Waalwijkse en Langstraatse Courant
Brief uit Amerika
De tochl vin de „Gelderland".
ook UW blad
De verkoop der
Drunense Duinen.
Doe een Kruschen-bnor.
HAAGS DRAMA VOOR DE
RECHTER.
„De Echo"
Uit de Provincie
VRIJDAG 10 SEPTEMBER 1954
Uitgever
Waalwijkse Stoomdrukkerij
Antoon Tieten
Hoofdredacteur
JAN TIELEN
Dit blad
verschijnt 2 x per week
77e JAARGANG No. 72
Abonnement
19 cent per week
2.45 p. kwartaal
2.70 franco p. p.
Advertentieprijs
10 cent per m.m.
Contract-advertenties
speciaal tarief.
Bureaux: GROTESTRAAT 205, WAALWIJK TEL. 2621
Dr van BEURDENSTRAAT 8, KAATSHEUVEL TEL. 2002.
OPGERICHT 1878
TELEGR.-ADRES: „ECHO"
Het besluit van de regering
der Zuidafrikaanse Unie om
een oorlogsschip van haar
Marine de naam „Gelder
land" te geven, roept weer
levendig in de herinnering
terug de daad van H. M. Ko
ningin Wilhelmina, die om
deze moedige geste „de enige
man op de troon in Europa"
werd genoemd.
Op de 23ste November 1900
meerde de Nederlandse kruiser
„Gelderland" ie Marseille en stap
te een oude, bijna blinde man, aan
land onder het laaiend enthousias
me van de menigte. Hij luisterde
naar de warme rhetoriek van een
gloeiende Franse redevoering en
naar de krijgshaftige muziek van
het Transvaalse Volkslied en was
blij toen hij in zijn hotel rust kon
gaan nemen.
President Krüger van de Trans
vaalse Republiek had zijn land
moeten verlaten toen de Brilse
troepen begonnen op te dringen.
Men meende dat de oude zieke pre
sident beter werk kon doen door
in Europa als pleitbezorger voor
de strijdende Boerenrepublieken op
te treden, dan in zijn vaderland de
kans te lopen door de Britten te
worden gevangen genomen.
En zo vertrok hij uit Pretoria,
waar het gedreun der Engelse ka
nonnen reeds te horen was, per
spoor naar het station Machado-
dorp, waar hij de tijding vernam
van het sneuvelen van de opper
bevelhebber, Piet Joubert. Nel-
spruit in de Draken sbergen werd
voor twee maanden zijn verblijf,
toen hij door rheumatiek het bed
moest houden. En in Komatipoodt,
aan de grens van de Portugese ko
lonie, nam hij afscheid van zijn
collega, de roodgebaarde president
Steyn van de Oranje Vrijstaat, en
van zijn staf.
1
Het vrijgeleide.
In Lourcpo Marquez, de Portu
gese havenstad, wist men niet recht
wat met Krüger te beginnen. Por
tugal, sinds eeuwen bondgenoot
van Engeland, behandelde hem
min of meer als een gevangene
door hem huisarrest te geven. Hoe
moest Krüger naar Europa komen?
Engelse oorlogsschepen kruisten
voor de Delagoabaai en zouden 't
schip, waarop de president zich
bevond, binnen enkele uren kun
nen aanhouden.
die voor de Boerenrepublieken zo
stikdonkere jaren. Maar het is
méér.
In Zuid-Afrika hebben thans de
nationalis.en de overhand. De
meest consequente aanhangers van
de premier-predikant Malan wil
len geheel los van Engeland, het
voorbeeld van Ierland volgen, een
zelfstandige republiek stichten. De
republikeinse idee heeft altijd sterk
onder de Boeren geleefd.
Stap voor stap dringt de rege-
ring-Malan de Engelse invloed te
rug. Ook op de vloot. Het marine
personeel heeft nieuwe uniformen
gekregen, want de oude leken te
veel op de Engelse. En men wil nu
Nederlandse marine-instructeurs,
een verzoek waarmee onze rege
ring nogal verlegen zit, want hoe
sympathiek men ook staat tegen
over het stamverwante volk daar
ginds, men wil toch ook gaarne op
goede voet blijven met Engeland en
om zo'n betrekkelijke kleinigheid
geen ruzie krijgen.
In dit licht bezien, is het geven
van de naam „Gelderland" aan een
Zuidafrikaans oorlogsschip 'n daad
van evenveel betekenis als inder
tijd het zenden van de Nederlandse
kruiser naar Delagoabaai.
Lk.
Tijdens de rondgang over de Utrecntse Jaarbeurs bezichtigden
Prinses Margriet en H. M. de Koningin de maquette van het te
bouwen Rotterdamse ziekenhuis.
John Kerigan.
Om die Rheumatiek
uit Uw leden te jagen.
Bij talloze lijders aan Rheumatische pij
nen ligt de oorzaak in onzuiver bloed.
Als die onreinheden zich dan nog gaan
vastzetten ook, is het leed helemaal niet
te overzien. Mits ge bijtijds Kruschen
neemt. Met Kruschen's zes minerale zou
ten brengt ge de bloedzuiverende orga
nen weer op gang. Daarom neem óók
Kruschen, regelmatig, elke dag de kleine
dosis. De weldadige werking ondervindt
ge dan al gauw.
En in het buitenland roerde nie
mand zich ten gunste van de Boe
ren. De Duitse keizer, die na de
Jameson-inval zulk een geestdrif
tig en voor Engeland beledigend
telegram had gestuurd, liet zich
niet meer horen. Frankrijk was
juist weer goede vriend met Enge
land geworden. De grote mogend
heden lieten de Boerenrepublieken
aan hun lot over uit vrees voor
verwikkelingen met het machtige
Brittannië.
Toen stelde de jonge Koningin
der Nederlanden, Wilhelmina, een
daad. Zij zond het pantserdekschip
„Gelderland", toen een der snelste
en modernste oorlogsschepen, naar
de Delagoabaai. Het was een moe
dige geste, die zelfs een min of
meer uitdagend karakter had, want
de kanonnen van de „Gelderland"
spraken een duidelijke taal tot ie
der, die het schip durfde naderen:
Kom maar op! En hoe licht had
den ernstige interna'ionale verwik
kelingen kunnen ontstaan! Maar
het bloed kroop waar het niet gaan
kon. Het kleine Nederland kon
geen militaire hulp verlenen, maar
het zenden van de „Gelderland"
was een beginselverklaring, tégen
het geweld, vóór het recht!
De nieuwe „Gelderland".
De oude „Gelderland" heeft nog
lang nadat het zijn gevechtswaarde
had verloren, als artillerie-instruc
tieschip dienst gedaan en tijdens
Wereldoorlog II werd het door de
Duitsers gebruikt als drijvende
batterij. Tijdens deze oorlog is het
schip ondergegaan. Maar zijn naam
zal voortleven, door een onzer
nieuwste oorlogsbodems gedragen.
De naam van de „Gelderland" zal
echter ook voortleven in Zuid-Af
rika, nu de regering-Malan beslo
ten heeft een der schepen van de
jonge Zuidafrikaanse Marine met
die naam te dopen. Het is een tri
buut aan Nederland voor zijn mo
rele en daadwerkelijke bijstand in
Washington, 7 September De af
gelopen week kwam het onbekende pe-
troleum-stadje Hobbs, dicht bij de Mexi
caanse grens, plotseling in de algemene
belangstelling te staan, toen de school
deuren zich na de zomervacantie weer
voor de leerlingen openden.
Hobbs is de eerste gemeente die krach
tens de uitspraak in Mei van het Ame
rikaanse Opperste Gerechtshof met be
trekking tot rassendiscriminatie, thans
van de gescheiden scholen geheel en al
o\ ergeschakeld is op gemengde scholen
de 400 neger-leerlingen in dat plaatsje
zitten nu zij aan zij met de blanke kin
deren, ook eten en spelen zij nu samen.
Er viel nergens enige wrijving te be
speuren, maar wat van nog groter be
lang isde dreigementen die de gehele
zomer hebben weerklonken dat georga
niseerd verzet zou worden geboden te
gen de vermenging van de .rassen op de
scholen zijn op niets uitgelopen: de op
heffing van de bestaande scheiding heeft
inderdaad niet de minste verandering ge
bracht in het dagelijks leven van het
stadje.
Hobbs is een van de weinige gemeen
ten in Nieuw Mexico, die vasthielden
aan scheiding op de scholen, want het is
in belangrijke mate bevolkt door mensen
die afkomstig zijn uit Texas en Oklaho
ma, die nu eenmaal gewend zijn aan dit
soort apartheid: zij zijn in maatschappe
lijk opzicht eerder zuidelijk dan noorde
lijk van aard de rustige wijze waarop
zii de gemengde scholen aanvaard heb
ben, wijst tenminste in die richting.
In het Noorden is behalve in enkele
delen van Illinois de opheffing van de
apartheid eer een feit dan een probleem,
maar in het Zuiden en dat is in onge
veer een derde deel van alle staten van
de Unie, moeten oude maatschappelijke
gewoonten afgeschaft worden om te
kunnen voldoen aan de uitspraak van het
Opperste Gerechtshof.
Hoe gaat een en ander nu in zijn
werk? Het Opperste Gerechtshof heeft de
kwestie aangehouden voor nadere be
sprekingen met de betrokken staten, doch
er kunnen maanden verlopen alvorens er
officiële voorschriften worden gepubli
ceerd, waarin de procedures zijn neerge
legd waardoor de opheffing van de
apartheid ten uitvoer wordt gelegd.
Over het algemeen is door de 12 sta
ten die de kern vormen van het „uiterste
Zuiden" besloten deze verordeningen af
te wachten alvorens maatregelen ter zake
te nemen. Hier en daar is het vraagstuk
in studie genomen door schoolbesturen en
-commissies teneinde zich voor te berei
den op de komende behandeling voor
het Opperste Gerechtshof.
Een van die staten, Tennessee, is ech
ter al verder gegaan: de regering heeft
namelijk toestemming gevraagd het Hof
voor te stellen dat de scholen geleidelijk
voor beide rassen kunnen worden open
gesteld, te beginnen met de eerste klas,
zodat er elk jaar een klas bijkomt.
In de hoofdstad Washington en in vijf
van de zogenaamde „randstaten", die in
sociale aangelegenheden het midden hou
den tussen Noord en Zuid, is men in dit
opzicht vrijwillig al heel wat verder ge
gaan. Zo is bijvoorbeeld door de In
specteur van het Onderwijs in Washing-
ton een plan uitgewerkt om bij het be
gin van de nieuwe cursus op 13 Sep
tember nieuwe leerlingen en van andere
scholen overgeplaatste leerlingen in ge
mengde klassen te plaatsen; hij wordt
echter in de uitvoering van dit plan ge
hinderd door een nog lopend proces,
waarin geëist wordt dat hiertoe voorals
nog niet wordt overgegaan in afwachting
van de verordeningen van het Opperste
Gerechtshof.
De gemeenteraad van Baltimore, de
grootste stad in Maryland, heeft veror
dend dat alle openbare scholen 198
in getal onmiddellijk voor beide ras
sen moeten worden opengesteld; de
schoolbesturen elders in deze staat heb
ben besloten een afwachtende houding
aan te nemen.
In Delaware hebben enkele districten
in het Noorden besloten in de lagere
klassen beide rassen op te nemen, ande
re weer beginnen daarmee in de hogere
klassen. In West-Virginie heeft men met
giote behoedzaamheid enkele plannen
dienaangaande opgesteld. In Kansas,
waar evenals in Nieuw-Mexico, volgens
de wet alleen gescheiden onderwijs mo
gelijk is, worden in de negen steden met
aparte scholen plannen uitgewerkt om
binnen twee jaar tot een volledige op
heffing van het gescheiden onderwijs te
komen.
In de grootste stad van Missouri, St.
Louis, wordt begonnen met omschake
ling van de kweekscholen en wil men
pas na verloop van jaren ditzelfde doen
op de scholen van lager onderwijs.
Er wordt blijkbaar bij de opheffing
van de apartheid nog niet volgens een
vooraf opgesteld schema te werk gegaan;
in de grote en kleine schijnt men in dit
opzicht evenwel voortvarender te zijn
dan op het platteland. Men neemt ech
ter al proeven met allerlei soorten plan
nen en deze zullen al verscheidene maan
den in uitvoering zijn, wanneer het Op
perste Gerechtshof de zittingen begint
om te beraadslagen over de op te stel
len verordeningen.
Het is echter van groot belang dat in
sommige delen van het Zuiden al de eer
ste maatregelen zijn getroffen om de
scholen waarop beide rassen toegang
hebben door de bevolking op dezelfde
wijze aanvaard te zien als in het Noor
den; het is een verrassend verschijnsel
dat deze maatregelen op zeer weinig ver
zet zijn gestuit. De ervaring leert dat wan
neer de opheffing van de „schoolstrijd"
eenmaaT een feit geworden is de apart
heid van de rassen niet licht wederom
tot een ernstig probleem zal uitgroeien:
daarom is een experiment zoals in Hobbs
en in tal van andere plaatsen van veel
groter dan alleen maar plaatselijk be
lang. 1 I
K.L.M.-TOESTEL HAD
MOTORSTORING.
De K. L. M.-superconstellation
„Proton", die Dinsdagavond van
Schiphol naar Amerika is vertrok
ken, heeft boven de Atlantische
Oceaan op weg naar Gander (Nem
Foundland) een defect gekregen
aan een der motoren. In het toe
stel bevonden zich 55 passagiers,
onder wie negen overlevenden van
de ramp bij Shannon. De machine
landde met vertraging op Gander.
TRITON-DIAMANTEN
GEBORGEN.
De bergingsexperts zijn Woens
dagavond begonnen met hun po
gingen het wrak van de veronge
lukte „Triton" uit de rivier te lich
ten. Zij maakten van het lage tij
gebruik om dertien ballons in de
romp van het vliegtuig te brengen.
Ook onder de motoren en onder de
vleugels werden ballons bevestigd.
Een bergingsploeg heeft Woens
dagmiddag een partij diamanten
ter waarde van ongeveer een mil-
lioen dollar uit het wrak van de
„Triton" geborgen. De zending was
onbeschadigd en zal naar de eige
naar in New-York worden doorge
zonden.
BEROEP OP GEALLIEERDEN
VOOR UITLEVERING
BREDASE VLUCHTELINGEN.
De Nederlandse regering heeft
zich tot de geallieerden gewend om
uitlevering van de zeven vluchte
lingen uit Breda.
In diplomatieke nota's beroept
de regering zich op de geallieerde
wetgeving en op de door de gealli
eerden gestelde precedenten. In de
naoorlose jaren zijn namelijk vele
Duitsers op grond van deze wetlen
aan geallieerde landen uitgeleverd,
ook naar Oosteuropese landen.
De regering heeft zich thans
blijkbaar op een ander rechts-
standpunt geplaatst als tot dusver
re in de verzoeken om uitwijzing
aan de Duitse regering. Aan de
Westduitse regering had de Neder
landse regering gevraagd de zeven
mannen uit te wijzen als ongewens
te vreemdelingen. Deze uitwijzing
is niet meer te verwachten, daar
reeds in twee gevallen de recht
banken van Keulen en Dusseldorp
de betrokkenen op grond van Hit
ler's decreten als Duitsers hebben
aangemerkt, die daardoor recht op
asyl kunnen doen gelden.
ZUIDOOST-AZIfi-PACT IN
MANILLA GETEKEND.
Na drie dagen confereren zijn de
vertegenwoordigers van acht lan
den tot volledige overeenstemming
gekomen en hebben zij het defen
sieverdrag voor Zuidoost-Azië ge
tekend. De Aus'ralische minister
van buitenlandse zaken, Casey, was
de eersle die zijn handtekening
zette onder de in donkerblauw leer
gebonden documenten. Na hem
volgden Dulles voor Amerika, lord
Reading voor Engeland, Guy la
Chambre voor Frankrijk, president
Magsaysay voor de Philippijnen,
prins Wan voor Siam, Zafroelah
Khan voor Pakistan en Webb voor
Nieuw-Zeeland, ieder met een spe
ciale gouden pen, die door de Phi-
lippijnse regering was aangeboden.
CONFERENTIE VAN LONDEN
VOOR ONBEPAALDE TIJD
UITGESTELD.
De door Churchill voorgestelde
ronde-tafelconferentie over de ver
dediging van Europa en de herbe
wapening van Dui'.sland, die a.s.
Dinsdag in Londen zou beginnen,
is uitgesteld. De Britse regering
heeft daartoe Woensdagmiddag op
een drie uur durende bijzondere
bijeenkomst besloten.
„Deze man zal voortdurend een
gevaar voor de maatschappij bete
kenen. Hij moet er dan ook blijvend
uit verwijderd worden".
Dit hoorde de 37-jarige Haagse
broodbezorger E. K. uit de mond
van de officier van justi'ie bij de
Haagse rechtbank. De officier eiste
tegen hem twaalf jaar gevangenis
straf en ter beschikking stelling
van de regering. De broodbezorger
stond terecht omdat hij begin
Maart des nach's een 31-jarige ty
piste door wurging van het leven
had beroofd.
MOEDER VAN ZES KINDEREN
DOODGESTOKEN.
In Tuindorp Wellerlooi onder de
gemeente Bergen in Noord-Lim
burg, is Maandagavond de 33-jari-
ge mevrouw L. J. door een Ambo
nees uit 't kamp Well vermoord.
De dader bracht het slachtoffer 'n
dolksteek in het hart toe. Het mo
tief van de moord is waarschijnlijk
roof.
Omstreeks middernacht klopte
de Ambonees, die reeds meerdere
jaren als tuindersknecht op 't be
drijf van de echtgenoot van het
slachtoffer werkzaam is, aan de
woning van de familie L. aan.
Mevrouw L. deed hem open,
waarop de dader vrijwel onmid
dellijk zijn daad ten uitvoer moet
hebben gebracht.
Een meisje dat in de buurt woont
en de nacht bij de familie L. zou
doorbrengen, heeft vanuit haar bed
de stem van de Ambonees als die
van de knecht van de heer L. her
kend. Ook mevrouw L. heeft, toen
zij de deur had opengedaan, nog de
naam van de moordenaar uitge
sproken.
De heer L. was op het moment
van de moord niet thuis, daar hij
nog werkzaamheden elders ver
richtte.
Direct na het gebeuren heeft de
Ambonees de vlucht genomen.
Nadat aangifte bij de politie was
gedaan, heeft deze de vermoedelij
ke dader des nachts nog van zijn
bed gelicht.
De Ambonees, die aanvankelijk
ontkende iets met de zaak te maken
te hebben, heeft Dinsdagmorgen 'n
bekentenis afgelegd.
't Motief van de moord is hoogst
waarschijnlijk roof. Het was de da
der n.l. bekend dat de heer L. in
zijn woning een vrij grote som geld
bewaarde.
MAN VERMOORDDE VROUW
EN DRIE KINDEREN.
De politie van Seltz (Saarland)
heeft Zondag een man uit Bein-
heim gearresteerd, die de nacht te
voren zijn vrouw en drie kinderen
met messteken van het leven had
beroofd.
De moordenaar, die na het ple
gen van de verschrikkelijke mis
daad de benen nam, werd ontdekt
door een journalist. Aan de hand
van een foto herkende deze in een
toeschouwer van een voetbalmatch
de moordenaar, die vervolgens
door andere toeschouwers en de
politie kon worden ingerekend,
nadat hij op een vraag van de jour
nalist of hij de moordenaar Gross
uit Beinheim was, een bevestigend
antwoord had gegeven.
TIEN MILLE VERDUISTERD.
Vrouwelijke kantoorbediende
in arrest.
Bij het beheer van twee kassen
van een verzekeringsmaatschappij
te Den Haag is de verleiding voor
de thans 39-jarige vrouwelijke kan
toorbediende H. K. A. uit Rotter
dam te groot geworden. In een jaar
tijds heeft zij ongeveer 10.000
verduisterd.
Zij wist de verduisteringen te
bemantelen door bij controle van
de ene kas geld uit de andere kas
'te „lenen", waardoor zij geen ver
denking op zich laadde. Toen ech
ter beide kassen tegelijk werden
nagezien, kwam haar misdrijf, dat
zij tegenover de politie heeft be
kend, aan het licht.
Wat zij met het geld heeft gedaan
is nog niet geheel duidelijk gewor
den. Ongeveer de helft werd door
haar uitgeleend of weggegeven.
De kantoorbediende bevindt zich
thans in arrest te Den Haag.
In ons nummer van 1.1. Vrijdag komt
onder de rubriek: „Vragen en Meningen
onzer lezers" een ontboezeming voor van
een onzer lezers uit Drunen, over de a.s.
verkoop van 20 h.a. bos en hei door de
gemeente Drunen aan Dordrecht, om
daarop een recreatie-oord te stichten,
met bungalows, kampeer-terreinen, ont-
spanningslokalen enz. enz.
Dezer dagen ontvingen wij een schrij
ven van een natuur-liefhebber uit het
Noorden, die blijkbaar goed in deze
streken georiëteerd is en een groot lief
hebber is van de prachtige natuur en
heerlijke stilte der Drunense Duinen.
Zijn schrijven was niet bedoeld als In
gezonden stuk, maar hij zal ons toch wel
toestaan er een en ander aan te ontle
nen, om te doen uitkomen, dat er velen
Zijn in plaats, omgeving, maar ook over
't gehele land, die deze verkoop en deze
vestiging met klem en ernst betreuren en
die vurig hopen dat deze transactie nog
kan worden voorkomen.
Onze briefschrijver zegt dan o.m.
„Ik heb zoveel mogelijk de instanties
„gealarmeerd, om de uitverkoop van de
„stilte in de Drunense Duinen te voor
komen. Weet Drunen wat het gaat
„doen? Het gaat zijn karakter weggeven,
„een laatste rest schoonheid die ons nog
„gebleven is."
„Macadameer de natuur, maak het na-
„tuurgenieten gemakkelijk met bungalows»
„neon en macadam en men vernietigt
„voor altijd zijn wezen."
„Brabant zal straks alles zelf nodig
„hebben niet alleen, maar men zal eens
„snakken naar een stukje onvervalste
„piacht. Dit schrijven gaat niet tegen
„Dordt, het gaat tegen niemand, maar
„pleit voor het behoud voor Drunen en
„Brabant en Nederland van een essen
tiële waarde".
„Het natuurreservaat verliest zijn
„waarde, als met „voortvarendheid" een
„band luidruchtigheid gelegd wordt om
„een plaats waar eeuwen de stilte
„heerste."
„Men zal spreken over „waarborgen".
„Geloof het niet".
„Geschonden natuur is geen natuur
.sneer en rumoer om het verstild Giers-
„bergen is profanatie".
Tot zover de brief, die voor zichzelf
spreekt en die duidelijk de mening, de
angst, zouden we zeggen, van een waar
natuurliefhebber weergeeft.
Wij hebben daaraan weinig toe te
voegen, als dat wij ons gaarne scharen
aan de zijde van degenen die deze trans
actie om tal van redenen zouden betreu
ren, niet 't minst om de vele aspecten,
die een dergelijk recreatie-oord voor
plaats en streek zal opwerpen en die
vermoedelijk niet alleen een grote om
mekeer zullen brengen in de natuur, in de
terreingesteldheid, in de ontspanning van
rustige genieters, maar ook in de men
taliteit onzer streek; consequenties die
men wel terdege mag overwegen, om ze
later niet te behoeven te betreuren.
Maandagmiddag is de president-directeur van de K.L.M. I. A. Aler
op Schiphol aangekomen na de vliegramp in Shannon.
Na zijn aankomst hield de president-directeur een persconferen
tie over het ongeval met de „Triton".
DE 22e TENTOONSTELLING VAN
HET NED. TREKPAARD.
Wat was die grote Veemarkthal in
Den Bosch Dinsdagmiddag een pracht
uitkomst, toen daarbuiten de regen bij
stromen neerkletterde en binnen de paar
den droog gekeurd konden worden. En
wat was het weer een beste collectie
paarden die de leden van de Kon. Ver.
„Het Nederlandsche Trekpaard" in Den
Bosch hadden bijeengebracht! Het blijkt
wel dat onze fokkerij niet alleen spring
levend is, maar dat zelfs het paardenbe-
stand in kwaliteit er nog steeds op voor
uit gaat. De belangstelling voor een en
ander was ook heel goed; niettegenstaan
de het slechte zomerweer veel werk heeft
opgehouden, waren er slechts weinig be
zoekers minder dan vorige jaren, des na
middags was er zelfs veel publiek, waar
onder verscheidene buitenlanders.
N.V. SPAR-CENTRALE OPENDE
2000-ste VESTIGING.
Dezer dagen heeft het vrijwillig fili
aalbedrijf „De Spar' in Breda zijn 2000-
ste vestiging in Nederland geopend, ter
gelegenheid waarvan Dinsdag aldaar een
feestelijke vergadering werd gehouden.
De 2000 Spar-winkels in Nederland
voorzien in ruim 16 van de totale
verzorging der bevolking met „kruide
nierswaren", zo deelde men van de zijde
der centrale mede. Het principe van het
„vrijwillig filiaalsysteem" door samen
werking van zelfstandige ondernemingen,
zowel in het eigen als in het algemeen
belang, tot een meer efficiënte en ratio
nele uitoefening van de distribuenten-
taak te komen werd in 1932 door de op-
rtchter van „de Spar" in Nederland ge-
inlroduceerd en vond zoveel navolging,
dat een belangrijke invloed ten gunste
var de positie der middenstandsbedrijven
in deze branche geconstateerd kan wor
den.
In vijf Europese landen werden of
worden Spar-organisaties volgens het
Nederlandse systeem opgebouwd. Deze
werken met de Nederlandse Spar samen
in een overkoepelende „internationale
Spar-Centrale", welke te Amsterdam is
gevestigd. In totaal werken, volgens de
leiding van de centrale, thans ca. 12.000
zelfstandige levensmiddelenzaken in W.-
Europa onder het oorspronkelijk Neder
landse Spar-embleem.
