Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
Last uan llin zenen?
Binnenlandsch Nieuws.
DANTZIG.
„NOORD-
BRABAND"
1843
Dit nummer bestaat uit Drie Bladen
EERSTE BLAD
De constitutie van de vrije stad.
Croquetten
en Bitterbollen
Automatiek PULLES-HEESBEEN.
NUMMER 55.
ZATERDAG 15 JULI 1939.
62e JAARGANG.
Dit blad verschijnt
WOENSDAG en ZATERDAG.
Brieven, Ingezonden stukken, gelden,
►nz. franco te zenden aan den Uitgever.
Abonnementsprijsper 3 maanden
f 1.25. Franco per post door 't geheele
rijk 1.40.
UITGAVE:
WAALWIJKSCHE STOOMDRUKKERIJ ANTOON TIELEN.
Telefoon No. 38. Telegr.-adres: ECHO.
GIRO-No. 50798.
Advertentiën moeten Woensdag en
Vrijdag des morgens om uiterlijk 9 uur
in ons bezit zijn.
Prijs der Advertentiën:
20 cent per regel; minimum 1.50.
Reclames 40 cent per regel.
Bij contract flink rabat.
VAN COLIJN TOT KOOLEN,
VAN KOOLEN TOT COLIJN.
Ook Mr. Kooien is er niet in ge
slaagd een kabinet samen te stellen.
De pers heeft zich wijselijk bij deze
crisis nog onthouden van gissingen,
maar gerekend naar al het goede wat
over mr. Kooien in de dagbladen, ook
de liberale, protestantsche en neutrale
werd verteld, was men toch geneigd
te gelooven, dat de kansen voor Mr.
Kooien gunstig stonden.
Mr. Kooien is niet meer zoo aan de
R.K. Staatspartij verankerd dan een
Verschuur of Deckers en vooral hier
door werd hij over het algemeen gun
stig ontvangen.
Hij confereerde met de partijleiders
van de R.K.S.P., de A. R. en de Chr.
H. U. en hierdoor ging de hoop van
sommigen, dat we dan eindelijk eens
een kabinet zouden krijgen op breede
basis, voorloopig verloren.
Het zag er naar uit, alsof de forma
teur in spé pogingen aanwendde om de
drie rechtsche partijen weer bijéén te
brengen.
Maar het resultaat van al zijn confe
renties was: een reisje naar den Rui-
genhoek.
Ook Mr. Kooien is er dus niet in ge
slaagd een nieuw ministerie bijeen te
brengen en thans komt Dr. Colijn weer
aan bod.
In welke richting zou hij het zoeken?
Waar Mr. Kooien niet slaagde om
de rechtsche partijen weer in één hokje
te jagen, ziet het er naar uit, dat dit
ook aan Colijn niet zal gelukken.
De eenige mogelijkheid, die er nog
overblijft is dan een kabinet op breede
basis.
Het is echter lang niet zeker of Co
lijn een basis kan vinden, die hecht ge
noeg is voor dezen tijd en met spanning
wachten wij daarom af hoe onze nieuwe
regeering er uit zal zien.
DE SPELLINGSMISÈRE.
Vier nieuwe staatsbladen stellen ons
de nieuwe spelling voor. Voor de zoo-
veelste maal, moeten wij dus onze
schrijfwijze gaan veranderen. De spel
ling Marchant heeft afgedaan en de
Vries en Te Winkel zijn weer tot hun
oude glorie verheven. Het aardige bui-
gings-ennetje blijft n.l. gehandhaafd.
Toch hebben de heeren het bepaald on
aangenaam gevonden, wanneer zij
Marchant heelemaal overboord zouden
gooien en daarom hebben zij enkele be
palingen van deze spelling gehand
haafd. De enkele e's en o's blijven, ter
wijl ook de ch voortaan weggelaten
mag worden. De uitzondering op de
zen regel, welke inhoudt dat de ch
blijft, wanneer het woord eindigt op
een isch blijft ook in leven.
Zoo zijn er nog enkele andere bepa
lingen vastgesteld, maar aangezien wij
hier moeilijk les kunnen gaan geven in
onze schoone taal, onverschillig of de
ze nu gemaakt is door de Vries en Te
Winkel met behulp van Marchant of
door een ander, zullen wij de verdere
bijzonderheden van deze vier Kon. Be
sluiten niet opsommen.
De nieuwe regeling beteekent, dat
jongens en meisjes, die oorspronkelijk
de spelling Marchant hebben geleerd,
nu weer de buigings-ennetjes moeten
gaan schrijven.
Men heeft bepaald over het hoofd
gezien, dat. wanneer men een paar jaar
alle regels die er bestaan voor manne
lijke en vrouwelijke woorden uit zijn
hoofd heeft gebannen én verder ook
het geheele gevoel voor deze onder
scheiding heeft gelaten voor wat het is,
het voor onze jongeren, die b.v. volgend
jaar examen moeten maken aan een
middelbare school zeer moeilijk zal zijn
om voor hun Nederlandsch een vol
doende te halen.
Het laat zich aanzien dat de spel
lingsmisère nog grooter gaat worden.
Welke spelling moet er gebezigd
worden op de lagere scholen? De vier
Kon. Besluiten laten ons hieromtrent
geheel en al in het onzekere.
Gelukkig de menschen die zich des
tijds van de nieuwe Marchant-regeling
niets hebben aangetrokken en rustig
doorgingen met hun de en den, want
zij toch zullen nu het eerst gewennen
aan de „officieele spelling
Laten wij intusschen hopen, dat het
spellingsdrama nu geëindigd is.
In dit verband hoort men wel eens
de opmerking maken: de Rijn is een
Duitsche rivier, maar op grond daar
van kunnen de Duitschers toch Neder
land niet opeischen.
^Deze vergelijking is in verschillende
opzichten onjuist.
Eerstens is er geen sprake van, dat
Polen Danzig opeischt; 't wil er slechts
economische controle. Bovendien is de
Rijn niet enkel een Duitsche rivier; de
Rijn stroomt b.v. ook over een groote
oppervlakte door Nederland; de
Weichsei is enkel Poolsch en Danzig
omvat enkel en alleen de monding van
de rivier.
Danzig kan slechts bestaan door de
Weichsei, dus door de beteekenis van
deze rivier als vervoercentrum in Po
len; en Polen kan de Weichsei slechts
gebruiken als het over de deur van die
rivier, dus in de haven van de stad,
wat te zeggen heeft.
Daarom werden de verhoudingen op
de volgende logische wijze geregeld:
Danzig krijgt een eigen, dus Duitsch,
bestuur, maat vormt een tolunie (sedert
1 April 1922) met Polen, hetgeen wil
zeggen, dat Danzig tot het Poolsche
douanegebied behoort. In de haven
wordt derhalve de in- en uitvoer door
Poolsche beambten geregeld.
Heden en vroeger.
In persoonlijke gesprekken ervaren
wij telkens, dat de meeste menschen
intellectueelen niet uitgezonderd bij
na volkomen onkundig zijn van de
eigenaardige constitutie van Danzig als
Vrije Stad eil daardoor ook geen be
grip hebben van de moeilijkheden, wel
ke heden ten dage deze constitutie om
spannen. Het lijkt ons nuttig om er te
dezer plaats iets van te vertellen.
De genoemde Vrije Stad is een klei
ne politieke zelfstandigheid* nog lang
niet zoo groot als onze provincie Dren
te. Men vindt er behalve Danzig (ca.
250.000 inwoners) een aantal dorpen;
het totaal der bevolking bedraagt ruim
400.000. De bewoners zijn in groote
meerderheid Duitsch van origine.
Men stelle zich niet voor, dat de
Danzigers zouden lijden onder eenige
vreemde overheersching. Ze genieten
een volkomen staatkundige onafhanke
lijkheid en zelfstandigheid. Het Statuut
van Danzig werd na den jongsten groo-
ten oorlog geregeld door de Gezanten-
conferentie en wel op 27 October 1920.
Het hoogste gezag is er de Senaat,
welke door het volk wordt gekozen. De
Vrije Stad werd onder bescherming ge
steld van den Volkenbond, die in Dan
zig is vertegenwoordigd door den Hoo-
gen Commissaris. Deze heeft echter en
kel toe te zien, dat de bepalingen van
het statuut worden nageleefd; met in
wendige zaken bemoeit hij zich niet.
Danzig is dus een kleine Duitsche
staat, volstrekt onafhankelijk en door
eigen Duitsche menschen bestuurd.
Maar zoo zal men opwerpen
de Polen hebben er toch iets te vertel
len? In politiek (staatkundig) opzicht:
niets. Maar de Polen genieten er eco
nomische rechten. Polen wordt door
sneden door het stroomgebied van de
Weichsei, de hartader van het binnen-
landsche vervoer. Van de Weichsei is
Danzig de deur, welke uit- en toegang
geeft naar en van de Oostzee. Aan die
deur wilden de Polen voor portier spe
len.
LEVENSVERZEKERING
WAALWIJK
Hanzebond, omdat in dezen Bond het
absolutisme en de handelsconcurrentie
haar lastig begonnen te worden. Ter
zelfder tijd aanvaardde de Vrije Stad 't
protectoraat der Poolsche koningen. De
Polen verleenden Danzig godsdienst
vrijheid en daardoor kon in de helft
der 16e eeuw de hervorming er worden
doorgevoerd.
Zelfs bij de eerste deeling van Polen
(1772) bleef Danzig nog met het res
tant van dit rijk verbonden; in 1793
werd de Vrije Stad door Pruisen inge
lijfd, maar in 1807 herstelde het zich
weer in onafhankelijken staat, toen in
dat jaar de Pruisen de nederlaag had
den geleden tegen Napoleon.
Terecht herinnerde Earl de la Warr,
lid van het Britsche Hoogerhuis, er de
zer dagen aan, dat de huidige situatie,
voor zoover deze Danzig betreft, zoo
wel door de geschiedenis is gerecht
vaardigd als tot voor enkele maan
den door Hitier zelf. Want
vóórdat Tsjecho-Slowakije was over
weldigd, behandelde men vanuit Berlijn
de Polen als vrienden en het is nog
maar een jaar geleden, dat Hitler, over
Danzig sprekende, in het openbaar en
met nadruk getuigde: ,,Deze gevaar
lijkste plek in Europa heeft haar bedrei
ging volkomen verloren".
Maar thans eischt hij den Anschluss
van de Vrije Stad bij het Derde Rijk,
omdat de bevolking voor 90 procent
Duitsch is. Wat toch een jaar geleden
evenzeer van haar kon worden ge
tuigd!
Hoe staan de Polen tegenover dezen
eisch? De Duitschers in Danzig bestu
ren ook nu zichzelf. En wanneer de
Danzigers zich liever vanuit Berlijn la
ten besturen 't is zéér de vraag of
dat inderdaad het verlangen van ,,de"
Danzigers is dan zal Polen ze daar-
KOMT EVEN SMULLEN.
uitsluitend van 1e kwaliteit
kalfsvleesch.
in om des lieven vredes wille heusch
niet dwars zitten. Het eenige wat Polen
wenscht is, dat zijn economische rech
ten aan den Weichselmond verzekerd
blijven. En men weet niet in Warschau
hoe men deze verzekerdheid kan be
komen. Het Duitschland van heden ver
brak elke overeenkomst, als zulks Ber
lijn goed dunkte. Aldus werd ook het
Duitsch-Poolsche vriendschapsverdrag
vervallen verklaard op het moment, dat
Hitier zijn eischen inzake Danzig en
den corridoir meende te kunnen stellen.
Zoolang Duitschland geen afdoende
waarborgen kan of wil geven, zal Po
len het statuut van de Vrije Stad des
noods gewapenderhand verdedigen,
omdat dit statuut voor Polen economi
sche veiligheid beteekent.
Maar misschien zijn er ook andere
waarborgen te bedenken. Daar zou dan
over gesproken en onderhandeld moe
ten worden.
Polen wil dat wel.
Van de aanwezigheid van dezen wil
in Berlijn is nog niets gebleken, maar
laat ons hopen, dat het zoover komt.
Spoedig weer opgewekt en gekalmeerd met
Mijnhardt's Zenuwtabletten
Buisje 75 ct. Bij Apoth. en Drogisten.
Dat zijn de eenige Poolsche rechten
in Danzig en de bewoners van de Vrije
Stad genieten daarvan enkel voordee-
len. Want in Polen (en dus ook in Dan
zig) wordt b.v. boter ingevoerd, zoo
veel als noodig is en de Duitscher
rookt in Danzig zijn sigaartje voor de
helft van den prijs, dien hij er in het
Reich voor zou moeten betalen. Om
maar enkele artikelen te noemen van de
vele, welke in Duitschland door velen
moeten worden ontbeerd en in Danzig
vrijelijk kunnen worden genoten.
Zoo n tolunie is niets bijzonders; ze
schaadt geenszins de politieke zelfstan
digheid van een land. Ook België en
Luxemburg, om een ander voorbeeld te
noemen, kennen een tolunie. Deze twee
landen grenzen aaneen, juist zooals Po
len en Danzig aaneen grenzen.
Het is voorts van belang om te be
denken, dat het statuut van Vrije Stad
voor Danzig niets bijzonders beteekent,
maar daarentegen volkomen aansluit
aan de historische bestemming van dit
gebied. Danzig is pas na de verdeeling
van Polen onder Duitschen politieken
invloed gekomen, maar daarvóór was
Danzig evenzeer Vrije Stad als het
thans is, na het herstel van het Pool
sche rijk. En als zoodanig heeft ze lan
ger onder Poolschen politieken invloed
gestaan dan onder Duitschen.
Danzig heeft zich in de 15e eeuw
zelf losgemaakt van den Duitschen
Daling van de werkloosheids
cijfers
De directeur van den Rijksdienst
der werkloosheidsverzekering en
arbeidsbemiddeling deelt de volgen
de resultaten mede van de ver
zameling door het Centraal Bureau
voor de Statistiek van de voor-
loopige gegevens over de week van
19 t.m. 24 Juni 1939.
Op 24 Juni 1939 waren bij de
organen der openbare arbeidsbe
middeling ingeschreven 274,718
werkzoekenden (260,382 mannen
en 14,336 vrouwen).
Hiervan waren 199,244 (189,763
mannen én 9481 vrouwen) werk
loos en waren 58.929 personen door
overheidshulp tewerkgesteld bij
cultuur-technische en administratief
daarmede gelijkgestelde werken.
Blijkbaar waren er dus 16,545 per
sonen als werkzoekende ingeschre
ven, die in het vrije bedrijf werkten
doch ander werk zochten.
In de week 19 t.m. 24 Juni 1939
waren bij gesubsidieerde vereeni-
gingen met werkloozenkas aange
sloten 587,453 personen, waaronder
76,994 landarbeiders.
Van de 510,459 verzekerden buiten
de landarbeiders was het werkloos
heidspercentage 17,8 (in de vorige
verslagweek 5 t.m. 10 Juni 1939,
was dit percentage 18,3).
In de overeenkomstige verslag
week van Juni was het werkloos
heidspercentage in de laatste jaren
als volgt (in het tijdvak Mei tot en
met November worden bij de be
rekening van de percentages de
landarbeiders buiten beschouwing
gelaten)
1932 25,3; 1933 24,1 1934 24,9;
1935 29,2; 1936 30,6; 1937 23,7;
1938 20,11939 17,8.
Van de 199,244 ingeschreven
werkloozen ontvingen in de week
19 t.m. 24 Juni 1939 ondersteuning
ingevolge de rijkssteunregeling
105,000 kostwinners, kostgangers en
alleenwonenden, d.i. 41,000 minder
dan in de overeenkomstige verslag,
week van 1938.
Nederlandsche Rundvee
Stamboek
Naar wij vernemen is besloten
dat de groote Nationale Tentoon,
stelling van het Nederlandsch
Rundvee Stamboek (N. R. S.) in
1940 zal plaats hebben in de uitge
breide Veemarkthallen te 's Bosch.
Gep Generaal-Majoor de Gelder
overleden
Op 66-jarigen leeftijd is in het
Ziekenhuis Lichtenberg te Amers
foort overleoen gep. generaal-majoor
tit. C. C de Gelder.
Sedert het ontslag van den eersten
directeur van 't krijgsgeschiedkundig
archief gep. luit.-generaal F. J. de
Ras in Mei 1927, is generaal De
Gelder als zoodanig werkzaam ge-
weest en heeft door zijn talrijke
geschiiften, medealshoofdredacteur
van het orgaan der Officiersver.
eeniging van de Koninklijke Land
macht getoond een vaardige en
He Echo van het Zuiden,
Waalwijbsche en Langstraatscbe Courant*
