WAAR MEN HET GEWICHT BIJ TONNEN WEEGT 7 IS Waalwijkse en Langstraatse Courant A jMHJj 81e JAARGANG No. 61 Abonnement: 22 cent per week per kwartaal 2.8# f 3.10 franco p.p. Advertentieprijs: 10 cent per mm Contract-advertenties: Bpeciaal tarief Bureaux GROTESTRAAT 205. WAALWIJK - TEL. 2621 - KAATSHEUVEL - TEL. 2002 Dr. van BEURDENSTRAAT 8 OPGERICHT 1878 - TELEGR.-ADRES: „ECHO" Een blik in het enorme Lips-bedrijf kleinere marinevaartuigen, zeesieep- boten en vissersboten, door schepen moeten kunnen opbrengen. Scheepsschroevenfabriek ontwikkelde zich tot gigantisch metaalbedrijf voeGngen\tef^ Toegerust en voorbereid voor „slag" op Euromarkt hogere I Aan een ogenschijnlijk vreemde beslissing heeft de gemeente Drunen haar grootste industrie te danken. Toen de heer Max Lips tegen het einde van de dertiger jaren be sloot tot de bouw van een scheepsschroevenfabriek, had hij ten aanzien van de plaats van vestiging de keus tussen Papendrecht en Drunen. Koos hij Papendrecht, dan zou 50 -55 van het stichtingskapitaal in de „grond" verdwijnen, waartegenover ech ter stond, dat er praktisch geen transportkosten zouden zijn. Werd Drunen als plaats van vestiging gekozen, dan zou slechts een kwart van het stichtingskapitaal de grond in gaan, maar daar naast zou rekening gehouden moeten worden met aanzienlijke las ten aan transportkosten. Om de top van de investering niet te zwaar te belasten, koos de heer Lips Drunen, en hoe juist deze keuze geweest is, bleek later, toen het nadeel van de transportkosten kwam te vervallen, door dat het vervoer in eigen hand genomen werd. Zo kreeg Drunen de N.V. Lips Scheepsschroevenfabriek, die in 1939 met 25 man personeel startte en thans is uitgegroeid tot 950 personeelsleden. En wat misschien meer zegt in haar bijna 20- jarig bestaan heeft de N.V. Lips zich gerangschikt onder de vier grootste scheepsschroevenfabrieken van Europa. VRIJDAG 1 AUGUSTUS 1958 Uitgever: Waalwijkse Stoomdrukkerij Antoon Tielen Hoofdredacteur: JAN TIELEN Dit blad verschijnt 2 x per week SLECHTE VOORTEKENEN. Het waren anders maar slechte voortekenen waaronder de n.v. Lips in 1939 met een kleine hal en een kantoortje van start ging. De euro- pese spanningen steegen met de dag naar een catastrofaal kookpunt en op dezelfde dag dat Lips ging draaien, viel ook de oorlogsverklaring tus sen Engeland en Duitsland. Daar mee waren natuurlijk alle Lips-plan- nen voorlopig van de baan. Wel slaag de men er tijdens de oorlogsjaren in het personeel aan het werk te houden en zelfs nog de bouw van twee hallen clandestien te realiseren, maar van enig werk van betekenis kon toch geen sprake zijn. De oorlog was echter nog maar net van warm tot „koud" overgegaan, toen er bij Lips al een belangrijke beslising kon worden genomen. SNELLE UITBOUW. Deze beslissing gold de fabricage van scheepsschroeven. De oude hal werd in 1946 namelijk bestemd voor de vervaardiging van kleinere schroe ven (tot en met een diameter van 2 m), terwijl voor de vervaardiging van grote schroeven een nieuwe hal werd ontworpen. Drie jaar later, in 1949, werd een nieuwe gieterij en een nieuw kantoorgebouw in gebruik ge nomen. Van dat jaar dateert ook het opvallende succes, dat Lips boekte met zijn schroeven voor Liberty sche pen. Het bleek namelijk, dat de ame- rikaanse schroeven in deze schepen trillingen veroorzaakten, die funest waren voor het schip. In samenwer king met de research-afdeling van het bedrijf hebben de ontwerpers van Lips - de heer van Aken met zijn staf - toen een schroef ontworpen, die deze nadelen niet had. Dit schroefmodel was het resultaat van een revolutionnaire sterkte-bereke ning, waardoor met een relatief lich tere schroef toch de voortstuwende kracht voor grotere schepen verkre gen werd. Het succes van deze vin ding was bijzonder groot, want de assuradeurs wilden daarna alleen maar die Liberty schepen verzekeren, die een Lipsschroef bezaten. De groei zette zich in snel tempo voort. In 1951 weid het metaalbe drijf in gebruik genomen, dat de eerste nederlandse fabriek van een dergelijke omvang was. Van non-fer- ro schrot worden hier grote blokken gegoten, waaruit dan weer diverse materialen voor de industrie worden vervaardigd. Uit dit metaalbedrijf groeide in 1952 de walserij, waar het messingband in vele breedten en dikten als een eindeloos lint uit de persen schuift en via de expeditie afdeling over de hele wereld wordt geëxporteerd. Vooral de Verenigde Staten zijn een goede afnemer van dit materiaal. In '55 en '56 kwamen nog twee uitbreidingen tot stand, waarbij en kele bestaande hallen werden ver lengd. Ook werd toen een begin ge maakt met het vervaardigen van hoogwaardig ijzer uit ferro-schrot. Het laboratorium, een onmisbare afdeling in dit enorme, veelomvatten de bedrijf, werd in '54 - '55 gereali seerd. In dit „lab" vindt men een soort heiligdom, waarin men zo maar niet mag binnentreden, omdat de temperatuur in dit vertrek constant moet blijven. Maar vanachter glas kan men toch voldoende blikken wer pen op het nogal omvangrijke appa raat, waar het allemaal om gaat, n.I. de quantometer. Deze quantometer is behalve een zeer kostbaar ook een buitengewoon ingenieus apparaat. Het is manshoog en ca. 2 meter breed met links en rechts een paneel met een veelheid van knoppen, licht jes en meters, waar de leek echt geen raad mee weet. Het apparaat dient om de samenstelling van een monster metaal te onderzoeken. Langs che mische weg neemt een dergelijk on derzoek twee dagen in beslag, maar omdat dit rijkelijk lang is in een in dustrie, die in een hoog tempo moet kunnen doordraaien, heeft Lips deze quantometer in bedrijf genomen, die een dergelijk onderzoek in ca. 3 mi nuten feilloos verricht. In dit appa raat wordt van een monster een vonk getrokken en deze vonk wordt verder uiteengerafeld als het licht in een prisma. Foto-elektrische cellen van gen dit licht op, waarbij elke metaal soort die eventueel in het monster aanwezig is een eigen lichtval-hoek heeft. De op deze wijze geïdentifi ceerde metaalsoorten worden door een automatisch werkende grafische apparatuur, welke zich in het midden van deze quantometer bevindt, op pa pier geregistreerd. Na enkele minuten kan men op papier de nauwkeurige samenstelling van het monster afle zen. De uitbreiding van het enorme Lipsbedrijf zette zich in 1956 voort met de afdeling elektrolyse, waar men uit schrot voor 99,999 zuiver rood koper vervaardigt. Verder heeft het bedrijf een eigen betonfabriek, die tegels, trottoirbanden en ander beton- materiaal produceert, niet alleen voor het eigen bedrijf, maar ook voor de handel. PRODUCTIE VERHOOGD. In het kort is dit de groei die de n.v. Lips vooral in de na-oorlogse ja ren heeft doorgemaakt, een groei die ook duidelijk tot uitdrukking komt in de personeelsbezetting in '39 25 man, in '46 350, in '51 500, in '53 600 en thans 950. Deze personeels uitbreiding zal zich, vooral ook met het oog op de voor de deur staande uitbreiding met een koper-extrusie bedrijf en de vervaardiging van staal- grit, blijven voortzetten, al zal deze ten gevolge van een toenemende au- tomatisatie geen gelijke tred houden met de verhoging van de productie. Want verhoging van de productie is ook voor Lips een gebiedende eis om in de aanstaande Euromarkt haar concurrentiepositie te kunnen ver sterken. De productieverhoging is bij Lips met kracht aangepakt en dank zij een geheel eigen methodiek mag zij tot nu toe geslaagd genoemd wor den. Het in het kader van deze pro ductieverhoging zo belangrijke stre ven naar meer variatie heeft een uniek resultaat gevonden in de z.g. verstelbare schroef. De verstelbare schroef, die men alleen bij de klei nere schroeven vindt, wordt ook wel de Lips-Scheldeschroef genoemd, om dat de naaf van de maatschappij De Schelde en het stelmechanisme van Lips afkomstig is. Door een hydrau lisch mechanisme kan men de spoed van deze schroef willekeurig verstel len en vooral voor schepen, die uit eenlopende diensten moeten verrich ten, is deze schroef ideaal. Zij wordt dan ook steeds meer gebruikt door kleinere marinevaartuigen, zeesleep- boten en vissersboten, door schepen dus, die nu eens snel moeten varen en dan weer een grote trekkracht moeten kunnen opbrengen. Ook bij de vervaardiging van as- voeringen heeft men door een nieu we centrifugale gietwijze een hogere productie kunnen bereiken. Van uitermate groot belang in het streven naar productieverhoging is het nieuwe tariefsysteem, dat men bij Lips heeft ontwikkeld en dat men het eerste tariefsysteem kan noemen, waarbij de werknemer zuiver naar zijn qualiteit wordt beoordeeld. Het is een tariefsysteem, waarbij de quali- teitsnormen meetbaar zijn en waar van men vooral bij het model maken van schroeven bijzonder veel voordeel heeft. Met behulp van een meetap paratuur kan men het schroefmodel bijv. geheel op zijn qualiteit beoor delen. Deze beoordeling wordt uitge drukt in een bepaald cijfer op de kaart die bij elk werkstuk hoort. Men krijgt op deze wijze niet alleen een juist beeld van de qualiteit van de schroef, maar ook van de qualiteit van degene, die het model heeft ver vaardigd. ENORM BEDRIJF. Een juiste indruk van dit giganti sche Lips-bedrijf krijgt men echter pas wanneer men vergezeld van een deskundige een rondwandeling door de enorme fabriekshallen maakt. Toen uw verslaggever dezer dagen Lips bezocht, was de chef van de ef- ficiëncy-afdeling, de heer Noord- hoorn-Boelen, zo bereidwillig om met hem die wandeling door het bedrijf te maken. Het is een lange, maar ook zeer prettige en leerzame wandeling geworden, waarbij hij met groeiend ontzag een lekenblik heeft kunnen werpen in een van de grootste bedrij ven van ons land, die een zo belang rijk aandeel heeft in de goede naam die de nederlandse scheepvaartin dustrie in het buitenland heeft (60 van de Lips-omzet gaat in de export). Een bedrijf zien en er iets over schrijven zijn echter twee heel ver schillende zaken. Het eerste is aan merkelijk eenvoudiger dan het twee de, want bij het op papier zetten van alles wat men in de grote fabrieks hallen van nabij heeft kunnen'zien, wordt men plotseling geconfronteerd met een grote ondeskundigheid van zaken. Uw verslaggever wil dan ook niet trachten om u dit enorme Lips- bedrijf van a tot z uit de doeken te doen, bovendien zou een dergelijke poging resulteren in een behoorlijk boekwerk. Het eerste wat eigenlijk opvalt Wanneer men het grote terreinencom plex van Lips betreedt, is de omvang rijke nieuwbouw die momenteel aan de zuidzijde in volle gang is. In deze nieuwbouw zullen worden onderge bracht het koper-extrusie bedrijf en het staalgrit bedrijf, die dit jaar nog in werking zullen treden, alsmede de technische dienst, die momenteel nog in „noodwoningen" huist, en enkele magazijnen. Vooral het koper-extrusie bedrijf moet van bijzonder belang worden ge acht. Uit het koper- en messingafval, dat op de nederlandse markt in vrij grote hoeveelheden vrijkomt, worden hier blokken geperst. Wanneer deze blokken nog warm zijn, worden zij in een pers gebracht, die door mid del van extrusie (uitstoting) staven in elke gewenste vorm perst, al naar ge lang de vorm van de matrijs welke men hierbij gebruikt. Deze pers heeft een drukkracht van 250.000 kg. De ze staven worden door de nederlandse industrie weer verder verwerkt in alle mogelijke fabrikaten. Dit bedrijf is daarom van zo grote betekenis, om dat men dan niet meer is aangewezen op de import van koperlegeringen voor de vervaardiging van dergelijke producten, zoals dat momenteel nog het geval is. Dit extrusie-bedrijf is dus heel iets anders dan het Lips-be drijf in Brummen, waar staven uit koud metaal worden getrokken. Het bedrijf in Brummen heeft een perso neelsbezetting van 60 man. Door het in werking treden van dit extrusie-bedrijf en van een gro tere walserij rekent men op een per- soneelsaanwas van ca. 300 man. Het hierboven genoemde staalgrit wordt vervaardigd uit ijzer-schrot en wordt gebruikt voor het reinigen van machine-onderdelen. Het grote voor deel van het gebruik van staalgrit is, dat het de longen niet aantast, terwijl zand, dat wordt gebruikt bij de me thode van 't zandstralen, wel een na delige invloed op de longen heeft. Het staalgrit-bedrijf van Lips zal het eerste in Nederland van die groot te zijn 'en hetzelfde kan gezegd wor den van het koper-extrusie bedrijf. Het grote metaalbedrijf van Lips steunt geheel op het z.g. „scrap" of wel afval. Dit afval komt uiteraard overal vandaan van schepen, van vliegtuigen en van alle mogelijke af gedankte of onbruikbare gebruiks voorwerpen. Dit scrap komt bij Lips bij tonnen tegelijk binnen. De fluitke tel, die moeder vandaag weggooit, ligt over enige tijd bij Lips met enige honderden andere fluitketels, pannen, bakjes etc. De enkele miljoenen gul dens aan straaljagers, die er zo jaar lijks naar beneden komen, kunt u te rug vinden bij Lips in een enorme hoop verwrongen wrakstukken. En fin, alles wat maar oud metaal is be leeft bij Lips een „renaissance". In dit metaalbedrijf spelen de sorteer ders een belangrijke rol, want zij moeten er voor zorgen, dat ijzer bij ijzer, koper bij koper en aluminium bij aluminium komt. Het is een ge duldwerkje en bepaald schoon blijf je er ook niet bij, maar dat blijf je in dit reusachtige bedrijf nergens. Wan neer alles netjes is gesorteerd, wordt dit metaal in nette pakketjes geperst, waarna het de ovens in gaat en na raffinage etc. als materiaal weer te voorschijn komt en opnieuw zijn weg vindt naar industrie en handel. Het is dus een soort gesloten kringloop, die het materiaal doormaakt. Het me taalbedrijf van Lips bestrijkt de ge hele non-ferro sector en is dus wel van grote importantie. Bijzonder boeiend is ook de schroe- venfabriek, waar van een fraai zand- model, dat wel een of ander bwzonder geslaagd strandwerkje zou kunnen zijn, de eigenlijke schroef gegoten wordt. Dit modeleren is uiteraard zuiver vakmanswerk en de wijze waarop een dergelijk model na het gereedkomen wordt gecontroleerd, garandeert een schroef van hoge kwaliteit. Aan elke schroef bevinden zich van het begin tot het einde van de fabrikage zo'n 400 meetpunten, die allemaal stuk voor stuk tweemaal worden nagemeten tot op een tiende mm nauwkeurig. Het eindprodukt is een schroef, die de toets der kritiek op elk punt kan doorstaan. Is het model van de schroef ge reed, dan wordt via een opening uw verslaggever stelt het maar even heel simplistisch voor - het vloei bare metaal, dat in grote potten bo ven enorme loeiende ovens op de vereiste temperatuur is gebracht, naar binnen gegoten. Het stollings proces duurt enkele dagen, waarna de hard geworden mantel wordt weg gehakt. Wanneer de schroef uit deze „cocon" te voorschijn komt, moet zij uiteraard nog heel wat bewerkingen ondergaan voor zij blinkend als goud de weg naar haar element begint. Men kan ze bij Lips zien staan in het zg. „miljoenenstraatje", dat zo genoemd is, omdat daar enkele mil- DE ECHO \M HEI ZUID HHH W'i Een mens die werkt, heeft ook het recht om goed en comfortabel te wonen. Dit mot to komt heel duidelijk tot uiting in de ruime en vriendelijke woningbouw, die Lips ten behoeve van haar personeel pleegt. Enkele van deze aardige woningtypen hebben wij op een plaatje vastgelegd. De trieste resten van de brokken, die rr in onze luchtmacht gemaakt worden komen voor een groot deel bij Lips terecht. Straks gaan de sorteerders aan het werk om alles wat niet bij elkaar hoort te schiften. Daarna gaat het de oven in, om tenslotte weer als prima materiaal het Lips-metaalbedrijf te verlaten. Totdat het weer bij Lips terecht komt 400 meetpunten bevinden zich aan een schroef vanaf het begin der fabrikage tot het einde. Met preciesie-apparaten worden deze alle tweemaal tot op een tienoe mm nauwkeurig nagemeten, zodat het eindproduct een schroef van hoge kwaliteit is. Met de hierboven afgebeelde apparatuur worden zo ongeveer 175 meetpunten gecontroleerd.

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Echo van het Zuiden | 1958 | | pagina 5