DE ECHO m HET ZUIDEN
ALGEMENE BERICHTEN
LAATSTE BERICHTEN
wm
3
DE ECHO VAN HET ZUIDEN VAN MAANDAG 9 AUGUSTUS 1954
3
GIBRALTAR 250 JAAR TWISTAPPEL
Nederlandse Vlooi hielp bij de verovering
ENKELE GREPEN UIT DE
oudsie geschiedenis van deze si reek
5)
6)
195
Waalwijkse en Langsiraaise Courant
Spanje is in de moderne tijd een gezocht toerlstenland. Er ligt een on
gekende rijkdom aan natuurschoon en kunstschatten opgestapeld en het
is er niet duur. Wie Spanje van de zuidzijde benadert, wil beslist even
door de nauwe zeeweg varen, die twee wereldzeeën en twee wereldde
len scheidt. Het zeewater heft er aen wondrlijke kleur, een mengeling van
grijs, blauw en groen en de kusten lokken de toeristen door hun woeste
schoonheid.
Op dit krupispunt van werelden en
wegen is alles even boeiend. De naakte
rots van Gibraltar lijkt een grijnslach te
vertonen, wanneer men er uit de verte
naar tuurt. En elk menselijk schepsel
ziet zich bij het bezichtigen van dat im
mense stuk steen direct geconfronteerd
met de historie, die in die witte rotsen
een boeiend verhaal schreef.
Die krijtrots staat er als een herinne
ringsmonument aan de eeuwenlange oor
log tussen Noren en Christenen, die fel
was en wreed. Aan elk van de weinige
eeuwenoude bomen in de omgeving kan
een Christen gehangen hebben of een
Mohammedaan. Een afgehouwen boom
stronk kan er op wijzen, dat de stam
gebruikt is om een Moor te kruisigen,
maar evengoed kan hij verwoest zijn
door de kanonnen van de gecombineerde
Engelse en Nederlandse vloten, die hier
juist 250 jaar geleden in hevig gevecht
waren met de Spanjaarden.
Twee en een halve eeuw geleden wa
ren wij een eersterangs natie. Als onze
kanonnen vuurden, sidderde heel Euro
pa. Maar Engeland had de kunst afge
keken en bestreed ons met alle wapenen,
waarover het beschikte. In de Spaanse
successieoorlog, die in die jaren gevoerd
v erd, waren de Britten echter onze bond
genoten, zodat zich zowel Engelse als
Nederlandse vuurmonden richtten op het
kleine plateau voor de machtige krijt
rots van Gibraltar. De Engelsman Roohe
en de Nederlandse admiraal Callenburgh
vochten met alle kracht om het strate
gisch belangrijke punt in handen te krij
gen. Hun pogen werd met succes be
kroond.
In Britse handen.
Na drie dagen strijd kon men het rots
plateau als veroverd beschouwen en me
nige bewoner werd opgehangen of in
zee geworpen. Men keek niet zo nauw.
De Engelsen meenden echter recht te
hebben op dit belangrijke punt voor de
handel op de levant. Zij hesen hun vlag
en wisten bij de vrede van Utrecht in
1714 de bezitting geheel in handen te
houden.
Dit heeft de Spanjaarden steeds dwars
gezeten, hetgeen men ook in onze dagen
aan Franco duidelijk kan merken. Direct
na de vrede van Utrecht begon men met
plannen voor de herovering, die in 1726
zou geschieden. Er volgde een belege
ring, die echter tevergeefs was. In die
dagen vormde een rots nog een ernstige
belemmering voor militaire operaties. Bij
de vrede van Sevilla in 1729 verklaarde
Spanje van het kostbare puntje land de
finitief af te zien. Dit werd bevestigd
door het verdrag van Wenen in 1731.
Iets definitiefs behoeft over 't alge
meen niet in een verdrag te worden ge
regeld. Het was derhalve duidelijk, dat
de Spanjaarden op hun kans bleven loe
ren. Zij meenden die te krijgen in 1779
en bij honderden klouterden de belege
raars weer over de rotsen. De Britten
hadden zich daar inmiddels goed genes
teld en lieten een groot aantal aanval
lers te pletter Vallen van de grote hoog
ten. 1
Apen als symbool.
Bij de vrede van Gibraltar in 1784
bleek, dat de Spanjaarden geen succes
hadden gehad met hun verwoede faer-
overingspogingen. Gibraltar bleef Brits
tot op de huidige dag. En de apen, die
op de rotsen leven, schijnen de Span
jaarden met hun grijns uit te lachen.
Die apen zijn een symbool van Enge-
lands macht. Zij staan onder bescher
ming van het Britse bestuur en het over
geleverde verhaal zegt dat zodra de apen
op de rotsen zijn uitgestorven, de En
gelsen de rots zullen verlaten. Aan die
beesten wordt dus alle zorg besteed!
Gibraltar is een echt Brits stadje in den
vreemde geworden. Uiteraard hebben er
steeds veel militairen gewoond en het
marinepersoneel Van de belangrijke ha
ven maakt een aanzienlijk deel van de
kleine stad uit, die 25000 zielen telt. Het
zijn beslist geen Spanjaarden, die er wo
nen. Bij de vele oorlogen zijn de oor
spronkelijke bewoners gedood of ver
jaagd. Er kwamen Arabieren en Marok
kanen voor in de plaats. Verdreven Jo
den uit Portugal vestigden zich naast
kooplieden uit Malta en het nageslacht
van dit internationale gezelschap be
woont thans Gibraltar.
De bewoners zijn trouwe Britse onder
danen. Tegenstanders van het Britse be
wind zullen ook niet lang worden toege
laten. In 1940 werd het grootste deel van
de bewoners naar Engeland gezonden
orn in de oorlog geen last van burgers
te hebben. De bezitting kent *een eigen
wetgevende vergadering en een gemeen
teraad. Bij het bestuur wordt alles on
dergeschikt gemaakt aan het militaire
belang. Men houdt kwaadwillende ele
menten bijzonder in het oog. Dat bleek
nog in dit jaar, toen de politie ter ge
legenheid van het bezoek van de En
gelse vorstin een huis-aan-huis bezoek
aflegde öm het optreden van Spaanse
nationalisten te voorkomen.
Gouden sleutel.
Sinds 1779 is Gibraltar een ongekend
sterke schakel in de Britse verdediging.
In de Napoleontische tijd was de bezet
ting goud waard. Vele staaltjes van mi
litaire heldenmoed zijn op de rotsen of
de daarvoor liggende schepen vertoond.
Nog in 11900 is de vlootbasis weer geheel
verbouwd en daar profiteerde men zo
wel in de eerste als tweede wereldoor
log van.
De ontwikkeling van het luchtwapen
heeft de zaak niet eenvoudiger gemaakt,
maar de rotsen bieden een prachtgele-
getiheid om schuilplaatsen in te bouwen
voor de duikboten en belangrijke instal
laties. Een groot aantal verblijven voor
mensen, boten en vliegtuigen is onder de
rotsen gebouwd. Bij de versterking van
het fort, die immer voortgaat, worstelt
men met de beperkte ruimte waarover
men beschikt. Een bijzonder vraagstuk
schiep daarbij het vliegveld. Dit moet zo
v/orden gebouwd, dat de sterke wind,
die hier voortdurend zijn spel speelt, niet
al te zeer het opstijgen en dalen van
vliegtuigen kón beïnvloeden.
De moderne machines eisen lange en
brede startbanen. De Britten moesten de
bestaande .ruimte toen zodanig uitbuiten,
dat de hoofdweg van het Spaanse La
Linea naar Gibraltar deel ging uitmaken
van het vliegveld. Wanneer een zware
machine vertrekt, wordt het autoverkeer
stopgezet en de weg vrijgemaakt om de
luchtvaart ruim baan te geven.
Geheimzinnige:
ontploffingen,
De verdediging van Gibraltar kost de
Britten veel hoofdbrekens en handen vol
geld. De moderne aanvalswapenen zijn
zo geperfectionneerd en vernuftig, dat
elk middel te baat moet worden genomen
om een aanvaller buiten de rotsdeuren
te houden. Dat bleek in de jongste oor
log duidelijk bij de defensie van de
scheepvaart.. i
De haven van Gibraltar is goed be
schut. Ten overvloede had men nog een
stalen net voor de haveningang ge
bouwd, waardoor een bijzondere bevei
liging werd geschapen. Toch vlogen er
in de haven nog telkens schepen in de
lucht en de Britse marine stond voor een
raadsel. i
Na lang zoeken ontdekte men, dat de
schepen vernietigd werden door een
springlading die onder het schip werd
aangebracht. De boosdoeners waren Ita
lianen, die opereerden van schepen die
voor de Spaanse kust lagen. Van daar
uit liet men miniatuurduikboten te water,
die de grootte hadden van een torpedo
en met een bemanning van twee Italia
nen onder water voeren. In nachtelijke
tochten werden de springladingen onder
de schepen gebracht. Met een klok re
gelde men het moment van de ontplof
fing. Wanneer het schip explodeerde, zat
de vijand al weer op zijn basis ofin
Spanje, dat in de oorlogsjaren dikwijls de
Duitsers en Italianen steun heeft gebo
den. i
Nog steeds is Gibraltar een der sterke
schakels in de keten van het Britse
machtsvertoon. Nederlanders hielpen de
Britten dit bolwerk veroveren nu 250
jaar geleden. Van menige bezitting, die
Nederland in de loop der eeuwen heeft
verloren of niet heeft gekregen, kunnen
wij pijn in ons hart krijgen. Maar Gi
braltar mogen wij de Britten nu ten vol
le gunnen. De versterkingen slaan flinke
gaten in de Britse schatkist en hebben
geringe economische waarde. Zou Ne
derland Gibraltar bezitten, dan zou ons
dit in zware financiële zorgen dompelen
en niet het minst in politieke spanningen
wikkelen. Want uit militair oogpunt is
Gibraltar nog steeds een licht ontplof
baar kruitvat in Europa.
door 'Chr. E. J. Thijssen.
In welke tijd is onze streek voor het
eerst bewoond? Zijn de Bataven de eer
ste bewoners? Zijn hier ook Romeinen
geweest? Heeft 'Sint Lambertus hier ge
werkt? Waar heeft hij Sint Willebrord
ontmoet? Heeft ook Sint Willebrord hier
gepredikt? Welke plaatsen vinden we in
een oorkonde van 815? Hoe werden die
plaatsen toen genoemd? Wanneer is
Baardwijk ontstaan? Hoe wordt Baard
wijk genoemd in een kroniek van 1.136?
Dat zijn een hele serie vragen, die we
in dit artikel zullen trachten te beant
woorden, voorzover dat althans mogelijk
is. Er zijn ongetwijfeld vele belangrijker
kwesties. Zeer zeker ook op het gebied
van de geschiedvorsing. Maar daarom
hoeft de geschiedenis van je eigen streek
nog niet altijd minder interessant te zijn.
OUDSTE BEWONING VAN
ONZE STREEK.
Afgezien van de praehistorische bewo
ning op de hogere zandgronden bij de
Drunense duinen in het Mesolithicum
laten we zeggen rond 5000 vóór Chris
tus is het lagere gedeelte van onze
streek tamelijk laat bewoonbaar geweest.
De Bataven, die zich in de Betuwe ves
tigden tussen 51 en 12 v. Chr. zijn
te beschouwen als de eerste bewoners
van dat gebied. Ook van onze streek?
Dr. Holwerda schrijft hierover 2): „Niet
slechts tot het land, dat wij in engeren
zin de Betuwe noemen, zijn deze ,3a-
taafsche woerden" (bedoeld zijn opge
worpen heuveltjes, terpen, om zich te
beschermen tegen overstromingen in de
winter) beperkt, doch de gehele klei
streek, welke zich tusschen de hoogere
zandgronden van de Veluwe en Utrecht
en die van N.-Brabant inschuift, is er
mee bezet. Deze kleistreek... biedt geen
verschijnselen van eenige, vroegere be
woning. Ook de oudheidkundige vond
sten bevestigen dus, wat Tacitus (Ro
meins geschiedschrijver, einde eerste eeuw
na Christus) ons reeds had verteld, dat
de Bataven zich hier neergezet hadden
in deze streken, tot dusver van bewo
ners verstoken (vacua cultoribus)Ook
een eind naar het Westen liggen er nog
een drietal woerden, bij Engelen, en ten
slotte één bij Genderen." Dus toch? En
kele jaren geleden schijnt men ook spo
ren gevonden te hebben van een Romein
se heirbaan vanuit Brabant naar Woud-
richemGorinchemUtrecht. De weg
zou gelopen hebben van TilburgLoon
op Zand via de huidige Waalwijkse
Baan naar het Loons Hoekje en vandaar
misschien over BaardwijkDoeveren
naar Woudrichem. Aangezien we niet
over nadere gegevens beschikken en het
onderzoek naar mogelijk Romeinse heir
banen door Brabant in het algemeen,
feitelijk nog moet beginnen, kunnen we
hierover niets naders meedelen. In ieder
geval zijn er dus wel tekenen, die er op
wijzen, dat onze streek bewoond is ge
weest in de eerste eeuwen na Christus.
Waarschijnlijk toch maar zeer schaars.
WERKZAAMHEID VAN ST. LAM
BERTUS IN ONZE STREEK.
Iets meer weten we van de tijd van
Sint Lambertus en Sint Willibrord. Bij
Dr. Boeren 3) lezen we: „Toen Sint
Willibrord in Brabant wilde gaan pre
diken, vond hij daar Lambertus, den bis
schop van Tongeren-Maastricht, reeds
werkzaam. Geen wonder: geheel Kem-
penland, met uitzondering slechts van de
Antwerpsche Kempen, behoorde tot het
bisdom Tongeren-Maastricht (-Luik) en
is daaronder gebleven tot 1559 (zie nogt
9). Lambertus kon echter de hulp van
Sint Willibrord goed gebruiken. Hij had
in Maastricht een onderhoud met hem,
waarbij zij elkanders arbeidsterrein na
der afbakenden. Vele bijzonderheden ge
tuigen van de hartelijke samenwerking
der twee kerkvoogden in Brabant". De
Luikse kanunnik Nicolaas, gestorven tus
sen 1143 en 1147 4), vertelt ons in de
„Gesta S. Lamberti" 6), een levensbe
schrijving dus van Sint LambertusHeel
deze streek, waarvoor de bewoners ver
schillende namen bezigen en die aan de
rechterzijde begrensd wordt door de loop
van de Maas, tot aan de monding in de
zeer in het Noorden (bedoeld is Toxan-
drië, ongeveer het latere Brabant 6),
heeft zijn bekering te danken aan 'Sint
Lambertus. In de Latijnse tekst
„Tota regio ilia (quae diversa ab
incolis suis sortitur vocabula et quae
Mosae dextero latere clausa usque
in septentrionem oceanum porrigi-
tur) apostolatui martyris Christi
Lamberti debet quod ehihorem suum
cognoscere".
Elders deelt hij ons mee, dat Lamber
tus predikte tot aan de grenzen van
Taxandrië, daar waar de Maas, vuil en
gezwollen van het Rijnwater, niet ver
van de zee, de Taxandriërs en de ove
rige bewoners van deze streek scheidt
van de Friezen (in ruimere zin, bewo
ners van Noord-Nederland).
(Lambertus) „descendit ad populos
ipsi Taxandriae finitimos: quo flu-
vtus Mosa, Rheni fluminis aquis in-
fectus en tumidus... non longe a ata
ri Anglico, Taxandros et caeteros
ejusdem regionis accolas, a Frisioni-
bus dividit."
Dat is dus ook in onze streek. Het
feit, dat Drunen vanouds een, St. Lam-
bertuskerk heeft, wijst eveneens hierop.
Sint Lambertus heeft ook Sint Willi
brord in deze streek ontmoet. En wel,
zoals we weer van kanunnik Nicolaas
vernemen, dn een plaats niet ver van de
Maas, waar St. Lambertus vaak kwam
en waar later een kerk te zijner eer ge
bouwd is.
„locus est in pago quem Testebran-
tum dicunt, baud longe a Mosa,...
ad quem beatus Lambertus solitus
erat saepius descendere; in eodem
loco, ecclesia in honorem b. Lam
berti dedicata" (op de marge: „lo
cus in quo convenire solent SS.
Lambertus et Willebrordus Teste-
brantum appellatur.").
Deze plaats zou Orthen zijn, waar
een Lambertus-kerk is geweest.
Aangezien de opvolger van St. Lam
bertus, nl. St. Hubertus, bij voorkeur in
de Ardennen werkte, voerde St. Willi
brord vanaf 706 het bestuur in Brabant
8) Brabant nog een arm en dun bevolkt
gebied, was in deze tijd een missiegebied,
waar bisschoppen van Luik (Lambertus)
en ook zendelingen, die niet uit Luik
vertrokken (Amandus, Willibrord),
werkten. 9)
WERKZAAMHEID VAN ST. WILLI
BRORD IN ONZE STREEK.
Bij Dr. Boeren lezen we 10weer
„Vaak kwam Sint Willibrord in Bra
bant, wanneer hij op doorreis was van
Echternach naar Utrecht. In den zomer
maakte hij deze reis meestal per schip
ever den Rijn; in den winter koos hij de
landweg door Brabant. Zulks kan men
afleiden uit het feit, dat de meeste plaat
sen, waar Willibrord verbleven heeft of
bezittingen had, gelegen zijn langs en om
den middeleeuwschen landweg, die van
Gorcum over Tilburg Steensel
Achel naar Maastricht leidde." Aange
nomen dat dit allemaal juist is, is het
ons niet bekend, hoe dr. Boeren zich dé
loop van deze weg precies Voorstelt.
Misschien als de oude Romeinse heir
baan? Dan zou St. Willibrord ook door
onze streek gekomen zijn en ook hier,
als er tenminste mensen woonden, ge
predikt hebben. Het staat vast, dat hij
in 709 in Tilburg was 10) en dat hij
daar een landschenking heeft ontvan
gen in Bern („in p. Testerventi super
Mosam; loco Birni." 11) Taan de Maas
bij Heusden. Willibrord heeft ook bezit
gehad in Luissel (bij Boxtel), Alphen,
Diessen, Oss; sporen van zijn verblijf
vinden we 12) ook in Ruimel (St. Mi-
chiels-Gestel). Willibrorduskerken en
-kapellen zijn er of zijn er geweest in
Hoge en Lage Zwaluwe, Ammerzoden,
Hedel, Leeuwen, Oss, Berchem, Hees-
wijk, Esch, Ruimel, Tilburg, Teteringen,
Alphen, Diessen, enz. Deze kerken zijn
natuurlijk pas pa dé dood van St. Wil
librord aan hem toegewijd, soms zelfs
lang na zijn dood; de meeste echter zijn
door hem zelf gesticht. Natuurlijk zijn
niet alle kerken, die hij gesticht heeft, na
zijn dood aan hem toegewijd. Vele ker
ken hebben hun döor Willibrord gege
ven patroonheilige behouden. Nu heeft
Baardwijk sinds eeuwen een St. Cle-
menskerk. Willibrord heeft ongetwijfeld
'kerken toegewijd aan deze Paus en mar
telaar. Hij ontving nl. bij zijn bisschops
wijding de naam Clemens, wiens feest
daags na zijn wiiding gevierd werd 14
Mogelijk heeft Willibrord ook in Baard
wijk een kleine 'kapel gebouwd ter ere
van zijn patroonheilige. Al met al, lijkt
het ons niet onmogelijk, dat Willibrord
inderdaad ook in onze streek gepredikt
heeft.
BEWONING VAN ONZE STREEK
IN DE NEGENDE EEUW.
Bij Dr. Boeren lezen we 1B) echter:
„Opvallend is het, dat in het Noorde
lijk en Westelijk kleigebied van Brabant
de Willibrorduskerken geheel ontbreken.
Berne was daar de enige uitzondering.
Geen wonder ook; die kleigronden zijn
pas in lateren tijd gevormd en bevolkt."
Na alles wat we boven vermeld heb
ben, menen we dit laatste, wat onze
streek betreft, toch wel enigszins in twij
fel te mogen trekken. Natuurlijk, het be
rust grotendeels op zeer vage gegevens.
Maar het staat vast, dat reeds dn het
jaar 815, en dus zeker al langer, ver
schillende plaatsen in onze streek be
stonden. In een schenking van een zeke
re Alfger aan het klooster van Lorsch
(aan de Rijn, bij Warms) lezen we 16)
„In p. Texandria sive Testarbanto,
in villa Empele, et in Hunsete, Ha-
talie, Ortinon, Rosmalla, Herpina,
Angrisa, Osterol, Marvilde, Palethe."
Dat zijn 18Empel, Onzenoord
(waarschijnlijk althans 17), misschien
Heusden), Hedel, Orthen, Rosmalen,
Herpen, Engelen (misschien), Ooster
hout, Meerveldhoven en Pelt. En in een
lijst van schenkingen, gedaan aan de
zelfde abdij door verschillende „Franci
homines", van ongeveer dezelfde tijd la):
„In. p. Testarbant, Empele, Hunsate»
Martras, Hortina, Rosmella, Herpi
na, Angrise, Hamaritda, Hedilla,
Driela."
Dat zijn 18): Empel, Onzenoord(?),
Princenhage, Orthen, Rosmalen, Herpen,
Engelen Hemert (Neder-Hemert)
Hedel, Driel. Dat wil natuurlijk niet
zeggen, dat ongenoemde plaatsen uit on
ze streek toen nog niet bestonden. Mis
schien bestaan er nog wel oorkonden of
kronieken, uit deze of vroegere tijd,
waarin verschillende andere plaatsen
voorkomen. In oorkonden en kronieken
van latere tijd, komen in ieder geval ver
schillende plaatsen uit onze streek voor
18). Zo o.a. Doeveren Durfos) in 898,
Geertruidenberg („hereditatis sancte Ger-
trudis, sita in p. Thessandria, super flu-
vio 'Struina in Bergon"), in 966, Aal
burg („villa Alburch in regione Tester-
bant") in 1107, Herpt („Erthepe in Tes-
sar.drio"in 1134.
BAARDWIJK IN EEN KRONIEK
UIT DE TWAALFDE EEUW.
Zo vonden we ook in de „Rodulfi ges
ta Abatum Trodonensium" 20), een kro
niek van het klooster St. Trond (bij
Tongeren in een gedeelte, dat opgete
kend is in de jaren 11361138. Het is
waarschijnlijk geschreven door een on
dergeschikte monnik van de abt Rodulfes,
die zelf de „gesta" van zijn voorgangers
tot 1107 op schrift heeft gesteld. >De pas
sage, waarin Baardwijk voorkomt, ligt
tussen de jaren 11081138, waarschijn
lijk rond 1110.
De Heer Couwenberg, gemeente-archi
varis van Waalwijk, schreef onlangs 22
nog „Het komt mij voor dat ook de be
tekenis van de plaatsnaam Baardwijk ge
zocht moet worden in de bodemgesteld
heid en dan lijkt het mij aannemelijk,
dat de moeilijkheid met dat eerste deel
„baard" wegvalt, wanneer men de let
ter d euphonetisch beschouwtVan
zelfsprekend is men dan dan nog niet
aan de juiste betekenis toe, omdat „baar"
of „bar" weer voor verschillende uitleg
vatbaar is... De juiste betekenis zal wel
licht nog aan het licht komen, zodra in
zeer oude stukken (van omstreeks 1200
tot 1400) iets over Baardwijk wordt ge
vonden."
Hieruit menen we allereerst te mogen
opmaken, dat over Baardwijk nog niets
gevonden is in die „zeer oude stukken".
Welnu, in de door ons aangehaalde
kroniek komt Baardwijk voor als „Bar-
duwich". Boven aangehaalde veronder
stelling van de heer Couwenberg lijkt
ons daarom zeer onwaarschijnlijk. De d
van Baardwijk kan niet uitgeschakeld
worden. De ontwikkeling moet hier wel
zijn: Barduwich Bardewic Bard-
wiik/Bartwijk Baartwijk/Baardwijk.
Over de betekenis van de naam zullen
we nu maar zwijgen. Misschien komen
we, als we over meer gegevens beschik
ken, hierop nog wel eens terug. Gissin
gen 23dat Baardwijk „reeds in de zes
de eeuw door de Denen zoude gesticht,
terwijl anderen willen, dat het zijnen
naam ontvange hebbe van de Longobar-
den, wier wijkplaats het zoude geweest
zijn", zijn afwel volkomen onjuist of
missen zoals Van der Aa terecht op
merkt, in ieder geval alle grond,
Aan enkele geschillen danken wij dus
de vermelding van Baardwijk in deze
kroniek. Het klooster had de tiende (ge
deelte van de opbrengst van het land)
gekregen in deze plaats. 'Die werd ech
ter betwist door de edelman Amulfus
van het Kasteel Rode (St. Oedenrode?),
en datwas een meedogenloos tyran. De
voorganger van abt Rudulfus 'had lang
met hem getwist, maar niet kunnen win
nen. De edelman 'beweerde nl. de rech
ten hierop gekregen te hebben van de
bisschop van Utrecht. Maar At Rodul-
fus zelf ging hogerop, naar het Hof van
Keizer Hendrik, en kreeg van hem de
tiende. Natuurlijk niet voor niets.
Ben tweede geschil gaat over de tien
de van een stuk akkerland in deze om
geving; het was vroeger onvruchtbaar
moeras geweest. Het behoorde aan de
kerk van Aalburg, een bezitting van het
klooster. Maar graaf Gerardus eigende
zich de tiende van dit stuk land toe. Bij
de bisschop van Utrecht kreeg At Ro-
dulfus geen gelijk. De slimme abt wist er
wel wat op te vinden. Hij beloofde de
helft van de tiende aan graaf Floris van
Holland, als deze hem hielp om de tien
de terug te krijgen. Hem durfde de bis
schop, noch graaf Gerardus voor het
hoofd te stoten. En zo behield het kloos
ter de tiende.
CHR. E. J. THIJSSEN.
(Nadruk verboden)', i
H Prof. dr. I. H. Gosses en dr. N. Ja-
pikse: Handhoek tot de staatkundige
qeschiedenis van Nederland, p. 11.
2)' Dr. J. H. 'Holwerda: Nederland's
vroegste geschiedenis, p. 126.
3) Dr. P. C. Boeren: Sint Willibrord.
Apostel van Brabant, p. 16.
4) J. Vannérus, Tessenderloo et la
Taxandrië, in; Feestbundel H. J. v.
i°)
12)
13,
U
!6,
i;\
IS)
20)
21)
22)
23 J
de Wijer, I, pp. 395438; dank zij
dit zeer gedocumenteerde artikel is
onze aandacht gevallen op enkele
van de door ons verwerkte bronnen.
Nicolai canonici Leodiensis, Gesta
S. Lamberti, in Chapeaville, Gesta
pontificum Tungrensium. I, pp. 388
v.v.
zie voor de grenzen 'het degelijke
werkje van Prof. dr. J. Dhondt: Pro
loog van de BrAantse geschiedenis,
verschenen als deel III van de Bij
dragen tot de studie van het Bra
bantse Heem.
G. Verbist, Saint Willibrord, p. 220.
Boeren, op.cit., p. 17.
Dhondt, op.cit., p. 15; prof. Dhondt
bespreekt hier ook de kwestie tot
welk bisdom BrAant in die tijd be
hoorde.
Boeren, op.cit., p. 18.
Vannérus, op.cit., p. 415.
Boeren, op.cit., p. 29.
Boeren, op.cit., pp. 27-28.
Boeren, op.cit., p. 14.
Boeren, op.cit., p. 36.
Codex Laureshamensis I, 1718, p.
164.
cf. Ch. Piot, Les Pagi de la Belgi-
que et leurs subdivisions pendant le
Moyen Age. Ac. Roy. Belg., Mém.
cour. XXXIX (Bruxelles 1874),
sect. II. Le Grand Pagus de la Ta
xandrië, p. 76; zie ook: Handboek
der Middel-Nederlandsche Geogra-
phie, door L. Ph. C. van den Berg.
Vannérus, op.cit., pp. 408-415.
Ex vita Arnulfi, ep. suessionensis,
auct. Hariulfo, p. 903.
Chronique de l'Abaye de Saint-
Trond, éditée par C. de Borman
('Liège 1877), tome I, pp. 155-156.
De Borman, op.cit., in de préface.
Echo van het Zuiden, 14 Aug. 1953.
Van der Aa: Aardrijkskundig woor
denboek der Nederlanden, II, p. 10.
BENOEMINGEN BISDOM
DEN BOSCH.
Z. H. Exc. mgr. W. Mutsaerts,
bisschop van Den Bosch, heeft op
verzoek van de hoogeerw. pater
provinciaal van de missionarissen
van de H. Familie benoemd tot as
sistent te Heusden de weleerw. pa
ter D. Hoogeman M.S.F., onder ge-
lijkhijdig eervol ontslag aan de wel
eerwaarde heer J. M. van Engelen
C.M.
BRAND IN AMERIKAANSE
WHISKEY-FABRIEK.
De brandweer te Pekin in de Ameri
kaanse staat Illinois, heeft Zondag een
brand onder de knie gekregen, die twee
dagen lang heeft gewoed in een distil
leerderij en waarbij 6 personen werden
gedood, 38 gewond, 520 millioen liter
whiskey verloren ging en een totale
schade werd aangericht van 7.5 milhoen
dollar.
De fAriek, die toebehoort aan de
„American Distillery Co", zou volgens
de president van deze maatschappij.
Maandag weer in 'bedrijf zijn. Er werken
650 mensen.
De brand, die Donderdag vroeg in de
morgen is ontstaan, werd Zaterdagavond
onder controle gebracht. Toen de vuur
haard eenmaal bedwongen was, ontston
den nog verscheidene exploisies.
EERSTE PRIJS VOOR
STADTMUSIK SOLOTHURN.
De Stadtmusik Solothurn, die vorige
week Donderdag in Waalwijk heeft ge
concerteerd (zie elders in dit nummer)
heeft Zondag op het Internationaal
Muziekconcours te Kerkrade in de Vaan'
delafdeling een eerste prijs behaald met
lot van de jury.
GEWESTELIJK
ARBEIDSBUREAU WAALWIJK.
WORDEN GEVRAAGD
Grafische Nijverheid
Drukkersleerling
Bouwnijverheid
Timmerlieden
Schilders
Metselaars
Halfwas schilder
Schoen en Leder
Schoenstikkers
O verleersnij ders
Bijtuigers
Machine-zwikkers
Doorzetters
Overhalers
Hakfrontschuurder
Hakkenafwerker
Kantenschrooiers
Afmakers
Binnenzoolstanzers
Prima ophalers
Hulp-ophalers
Inpakker.
Hulparbeiders schoenfabriek voor
alle afd. tot 35/40 j.
Sjouwers lederfabriek
Jeugdige schoenfabr.arbeiders
voor alle afdelingen.
Schoenstiksters
Plaksters
Handschoenstiksters
Kurk-Hout-Stro:
Meubelmakers
Machinale Houtbewerker.
Metaalnijverheid
Mach. bankwerkers
Stempelmaker
Halfwas automonteur
L.l. plaatwerker
L.l. constructie-bankwerker.
L.l. machine-bankwerkers
Voeding en genot
Broodbakker
Handel
L.l. winkelbediende vr.
Hotel
Messroombediende.
Meisjes voor garderobe.
Cantinejuffrouw.
Werksters.
Vrije beroepen
Steno-typiste
Jongste kantoorbedienden, mnl.
en vr.
Huish. diensten
Dagmeisjes
Dienstbode (dag en nacht).
Werkster
Huishoudster
BIEDEN ZICH AAN:
Schoenen en Leder:
Magazijnknecht schoenfabriek.
Modeleurs.
Stikmeester.
Werkmeester Finishafdeling.
Werkmeester Zwikkerij.
Werkmeester Stanzerij.
Zoolleerstanzer
Magazijnchef schoenfabriek
Inkoper schoenfournituren
Overleersorteerder
L.l. sorteerder Lederfabriek.
Huish. diensten
Dienstbode
Aanmelden dagelijks tussen 9 en 12
uur v.m. op het Arbeidsbureau te
Waalwijk, Grotestr. 339, Tel. 2131.
Deze bekendmaking is geldig vanaf
9 Aug. tot en met 14 Aug. 1954.
Het Arbeidsbureau Waalwijk ver-
verstrekt ook inlichtingen aan ad-
spirant-emigranlen.
Iedere schipper volgt altijd de veilige koers om zijn doel te be
reiken. En U 7 Volgt U de juiste koers bij Uw verkoop-reclame?
Dan betrekt U hierin toch vóór alles het plaatselijk nieuwsblad.
Want daarin wordt iedere advertentie door velen vele malen ge
lezen. Voor hen een betrouwbaar baken, voor U de juiste weg
naar succes!