Waalwijkse en Langstraatse Courant
Het Langstraatse maatschappelijk leven
WAALWIJK
STASSAR ZONNEBRILLEN WAALWIJK
VERSCHILLENDE PROBLEMEN VRAGEN DE AANDACHT
VRIJDAG 27 JUNI 1958
Uitgever:
Waal wij kse Stoomdrukkerij
Antoon Tielen
Hoofdredacteur:
JAN TIELEN
üit blad verschijnt 2 x per week
81e JAARGANG No. 51
22 cen t per week
per kwartaal 2.85
f 3.10 franco P-P.
Advertentieprijs
10 cent per mm.
Abonnement:
speciaal tarief
Contract-advertenties:
Bureaux GROTESTRAAT 205, WAALWIJK TEL. 2621
KAATSHEUVEL - TEL. 2002 - Dr. VAN BEURDENSTR. 8
OPGERICHT 1878
TEL.-ADRES: „ECHO'
In een tweetal vorige artike
len naar aanleiding van het door
het Provinciaal Opbouworgaan
in opdracht van de Bossche KAB
uitgebrachte rapport, hebben wij
aandacht gewijd aan de economi
sche situatie en de bevolkings
problemen van de Langstraat.
Dit keer willen we wat nader
ingaan op het .maatschappelijk
leven in de Langstraat, zoals dit
in bovengenoemd rapport is ge
signaleerd. Het rapport zegt
o.m. i
Het in de aanvang gesignaleer
de grenskarakter van de Lang
straat komt ook tot uitdrukking
in de bevolking. Hierbij wordt
niet alleen gedacht aan het ver
schil in dialect in de Westelijke
en Oostelijke Lngstraat, maar
verder ook aanj de belangrijke
protestantse minderheid in de
Westelijke Langstraat.
Dat Sprang-Capelle en 's-Gra-
venmoer protestantse enclaves
zijn, is bekend. Op de nuancering
van de niet rooms-katholieke ge
zindten kan in dit kader niet na
der worden ingegaan. Wel dient
•even gewezen te worden op het
grote percentage gereformeerden
in beide enclaves. Belangrijk is,
dat in de meeste Langstraatdor
pen de rooms-katholieke gemeen
schap regelmatig geconfronteerd
werd met protestantse groepe
ringen. Hierdoor werd, ondanks
de sterke autochtoniteit binnen
de groep zelf, het levenspatroon
voor een star traditionalisme
behoed.
Reeds werd gesteld, dat de
Langstraatse industrie een ei
genstandige ontwikkeling kende.
Sociale vervreemding.
Deze eigenstandige industriële
ontwikkeling, geleidelijk aan
vanuit de huisnijverheid begon
nen,-heeft er voor gezorgd, dat
weinig sociale conflicten optra
den. De meeste ondernemers
kwamen rond 100 uit dezelfde
stand voort als hun arbeiders.
Wezenlijk verschilde gedurende
lange tijd het levenspatroon tus-
sem arbeider en werkgever niet
er was alleen een verschil in te
besteden geld. Het eerste con
flict bij de invoering van de eer
ste stikmachine in 1859 gold
meer de vrees voor werkloosheid
dan een rancune tegen de onder
nemers. De gedwongen winkel
nering heeft wel tot narigheden
aanleiding gegeven, maar dit had
niet veel te maken met klasse-
strijd. Toch begint thans 't klas-
sebewustzijn in negatieve zin
sterker te worden. De mechani
satie, de moeilijke positie in de
dertiger jaren, met een tot dan
toe onbekend temposysteem, niet
alleen in de grotere, doch ook
wel in enige kleine bedrijven,
hebben hiertoe veel bijgedragen.
Daarenboven ziin de gemeen
schappen geleidelijk aan groter
geworden en sommige doijpen
groeiden uit tot twee of drie pa
rochies, waardoor het totale ge
meenschapsbeeld veranderde en
vervreemding optrad. Vooral in
Waalwijk en Kaatsheuvel, waar
eenzijdige arbeidsbuurten verre
zen, is het sociale vervreemdings
proces reeds ver voortgeschre
den. Daarbij komt nog, dat door
functieverandering te Waalwijk
de sociale structuur veranderde.
Hierdoor ontstond een vrij ster
ke groep van nieuwe midden
standers. Juist deze groep telt 'n
groot aantal allochtonen
Moeilijk verenigingsleven.
Merkwaardig is, dat het gezel
ligheidsleven, dat vroeger type
rend was voor de schoenmakers
wereld, aan belangrijkheid in
boette, niet alleen door de betaal
de verstrooiing van bioscoop
en radio, maar ook door de uni
forme werksfeer. De jeugd raakt
buiten de oude institutionele
verbanden. In Waalwijk heeft de
K.A.J. als vereniging weinig be
tekenis meer. 'Speelt in de vere
nigingsmoeilijkheden het gene-
ratieverschil een rol Zij, die in
de dertiger jaren de sociale voor
mannen waren, kregen na 1945
een andere arbeiderswereld te
leiden met een andere structuur!
Toch zijn voor de samenleving
van industriële plaatsen levende
organisaties, die geestelijk open
staan vooit andere maatschappe
lijke groeperingen, van de groot
ste betekenis.
Apart moet stil gestaan wor
den bij. de ontwikkeling in Dru-
nen. Èen plaats, waar tot voor
kort de industrieën voornamelijk
uit kleine bedrijven bestonden,
waar de sociale afstanden niet
groot waren. De ontwikkeling
van 't grootbedrijf in dei metaal
sector trekt niet alleen vreemde
personen aan, maar schept bo
vendien een vreemd werkmilieu,
waar zelfs ten dele het recreatie-
ce element in participeert. Deze
ontwikkeling is pas kortelings
op gang gekomen en wat hieruit
zal groeien, moet nog worden ai-
gewacht.
De) agrarische gemeenten wor
den geleidelijk meer woonge-
meenten voor elders werkenden.
Daardoor krijgen deze plaatsen
een ander karakter, meer van 't
agrarische leven afgekeerd. Daar
uit deze groepen steeds personen
afvloeien, wordt het vraagstuk
van de leiders voor het vereni
gingsleven steeds moeilijker. In
dergelijke plaatsen dreigt meest
al latent een verenigingsarmoe-
de. Incidentele aanwezigheid van
mogelijk leidende personen kan
hier veel aan doen.
Werkende meisje.
Uit de aard der industriële
werkgelegenheid vloeit in de
Langstraat een ander vraagstuk
voort, dat van de bestemming
van het jonge meisje. De grote
aantallen jonge meisjes, die van
school naar de fabriek gaan en
daarna trouwen, impliceert gro
te aantallen jonge vrouwen, die
maar weinig voor hun taak be
rekend zijn. Zij krijgen het in de
eerste huwelijksjaren hard te
verduren.
Regionaal wordt dit probleem
wel onderkend. Huishondonder-
wijs na de 6e klas van de lagere
school en Mater Amabilisschool
en dergelijke cursussen moeten
daarom gemeengoed worden en
blijven.
Gehuwde vrouwen vindt men
maar weinig in de fabrieken,
maar in tijden van hoogconjunc
tuur werken veel vrouwen thuis.
Weliswaar wordt het gezinsin
komen vergroot, maar is het ge
zinsleven daar wel mee gebaat?
Ieder geval moet in deze natuur
lijk afzonderlijk bekeken worden
maar het vraagstuk mag in zijn
algemeenheid wel gesteld wor
den.
Zoals uit het voorgaande blijkt
is de maatschappelijke ontwik
keling in de 1 Langstraat niet
schoksgewijze verlopen, maar
geleidelijk.
Over de accomodatie voor het
verenigingsleven geeft 't rapport
voor de diverse gemeenten de na
volgende bijzonderheden
Waspik.
De situatie is hier verre van
rooskleurig te noemen. Waspik
heeft niet de beschikking over
'n verenigingsgebouw. Eveneens
zijn er geen geschikte cafézalen.
Sprang-Capelle.
Het enige verenigingsgebouw
is het Bondsgebouw, dat zeer on
doelmatig is.
Verder heeft Sprang-Capelle
geen enkele zaalaccomodatie. De
uitvoeringen van de muziekge-
zalen, die in een slechte staat
verkeren. In de gemeente zijn
bovendien nog 3 patronaatszalen
(in Loonopzand, Kaatsheuvel en
Berndijk).
Waalwijk.
Behalve de bioscoop- en to
neelzaal Musis Sacrum heeft
Waalwijk slechts de beschikking
over één cafézaal.
In Baardwijk staat een goed
geoutilleerd gemeenschapshuis.
Besoijen heeft slechts de be
schikking over een klein paro
chiehuis.
(Hier vergist de rapporteur
zich toch wel engiszins want ook
Luxor is een bioscoopzaal. Ver
der telt Waalwijk 2 cafézalen n.l.
De Gecroonde Leersse en Thalia.
Bovendien wordt door de diverse
verenigingen toch ook een fre-
cjuent gehruik gemaakt van de
achterzaal van Hotel Verwiel.
Red.).
L De sportaccomodatie.
De sportaccomodatie in deze
streek geeft het volgende beeld
te zien.
Waspik heeft een goede gym
nastiekzaal. Er is een behoorlijk
voetbalveld, dat echter uitbrei
ding behoeft. Het plan bestaat
om een zwembad aan te leggen.
Sprang-Capelle: heeft slechts 4
zeer onvoldoende voetbalterrei
nen.
's-Gravenmoer heeft als enige
accomodatie een in slechte staat
verkerend voetbalveld.
Drunen. In Drunen liggen twee
voetbalterreinen, die behoorlijk
zijn. Voor deze gemeente is dit
echter onvoldoende. De volley
club, de handbalclub en de gym-
nastiekver. beschikken niet over
een geschikt terrein. Er is wel
een tamelijk behoorlijk gymnas
tieklokaal. Drunen heeft een na
tuurbad, dat ongeveer een halve
ha. groot is, maar dat thans niet
meer aan de eisen voldoet. Er be
staan plannen voor leen nieuw
zwembad bij het kampeercen-
trum.
Loonopzand-Kaatsheuvel. Van
grote betekenis is het recreatie
centrum Natuurpark „De Efte-
ling". (Het vervult een streek-
functie en is eveneens voor het
toerisme van belang. De laatste
jaren komen gemiddeld 700.000
betalende bezoekers per jaar).
iDt ontspanningspark bestaat o.
a. uit een zwembad, een kinder
speelvijver, en speeltuin, een
spoorbaantje, een sprookjestuin.
Bovendien zijn in dit park de
sportvelden gelegen. Deze velden
(voor hockey, voetbal, tennis)
verkeren in een goede staat. De
speelruimte is echter te beperkt
voor de diverse sportverenigin
gen. Er behoren enkele goede
terreinen bij te komen. In het
kerkdorp Loonopzand heeft men
zeischappen e.d. hebben plaats
in een café, dat slechts een 50-tal
mensen kan bevatten. In de laat
ste tijd zijn er pogingen in het
werk gesteld om een stichting te
vormen, die belast zal worden
met de bouw van een gemeen
schapshuis.
's-Gravenmoer.
's-Gravenmoer bezit een pri
mitief verenigingsgebouw, dat
aansluit bij de ontruimde open
bare lagere school. Twee lokalen
worden o.a. gebruikt voor de
muziek- en zangverenigingen.
Restauratie van dit gebouw is
bitter noodzakelijk.
Drunen.
Drunen heeft eeni verenigings
gebouw, dat geëxploiteerd wordt
door de R.K. Jeugdcentrale en
voor de diverse jeugdverenigin
gen van groot belang is. Hierin
hebben o.a. uitvoeringen plaats
van de Culturele Kring. Binnen
kort hoopt men er ook bioscoop
voorstellingen te gaan geven.
Het gebouw is uitstekend inge
richt en ook zeer geschikt als
vergaderlokaal. In Elshout is na
de oorlog een parochiehuis ge
bouwd, dat in redelijke staat ver
keert. Het is echter niet geschikt
voor het geven Van uitvoerin
gen' e.d.
In Drunen liggen ook nog 3
cafézalen, die weliswaar klein,
maar toch tamelijk behoorlijk
zijn. i
LoonopzandKaatsheuvel.
Kaatsheuvel heeft een goede
bioscoopzaal (pl.m. 400 zitplaat
sen), die pas enkele jaren gele
den gebouwd werd. Verder het
Gildenbondsgebouw van de KAB
en 3 cafézalen.
Loonopzand heeft slechts twee
de beschikking over twee voet
balterreinen, die van behoorlijke
kwaliteit zijn. In de gemeente
bestaat er dringend behoefte aan
een gymnastieklokaal.
Waalwijk is momenteel bezig
met de aanleg van een ruim en
goed geoutilleerd sportpark. De
thans bestaande sportvelden zijn
niet meer voldoende. Het voet
balveld van Besoijen, dat in het
uitbreidingsplan ligt, zal binnen
kort moeten verdwijnenDe
andere 3 voetbalterreinen zijn
nogtamelijk behoorlijk.
7n Waalwijk bestaat een uit
stekend gemeentelijk zwembad,
met roeivijver en recreatieoord
„Het Hoefsven".
De gezondheidszorg.
In de meeste plaatsen van dit
gebied is de accomodatie voor de
gezondheidszorg niet gunstig te
noemen.
Waspik heeft een afdeling van
het Wit-Gele Kruis en een afde
ling van het Groene Kruis. Beide
Kruisverenigingen zijn echter
zeer primitief gehuisvest in het
voormalige stationsgebouw. Een
wijkgebouw voor beide instellin
gen is hier dringend noodzake
lijk.
In Sprang-Capelle is 'n plaat
selijke Groene Kruis-afdeling. Er
is een wijkgebouw, dat echter
zeer onvoldoende is. Men hoopt
binnenkort met de bouw van een
nieuw wijkgebouw te kunnen be
ginnen.
's-Gravenmoer bezit een afde
ling van het Groene Kruis. Aan
een wijkgebouw bestaat ook hier
dringend! behoefte.
Drunen. In Drunen, waar een
plaatselijke afdeling van 't Wit-
Gele Kruis aanwezig is, bestaat
eveneens behoefte aan een goed
geoutilleerd gebouw.
Loonopzand-Kaatsheuvel. Bei-
Oefening „Cross Country",
divisie ziin gestart voor een 5-daagse oefening van
ge-
Onderdelen van de parate 4e divisie ziin gestart voor een 5-daagse oefening van deze
vechtsgroep, in een gebied dat zich uitstrekt van Oirschot over Arnhem tot Elspeet.
Deze oefening, die de omvangrijkste is, die in Nederland mogelijk is, heet Cross Country.
De infanterie van de verdedigende partij, de agressor, gesteund door tanks, zoeken dekking
voor de aanstormende vijand, in de omgeving van Oirschot.
de kerkdorpen hebben een Wit-
Gele Kruis-afdeiing. De consul
tatiebureaus moeten noodge
dwongen in het patronaatsge
bouw plaatsvinden. Het ligt in
de bedoeling om zo spoedig mo
gelijk te komen tot het bouwen
van een medisch centrum.
Waalwijk heeft een afdeling
van het Wit-Gele en een afdeling
van het Groene Kruis. Het Groe
ne Kruis heeft een goed wijkge
bouw. Het Wit-Gele Kruis be
schikt over een uitstekend inge
richt gezondheidscentrum, waar
in o.a. zijn ondergebracht het
consultatiebureau voor de t.b.c.-
bestrijding, de gemeentelijke ge
zondheidsdienst, de districts-
school artsen dienst en 't kraam-
centrum. Het Wit-Gele Kruis be
schikt over 4 wijkverpleegsters.
Waalwijk heeft een zieken
huis (St. Nicolaas-ziekenhuis)
met pl.m. 100 bedden.
Maatschappelijk werk.
Met het maatschappelijk werk
in het onderhavige, gebied is het
niet bijzonder gunstig gesteld.
In Waspik en in 's-Gravenmoer
zijn geen maatschappelijke wer
kers (sters). In Sprang-Capelle
heeft de/ gemeente sinds septem
ber 1957 een maatschappelijk
werkster in dienst. Drunen heeft
i een Interparochiëel Sociaal-Cha
ritatief Centrum, met 'n maat-
schannelijk werkster. Aan de Ge-
meentelijke Instelling v. Maat-
schappelijke Zorg in Loonop-
l zand is een maatschappelijk
I werkster verbonden. Waalwijk
bezit twee Parochiële Sociaal-
Charitatieve Centra; elk centrum
heeft een maatschappelijk werk-
ster in dienst. Het maatschappe-
l lijk werk in dit gebied draagt bij-
na uitsluitend het karakter van
hulpverlening bij individuele ge
vallen. Aan maatschappelijk
werk in de ruimere betekenis
van maatschappelijk opbouw
werk gebeurt nog weinig. Het
verdient aanbeveling, dat 't par
ticulier initiatief zich meer in
tensief op het terrein van het
maatschappelijk werk gaat be-
i wegen.
EXAMENS.
Mej. Thea de Kort alhier slaag
de voor lerares N.A. Zij genoot
haar opleiding aan de R.K. 'Huis
houd- en Industrieschool „Ma-
riënburg" te 's-Bosch.
De heer B. Timmermans
alhier slaagde voor het candi-
daatsexamen aan de R.K. Econo
mische Hogeschool te Tilburg.
Voor het doctoraal examen
Frans slaagde aan de r.k. univer
siteit te Nijmegen pater A. P. A.
de Jong (M.S.F.) te Kaatsheuvel.
Voor het doctoraal examen
rechten slaagde de heer C. L. M.
de Quay te 's-Bosch en voor het
arts-examen de heer N. F, A. M.
ten Horn te Nijmegen.
Dr. MOLLERCOLLEGE.
Geslaagden afd. H.B.S. a.
A. v. d. Elshout, A. de Kort,
J. de Louw, J. v. Oers en A. Tim
mermans, allen uit Waalwijk;
M. v. Huiten uit Drunen; J. v. d.
Schoof uit Dongen; F. van Delft
uit Elshout; W. Aussems, C.
Schoenmaker en J. Smit uit
Kaatsheuvel; J. van Hoorn en
M. v. Loosdrecht uit Loonop
zand; J. van Gerwen en J. Kie-
boom uit Raamsdonk; J. Huij-
bregts uit Vlijmen.
Afgewezen geen.
DE R.K. LEVENSSCHOOL
WAALWIJK VRAAGT
JONGENS.
Nu het schooljaar ten einde
loopt en voor vele jongens de
laatste schoolvakantie gaat aan
breken, lezen wij weer in tal van
bladen advertenties als: „flinke
jongens gevraagd tot de leeftijd
van 16 jaar". Daaronder staat
dan nog het een en ander over
een prettige werkkring, sociale
voorzieningen en goede kansen
voor flinke, degelijke, handige en
eerlijke jongens.
Tientallen jongens in Waal
wijk verlaten de lagere en nijver
heidsschool voor goed in de ko
mende maanden om hun intrede
te doen in het bedrijfsleven. Men
treft deze jongens straks aan in
de industriële sector, de bouw
nijverheid, het magazijn, in win
kels en kantoren.
Ouders, u draagt de verant
woordelijkheid voor de opvoe
ding van uw kinderen. Ook als
de schooldeur voor de laatste
maal gesloten is en de poort van
de fabriek of werkplaats voor
uw kinderen voor de eerste maal
open gaat, blijft deze plicht en
dit recht voor u bestaan. Want
als uw kinderen gaan werken,
wil het nog geenszins zeggen dat
zij volwassen en vrij zijn en op
zichzelf zijn aangewezen. Zeer
zeker niet want de overall maakt
van kinderen geen man, noch dé
omstandigheid dat deze jongens
temidden van volwassenen huil
werk verrichten.
Vele jongens in Waalwijk krij
gen na hun intrede in het be
drijfsleven bij het beëindigen van
de leerplichtige leeftijd geen en
kele vorming, in welke vorm
ook, dan die zij van hun ouders
ontvangen. Bij deze niet geringe
taak van de ouders, om hun jon
gens in een totaal nieuwe levens
situatie, waarin zij plotseling te
recht gekomen zijn, op te vangen
en te begeleiden, hen te helpen
om het nieuwe, het onbegrijpe
lijke en het onaangepaste te ver
klaren, wil de Levensschool hel
pen.
De Levensschool wil hiermede
niet de opvoeding van deze jon
gens overnemen buiten de ouders
om, want de Levensschool is aan
het gezin ondergeschikt en kan
haar opvoedingsaktiviteiten al
leen onder de uiteindelijke ver
antwoordelijkheid der ouders
ontplooien.
Het is van grote waarde dat de
ouders zelf, nu zij weer binnen
kort met de moeilijkheid zitten:
„waar moet mijn zoon gaan wer
ken",! zich zullen afvragen: „hoe
heeft hij de beste kansen om zich
in lichamelijk, geestelijk en ef
fectief opzicht harmonisch te
ontwikkelen tot een karakter
volle en degelijke kerel. Dat de
Levensschool in deze met de me
dewerking van de ouders veel en
zonder deze hulp niets kan be
reiken, is duidelijk.
Daarom ouders, vraag' zelf bij
de aanmelding van uw zoon aan
de werkgever niet alleen wat
voor werk hij beeft, maar ook of
uw zoon naar de Levensschool
mag gedurende een halve dag in
de week, want zo toont u dat het
werk van de Levensschool ge
wenst is en wat nog van veel
meer belang is, dat ook u wilt,
dat uw jongen de gelegenheid
krijgt uit te groeien tot een ge
lukkig en goed mens.
Mochten er ouders zijn die na
dere inlichtingen wensen over 't
werk van de Levensschool, dan
kunnen zij iedere woensdagavond
terecht in de Levensschool, Sta
tionsstraat 84, waar de leider
van de Levensschool hen graag
ontvangt.
AANVULLINGSAGENDA
GEMEENTERAAD WAALWIJK.
Aanleg secundair riool
Taxandriaweg.
Een dezer dagen heeft de aan
besteding plaats gevonden voor
het aanbrengen van een wegdek
op de provinciale weg in de Bui-
tënpolder en wel liet traject van
af het afwateringskanaal tot aan
de Hertog Janstraat.
Nu met de uitvoering van ge
noemd werk zeer binnenkort een
aanvang zal worden gemaakt, is
het van groot belang, dat mede
met de aanleg van de Taxandria-
wegj de zuidelijke parallelweg
langs de provinciale weg aan
gevangen wordt. Het verkeer van
de provinciale weg zal namelijk
in de toekomst deels gebruikma
ken van de Taxandriaweg en wel
om af te buigen naar de kom van
de gemeente.
Alvorens echter met de aan
leg van laatstgenoemde weg
zal worden begonnen, is aller
eerst urgent de aanleg van een
secundaire riolering ter plaatse,
welke is bestemd voor afvoer van
regenwater van die weg, alsmede
van het rioolwater van de nieuw
bouw der r.k. meisjes ulo-school
aldaar.
Voordat met de aanleg van het
wegdek kan worden begonnen,
is het noodzakelijk, dat de riole
ring is gelegd, wil het verkeer,
zodra de weg gereed is geen stag
natie ondervinden door riool
werkzaamheden. Bovendien is
dit de meest economische gang
van zaken.
B. en W. achten het dan ook
van het grootste belang, dat zo
spoedig mogelijk met de aanleg
van meergenoemd secundair ri
ool een aanvang wordt gemaakt.
Mede omdat de provincie de
aanleg van het wegdek heeft aan
besteed tot aan de Hertog Jan
straat, zal in verband met de
hoge urgentie bedoelde, riolering
voorlopig alleen worden aange
legd tussen^de Hertog Janstraat
en de Groensteeg.
B. en W. verwijzen terzake
naar de kostenbegroting en de
daarbij behorende tekening, wel
ke vertrouwelijk voor de leden
van de raad ter inzage, liggen.
Voor de financiering van het
onderwerpelijke project zullen
B. en W., gebruik makende van
de daartoe door de Minister van
Volkshuisvesting en Bouwnijver
heid bij circulaire van 21 april
1958 (M.G. nr. 58.13 geschapen
mogelijkheid, een verzoek rich
ten tot de minister van Binnen
landse Zaken, Bezitsvorming en
Publiekrechtel;;kc Bedrijfsorga
nisatie om de nodige vaste finan
cieringsmiddelen tot het beno
digd bedrag beschikbaar te stel
len.
DE< 'éOMHn ZUIDEN
>f:-f
