i
a
DE ECHO m HET ZUIDEN
CJit loonopzand's verleden
LANDBOUW
Hun
beste
vriend
WIELRENNEN
DUIVENSPORT
„DE ECHO"
2
DE ECHO VAN HET ZUIDEN VAN DINSDAG 12 APRIL 1955
urn kan weer n kansje
1K3,4: P Pullens H. 126: A v Ham 9:
BELEEFD VERZOEK.
pLUIMVEE
lag;
v'iTen dan leek het er op dat ook
thuisclub gevaarlyk zou wor-
fn naar de defensie van de gai-
was in goede conditie en had
weinigmoeite oifx de vry zwakke
n va Men te onderscheppen. En-
J5e schoten van v. d. Heijden en
i van Engelen werden door de
doelman van GSBW keurig onder-
SCneP'tweede helft was synoniem
de eers'.e: een sterker spelend
r<uW en een zicli verdedigende
Ïhuisclub. Wel stelden de gasthe
ren
apes in het werk om de aeh-
i rsiand teniet te doen, maar zij
lijden daarin niet. Het tegendeel
,o« wel het geval, want uit een der
Je aanvallen die de gasten lan-
prden, wist hun in id voor met n
ed "erichi schot de stand op 3-D
f vJngen. Haarsteeg was toen een
le ,ia«n ploeg; de bezoekers be-
alden zich er toe de resterende
hun voorsprong te handhaven
verlieten na afloop welgemoed
lJ terrein.
WAGEN VOOR EEN KAARTJE
NEDERLAND—ZWITSERLAND.
Voor de wedstrijd NederlandZwit
serland, die op 19 Mei (Hemelvaarts
dag) in het Feijenoord Stadion te Rot
terdam zal worden gespeeld, heeft de
KNVB 10.000 toegangskaarten ter be
schikking van het Rode Kruis gesteld
ter verdeling onder het publiek. De helft
van de netto baten zal door het Rode
Kruis worden afgedragen aan de Stich
ting 19401945.
Men dient vóór 25 April een brief
kaart met 57 cent porto (dus met f 0.50
overwaarde) te zenden aan het Rode
Kruis, Prinsessegracht_27, Den Haag. Op
de briefkaarten moet worden vermeld
voor welke rang men in aanmerking
wenst te-komen. Beschikbaar zijn: ere-
tribupne, 1ste ring f 7.50, ere-tribune
2e ring f 6.zijvakken 1ste ring f 4.50,
Maastribunc le ring f 4.50, zijvakken
2e ring f 3.en staanplaatsen f 1.50.
Per briefkaart mag men slechts één
plaats aanvragen, maar men kan zoveel
briefkaarten insturen als men wil, mits
met 50 cent overwaarde.
Na de trekking (26 April) ontvangen
degenen, die in aanmerking komen voor
het kopen van een kaart onmiddelijk
bericht.
MERKEL NU OFFICIEEL
BONDSTRAINER.
De Oostenrijker Merkel, die tot
1 April j.l. bij HBS als oefenmees-
ter fungeerde, treedt op 15 dezer
in dienst van de KNVB, waar hij
dezelfde functie krijgt te vervullen
als indertijd Jaap van der Leek.
Karei Kaufman en de Oostenrijkse
trainer Donenfeld zullen de gede
centraliseerde trainingen in de dis
tricten leiden. De laatstgenoemde
blijft daarbij oefenmeester van
Xerxes.
RONDE-VELD IS COMPLEET.
Voor de Ronde van Nederland,
die Zaterdag 23 April in Rotterdam
van start gaat, is het deelnemers
veld thans compleet. Kopman van
de Belgische ploeg is Gielen; Conté
leidt de Italiaanse equipe. Hier
volgt de samenstelling van de ne
gen teams:
Ploeg-Van Est.
1 W. van Est; 2 A. Voorting; 3 N.
van Est; 4 C. Bakker; 5 P. van As;
li M. Brinkman; 7 H. v. d. Kamp.
Ploegleider: K. Biichli.
Ploeg-Schulte.
8 G. Schulte; 9 P. Haan; 10 G.
Pe ers; II J. Suikerbuvk; 12 J. van
Osta; 13 T. van Oers; Ï4 .1. Plantaz.
Ploegleider: J. van der Heiden.
Ploeg-Wagtmans.
15 W. Wagtmans; 16 H. v. 'Bree-
nen; 17 D. de Groot 18 W. v. Don
gen; 19 J. Hofland; 20 E. de Waal,
21 II. Dekkers.
Ploegleider: A. Simons.
Ploeg-Voorting.
22 G. Voorting; 23 H. Faanhof;
24 T. Roks; 25 J. Maenen; 26 H.
Stevens; 27 P. Maas; 28 Sj. deVries.
Ploegleider: P. v. d. Horst.
Belgische ploeg.
29 F. Gielen; 3() M. Neyt; 31 W.
Truye; 32 J. Bellemans; 33 J.
Coois; 34 G. Huyskens; 35 F.
Schoubben.
Ploegleider: J. v. d. Sou.pel.
■Duitse ploeg.
36 H. Preiskeit; 37 V. Petry; 38
M. Donike; 39 F. Siefert; 40 W.
Liebelt; 41 P. Schulte; 42 S. Berger.
Ploegleider: P. Oszmella.
Engelse ploeg.
43 B. Robinson; 44 B. Maitland;
45 D. Talbot; 46 T. Hoar; 47 F.
Krebs; 48 D. Pusey; 49 1). Buttle.
Ploegleider: S. Cozens.
Italiaanse ploeg.
50 O. Conté; 51 L. Sartini; 52 V.
Seghezzi; 53 I. Pugi; 5 R. Cerati,
55 W. de Vechchi; 56 A. Sachhi.
Ploegleider: (nog onbekend).
Zwitserse ploeg.
57 F. Schar; 58 W. Bucher; 59
H. Hollenstein; 60 O. Meili; 61 R.
Strehler; 62 J. Bovay; 63 E. Vee-
ser.
Ploegleider: (nog onbekend).
DE POSTDUIF.
P.V. De Postduif, concours van Duf
fel. Wind Z.-West. Deelname 521 dui
ven. Eerste duif 9,52,51, laatste prijs
winnende duif 10,0,38.
Jac Verhoofstad 1, 79, 85: W Klijn-
J>ars 2, 71; J de Bruine 3. 44, 60, 76: H
Umbarts 4. 107, 118; H Schaefer 5. 45,
86: A de Kloe 6, 30, 52: W v d Geijn 7,
M Verhulst 10, 15, 75. 78: J Verhagen
?o -Jf:i ,Didden 12' 95: I Verwiel 13,
/2;G J Schoemans 16, 111, 112, 120:
Wij mogen nogmaals een dringend
beroep doen op onze adverteerders,
correspondenten e.a. hun adverten
ties en bijdragen ZO TIJDIG MO
GELIJK in te zenden, in elk geval
vóór 9 uur op MAANDAG en
DONDERDAG maar zo mogelijk
ZONDAG EN WOENSDAG.
Bij voorbaat dank
REDACTIE.
P Timmermans 17, 50: B v Riel 18, 103:
C Damen 19, 97; F v Gerven 21, 66, 89:
J Timmermans 22, 24, 117; H Knippels 23,
26, 102, 104, 123, 131: P Leijtens 25;
Jos v d Pas 27, 90, 100; H v Boxtel 28,
127; A v Spijk 29, 124; W Herman 31,
65; W Duquesnoij 32, 49; Jan Hensen
33; A Verhoeven 35; Th de Ronde 36,
43; C v Beijnen 37; A v Eethen 38, 115;
C de Man 39; G v Helvoirt 40; H van
Berkel 41, 70, 99, 108; A v Huiten 42,
53, 73, 89. 96, 116; L de Kloe 47, 88,
105; J Alessie 48; Th Gröeneveld 51, 68;
A Schilders 54, 114, 125; T Verhuist 55;
v Brunschot 56, 110, 128; Jos v Bladel
57, 58; W v d Gouw 59; Avontuur 61;
A Bakkers 62, 81; P Klijssen 63; A Bak
keren 64, 77; A Lombarts 67; C Schu
wer 69; H v Heesbeen 74, 94; J v Bok
hoven 80; G Bakkers 82; C v Gelder 83;
v d Meijdenberg 84; M Knuist 91; A
Leijtens 92; Jos Hensen 93, 109, 129; Ed
Schoemans 98; J v Veldhoven 101; P
v d Houdt 106, 121; C v Baardwijk 113;
H Couwenberg 119; Spapens 130.
BEHANDELING VAN DE
BROEDHEN.
Voor dat men besluit een hen een
broedsel eieren toe te vertrouwen, moeten
wij eerst onderzoeken of zij aan de door
ons gestelde eisen in alle opzichten vol
doet. De eerste kentekenen van broeds-
zijn bemerkt men aan het langer dan ge
woonlijk op het legnest blijven. Ook de
stem verandert, de hen laat een zacht
klokken horen en als de haan of e'en van
haar soortgenoten haar nadert, zet ze de
veren op en ontwijkt ze. Ook bemerkt
men in het nest enige losgelaten buik
veertjes. Eindelijk blijft ze de nacht over
op het nest. Dan is de tijd gekomen
baar op te nemen en in het gereedstaan
de broedhokje over te brengen en op eni
ge kunsteieren te plaatsen, welke eieren
on. alle onwilligheid te voorkomen, men
eerst wat warm maakt.
Onnodig is het zeker wel te herinne
ren, dat er geen groter fout gemaakt
wordt, dan 'n hen te laten broeden in het
gewone legnest, omgeven door de andere
kippen. Dan zou alle controle gemist
worden en er komt telemaal niets van te
recht. Zodra door trouw blijven zittén
de hen toont, dat het ernst met haar is
om te broeden, neemt men haar uit het
broedhokje en vervangt de kunsteieren
door de ware broedeieren, die goed in
platte schijfvorm gerangschikt worden.
Doorgaans stapt de broedhen nu zelf
voorzichtig op deze eieren om haar drie-
v^eekse taak te beginnen.
Het broedhokje is zo van afmeting,
dat de hen er gemakkelijk in kan zitten
'en zich er ook in kan omkeren. Het nest
moet komvormig zijn en gedekt met een
laag hooi of gekapt stro. Ook wordt dit
wel gemaakt van een omgekeerde gras
zode. Als het broedproces in nog koude
voorjaarsdagen gebeurt, is hooi warmer
dan stro, dat daarom in meergevorderd
seizoen van pas is mits niet te lang en
te hard. Het moet dan ook meer soepel
gemaakt worden door het met de hand
wat te buigen en te knakken.
Nu is het goed vooraf het nest enz.
voldoende tegen luis te beveiligen door
besprenkeling met goed insectenpoeder,
tabakszand en was bloem van zwavel.
Laat nu de broedster ongestoord zitten
tot de morgen van de tweede dag.
Wat nu het aantal eieren aangaat, dit
hangt af van de grootte van de hen en
van de tijd van het jaar. Elke hen kan
niet meer dan dertien eieren van haar
eigen .ras goed beslaan, maar in de vroe
ge dagen van het seizoen, als het eigen
lijk nog winter is, zouden tien stuks vol
doende zijn; zodra de warme lentedagen
daar zijn, kan dat getal wel tot vijftien
opgevoerd worden.
Gedurende drie weken wordt elke hen
op een bepaald uur van het nest geno
men. Men licht ze voorzichtig op, de hand
onder het lijf en de andere hand over de
vleugels, zó dat geen ei gebroken of
zelfs ruw verplaatst wordt. Het een en
ander is slechts te volvoeren met een
kalm dier van een ras, dat bekend is
om zijn rustige broedsters, als Wyan-
dottes, Orpingtons, Rocks, Reds enz.
Mocht er toch soms een ei gebroken zijn,
dan moeten de bemorste met lauw warm
water gereinigd worden en de nate hooi-
sprieten verwijderd. Het reinigen moet
vlug en toch zeer voorzichtig gebeuren,
zender veel wentelen of omdraaien van
het ei.
Het voeder aan de broedster gegeven
is anders dan gewoonlijk, n.l. graan,
droog brood en volstrekt geen groen of
weekvoer. Om in de korst mogelijke tijd
de meeste voederstoffen binnen te bren
gen is mais aan te bevelen.
(Wordt vervolgd)
KIPPENVRIEND.
geeft U voor Waalwijk,
Kaatsheuvel en de Lang
straat
DE BESTE RECLAME
AaA
BILJARTSPORT.
Zoals de meeste biljartliefhebbers al
wel bekend zal zijn, worden van 2124
April in de Sociëteit „Ons Genoegen" te
Gouda de wedstrijden gespeeld om het
nationaal kampioenschap hoofdklasse
382 van de KNBB. Hierin is ook ge
plaatst de heer Wim Soeterboek van de
biljartvereniging KOT, gevestigd bij de
heer P. van Dun alhier. De andere spe
lers zijn: J. Brourse Zaandam; J. H. F.
Chermin Kerkrade; J. Franken Tilburg;
J. Jansen Beek 'en Donk; S. van Lochem
Amsterdam; G Vink Tiel en P. Zonder
van Leeuwarden. Op 21 April wordt
gestart om 13,30. Op het eerste biljart
spelen dan J. FrankenW. Soeterboek
en op het 2e biljart P. ZondervanG.
V ink.
Om 15,30 uur volgen de partijen J.
CherminJ. Jansen 'en S. van Lochem
J Brourse.
EFTELING-DRUKTE.
De Efteling heeft al royaal gedeeld in
de Paasdrukte van het Vreemdelingen
verkeer. Ondanks het zeer slechte weer,
dat de eerste Paasdag meebracht, pas
seerden ruim 2000 vreemdelingen de
poorten, waaronder drie autobussen met
Fransen en een touringcar met Engelsen.
De ruim 500 auto's op het parkeerter
rein vermeldden nog meer andere natio
naliteiten, waaronder natuurlijk een grote
groep Belgen.
Dat het de tweede Paasdag met het be
tere weer nog drukker zou lopen, mocht
verwacht worden, doch dat het al een
zomerse toeloop zou worden met meer
dan 6000 bezoekers, was wel iets boven
de verwachting. Ook nu weer vele
Fransen, Engels'en en Belgen. In het grote
Efteling^Restaurant was het een paar
uren achtereen zo druk, dat de gasten
moesten wachten om een plaatsje machtig
te worden. Als deze eerste dagen de
verwachting voor het komend seizoen
mag wekken, dan kan die gerust hoog
gespannën zijn.
Het park werd in de wintermaan
den uitgebreid met talloze nieuwe
attracties en waar maar enigszins
aanleiding daartoe bestond, werden
bestaande evenementen vervol
maakt. Zo werd een prachtige over
dekte ponny-manége gebouwd en
een negentiende-eeuws carroussel,
compleet met gondels, paardjes, oli
fanten en een oud Frans orgel werd
voor de speeltuin aangekocht. Naar
een romantisch ontwerp van Anton
Pieck werd in het sprookjesbos het
peperkoekhuisje van Hans en Griet
je opgetrokken, dat een dezer dagen
gereed komt. Het kinderspoor-em-
placement werd uitgebreid met 21
nieuwe locomotieven, die de jeugd
zelf bedienen kan. De treintjes rij
den thans door een miniatuur-land
schap, waar tunnels onder bergen
door en bruggen over ravijnen, ge
combineerd met boerderijen, huis
jes en molens, een wereld in 't klein
vox-men.
GOUDEN ZAKENJUBILEUM.
Naar men ons mededeelt, hoopt de
Schoenfabriek A. J. Peters in de Gast
huisstraat alhier op 18 April a.s. het 50-
jarig jubileum Ier zaak te herdenken en
evens de officiële opening te vieren van
de nieuwe fabriekshal, waarmede de zaak
is uitgebreid.
In 1905 klein begonnen door de heer
Willem Peters, die het oude bedrijf over
nam van de familie Borsten op de hoek
van de VaartkantTelefoonsteeg, is de
schoenfabriek na een paar uitbreidingen
or.der de bekende initialen A.P.K. een
firma geworden van naam in de schoen-
wereld. Wij hopen volgende week hier
over meer te vertellen.
DUIVENSPORT.
Het seizoen voor de Postduivensport
begon Zondag met de wedvlucht vanuit
Duffel. Bij de KPV waren niet minder
dan 887 duiven op deze 72 km vlucht
ingemand. Lostijd 9 u. v.m. Eerste duif
9,46,8 De eerste 140 prijswinnaars wa
ren: 1 G Kuijs; 2, 129, 139 M J v Wan-
rooij; 3, 33 L van Geel; 4, 23, 74, 91, 99
Jos van Wanrooij; 5, 69 C M Snoeren;
6, 71, 138 Jac Vloemans; 7, 10 W Mo
lenschot; 8, 56, 113 M Vesters; 9, 84,
130 J van Heeswijk; 11 B Kemmeren;
12 M Brokx; 13, 18, 61 Jan Voogd; 14.
67. 106, 122, 131 M Zacht; 15, 136 Wal
Hamers; 16 M de Vries; 17, 137 C v
Boxtel; 18 M v Zon; 20, 55 Jac Klerkx;
21 H v d Pas; 22, 80 H de Man; 24 J
Zeebrechts; 25, 98, 117 C Moreval; 26
H Schoenmakers; 27, 90, 119 Th v Gooi;
29, 125, 134 L Mosselveld; 30, 36, 53 W
Hamers; 31, 63 W Oornes; 32, 39, 45
P Dirksen; 34 Jan Snoeren; 35 Pooters-
Ligtvoet; 37, 38, 54 Fr v d Assem; 40,
48 Adr v Boxtel; 41 L v d Ven; 42, 64,
85, 87, 109 P Zijlmans; 43, 110 P Groot-
swagers; 44, 46 W v d Ven; 47, 110 Th
Netten; 49 W Bergmans; 50, 87, 97, 115
W v Heijst; 55 J v Dongen; 57 G v d
Linden; 58 W Mosselveld; 59 J Corne-
lissen; 60 A Voermans; 62, 135 J v d
Linden; 65, 114, 127 P Adriaansen; 66,
128 P Stokkermans; 68 M Sulsters; 69,
7b, 123 H v Helvoirt; 70 P v d Velden;
72, 75 A Pijnenburg; 73 M Lensveld;
77 A d, Bie; 78, 88, 121 J v Riel; 79, 130
L Ververs; 81 L v Boxtel; 82 C Snoeren;
83 C v Rooij; 86 Jos Schraauwers; 92,
116 L van Ree; 93 J Kemmeren; 94 J
Vesters; 95 H v Nieuwstadt; 96 J Berg
mans; 100 140 Th v Wanrooij; 101 M
Brokx; 102 A Verhoeven; 103 Dr Snoe
ren; 104 A Meeuwsen; 105 C v d Ven;
107 A v d Hoven; 108 J v Beers; 109
H Hesselmans; 118 M v Wanrooij; 124
H v Osch; 126 J v Wanrooij; 132 J v
Beers: 133 J Emmers; 139 J v Dongen.
Agenda.
Woensdag 8 uur n.m. Apollo Thea
ter „Pechvogel en Co; toegang 14
jaar;
8 uur n.m. repetitie Harmonie Ko
ninklijk Muz. Gez. Euphonia.
Donderdag 7.30 uur n.m. i-epetitie
Dameskoor Bel Canto;
8.30 uur n.m. repetitie Gemengd
Koor Bel Canto.
GEBRUIKEN BIJ STERVEN EN BE
GRAVEN IN VROEGER EEUWEN.
Wie de voet zet in onze Meijereise
dorpen, komt de kalmte 'en landelijke
rust allerwege tegemoet. Alles ademt er
vrede en kalme rust en deze rust en
kalmte doet vooral aangenaam aan, aan
hen die hun leven slijten moeten in 't
gewoel onzer grote steden.
Ieder die kennis maakt met het Bra
bantse volk, vindt het dan ook een goed
slag van volk, eenvoudig, behulpzaam,
vriendelijk 'enz. en de vreemdeling die
eens in onze streken vertoefde, bewaart
gewoonlijk aangename herinneringen aan
t Zuiden en z'n goedhartige bewoners.
't Gaat er hier in 't zuiden alles ge
moedelijk toe.
Is dit alles heden het geval, vroeger
was dat zeker niet anders.
Er heerst hier nog een zeker saamho
righeidsgevoel, dat, hoewel het door in
dustrialisatie en mechanisatie veel gele
den heeft, bij tijd en wijle nog boven
komt. In het bijzonder is dit het geval
bij sterven en begrafenis.
In een paar artikeltjes willen we zien
hoe verschillende gebruiken bij overlij
den en begraven, die we thans nog ken
nen of nog gekend hebben, in onze streek
ingang vonden en tevens hoe sommige
gebruiken uitgroeiden tot misbruiken,
waartegen de Kerk en ook de Staat
meenden te moeten optreden.
Gelijk we allen weten zijn er thans
nog verschillende mensen, die bang zijn
voor de dood, wat op zichzelf heel men
selijk is. Bij onze heidense voorouders
was dit zeer zeker in veel grotere mate
het geval. Onze voorouders waren ech
ter bang voor de dode zelf. Van de dood,
zo meenden ze, ging een besmetting uit
en een dode was een magisch gevaar.
Oudtijds legde men een stervende dan
ook op stro, wijl men in de mening ver
keerde dat van stro een geestenwerénde
kracht uitging. Zeer waarschijnlijk ont
leende het gebruik van een busseltje stro
(waarop vijf stenen, wanneer het een ge
huwde en drie, wanneer het een onge
huwde betrof), wat in Loonopzand en
misschien ook elders in zwang was
een veertig jaren geleden, zijn oorsprong
aan dit oeroude volksgeloof. Dat er
thans aan dit folkloristische gebruik geen
geestenwerende kracht meer wordt ge
hecht, behoeft geen betoog.
Sedert ruim 30 jaren is het leggen van
een strotje in onze dorpsgemeenschap
vervangen door een zwart gelakt balkje
met daarop 5 of 3 plankjes met de let
ters R.I.P.
Was in Venloon in vroeger eeuwen
iemand gestorven, dan bestond het ge
bruik om, wanneer het een persoon bo
ven de 7 jaren gold, ogenblikkelijk de
klok in huis stil te zetten, de spiegel om
te draaien en de vensters of zo er die
niet waren, de gordijnen neer te laten.
Geeft dit alles thans nog een bewijs van
leedbetoon aan, vroeger was dit een
ihiddel om de vertrokken ziel (geest) te
misleiden 'en op een dwaalspoor te
brengen. De ziel immers kon proberen
terug te komen. Om het huis nu tegen
ongewenst gespook te beveiligen werden
de ramen gesloten. Leden van het vrou
welijk geslacht uit het sterfhuis, ver
momden zich in z.g. falie s (langwerpige
zwarte lappen, al of niet met franjes
omzoomd), de mannen kleden zich in
t zwart. Aldus zich in diepe rouw tooi
ende, meenden deze ménsen zelf gelijk te
zijn aan geesten en aldus een afweermid
del te zijn tegen de vertrokken ziel, die
de gemeenschap van ménsen zoekt. Hoe
zwaarder de rouw, hoe meer veiligheid
zo meende men.
Rond 1870 bestond in Loon nog het
gebruik om gedurende de tijd van zes
weken na de begrafenis de vloer van het
huis waaruit de overledene gedragen was
niet te schuren. Hetzelfde gold voor het
„vloerke", zoals men de stoep van het
huis noemde. Al deze gebruiken, als
ramen sluiten, de rouw, enz. werden ge
daan om de geest die terug wilde komen
om wraak te nemen op een of ander fa
milielid, het spoor bijster te maken!
Nauw in verband hiermede stond het
gebruik (dat men somtijds nog ziet ge
handhaafd) om de lijkkist door het raam
naar buiten te schuiven, terwijl de voor
deur gesloten blijft. Moeten we hierin
ook niet het bewijs zien van voorzorg
tegen een eventueel terugkeren van de
geest van de overledene. Nog een bewijs
voor dit alles zijn de z.g. „lijkwegen" en
het waren meestal de bewoners van de
verder afgelegen gehuchten, die deze lijk
wegen of lijkstegen, zoals men ze noem
de in ere hielden en ze bij tijd en -wijle
reinigden. Tot vóór 25 jaren zou een lijk
stoet vanaf het gehucht 't Craenven on
der Loon, zijn weg naar kerk en kerkhof
niet anders kiezen dan door de „lijk-
steeg", die vanaf 't Craénven in zuide
lijke richting loopt tot aan de Bergstraat,
om dan laatstgenoemde straat in Ooste
lijke riching te volgen naar de kerk.
Kwam de lijkstoet op een kruispunt,
dan werd de baar neergezet of de kar
waarop het lijk vervoerd werd hield stil.
Men vraagt zich wel eens af, hoe heb
ben die oud-heidense gebruiken zich nog
zoveel jaren kunnen handhaven.
Natuurlijk zijn vele gebruiken geker
stend en werd door de eerste geloofsver
kondigers ook in onze streken voortge
bouwd op een oude cultuur.
Hoe zich het begraven van lijken in
de vroegste tijden toedroeg, kunnen we
slechts gissen, wijl we tot op heden in
de omgeving van Loonopzand nog géén
enkele palisade (grafheuvel) intact heb
ben aangetroffen, wel echter een ontij
dig afgegraven exemplaar, waarin enkele
grafgitten, als een vuisthamer, een ha
mer, een amuletje 'enz. Enkele aanwijzin
gen omtretA de oudste manier (heiden
se) vonden we op de z.g. „kerkenakker",
waar we onder een christelijk kerkhof
een begraafplaats aantroffen en de bo
dem over een grote uitgestrektheid ge
mengd was met houtskool en scherven
van aardewerk. We mogen dus met vei
ligheid vaststellen dat onze voorouders
ter plaatse hun doden verbranden.
Meer zekerheid hebben we omtrent de
gebruiken in latere eeuwen. Zo staat het
we! vast dat in de middeleeuwen in
Venloon het gebruik bestond dat wan
neer iemand was gestorven, de buurtbe
woners de klokken gingen luiden en het
graf gingen delven. Dat ze bij dat gra
ven echter niet altijd even kieskeurig te
werk gingen, bewijst het volgende. In de
vergadering van Schout en Schepenen
van 17 Nov. 1760 werd besloten dat
voortaan de buren van een overledene
op het kerkhof niet op eigen gelegenheid
een graf mochten graven, doch zich door
den koster-schoolmeester een plaats
moesten laten aanwijzen, omdat „somtijds
die naburen door onkundigheid op het
kerkhof komen graven ter plaatse alwaer
enigen tijd te vofen een lijk ter aerde is
besteld, hetwelk vervolgens in verre na
nog niet vergaen zijnde, hetzelve op die
manier komen te ontrusten, enz."
Wanneer men met de aangewezen
plaats niet „vergenoegd", dan kon men
voor 6 stuivers éen andere plaats toege
wezen krijgen.
Een ander gebruik bij de begrafenis is
het begrafenismaal, dat weer een over
blijfsel is van de oude „dodenmalen" en
het heidense „dodenoffer", welke doden-
offer hierin bestond dat de overledene
spijzén en ook gereedschappen enz. in
het graf werden medegegeven, welk ge
bruik ook weer gekerstend is.
Hoe meer men at en dronk, zo rede
neerde men, hoe meer voordeel de dode
daaraan had. In verband hiermede wor
den fantastische hoeveelheden brood en
vlees genoemd, die bij een dergelijk do-
d'enmaal of „grafmael" werden verorberd.
Alle eeuwen door heeft dan ook de
Kerk tegen dit gebruik geageerd. Doch
ook de Staat trad er streng tegen op en
bij placaat van 17 October 1635 verbood
het Hof van Holland „het schenken van
Wijn en Bier op de Begraefenissen (Ned.
Kerkelijk Plakaatboek). Een boete van
Honderd Guldens verbeurde hij, die bui
ten de naaste bloedverwanten van de
overledene, andere personen op een do
denmaal uitnodigde. Het kwam nml. ge
regeld voor dat behalve de zeer talrijk
genodigden zich vele vagebonden en
landlopers aanmelden. Kerkel. Plakaatb.
(15 Aug. 1671).
Een op heden geheel verdwenen ge
bruik is in ons dorp het waken bij een
dode, dat hier in sommige buurtschappen
op het laatst van de vorige eeuw nog
bestond. Doch ook in dit overigens goe
de gebruik waren mistoestanden ingeslo
pen en menig gehuchtbewoner weet nog
sterke verhalen te vertellen over zulk
een „nachtwake".
Rest ons nog iets te vertellen over het
gebruik van de beaarding bij Katholie
ken onder de Republiek. Gelijk we weten
waren de gelovigen toen hun kerk hier
kwijt, doch ook hun kerkhof, dat im
mers gebruikt werd als een algemene be
graafplaats. Gelijk dit nog gebruikelijk is
kwamen de buurtbewoners van de over
ledene zolang het lijk boven aarde stond
ten sterfhuize bijeen om te samen te
bidden.
Op de avond vóór de begrafenis ein
digde dan het gemeenschappelijk gebed
met het verspreiden van een handvol ge
wijde aarde in de kist, om zodoende het
stoffelijk overschot van de overleden
in aanraking te bréngen met het stof,
waarover de priester de zegen der Kerk
had uitgesproken.
Wachtte de overledene dan al geen
rustplaats in gewijde grond, hij zou al
thans rusten in vereniging met gewijde
aarde. Zo trachtten onze voorouders
langs deze weg het oud schristelijk ge
bruik nog zoveel mogelijk in stand te
houden. De beaarding ten sterfhuize kon
slechts voor een gering deel voldoen aan
de behoefte de lichamén hunner dierba
ren een geheiligd verblijf te geven en
toch hebben ze dit gebruik gedurende
bijna 200 jaren onderhouden, bij gemis
ener kerkelijke begrafenis, zoals wij die
thans kennen.
Al hebb'en de gebruiken bij sterven en
begrafenis in onze dorpsgemeenschap
ook wel enigszins geleden, verschillende
bleven tot nog toe in zwang, waaronder
ook het ten grave dragen door de buurt
bewoners. Ook dit gebruik brengt voor
velen, tengevolge van werkzaamheden in
de fabrieken, grote moeilijkheden met
zich en het baart het bestuur van de
plaatselijke begrafenisstichting de groot
ste zorg om met in achtneming van de
traditie hier een bevredigende oplossing
te vinden.
P. A. v. B.
Mechanisatie en arbeidsoverschot
Schijnbaar bestaat er een tegen-
s!elling lussen de bevordering van
de mechanisatie van de tuinbouw
op het gemengde bedrjjf en het
arbeidsoverschot in de zandgebie
den. De gemengde bedrijven, waar
tuinbouw voorkomt, liggen vrijwel
allemaal op de zandgronden. Eu
blijkens het rapport van het Land
bouw Economisch Instituut over
de kleine boeren op de zandgron
den, bestaat er in deze gebieden 'n
groot overschot aan arbeidskracht.
Waarom dan mechaniseren? Dan
is er immers nog minder menselij
ke arbeid nodig en wordt 't aantal
overbodige arbeidskrachten nog
groter.
Toch ligt deze zaak niet zo een
voudig en toch is bevordering van
de mechanisatie op de zandgron
den wel gewenst. Wel zijn er in hel
geheel gezien arbeidskrachten over
op liet zand, maar.dat wil niet zeg
gen dat een aantal bedrijven geen
krachten tekort komt. Denk bijv.
maar eens aan de gezinnen met
jonge kinderen, waar de man en de
vrouw samen practisch al 't werk
moeten doen. De vrouw heeft aller
eerst de zorg voor het gezin, docli
deze zorg kan wel eens in de ver
drukking komen als zij het te druk
heeft op het bedrijf. In zulke ge
vallen zou een verantwoorde me
chanisatie het werk kunnen ver
lichten. Dat kan een dubbel effect
hebben. Het werk kan beter en
sneller gebeuren; de inkomsten
kunnen daardoor toenemen. An
derzijds krijgt de vrouw meer tijd
voor het huishouden. Zij kan clan
haar gezin met meer overleg bestu
ren en ook dit brengt voordeel.
Want niemand zal ontkennen, dal
een goed en zuinig beheer van het
huishouden tijd kost.
Of neem een gezin, waar wat gro
tere kinderen zijn. Vader en één
jongen kunnen het werk niet aan;
voor vader en twee jongens is er le
weinig werk. Als zo n bedrijf in
meerdere of mindere mate geme
chaniseerd wordt, kan één van de
beide jongens elders 'n beroep kie
zen. En dit zal vaak nodig zijn, om
dat voor een aanzienlijk aantal
boerenzoons hier te lande in de
landbouw toch geen plaats zal zijn.
Men moet echter niet menen dat
een werktuigendag, zoals de tuin-
bouwbond van de N.C.B. die dit
jaar op Donderdag 12 Mei te Liemp-
de houdt, alleen ten doel heefi de
uitbreiding van de mechanisatie te
bevorderen. Het is ook de bedoe
ling voorlichting te geven om le
zorgen dat de mechanisatie verant
woord en met beleid plaats heeft.
Op sommige bedrijven immers zal
mechanisatie nu nog niet, maar
bijvoorbeeld over vijf jaar wel ver
antwoord zijn.
Er is dus in werkelijkheid geen
tegenstelling tussen de doeleinden
van de demonstraties in Lieinpde
en 't arbeidsoverschot op de zand
gronden. Integendeel, deze voor
lichting en deze demonstraties kun
nen een waardevolle bijdrage leve
ren voor de oplossing van de vraag
stukken, die zich op deze gronden
voordoen.
"Wat er in en om hun woonplaats gebeurt, welk nieuws er uit de
buurt is. dat alles lezen ze in het plaatselijk nieuwsblad, hun beste
vriend! Hij weet precies, waar zij belang in stellen. Daarom stellen
zij belang in hèm, in alles, wat er in staat, öök in de advertenties
Doet Uw voordeel met deze belangstelling! Benut bet pluuüieUJk
mieuwablad voor Uw verkoop-reclame I
