m
1
SfRAAÊfÊSDONKl ideale positie
door nieuwe mregenplan
2
DE ECHO VAN HET ZUIDEN VAN VRIJDAG 31 AUGUSTUS 1956
2
Uitbreidingsplannen beogen riante komvorming
Voor industrievestigingen bijzonder aantrekkelijk
Jedere leerling van de lagere
school, die trouw zijn aard
rijkskundelessen leert, zal weten
te vertellen, dat de gemeente
Raamsdonk in Noord-Brabant
ligt, ten zuiden van de Bergse
Maas en ten oosten van de Don-
ge, vlak bij de samenvloeiing
van deze twee rivieren.
Vroeger was dat anders, toen
werd de kinderen desnoods met
behulp van de plak ingepompt
dat Raamsdonk deel uitmaakte
van het gewest Holland, in het
bijzonder van het baljuwschap
Zuid-Holland. En zo was het ook
inderdaad tot aan de verdeling
van de Bataafse Republiek. Als
gevolg van de Staatsregeling van
1798 werd het toezicht op de mu-
nicipaliteit van Raamsdonk op
gedragen aan 's-Hertogenbosch.
Daarna is de gemeente Raams-
de nieuwe kerk gelegd. Men
hoopt deze nieuwe kerk 't vol
gend jaar op het feest van Maria
Hemelvaart in gebruik te nemen
en dan zullen ook de resten van
de oude kerk spoedig onder slo
pershanden vallen. Voor het ove
rige is men de oorlogsschade ge
heel te boven en is men al lang
en breed weerin een volgende fa
se aangeland, n.l. die van uit
breiding.
RIANTE KOMVORMING.
Het gemeentebestuur van
Raamsdonk heeft vlak na
de oorlog niet alleen het herstel
der oorlogsschade met kracht
ter hand genomen, het is er te
vens direkt toe overgegaan om
reeds lang bestaande ongewenste
toestanden uit de weg te ruimen.
donk enige malen als willige pi
on op het politieke schaakbord
heen en weer geschoven tussen
Holland en Brabant om bij be- j
sluit van de Soevereine Vorst
van 20 juli 1814 voor goed bij I
Brabant gevoegd te worden.
Thans is Raamsdonk een van i
de zich snel ontwikkelende
Langstraatse gemeenten, ge-
vormd door de dorpskernen
Raamsdonk (dorp) en Raams- j
donksveer, met 8500 inwoners, j
en een oppervlakte van 2301 ha. i
En deze ontwikkeling zal in de j
toekomst ongetwijfeld nog een j
grootser karakter aannemen,
wanneer de nieuwe provinciale i
weg van Den Bosch naar West- j
Brabant en de verbinding Noord- j
Zuid via de nieuw te bouwen j
brug bij Sleeuwijk zullen zijn ge- j
reaiiseerd. Het knooppunt van
deze verkeersslagaders zal name-
lijk komen te liggen tussen
Raamsdonk en Raainsdonksveer
in. Dit gevoegd bij het feit dat
de gemeente over uitstekende
verbindingen te water beschikt,
zal de vestiging van nieuwe in
dustrieën bijzonder aantrekkelijk
maken.
Zonder op de verdere ontwik
keling vooruit te lopen, mag dan
ook gezegd worden dat de toe
komst der gemeente Raamsdonk
zich uitermate gunstig laat aan- j
zien.
VERNIELING EN HERSTEL.
Evenals zovele andere ge
meenten heeft ook Raams
donk het in de laatste fase van
de oorlog bijzonder hard te ver
duren gehad. Gelegen op de
grens tussen bezet en bevrijd
Nederland, heeft de gemeente
aan voortdurende beschietingen
bloot gestaan, die telkenmale 'n
spoor van vernietiging en ellen
de achter zich lieten. Raamsdonk
heeft haar tol aan doden, gewon
den en verwoesting wel betaald
en als macaber gedenkteken uit
deze dagen staan nu nog over
eind de trieste resten van de eens
zo imposante O. L. Vrouwekerk,
welke door de wanhopig vernie
lende Duitsers werd opgeblazen.
Maar deze ruimte is dan ook
het enige dat nog aan deze ban
ge tijd herinnert en ook zij zal er
niet lang meer staan, want on
langs werd de eerste steen voor
FEUILLETON
Nieuwbouw aan de
Beatrixstraat met
plantsoen.
Zo waren de wegen op vele plaat
sen namelijk zeer slecht en ook
stedebouwkundig waren er situ
aties aan te wijzen die dringend
om verbetering vroegen.
En deze verbeteringen zijn er
gekomen, zowel ten aanzien van
de bestrating als in het stede
bouwkundig aspect. Wie thans
door Raamsdonk rijdt, heeft zeer
goede, verahrde wegen onder
zich en kan vele doorbraken con
stateren, die het stedebouwkun
dig beeld een veel ruimer aan
zicht geven.
Burgemeester J. H. M. Prins-
sen, die ons op onze tocht door
zijn gemeente vergezelde, is een
groot voorstander van ruimteen
licht in de gemeentelijke bebou
wing. Niet alleen in de nieuw
bouw blijkt dit zeer duidelijk,
doch ook in de sanering der ou
de gemeentedelen heeft hij met
sukses getracht deze voorkeur
met behoud van het specifieke
karakter van zijn gemeente zo
veel mogelijk te verwezenlijken.
En ook als hij spreekt over de
toekomstige saneringsplannen,
treedt deze voorliefde heel stérk
op de voorgrond.
Deze gerichtheid op ruimteen
openheid heeft ook op voortref
felijke wijze gestalte gekregen in
de uitbreidingsplannen van de
gemeente Deze gemeentelijke
uitbouw is geheel gericht op een
ruime en riante komvorming en
men kan hierin tot nu toe vier
fasen onderscheiden. Daar is al
lereerst de reeds geheel gereed
gekomen Schilderswijk in de Bo-
terpolder met een groot aantal
lichte en moderne woningen.
Vervolgens de Prinsessenwijk,
die met de bouw van 10 grotere-
gezinswoningen in de Beatrix
straat en 12 bejaardenwoningen
in de Margrietstraat haar vol
tooiing nadert. Door de aanleg
van kleurige plantsoenen en een
fraaie beplanting beantwoordt
deze wijk in alle opzichten aan
de hoogste eisen ten aanzien van
ruimte, licht en fleurigheid. Het
derde onderdeel van het gemeen
telijk uitbreidingsplan is de Om-
schoorwijk aan de noordzijde,
waar binnenkort nog 32 wonin
gen zullen verrijzen, met het uit
zetten waarvan men onlangs is
begonnen. Als vierde onderdeel
van dit totale fraaie uitbreidings-
j plan is voor de toekomst de
Nieuwe Polder, gelegen tussen
Julianalaan en Wilhelminalaan
bestemd. De in al deze uit
breidingsplannen geprojecteerde
straten zullen door een aantal
doorbraken meerdere aanslui
tingen krijgen op de bestaande
wegen. Tezamen zullen deze uit
breidingen de gemeente een veel
rianter en moderner aspect ver
lenen en in staat zijn de uitgroei
der gemeente voorlopig in vol
doende mate op te vangen.
In dit verband mogen we ook
noemen het nieuwe riolerings
plan (de tijd van open riolering
is gelukkig ook achter de rug),
dat IV2 miljoen zal gaan kosten.
De plannen hiervoor zijn geheel
gereed en behoeven alleen nog
de goedkeuring der bevoegde in
stanties. Voor de lozing in de
Donge is reeds goedkeuring ver
kregen van de minister van Wa
terstaat.
Het electriciteitsnet is reeds,
in '48'49 omgebouwd tót een
geheel ondergronds net
Ook de streekgasvoorziening
zal in 1950 een feit worden. Door
een aantal deelnemende vereni
gingen zullen binnenkort de 110-
j dige besluiten hiertoe genomen
worden.
MEER WERKGELEGENHEID.
De tijd dat Raamsdonk 'n zui
ver agrarisch karakter had,
ligt al ver achter ons. Evenals in
een aantal andere Langstraatse
gemeenten heeft ook hier de in
dustrie zich een betekenender
plaats verworven en momenteel
is de verhouding tussen de ar-
beidssterkte, werkzaam in de
agrarische en industrieëie sector
ongeveer fiftv-fifty. Het agrari
sche deel der bevolking heeft
i zich voor het merendeel gecon
centreerd in Raamsdonk (Dorp),
terwijl in Raamsdonksveer een
behoorlijk aantal industrieën 'n
belangrijke plaats in de samen-
j leving zijn gaan innemen. Zo
telt Raamsdonk enkele scheeps-
i werven, enkele machinefabriek
jes, een tegelfabriek, een me-
taalwarenfabriek in het voorma
lige slachthuis, de Rami-metaal-
warenfabriek die in aanbouw is,
een schoenfabriek en een nog in
aanbouw zijn de schoenfabriek,
de Holland Heating, een bedrijf
dat met Amerikaanse lisencie
R.K. Meisjesschool.
ventilatoren en verwarmingsin
stallaties vervaardigt, en een
aantal grote aannemers. En bij
deze beroepsbevolking mogen
we ook rekenen het beroepsper-
soneel van de pontonnierskazer
ne, waarvoor reeds een 50-tal
woningen zijn gebouwd en nog
steds nieuwe aanvragen binnen
komen En dan niet te vergeten
de schipperswereld, die voor
Raamsdonk van zeer grote bete
kenis is. Raamsdonk is de tien
de schippersgemeente van Ne
derland, Amsterdam en Rotter
dam meegeteld. Talrijk zijn in de
gemeente Raamsdonk dan ook
de schippers, waarbij er zijn die
doen. Daarnaast zijn ook een
aantal bijzonder fraaie nieuwe
scholen tot stand gekomen: een
nieuwe landbouwschool, een ka
tholieke meisjesschool en een
jongens u.l.o.-streekschool. Op
het program staat nog een nieu
we Christelijke u.l.o.-school, ter
wijl met de bouw van een nieu
we Christelijke l.o.-school on
langs een begin is gemaakt.
In dit verband mag ook wor
den vermeld het prachtige nieu
we wijkgebouw van het Wit-Ge-
le Kruis, dat het vorig jaar is
gereed gekomen en waardoor de
gemeentelijke gezondheidszorg
de beschikking kreeg over een
VOORLICHTING VAN
„VEILIG VERKEER".
Deze lijn geeft aan, hoe het snel
verkeer de bocht naar links moet
nemen. Dit z.g. voorsorteren be
vordert een vlot verkeer en voor
komt opstoppingen. Een achter-
opkomer moet in dit geval rechts
De rustige Margriet
straat met leuke ber
keboompjes.
200 schepen bezitten, die daar 'n
huis op de vaste wal trachten te
krijgen.
Deze industriële uitbouw wil
echter niet zeggen dat de indus
triële sector ook aan alle eigen
mensen werkgelegenheid bieden
kan. Dat deze sector toch nog te
gering van omvang is, blijkt wel
uit het feit dat velen dagelijks
elders gaan werken, waaronder
250 meisjes, 't Gemeentebestuur
is er dan ook diep van doordron
gen dat er voor de eigen mensen
meer werkgelegenheid binnen de
gemeente moet komen en dat 'n
textiel- of schoenfabriek toch
zeker aan de 250 meisjes werk
moest kunnen bieden. De activi
teit van het gemeentebestuur is
scherp gericht op de mogelijk
heden die een verbetering in de
ze toestand kunnen brengen en
men hoopt in de toekomst het
geboorteoverschot, dat er in
Raamsdonk nog altijd is, in ei
gen gemeente te kunnen te werk
stellen. En men zal o.i. de toe
komstige ontwikkeling met een
gerust hart tegemoet kunnen
zien, omdat er factoren aan te
wijzen zijn, die de verwachting
van een grotere industrieëie uit
bouw rechtvaardigen. Als voor
naamste factor zouden wij wil
len noemen de ideale positie wel
ke Raamsdonk in de toekomst
zal gaan innemen als knooppunt
van twee grote verkeersslag
aders: de provinciale weg Den
BoschWest-Brabant en de ver
binding Noord-Zuid via de nieu
we brug bij Sleeuwijk. De uitste
kende verbindingen te water zul
len deze positie nog aanmerkelijk
versterken. De aantrekkelijkheid
van een nieuwe industrievesti
ging wordt momenteel door de
gemeente belangrijk verhoogd
door de aanleg van een 8 ha.
i groot industrieterrein in de Bo-
terpolder, vlak tegen de haven
aan, waardoor tevens uiterst
gunstige vervoersmogelijkheden
geschapen zijn.
Voor industrievestigingen moet
Raamsdonk dan ook bijzonder
aantrekkelijk genoemd worden.
VOORBEELDIGE
SCHOLENBOUW.
Naast de woningbouw heeft
scholenbouw na de oorlog
de volle aandacht van het ge-,
meentebestuur gehad. De oude
scholen zijn praktisch geheel
j gemoderniseerd, zodat zij aan
alle redelijk te stellen eisen vol-
accomodatie die tot dan toe had
ontbroken.
Ten aanzien van de bejaarden
zorg heeft Raamsdonk ook zijn
taak begrepen en op voorbeeldi
ge wijze ten uitvoer gebracht.
Men heeft momenteel de beschik
king over drie bejaardentehui
zen, tweë in Raamsdonksveer en
een in Raamsdonk (dorp), ter
wijl binnenkort de 12 ruime be
jaardenwoningen in de Margriet
straat gereed zullen komen.
NOG VEEL OP STAPEL.
j Het feit dat het zeer fraaie
gemeentelijke gymnastieklo-
kaal avond aan avond bezet is,
i bewijst zowel dat aan een derge-
I lijk gebouw zeer grote behoefte
I bestond, alsook dat het vereni-
I gingsleven in Raamsdonk een
gunstige ontwikkeling door-
maakt. Onlangs is dan ook door
de gemeente in Raamsdonkdorp
een gebouw aangekocht dat als
tweede gymnastieklokaal zal in
gericht worden.
Drie sterke en florerende voet
balverenigingen telt Raamsdonk
én deze clubs zitten zogezegd te
springen om beter sportterrei
nen, want de bestaande accomo
datie moet onvoldoende worden
genoemd. De gemeente kan ech-
passeren. Het is voor de automo
bilist, die hier linksaf gaat, na
tuurlijk wel zaak zijn voornemen
tijdig kenbaar te maken. De ach-
teropkomer moet er zeker van
zijn, dat hij inderdaad aan de
rechterkant veilig kan passeren.
bieden. Deze belangrijke aan
winst aan zaalruimte zal o.i.
voor het verenigingsleven en het
uitgaansleven van grote beteke
nis zijn.
Tegenover het bloeiende vere
nigingsleven staan de minder
gunstige aspecten van 't jeugd
werk. Geen noodtoestand, verre
van daar, maar toch zit men hier
dringend verlegen om een aantal
leidsters om aan het jeugdwerk
die zorg te kunnen geven die het
noodzakelijk behoeft.
Een voortreffelijk rustpunt in
de gemeente is het nieuwe park.
Ruim en prachtig van aanleg en
beplanting, al zouden wat meel
bloemen de aantrekkelijkheid en
de bekoorlijkheid nog belangrijk
verhogen. Een vijver met zwa
nen en een zandbak maken dit
park tot een ideale plaats voor
de jeugd, terwijl de ouderen zich
kunnen verpozen in een plezie
rige wandeling langs de fraai
aangelegde paden. Binnenkort
zal een tweede park worden aan
gelegd in het "kader van 'n door
braak van de kerk over de spoor
lijn heen naar Raadhuisstraat en
vandaar naar de Schansstraat.
\7eel is er dus in het na-oor-
logse Raamsdonk tot stand
gekomen. En deze verrassende
uitgroei vormt wel het beste be
wijs dat Raamsdonk een gemeen
tebestuur heeft dat door voort
ter geen ijzer met handen breken
doch in de nabije toekomst zal
ook de aanleg van nieuwe ter
reinen een feit zijn, want dit
punt heeft de volle aandacht van
het gemeentebestuur. Ook het
zwembad nabij de spoorwegover
gang staat in het middelpunt der
belangstelling.
Verder kan Raamsdonk bogen
op twee grote bekwame harmo
nieën, een' toneelvereniging en
een zangvereniging, die herhaal
delijk van een verheugende vita
liteit blijk geven en menige
avond gezonde en goede ontspan
ning brengen. Uit welingelichte
bron hebben wij vernomen dat
hotel-café-restaurant Huis Ten
Deijl in de nabije toekomst de
beschikking zal krijgen over een
nieuwe moderne zaal, welke
aan ca. 500 personen plaats zal
Het kleurige gemeen
teplantsoen.
durende en belangwekkende ac
tiviteiten voor de gemeente de
mogelijkheden wil scheppen die
binnen haar bereik liggen. Deze
mogelijkheden zijn, vooral wan
neer Raamsdonk door de reali
sering van het nieuwe wegenplan
een ideale positie heeft ingeno
men, bijzonder groot.
Men kan er van overtuigd zijn
dat Raamsdonk in de toekomst
onder de Langstraatse gemeen
ten een zeer belangrijke plaats
zal gaan innemen.
Daarvoor staan de bekwaam
heid en de voortvarendheid van
het gemeentebestuur in de ach
ter ons liggende jaren zorg. Maar
daarvoor staat ook borg de sta
pel werk die dit bestuur zichzelf
in het vooruitzicht heeft gesteld.
In een gemeente waar 't werk
hoog ligt opgetast, gaat 't goed
van
„DE ECHO VAN HET ZUIDEN"
WILDE VAART
door
ALLAN PENNING.
46).
De schriele lichtjes van de
soos pinkelden in het nachtelijk
duister als knipperende sterre
tjes in een donkere hemel en
slechts het zachte regelmatige
geplons van de riemen, die in de
starre cadans 't water in domp-
ten, verbrak de stilte. En voor
dat Peter er zich goed en wel re
kenschap van had gegeven, was
hij de soos zo dicht genaderd,
dat de stemmen, die eerst als on
definieerbare klanken uit de
nacht waren aangedreven, nu
verstaanbaar waren. Een lach
klonk op en enkele ogenblikken
later kon hij zelfs het klikken
van de ivoren biljartballen dui
delijk horen.
Het was te laat en toch weer
te vroeg. De borrelaars waren
naar huis en de verstokte vrij
gezellen, die hun leven vrijwel
in de soos doorbrachten, waren
na tafel nog niet komen opda
gen. Een paar planters, die de
troosteloze verlatenheid van het
armzalige hotelletje nog meer
drukte dan de gewone eenzaam
heid van de Borneose binnen
landen, hingen nog rond het bil
jart met de enige man, die reeds
jaren een vaste kostganger van
het hotelletje was. Alles wat ook
maar één enkele maal voet aan
wal had gezet in Pontianak, ken
de hem. Dozer heette hij en het
bleef een nog steeds onopgelost
raadsel, hoe deze kerel, die eens
planter geweest was en van de
rente van een zeer bescheiden
kapitaaltje leefde, in Pontianak
was aangespoeld en gestrand.
Zo ver ging de historie niet te
rug, maar hij had hier wortel ge
schoten en was langzaamaan ge
groeid tot een instituut. Pontia
nak, zonder Dozer, zou Pontia
nak niet geweest zijn. Reeds lan
ge jaren scheidden hem van zijn
jeugd; voor'Indië was hij een
oud man, want de overlevering
wilde, dat Dozer reeds meer dan
twintig jaar geleden voor de eer
ste maal in Pontianak werd ge
signaleerd en dat hij zelf toen
geen broekje was.
Zodra hij Peter Wins in het
vizier kreeg, schreeuwde hij met
een ietwat overdreven joviali
teit:
„Ha, die kappieben je
weer eens op onze kust gestrand,
ouwe zeerover, hèHa, ha,
die ouwe Kapoewas leren ze
nooit kennen, hèmoet je
mij maar eens als loods nemen,
kap, als je weer hier moet zijn,
hè
Ik heb 'm in mijn zak, hoor,
de Kapoewas, ik hem 'm nog le
ren lezen en schrijven", en zijn
lach om eigen mop schalde door
het berookte zaaltje.
,,Zo, Dozer, ouwe toengkoe
matih. Ik dacht, dat ik deze keer
toch zeker een bos melatie op je
graf had mogen poten. Beste
brave mensen heb ik zien ster
ven als ratten, maar jou verge
ten ze, geloof ik".
„Niks vergeten, hè", grijnsde
Dozer, waarbij zijn prachtig re
gelmatig gebit tussen de dor-
strakke lippen uitkwam. „Zou
je willen, hè kappieMaar
Dozer krijgen ze niet, hoor. Dat
komt, omdat je als een fatsoen
lijk mens leeft, hèNetjes
hè, rustigen systeem, hè..."
lachte hij, „da's het geheim, hè
kapsysteemhè".
„Reuzensysteem", schamper
de Peter Wins, „tien of twaalf
borrels per dag, 's middags een
paar uur op je nek staan en
's avonds nog eens een partij
drankreuzensysteem, voor
Tjong Hi de kedeh-houder".
„Tjong Hi, of geen Tjong Hi,
hèmaar Dozer krijgen ze
nooit, hènooit!"
„Wedden, Dozer; dat ik nog
aan je graf sta, wanneer ze de
moppen steen op je kist mikken
0111 'm onder water te houden,
zoals ze in dit gezellige landje
doenMaar schei uit
drink een borrel met me, al ben
je me er ook een stuk of acht
voor".
„Da's nou weer jouw begrafe
nis, PeterhèDan moet
je maar niet zo waanzinnig laat
aan komen zetten. Waar heb je
in vredesnaam gezeten? Je bent
nou toch zeker niet de Kapoewas
op komen stomen?"
Peter zakte op een bank langs
de wand van de biljartkamer
neer en bestelde een paar bor
rels. De mede-biljarters kwamen
op hem aangeslenterd als een
stille dreiging tegen iemand, die
tegen de etiquette heeft gezon
digd. Wins had eenvoudig niet
gepiekerd over het grondprinci
pe der Indische „beschaving".
Hij had zich notabene niet voor
gesteld Hij sprong van de bank
af, alsof er een zevenklapper on
der lag.
„Mag ik eens evenmijn
naam is Peter Wins", en hij
stak een hand uit als een klein
presenteerblad, maar de dikke
rood opgeblazen kerel, die de
eerste was om te grijpen, presen
teerde een poezelig handje, dat
meer het formaat van een gevin
gerd pisangblad had. Er is blijk
baar altijd baas boven baas
j „Aangenaam", bromde de ei-
genaar van het pisangblad en
mompelde een naam, die volko
men onverstaanbaar was. Aan
de eer was voldaan en iedereen
schoof rond een tafel. De djonr
gos achter de bar kreeg het weer
opnieuw druk en de stemmen
klonken luider en luider op, tot
dat plotseling Dozer vastbera
den een besluit nam.
„Nou, mannen-broeders, het
is mooi, hèIk ga 'm smeren,
anders krijg ik niks meer te
eten en gisterenavond was het
in ieder geval al terlaloe, hè
„Kom, geen spelbreker zijn
Blijf nou even rustig zitten en
als je wat wilt eten, kan je toch
altijd hier wat krijgen".
Maar Dozer was niet te hou
den en Peter, die er ook al meer
dan genoeg van had, greep de
gelegenheid aan om er tussen
j uit te komen.
S „Wijze daad, Dozer. Wacht
even, dan ga ik niet je mee en
als je d'r niks op tegen hebt,
j eten we samen".
„En jij geeft de wijn, hè
Afgesproken, want na gisteren
avond ben ik voor een paar
maanden financieel gebroken,
hè".
Na elke zin klonk het irrite
rende „hè", dat Dozer met een
ietwat béte grijns aan zijn woor
den toevoegde.
„Wat heb je het toch te pak
ken over gisterenavondWat
is er dan eigenlijk voor ver
schrikkelijks gebeurd?"
„Man, schei uit, hèWacht
maar, man, als we in het hotel
zijn, dan zal je wat meemaken....
'n Mooi nummer, hèeen
smakker, die hier binnen is ko
men rollen, God weet waar van
daan, hèmaar hij heeft ons
gisterenavond allemaal uitge
kleed, hèeen kalm pokertje
noemde die gast dat, hè
(Wordt vervolgd).
Krabben en peuteren
maakt de kwaal steeds
ST-y-i erger. De helder vloeibare
UltSilafF D-D-D- dringt diep in de
poriën door, zuivert, ont
smet en geneest de huid.
GENEESMIDDEL TEGEN"
HUIDAANDOENINGEN
VLOEISTOF 1.20 BALSEM 1.50ZEEPÖ90