DE ECHO m HET ZUIDEN ALGEMENE BERICHTEN LAATSTE BERICHTEN wm 3 DE ECHO VAN HET ZUIDEN VAN MAANDAG 9 AUGUSTUS 1954 3 GIBRALTAR 250 JAAR TWISTAPPEL Nederlandse Vlooi hielp bij de verovering ENKELE GREPEN UIT DE oudsie geschiedenis van deze si reek 5) 6) 195 Waalwijkse en Langsiraaise Courant Spanje is in de moderne tijd een gezocht toerlstenland. Er ligt een on gekende rijkdom aan natuurschoon en kunstschatten opgestapeld en het is er niet duur. Wie Spanje van de zuidzijde benadert, wil beslist even door de nauwe zeeweg varen, die twee wereldzeeën en twee wereldde len scheidt. Het zeewater heft er aen wondrlijke kleur, een mengeling van grijs, blauw en groen en de kusten lokken de toeristen door hun woeste schoonheid. Op dit krupispunt van werelden en wegen is alles even boeiend. De naakte rots van Gibraltar lijkt een grijnslach te vertonen, wanneer men er uit de verte naar tuurt. En elk menselijk schepsel ziet zich bij het bezichtigen van dat im mense stuk steen direct geconfronteerd met de historie, die in die witte rotsen een boeiend verhaal schreef. Die krijtrots staat er als een herinne ringsmonument aan de eeuwenlange oor log tussen Noren en Christenen, die fel was en wreed. Aan elk van de weinige eeuwenoude bomen in de omgeving kan een Christen gehangen hebben of een Mohammedaan. Een afgehouwen boom stronk kan er op wijzen, dat de stam gebruikt is om een Moor te kruisigen, maar evengoed kan hij verwoest zijn door de kanonnen van de gecombineerde Engelse en Nederlandse vloten, die hier juist 250 jaar geleden in hevig gevecht waren met de Spanjaarden. Twee en een halve eeuw geleden wa ren wij een eersterangs natie. Als onze kanonnen vuurden, sidderde heel Euro pa. Maar Engeland had de kunst afge keken en bestreed ons met alle wapenen, waarover het beschikte. In de Spaanse successieoorlog, die in die jaren gevoerd v erd, waren de Britten echter onze bond genoten, zodat zich zowel Engelse als Nederlandse vuurmonden richtten op het kleine plateau voor de machtige krijt rots van Gibraltar. De Engelsman Roohe en de Nederlandse admiraal Callenburgh vochten met alle kracht om het strate gisch belangrijke punt in handen te krij gen. Hun pogen werd met succes be kroond. In Britse handen. Na drie dagen strijd kon men het rots plateau als veroverd beschouwen en me nige bewoner werd opgehangen of in zee geworpen. Men keek niet zo nauw. De Engelsen meenden echter recht te hebben op dit belangrijke punt voor de handel op de levant. Zij hesen hun vlag en wisten bij de vrede van Utrecht in 1714 de bezitting geheel in handen te houden. Dit heeft de Spanjaarden steeds dwars gezeten, hetgeen men ook in onze dagen aan Franco duidelijk kan merken. Direct na de vrede van Utrecht begon men met plannen voor de herovering, die in 1726 zou geschieden. Er volgde een belege ring, die echter tevergeefs was. In die dagen vormde een rots nog een ernstige belemmering voor militaire operaties. Bij de vrede van Sevilla in 1729 verklaarde Spanje van het kostbare puntje land de finitief af te zien. Dit werd bevestigd door het verdrag van Wenen in 1731. Iets definitiefs behoeft over 't alge meen niet in een verdrag te worden ge regeld. Het was derhalve duidelijk, dat de Spanjaarden op hun kans bleven loe ren. Zij meenden die te krijgen in 1779 en bij honderden klouterden de belege raars weer over de rotsen. De Britten hadden zich daar inmiddels goed genes teld en lieten een groot aantal aanval lers te pletter Vallen van de grote hoog ten. 1 Apen als symbool. Bij de vrede van Gibraltar in 1784 bleek, dat de Spanjaarden geen succes hadden gehad met hun verwoede faer- overingspogingen. Gibraltar bleef Brits tot op de huidige dag. En de apen, die op de rotsen leven, schijnen de Span jaarden met hun grijns uit te lachen. Die apen zijn een symbool van Enge- lands macht. Zij staan onder bescher ming van het Britse bestuur en het over geleverde verhaal zegt dat zodra de apen op de rotsen zijn uitgestorven, de En gelsen de rots zullen verlaten. Aan die beesten wordt dus alle zorg besteed! Gibraltar is een echt Brits stadje in den vreemde geworden. Uiteraard hebben er steeds veel militairen gewoond en het marinepersoneel Van de belangrijke ha ven maakt een aanzienlijk deel van de kleine stad uit, die 25000 zielen telt. Het zijn beslist geen Spanjaarden, die er wo nen. Bij de vele oorlogen zijn de oor spronkelijke bewoners gedood of ver jaagd. Er kwamen Arabieren en Marok kanen voor in de plaats. Verdreven Jo den uit Portugal vestigden zich naast kooplieden uit Malta en het nageslacht van dit internationale gezelschap be woont thans Gibraltar. De bewoners zijn trouwe Britse onder danen. Tegenstanders van het Britse be wind zullen ook niet lang worden toege laten. In 1940 werd het grootste deel van de bewoners naar Engeland gezonden orn in de oorlog geen last van burgers te hebben. De bezitting kent *een eigen wetgevende vergadering en een gemeen teraad. Bij het bestuur wordt alles on dergeschikt gemaakt aan het militaire belang. Men houdt kwaadwillende ele menten bijzonder in het oog. Dat bleek nog in dit jaar, toen de politie ter ge legenheid van het bezoek van de En gelse vorstin een huis-aan-huis bezoek aflegde öm het optreden van Spaanse nationalisten te voorkomen. Gouden sleutel. Sinds 1779 is Gibraltar een ongekend sterke schakel in de Britse verdediging. In de Napoleontische tijd was de bezet ting goud waard. Vele staaltjes van mi litaire heldenmoed zijn op de rotsen of de daarvoor liggende schepen vertoond. Nog in 11900 is de vlootbasis weer geheel verbouwd en daar profiteerde men zo wel in de eerste als tweede wereldoor log van. De ontwikkeling van het luchtwapen heeft de zaak niet eenvoudiger gemaakt, maar de rotsen bieden een prachtgele- getiheid om schuilplaatsen in te bouwen voor de duikboten en belangrijke instal laties. Een groot aantal verblijven voor mensen, boten en vliegtuigen is onder de rotsen gebouwd. Bij de versterking van het fort, die immer voortgaat, worstelt men met de beperkte ruimte waarover men beschikt. Een bijzonder vraagstuk schiep daarbij het vliegveld. Dit moet zo v/orden gebouwd, dat de sterke wind, die hier voortdurend zijn spel speelt, niet al te zeer het opstijgen en dalen van vliegtuigen kón beïnvloeden. De moderne machines eisen lange en brede startbanen. De Britten moesten de bestaande .ruimte toen zodanig uitbuiten, dat de hoofdweg van het Spaanse La Linea naar Gibraltar deel ging uitmaken van het vliegveld. Wanneer een zware machine vertrekt, wordt het autoverkeer stopgezet en de weg vrijgemaakt om de luchtvaart ruim baan te geven. Geheimzinnige: ontploffingen, De verdediging van Gibraltar kost de Britten veel hoofdbrekens en handen vol geld. De moderne aanvalswapenen zijn zo geperfectionneerd en vernuftig, dat elk middel te baat moet worden genomen om een aanvaller buiten de rotsdeuren te houden. Dat bleek in de jongste oor log duidelijk bij de defensie van de scheepvaart.. i De haven van Gibraltar is goed be schut. Ten overvloede had men nog een stalen net voor de haveningang ge bouwd, waardoor een bijzondere bevei liging werd geschapen. Toch vlogen er in de haven nog telkens schepen in de lucht en de Britse marine stond voor een raadsel. i Na lang zoeken ontdekte men, dat de schepen vernietigd werden door een springlading die onder het schip werd aangebracht. De boosdoeners waren Ita lianen, die opereerden van schepen die voor de Spaanse kust lagen. Van daar uit liet men miniatuurduikboten te water, die de grootte hadden van een torpedo en met een bemanning van twee Italia nen onder water voeren. In nachtelijke tochten werden de springladingen onder de schepen gebracht. Met een klok re gelde men het moment van de ontplof fing. Wanneer het schip explodeerde, zat de vijand al weer op zijn basis ofin Spanje, dat in de oorlogsjaren dikwijls de Duitsers en Italianen steun heeft gebo den. i Nog steeds is Gibraltar een der sterke schakels in de keten van het Britse machtsvertoon. Nederlanders hielpen de Britten dit bolwerk veroveren nu 250 jaar geleden. Van menige bezitting, die Nederland in de loop der eeuwen heeft verloren of niet heeft gekregen, kunnen wij pijn in ons hart krijgen. Maar Gi braltar mogen wij de Britten nu ten vol le gunnen. De versterkingen slaan flinke gaten in de Britse schatkist en hebben geringe economische waarde. Zou Ne derland Gibraltar bezitten, dan zou ons dit in zware financiële zorgen dompelen en niet het minst in politieke spanningen wikkelen. Want uit militair oogpunt is Gibraltar nog steeds een licht ontplof baar kruitvat in Europa. door 'Chr. E. J. Thijssen. In welke tijd is onze streek voor het eerst bewoond? Zijn de Bataven de eer ste bewoners? Zijn hier ook Romeinen geweest? Heeft 'Sint Lambertus hier ge werkt? Waar heeft hij Sint Willebrord ontmoet? Heeft ook Sint Willebrord hier gepredikt? Welke plaatsen vinden we in een oorkonde van 815? Hoe werden die plaatsen toen genoemd? Wanneer is Baardwijk ontstaan? Hoe wordt Baard wijk genoemd in een kroniek van 1.136? Dat zijn een hele serie vragen, die we in dit artikel zullen trachten te beant woorden, voorzover dat althans mogelijk is. Er zijn ongetwijfeld vele belangrijker kwesties. Zeer zeker ook op het gebied van de geschiedvorsing. Maar daarom hoeft de geschiedenis van je eigen streek nog niet altijd minder interessant te zijn. OUDSTE BEWONING VAN ONZE STREEK. Afgezien van de praehistorische bewo ning op de hogere zandgronden bij de Drunense duinen in het Mesolithicum laten we zeggen rond 5000 vóór Chris tus is het lagere gedeelte van onze streek tamelijk laat bewoonbaar geweest. De Bataven, die zich in de Betuwe ves tigden tussen 51 en 12 v. Chr. zijn te beschouwen als de eerste bewoners van dat gebied. Ook van onze streek? Dr. Holwerda schrijft hierover 2): „Niet slechts tot het land, dat wij in engeren zin de Betuwe noemen, zijn deze ,3a- taafsche woerden" (bedoeld zijn opge worpen heuveltjes, terpen, om zich te beschermen tegen overstromingen in de winter) beperkt, doch de gehele klei streek, welke zich tusschen de hoogere zandgronden van de Veluwe en Utrecht en die van N.-Brabant inschuift, is er mee bezet. Deze kleistreek... biedt geen verschijnselen van eenige, vroegere be woning. Ook de oudheidkundige vond sten bevestigen dus, wat Tacitus (Ro meins geschiedschrijver, einde eerste eeuw na Christus) ons reeds had verteld, dat de Bataven zich hier neergezet hadden in deze streken, tot dusver van bewo ners verstoken (vacua cultoribus)Ook een eind naar het Westen liggen er nog een drietal woerden, bij Engelen, en ten slotte één bij Genderen." Dus toch? En kele jaren geleden schijnt men ook spo ren gevonden te hebben van een Romein se heirbaan vanuit Brabant naar Woud- richemGorinchemUtrecht. De weg zou gelopen hebben van TilburgLoon op Zand via de huidige Waalwijkse Baan naar het Loons Hoekje en vandaar misschien over BaardwijkDoeveren naar Woudrichem. Aangezien we niet over nadere gegevens beschikken en het onderzoek naar mogelijk Romeinse heir banen door Brabant in het algemeen, feitelijk nog moet beginnen, kunnen we hierover niets naders meedelen. In ieder geval zijn er dus wel tekenen, die er op wijzen, dat onze streek bewoond is ge weest in de eerste eeuwen na Christus. Waarschijnlijk toch maar zeer schaars. WERKZAAMHEID VAN ST. LAM BERTUS IN ONZE STREEK. Iets meer weten we van de tijd van Sint Lambertus en Sint Willibrord. Bij Dr. Boeren 3) lezen we: „Toen Sint Willibrord in Brabant wilde gaan pre diken, vond hij daar Lambertus, den bis schop van Tongeren-Maastricht, reeds werkzaam. Geen wonder: geheel Kem- penland, met uitzondering slechts van de Antwerpsche Kempen, behoorde tot het bisdom Tongeren-Maastricht (-Luik) en is daaronder gebleven tot 1559 (zie nogt 9). Lambertus kon echter de hulp van Sint Willibrord goed gebruiken. Hij had in Maastricht een onderhoud met hem, waarbij zij elkanders arbeidsterrein na der afbakenden. Vele bijzonderheden ge tuigen van de hartelijke samenwerking der twee kerkvoogden in Brabant". De Luikse kanunnik Nicolaas, gestorven tus sen 1143 en 1147 4), vertelt ons in de „Gesta S. Lamberti" 6), een levensbe schrijving dus van Sint LambertusHeel deze streek, waarvoor de bewoners ver schillende namen bezigen en die aan de rechterzijde begrensd wordt door de loop van de Maas, tot aan de monding in de zeer in het Noorden (bedoeld is Toxan- drië, ongeveer het latere Brabant 6), heeft zijn bekering te danken aan 'Sint Lambertus. In de Latijnse tekst „Tota regio ilia (quae diversa ab incolis suis sortitur vocabula et quae Mosae dextero latere clausa usque in septentrionem oceanum porrigi- tur) apostolatui martyris Christi Lamberti debet quod ehihorem suum cognoscere". Elders deelt hij ons mee, dat Lamber tus predikte tot aan de grenzen van Taxandrië, daar waar de Maas, vuil en gezwollen van het Rijnwater, niet ver van de zee, de Taxandriërs en de ove rige bewoners van deze streek scheidt van de Friezen (in ruimere zin, bewo ners van Noord-Nederland). (Lambertus) „descendit ad populos ipsi Taxandriae finitimos: quo flu- vtus Mosa, Rheni fluminis aquis in- fectus en tumidus... non longe a ata ri Anglico, Taxandros et caeteros ejusdem regionis accolas, a Frisioni- bus dividit." Dat is dus ook in onze streek. Het feit, dat Drunen vanouds een, St. Lam- bertuskerk heeft, wijst eveneens hierop. Sint Lambertus heeft ook Sint Willi brord in deze streek ontmoet. En wel, zoals we weer van kanunnik Nicolaas vernemen, dn een plaats niet ver van de Maas, waar St. Lambertus vaak kwam en waar later een kerk te zijner eer ge bouwd is. „locus est in pago quem Testebran- tum dicunt, baud longe a Mosa,... ad quem beatus Lambertus solitus erat saepius descendere; in eodem loco, ecclesia in honorem b. Lam berti dedicata" (op de marge: „lo cus in quo convenire solent SS. Lambertus et Willebrordus Teste- brantum appellatur."). Deze plaats zou Orthen zijn, waar een Lambertus-kerk is geweest. Aangezien de opvolger van St. Lam bertus, nl. St. Hubertus, bij voorkeur in de Ardennen werkte, voerde St. Willi brord vanaf 706 het bestuur in Brabant 8) Brabant nog een arm en dun bevolkt gebied, was in deze tijd een missiegebied, waar bisschoppen van Luik (Lambertus) en ook zendelingen, die niet uit Luik vertrokken (Amandus, Willibrord), werkten. 9) WERKZAAMHEID VAN ST. WILLI BRORD IN ONZE STREEK. Bij Dr. Boeren lezen we 10weer „Vaak kwam Sint Willibrord in Bra bant, wanneer hij op doorreis was van Echternach naar Utrecht. In den zomer maakte hij deze reis meestal per schip ever den Rijn; in den winter koos hij de landweg door Brabant. Zulks kan men afleiden uit het feit, dat de meeste plaat sen, waar Willibrord verbleven heeft of bezittingen had, gelegen zijn langs en om den middeleeuwschen landweg, die van Gorcum over Tilburg Steensel Achel naar Maastricht leidde." Aange nomen dat dit allemaal juist is, is het ons niet bekend, hoe dr. Boeren zich dé loop van deze weg precies Voorstelt. Misschien als de oude Romeinse heir baan? Dan zou St. Willibrord ook door onze streek gekomen zijn en ook hier, als er tenminste mensen woonden, ge predikt hebben. Het staat vast, dat hij in 709 in Tilburg was 10) en dat hij daar een landschenking heeft ontvan gen in Bern („in p. Testerventi super Mosam; loco Birni." 11) Taan de Maas bij Heusden. Willibrord heeft ook bezit gehad in Luissel (bij Boxtel), Alphen, Diessen, Oss; sporen van zijn verblijf vinden we 12) ook in Ruimel (St. Mi- chiels-Gestel). Willibrorduskerken en -kapellen zijn er of zijn er geweest in Hoge en Lage Zwaluwe, Ammerzoden, Hedel, Leeuwen, Oss, Berchem, Hees- wijk, Esch, Ruimel, Tilburg, Teteringen, Alphen, Diessen, enz. Deze kerken zijn natuurlijk pas pa dé dood van St. Wil librord aan hem toegewijd, soms zelfs lang na zijn dood; de meeste echter zijn door hem zelf gesticht. Natuurlijk zijn niet alle kerken, die hij gesticht heeft, na zijn dood aan hem toegewijd. Vele ker ken hebben hun döor Willibrord gege ven patroonheilige behouden. Nu heeft Baardwijk sinds eeuwen een St. Cle- menskerk. Willibrord heeft ongetwijfeld 'kerken toegewijd aan deze Paus en mar telaar. Hij ontving nl. bij zijn bisschops wijding de naam Clemens, wiens feest daags na zijn wiiding gevierd werd 14 Mogelijk heeft Willibrord ook in Baard wijk een kleine 'kapel gebouwd ter ere van zijn patroonheilige. Al met al, lijkt het ons niet onmogelijk, dat Willibrord inderdaad ook in onze streek gepredikt heeft. BEWONING VAN ONZE STREEK IN DE NEGENDE EEUW. Bij Dr. Boeren lezen we 1B) echter: „Opvallend is het, dat in het Noorde lijk en Westelijk kleigebied van Brabant de Willibrorduskerken geheel ontbreken. Berne was daar de enige uitzondering. Geen wonder ook; die kleigronden zijn pas in lateren tijd gevormd en bevolkt." Na alles wat we boven vermeld heb ben, menen we dit laatste, wat onze streek betreft, toch wel enigszins in twij fel te mogen trekken. Natuurlijk, het be rust grotendeels op zeer vage gegevens. Maar het staat vast, dat reeds dn het jaar 815, en dus zeker al langer, ver schillende plaatsen in onze streek be stonden. In een schenking van een zeke re Alfger aan het klooster van Lorsch (aan de Rijn, bij Warms) lezen we 16) „In p. Texandria sive Testarbanto, in villa Empele, et in Hunsete, Ha- talie, Ortinon, Rosmalla, Herpina, Angrisa, Osterol, Marvilde, Palethe." Dat zijn 18Empel, Onzenoord (waarschijnlijk althans 17), misschien Heusden), Hedel, Orthen, Rosmalen, Herpen, Engelen (misschien), Ooster hout, Meerveldhoven en Pelt. En in een lijst van schenkingen, gedaan aan de zelfde abdij door verschillende „Franci homines", van ongeveer dezelfde tijd la): „In. p. Testarbant, Empele, Hunsate» Martras, Hortina, Rosmella, Herpi na, Angrise, Hamaritda, Hedilla, Driela." Dat zijn 18): Empel, Onzenoord(?), Princenhage, Orthen, Rosmalen, Herpen, Engelen Hemert (Neder-Hemert) Hedel, Driel. Dat wil natuurlijk niet zeggen, dat ongenoemde plaatsen uit on ze streek toen nog niet bestonden. Mis schien bestaan er nog wel oorkonden of kronieken, uit deze of vroegere tijd, waarin verschillende andere plaatsen voorkomen. In oorkonden en kronieken van latere tijd, komen in ieder geval ver schillende plaatsen uit onze streek voor 18). Zo o.a. Doeveren Durfos) in 898, Geertruidenberg („hereditatis sancte Ger- trudis, sita in p. Thessandria, super flu- vio 'Struina in Bergon"), in 966, Aal burg („villa Alburch in regione Tester- bant") in 1107, Herpt („Erthepe in Tes- sar.drio"in 1134. BAARDWIJK IN EEN KRONIEK UIT DE TWAALFDE EEUW. Zo vonden we ook in de „Rodulfi ges ta Abatum Trodonensium" 20), een kro niek van het klooster St. Trond (bij Tongeren in een gedeelte, dat opgete kend is in de jaren 11361138. Het is waarschijnlijk geschreven door een on dergeschikte monnik van de abt Rodulfes, die zelf de „gesta" van zijn voorgangers tot 1107 op schrift heeft gesteld. >De pas sage, waarin Baardwijk voorkomt, ligt tussen de jaren 11081138, waarschijn lijk rond 1110. De Heer Couwenberg, gemeente-archi varis van Waalwijk, schreef onlangs 22 nog „Het komt mij voor dat ook de be tekenis van de plaatsnaam Baardwijk ge zocht moet worden in de bodemgesteld heid en dan lijkt het mij aannemelijk, dat de moeilijkheid met dat eerste deel „baard" wegvalt, wanneer men de let ter d euphonetisch beschouwtVan zelfsprekend is men dan dan nog niet aan de juiste betekenis toe, omdat „baar" of „bar" weer voor verschillende uitleg vatbaar is... De juiste betekenis zal wel licht nog aan het licht komen, zodra in zeer oude stukken (van omstreeks 1200 tot 1400) iets over Baardwijk wordt ge vonden." Hieruit menen we allereerst te mogen opmaken, dat over Baardwijk nog niets gevonden is in die „zeer oude stukken". Welnu, in de door ons aangehaalde kroniek komt Baardwijk voor als „Bar- duwich". Boven aangehaalde veronder stelling van de heer Couwenberg lijkt ons daarom zeer onwaarschijnlijk. De d van Baardwijk kan niet uitgeschakeld worden. De ontwikkeling moet hier wel zijn: Barduwich Bardewic Bard- wiik/Bartwijk Baartwijk/Baardwijk. Over de betekenis van de naam zullen we nu maar zwijgen. Misschien komen we, als we over meer gegevens beschik ken, hierop nog wel eens terug. Gissin gen 23dat Baardwijk „reeds in de zes de eeuw door de Denen zoude gesticht, terwijl anderen willen, dat het zijnen naam ontvange hebbe van de Longobar- den, wier wijkplaats het zoude geweest zijn", zijn afwel volkomen onjuist of missen zoals Van der Aa terecht op merkt, in ieder geval alle grond, Aan enkele geschillen danken wij dus de vermelding van Baardwijk in deze kroniek. Het klooster had de tiende (ge deelte van de opbrengst van het land) gekregen in deze plaats. 'Die werd ech ter betwist door de edelman Amulfus van het Kasteel Rode (St. Oedenrode?), en datwas een meedogenloos tyran. De voorganger van abt Rudulfus 'had lang met hem getwist, maar niet kunnen win nen. De edelman 'beweerde nl. de rech ten hierop gekregen te hebben van de bisschop van Utrecht. Maar At Rodul- fus zelf ging hogerop, naar het Hof van Keizer Hendrik, en kreeg van hem de tiende. Natuurlijk niet voor niets. Ben tweede geschil gaat over de tien de van een stuk akkerland in deze om geving; het was vroeger onvruchtbaar moeras geweest. Het behoorde aan de kerk van Aalburg, een bezitting van het klooster. Maar graaf Gerardus eigende zich de tiende van dit stuk land toe. Bij de bisschop van Utrecht kreeg At Ro- dulfus geen gelijk. De slimme abt wist er wel wat op te vinden. Hij beloofde de helft van de tiende aan graaf Floris van Holland, als deze hem hielp om de tien de terug te krijgen. Hem durfde de bis schop, noch graaf Gerardus voor het hoofd te stoten. En zo behield het kloos ter de tiende. CHR. E. J. THIJSSEN. (Nadruk verboden)', i H Prof. dr. I. H. Gosses en dr. N. Ja- pikse: Handhoek tot de staatkundige qeschiedenis van Nederland, p. 11. 2)' Dr. J. H. 'Holwerda: Nederland's vroegste geschiedenis, p. 126. 3) Dr. P. C. Boeren: Sint Willibrord. Apostel van Brabant, p. 16. 4) J. Vannérus, Tessenderloo et la Taxandrië, in; Feestbundel H. J. v. i°) 12) 13, U !6, i;\ IS) 20) 21) 22) 23 J de Wijer, I, pp. 395438; dank zij dit zeer gedocumenteerde artikel is onze aandacht gevallen op enkele van de door ons verwerkte bronnen. Nicolai canonici Leodiensis, Gesta S. Lamberti, in Chapeaville, Gesta pontificum Tungrensium. I, pp. 388 v.v. zie voor de grenzen 'het degelijke werkje van Prof. dr. J. Dhondt: Pro loog van de BrAantse geschiedenis, verschenen als deel III van de Bij dragen tot de studie van het Bra bantse Heem. G. Verbist, Saint Willibrord, p. 220. Boeren, op.cit., p. 17. Dhondt, op.cit., p. 15; prof. Dhondt bespreekt hier ook de kwestie tot welk bisdom BrAant in die tijd be hoorde. Boeren, op.cit., p. 18. Vannérus, op.cit., p. 415. Boeren, op.cit., p. 29. Boeren, op.cit., pp. 27-28. Boeren, op.cit., p. 14. Boeren, op.cit., p. 36. Codex Laureshamensis I, 1718, p. 164. cf. Ch. Piot, Les Pagi de la Belgi- que et leurs subdivisions pendant le Moyen Age. Ac. Roy. Belg., Mém. cour. XXXIX (Bruxelles 1874), sect. II. Le Grand Pagus de la Ta xandrië, p. 76; zie ook: Handboek der Middel-Nederlandsche Geogra- phie, door L. Ph. C. van den Berg. Vannérus, op.cit., pp. 408-415. Ex vita Arnulfi, ep. suessionensis, auct. Hariulfo, p. 903. Chronique de l'Abaye de Saint- Trond, éditée par C. de Borman ('Liège 1877), tome I, pp. 155-156. De Borman, op.cit., in de préface. Echo van het Zuiden, 14 Aug. 1953. Van der Aa: Aardrijkskundig woor denboek der Nederlanden, II, p. 10. BENOEMINGEN BISDOM DEN BOSCH. Z. H. Exc. mgr. W. Mutsaerts, bisschop van Den Bosch, heeft op verzoek van de hoogeerw. pater provinciaal van de missionarissen van de H. Familie benoemd tot as sistent te Heusden de weleerw. pa ter D. Hoogeman M.S.F., onder ge- lijkhijdig eervol ontslag aan de wel eerwaarde heer J. M. van Engelen C.M. BRAND IN AMERIKAANSE WHISKEY-FABRIEK. De brandweer te Pekin in de Ameri kaanse staat Illinois, heeft Zondag een brand onder de knie gekregen, die twee dagen lang heeft gewoed in een distil leerderij en waarbij 6 personen werden gedood, 38 gewond, 520 millioen liter whiskey verloren ging en een totale schade werd aangericht van 7.5 milhoen dollar. De fAriek, die toebehoort aan de „American Distillery Co", zou volgens de president van deze maatschappij. Maandag weer in 'bedrijf zijn. Er werken 650 mensen. De brand, die Donderdag vroeg in de morgen is ontstaan, werd Zaterdagavond onder controle gebracht. Toen de vuur haard eenmaal bedwongen was, ontston den nog verscheidene exploisies. EERSTE PRIJS VOOR STADTMUSIK SOLOTHURN. De Stadtmusik Solothurn, die vorige week Donderdag in Waalwijk heeft ge concerteerd (zie elders in dit nummer) heeft Zondag op het Internationaal Muziekconcours te Kerkrade in de Vaan' delafdeling een eerste prijs behaald met lot van de jury. GEWESTELIJK ARBEIDSBUREAU WAALWIJK. WORDEN GEVRAAGD Grafische Nijverheid Drukkersleerling Bouwnijverheid Timmerlieden Schilders Metselaars Halfwas schilder Schoen en Leder Schoenstikkers O verleersnij ders Bijtuigers Machine-zwikkers Doorzetters Overhalers Hakfrontschuurder Hakkenafwerker Kantenschrooiers Afmakers Binnenzoolstanzers Prima ophalers Hulp-ophalers Inpakker. Hulparbeiders schoenfabriek voor alle afd. tot 35/40 j. Sjouwers lederfabriek Jeugdige schoenfabr.arbeiders voor alle afdelingen. Schoenstiksters Plaksters Handschoenstiksters Kurk-Hout-Stro: Meubelmakers Machinale Houtbewerker. Metaalnijverheid Mach. bankwerkers Stempelmaker Halfwas automonteur L.l. plaatwerker L.l. constructie-bankwerker. L.l. machine-bankwerkers Voeding en genot Broodbakker Handel L.l. winkelbediende vr. Hotel Messroombediende. Meisjes voor garderobe. Cantinejuffrouw. Werksters. Vrije beroepen Steno-typiste Jongste kantoorbedienden, mnl. en vr. Huish. diensten Dagmeisjes Dienstbode (dag en nacht). Werkster Huishoudster BIEDEN ZICH AAN: Schoenen en Leder: Magazijnknecht schoenfabriek. Modeleurs. Stikmeester. Werkmeester Finishafdeling. Werkmeester Zwikkerij. Werkmeester Stanzerij. Zoolleerstanzer Magazijnchef schoenfabriek Inkoper schoenfournituren Overleersorteerder L.l. sorteerder Lederfabriek. Huish. diensten Dienstbode Aanmelden dagelijks tussen 9 en 12 uur v.m. op het Arbeidsbureau te Waalwijk, Grotestr. 339, Tel. 2131. Deze bekendmaking is geldig vanaf 9 Aug. tot en met 14 Aug. 1954. Het Arbeidsbureau Waalwijk ver- verstrekt ook inlichtingen aan ad- spirant-emigranlen. Iedere schipper volgt altijd de veilige koers om zijn doel te be reiken. En U 7 Volgt U de juiste koers bij Uw verkoop-reclame? Dan betrekt U hierin toch vóór alles het plaatselijk nieuwsblad. Want daarin wordt iedere advertentie door velen vele malen ge lezen. Voor hen een betrouwbaar baken, voor U de juiste weg naar succes!

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Echo van het Zuiden | 1954 | | pagina 3