een
uitgespreid tentdoek, beschut tegen
de zon en kijkt naar het prachtige
schouwspel, dat de woestijnruiters
met hun fladderende kleren voor hem
vertonen. Dienaren» staan naast hem
en wuiven hem koelte toe. Tegenover
de tent van den sultan staan de tri
bunes, waarop de voornaamsten van
het land zitten en rondom het wijde,
wijde veld staat het volk en geniet on
danks de gloeiende hitte, uren achter
een van de demonstratie.
Het is het feest dat altijd wordt ge
vierd na de Ramadan, de maand waar
in de Mohammedanen moeten vasten.
Die maand is nu afgelopen en dan
wordt er feest gevierd. Niemand werkt
er in de hele stad, behalve om de
schapen te braden, die ieder jaar voor
deze gelegenheid bij ontelbare hoé
veelheden worden geslacht. Vooral in
de vuile nauwe volksbuurten van Ma
rokko, waar de arme bevolking woont
is men bezig met die schapen. Hier en
daar heeft men op straat een vuur
gemaakt en daar zitten bruine man.
nen met baarden en verbranden de-
schapekoppen, die uit alle huizen
aan hen worden gebracht. Het is een,
afschuwelijke lucht, die daarvan uit
gaat, ze vervult de hele bu,urt en een^
Europeaan weet niet hoe gauw hij
daar weg zal komen. Trouwens, erg
zindelijk zien de straten er toch niet
uit, want alle afval van de schapen
wordt voor de huizen op straat ge
gooid.
Met dit feest mogen alleen de man
nen maar op straat komen, de vrou
wen moeten de hele dag thuis blijven.
Er klinken kanonschoten over de
stad; dat is het teken, dat de ruiter
feesten en de parade zijn beëindigd.
Nu naderen groepen in het wit geklede
gestalten de vorstelijke tent. Ze vallen
voor den sultan op de knieën en bie
den hem geschenken aan. Het zijn af
gezanten van verre stammen, die vaak
reizen van dagen en weken hebben
gemaakt om hun vorst te huldigen op
deze dag.
Een eindje verder, aan de voet van
de oude, door palmen en cactussen
omgeven muur, hebben ze hun tenten
opgeslagen. Voor elke tent brandt
reeds een vuur, waar straks, wanneer
de woestijnbewoners teruggekeerd
zijn, ook door hen de schapen zullen
worden gebraden, zoals het al duizend
jaren gewoonte was bij hun voorva
deren.
EEN BRANDENDE BURCHT.
(Voor de ouderen).
Dit is een aardig kunstje, waar de
anderen verbaasd over zullen staan.
Maar we moeten het doen met behulp
van een oudere. Voor de grote jongens
en meisjes is het wel alleen uitvoer
baar, als ze maar voorzichtig zijn.
In een kom met water los je zoveel
salpeter op, dat er, nadat je een poos
hebt geroerd, nog een beetje onopge
loste salpeter op de bodem blijft lig
gen. Dan teken je met een penseel, die
in die vloeistof is gedoopt, een of an
der figuur op een stuk papier. Als je
een burcht na kunt tekenen zal het
heel aardig lijken. Nu laat je het ge
heel en al drogen en daarna kan nie
mand meer zien, dat er iets op het
papier staat. Je laat het zo aan de an
deren zien en die denken dat het een
gewoon stuk papier is. Nu steek je
een lucifer aan, maar blaast hem ook
meteen weer uit. De kop blijft dan
nog wat nagloeien. Met die gloeiende
kop ga je nu over het papier, langs de
lijnen die je met het salpeter-penseel
hebt getekend. De burcht of het ande
re figuur zal dan in gloeiende lijnen
op het papier verschijnen, tot verba
zing van de toeschouwers. Om met
de lucifer langs de juiste plaatsen te
gaan, moet je hier en daar even met
een potlood en stipje zetten, dat je
weet waar je langs moet gaan.
Maar je vertelt natuurlijk niets van
je geheim en laat de anderen denken
dat je zo maar met een gloeiende lu
cifer een brandende burcht op papier
kunt zetten.
OPLOSSINGEN.
12. Een vingerhoed.
13. Berkel.
14. Voor den dom van Utrecht.
15. Met een regenboog.
16. Otto, Negen, Anna, Reinier, Kok,
Ede, Pap, Dood.
VERBORGEN PLAATSNAMEN.
1. Abcoude, 2. Utrecht.
RAADSELS.
1 Wat is er voor noodig om een
deur te openen?
2 Wie beklaagt zich nooit als hij
geslagen wordt?
3 Welke mantel is het warmste in
den winter?
4 Wat doen alle menschen tegelijk?
5 Welke wegen zijn het langst?
6 Wat lijkt het meest op een halve
kaas?
7 Waarom is de letter c net als de
zon?
8 Als de letters U, V, W, X, IJ, Z
een uitnoodiging kregen, wan
neer zouden ze dan op stap gaan?
9 Wat loopt er van het eene station
naar het andere zonder zich te
bewegen?
10 Ik besta uit twee deelen, mijn
eerste is de naam van een hond,
maar mijn tweede komt ten slot
te altijd in de gevangenis terecht,
hetzelfde gebeurt ook met mijn
geheel.
VERBORGEN PLAATSNAMEN.
Verborgen plaatsnamen.
1 Hij had een goede plaats voor in
den wagen in genomen.
2 Dat we na Mei de mooiste dagen
pas krijgen dat is toch wel waar.
3 Er is aan dit huis (of gebouw)
nogal veel hout en steen verwerkt.
4 Ja, zei de koopman, dat benne
broeken die kun je zoolang dra-
totdat ze versleten zijn.
5 Hij heeft de nacht op het politie
bureau doorgebracht.
6 Zou de fruithandelaar nog me
loenen hebben, ga eens even hoo-
ren, Annie.
SPREEKWOORDEN.
1 Spreekwoord van 7 woorden of
31 letters.
22 3 24 12 26, beslist waar.
8 16 23 13, landbouwer.
27 2 31 7 29, geen verlies.
24 5 11 13 20 31, omdraaien.
1 4 31 18 9 26, jaargetijde.
31 16 14 25 23 13 28 31, opschrijven.
19 3 26 21, vlug rendier.
15 30 6 17 31, maat nemen.
2 Spreekwoord van 2 woorden of
13 letters.
1 2 3 9 11 8 7, stap, tred.
6 4 13, gat in het ijs gehakt.
5 10 7 13 10 12, gering.
3 Spreekwoord van 5 woorden of
23 letters.
21 14 23 4 22 5, netelachtig.
3 17 13 15, geen tweemaal.
16 2 12 18, niet gezond.
7 8 9 10 19 1, voetbedekking.
20 6 13 11 3, interest.
