BINNEN- EN BUITENLAND
Godsdienstig besef in deze tijd.
Waalwijkse en Langstraaise Courant
WAPENLEVERANTIES
en KISTKALVEREN
Wetenschappelijke schermutselingen
in de koude oorlog
J. OVER
VAN M*AREN'S BRIL
MAANDAG 25 AUGUSTUS 1558
Uitgever:
Waal wij kse Stoomdrukkerij
Antoon Tieten
Hoofdredacteur:
JAN TIELEN
Uit blad verschijnt 2 x per week
81e JAARGANG No. 66
22 cent per week
per kwartaal 2.83
1 8.10 franco p.p.
Advertentieprijs
10 cent per mm
Abonnement:
speciaal tarief
Contract-advertentie»:
Bureaux GROTESTRAAT 205, WAALWIJK TEL. 2621 KAATSHEUVEL - TEL. 2002 - Dr. VAN BEURDENSTR. 8 OPGERICHT 1878
TEL.-ADRES: „ECHO"
Washington gaat Djakarta wapens
leveren. Hoewel dit niemand zal ver
bazen gezien de rol welke de V.S. in
het naoorlogse Indonesië tegen Ne
derland hebben gespeeld, mag men
zich toch afvragen of deze wapenle
veranties wel te rijmen zijn met het
bondgenootschap, dat nog altijd tus
sen Amerika en Nederland bestaat.
Djakarta heeft er geen twijfel over
laten bestaan, dat het niet zal rusten
voordat Nieuw-Guinea (West-Irian)
bij Indonesië is ingelijfd. En of
schoon Soekarno voor zijn aanspra
ken op Nieuw-Guinea geen enkel re
delijk en billijk argument kan aan
voeren, heeft behalve Australië en
Nederland blijkbaar niemand be
zwaar tegen deze inlijving, die in we
zen niets anders is dan een vorm van
communistisch imperialisme. Op de
vraag of Indonesië in staat zal zijn
West-Irian behoorlijk te besturen,
geeft de chaos in Indonesië zelf een
overduidelijk antwoord.
De australische en nederlandse
bezorgdheid ten aanzien van de ame-
rikaanse (en Engelse?) wapenleve
ranties is derhalve niet ongegrond,
want dat Djakarta deze wapens niet
alleen zal gebruiken voor de handha
ving van binnenlandse orde en vei
ligheid, is, gezien de volkomen on
betrouwbaarheid van de indonesische
regering, zonder meer duidelijk. Nu
kan men in Washington wel sussend
verklaren, dat het hier de levering van
alleen maar lichte wapens betreft, die
niet geschikt zijn voor agressieve
doeleinden, maar dit is een toch wel
zeer simplistische uitvlucht om aan
het vestigen van de indruk van twee
walletjes te willen eten, te ontkomen.
Ieder wapen immers heeft een agres
sief karakter en geen enkele oorlog
is te voeren zonder ook het gebruik
van lichte wapens. Misschien ook re
deneert men in Washington zo als
wij het niet doen, dan zorgt Moskou
er wel voor. Afgezien van het feit,
dat Moskou Indonesië toch wel vol
zware en lichte wapens zal stoppen,
getuigt dit amerikaanse standpunt
van een weinig principiële houding
in een bondgenootschap. Hetzelfde
geldt voor Engeland, dat ook al ern
stig overweegt Indonesië wapens te
leveren. En als nu West-Duitsland er
zonder gewetensbezwaar toe over
gaat Djakarta de nodige scheeps-
ruimte te leveren, dan is weer eens
opnieuw bewezen hoe voos en krach
teloos de zo hoog geroemde Noord-
Atlantische Verdragsorganisatie in
feite is.
Blijft voor ons de bekende schrale
troost, dat men principes in de poli
tiek niet moet zoeken.
De heer v. d. Veer, voorzitter van
het produktschap voor Vee en Vlees,
weet alles van kistkalveren. Hij is dan
ook van mening, dat dit zieke, slappe,-
bloedarme gelatineuze vlees (deze
kwalificatie geeft dr. A. v. d. Kroon
in de Volkskrant) afkomstig is van
gezonde dieren, die in vrijheid een
eigen bestaan kunnen leiden, hetgeen
het recht is van elk dier. Er is ten
aanzien van kistkalveren geen sprake
van dierenkwelling, zo heeft de heer
v. d. Veer gezegd, en ten bewijze
daarvan verwijst hij de dierenbescher
mers naar de Bossche en Doetinchem-
se markt, waar deze dieren worden
verhandeld. Verder grieft het hem als
boer, dat de burgers menen een wets
voorstel nodig te hebben om de kal
veren tegen de boeren te beschermen.
De heer v. d. Veer vindt het ver
schijnsel „kistkalf" heel normaal,
waarschijnlijk omdat nog nooit een
kalf tegen een dergelijke behandeling
geprotesteerd heeft.
De heer v. d. Veer heeft er o.i. geen
flauw idee van - ook niet als boer
- wat dierenkwelling eigenlijk is, want
dan zou hij anders oordelen over
het fenomeen, dat jonge dieren ge
durende hun hele (kort) leven in een
schemerig verlichte ruimte en met
maar bitter weinig bewegingsvrijheid
worden vastgehouden. Het dier
wordt inderdaad niet zichtbaar ge
marteld, maar als de voorzitter van
de Produktschap voor Vee en Vlees
dat bedoelt als niet-kwelling, dan
geeft hij er toch blijk van bitter wei
nig te begrijpen van het bestaans
recht en het leefrecht van het dier.
Hij ontkent daarmee, dat de mens
als redelijk en voor zijn me
deschepselen verantwoordelijk we
zen de plicht heeft deze rechten van
het dier te waarborgen en te eerbie
digen. Het dier dient de mens tot
voedsel, maar als de menselijke wan
smaak zover gaat, dat het dier in een
gezonde en door de Schepper be
doelde lichamelijke ontwikkeling
wordt belemmerd, dan is er zeker
sprake van kwelling en daar veran
dert de visie van de heer v. d. Veer
als boer niets aan. Deze voorzitter
moet trouwens niet zo schermen met
de liefde van de boer voor zijn vee,
want daar gaat het hier helemaal
niet om. Het is de algemeen mense
lijke wansmaak, die een dergelijke
„liefde" in de wereld heeft gebracht
en waaraan de boer als leider van
een vleesbedrijf noodgedwongen te
gemoet moet komen. Daar komt geen
greintje dierenliefde bij te pas.
De heer v. d. Veer mag een beste
voorzitter en een goede boer zijn, van
het recht van het dier en van de
plicht van de mens tegenover het dier
heeft hij geen flauw benul, waarbij
dan wellicht nog komt, dat hij ook
gelooft in het sprookje, dat het hier
boven door dr. v. d. Kroon gekwali
ficeerde vlees goed zou zijn voor zie
ken en bejaarden.
NEDERLAND NATUURLIJK DE
ZONDEBOK.
Indonesië heeft donderdag de be
schuldiging geuit, dat „Nederland de
opstandelingen heeft gesteund' in een
poging om de Indonesische campagne
voor de bevrijding van westelijk
Nieuw-Guinea „te belemmeren".
In een speciale uitzending voor ra
dio-Indonesië van het ministerie van
Voorlichting werd beweerd, dat „Ne
derlandse oorlogsschepen zich illi-
gaal in de Indonesische territoriale
wateren hebben begeven en Indone
sische schepen hebben aangehouden,
terwijl de strijdkrachten van Indone
sië in militaire operaties gewikkeld
waren voor het neerslaan van de op
stand.
Voorts uitte het ministerie de be
schuldiging, dat Nederland soldaten
van het voormalige K.N.I.L., alsmede
Nederlandse troepen heeft gebruikt
om tegen de Indonesische strijdkrach
ten te vechten.
Intussen doen zich buiten het par
lement steeds meer stemmen horen,
welke er bij de regering op aandrin
gen om de Nederlandse bedrijven te
WENST U EEN HORLOGE WAAR
U WERKELIJK VAN OP AAN KUNT
„nationaliseren" en de schadever
goeding daarvoor op te schorten „tot
dat een oplossing zal zijn gevonden
voor het geschil met Nederland over
Nieuw-Guinea".
Indonesië weet natuurlijk heel
goed, dat er geen sprake van is of
geweest is, dat Nederland de opstan
delingen heeft gesteund, 't is zuiver
propaganda tegen Nederland voor de
Aziatisch-Afrikaanse landen.
Nederland heeft alleen zoveel
doenlijk z'n belangen en de K.P.M.-
belangen beschermd, meer niet.
Indonesië heeft ook ontkend dat
het Amerika garantie heeft gegeven
dat de wapens alleen voor binnenlands
gebruik zal aanwenden.
Ondertussen zal ook Engeland
wapens gaan leveren aan Indonesië,
waarvoor de Nederlandse regering
dezelfde garantie heeft gevraagd,
maar hiervoor schijnt de Britse rege
ring weinig te voelen.
Zo gaan onze Nato-partners maar
door Indonesië zo sterk mogelijk te
maken, tot het zijn tijd gekomen acht!
1 Miljard pond sterling.
Volgens de ramingen, die door ver
scheidene ambassades aan de corres
pondent werden verstrekt zou de
waarde der buitenlandse investerin
gen op het ogenblik ongeveer een
miljard pond sterling bedragen, ver
deeld als volgt: Nederland vóór de
anti-Nederlandse campagne van de
cember j.l.) 600 miljoen, Engeland
200 miljoen, overzese Chinezen 80
miljoen en de Ver. Staten 60 miljoen
pond sterling. Frankrijk, België en
enige andere landen vertegenwoordi
gen de rest.
TWEE STRAALJAGERS
NEERGESTORT.
Donderdagmorgen rond half elf is
op het eiland Terschelling een Thun-
derstreak van de vliegbasis Volkel
tengevolge van een motorstoring in
brand geraakt en neergestort op 40
meter afstand van een kamp van de
V.C.J.B. Hoewel zich vele mensen in
een lengte van 1 Vi cm en een door
snede van 9 mm. Rond 't filter is een
harde omtrek aangebracht waardoor
het mondeinde - ook al wordt er op
gekauwd - zijn juiste vorm houdt.
Op het filter is octrooi aangevraagd.
IN 'T OOST-DUITSE PARADIJS.
De schoolkinderen leven in Oost-
Duitsland in een communistische
heilstaat. Ze behoeven maar 5 dagen
naar school, maar moeten de zesde
dag zonder enige vergoeding voor
vadertje Staat werkjes doen, als kis
ten sjouwen, aardappelen rooien, on-
kruid wieden enz.
Steeds meer mensen schijnen het er
niet zo prettig te vinden; de laatste
tijd' komen er tenminste zowat 700
per dag over de grens naar West-
Duitsland en vrijdag heeft de rector-
magnificus van de universiteit te Je
na met z'n gezin en nog vijf andere
professoren asyl gevraagd n West-
Berlijn.
AMERIKA EN ENjGELAND
BEREID TOT STAKING VAN
KERNPROEVEN.
De Verenigde Staten en En
geland hebben het Kremlin, aan
geboden hun kernproeven voor
een jaar op te schorten op voor
waarde, dat de sovjet-leiders
met het westen onderhandelin
gen openen over een definitief
akkoord. De westerse mogend
heden zullen hun proefexplo
sies staken vanaf de dag waar
op de conferentie begint. In no
ta's, die vrijdag aan het Krem
lin zijn afgeleverd, stellen Ei
senhower en Macmillan aan
Kroesjef voor de onderhandelin
gen te openen op 31 oktober. De
Britse premier kan geen vroe
gere termijn aanvaarden; hij
wil tot elke prijs nog de kleine
reeks proef-explosies laten uit
voeren!, die Engeland voor dit
najaar op het programma heeft
staan. Als het gesprek vrucht
oplevert, zijn Amerika en Enge
land bereid de opschorting van
hun kernbomproeveni jaarlijks
te vernieuwen. Maar voor de
verlenging der overeenkomst
zijn drie voorwaarden vereist:
1. geen hervatting van proefex-
het kamp bevonden en er allerlei
stukken van het vliegtuig tussen de
kampeerders werden geslingerd, werd
wonder boven wonder niemand ge
deerd. De piloot, sergeant-vlieger A. 1
N. uit Amsterdam, bracht zich met
zijn schietstoel in veilighed. Met een
verzwikte enkel werd hij later per
helikopter van het eiland afgehaald.
Een Sabre-straaljager van de vlieg
basis Twente is donderdagavond door
benzinegebrek neergestort op het
strand bij de Franse stad Calais. De
piloot, de 22-jarige W. Bolland,
wist zich met zijn schietstoel te red
den.
BINNENKORT OOK FILTER- j
SIGAREN.
Een sigarenindustrie in Roosendaal j
zal binnenkort de eerste filtersigaar
introduceren. J
Na langdurige proefnemingen is j
men er in geslaagd in de normale
bolknaksigaar een filter van bijzon
dere samenstelling aan te brengen.
Het filter wordt in het bosje ver
werkt en is alleen aan het mondeinde
van de sigaar zichtbaar. Het heeft
U draagt toch óók liever fn
GELIJK HEEFT UI Zit prettiger
BRILLENSPECI ALIST VAN MaAREN
plosies in de Sovjet-Unie;
2. de instelling van een contro
le-apparaat, dat toezicht houdt
op de naleving der atoomover
eenkomst;
3. internationale maatregelen
tot beperking van bewapening
in Oost en West.
HAMMARSKJOLD MAANDAG
NAAR OPGEKLAARD OOSTEN
UNO-secretaris-generaal Ham-
marskjold is van plan van
daag naar het Nabije Oosten te
reizen om een begin te maken
met de uitvoering van de reso
lutie van de Arabische landen,
waarin hem opdracht wordt ge
geven „geschikte middelen uit
te werken om de vrede in het
Nabije Oosten te herstellen". De
resoiutie is donderdag ddhr de
Algemene Vergadering met een
parigheid van stemmen aange
nomen.
EXPLOITATIE-OVERSCHOT
PTT VORIG JAAR 5,2 MILJOEN
In 1957 heeft het staatsbe
drijf der PTT een exploitatie
overschot van 5,2 miljoen gul
den gehad. Dit resultaat stemt,
gezien de vooruitzichten bij het
opstellen van de begroting, de
PTT tot voldoening. In het thans
verschenen jaarverslag over '57
wordt hierbij echter onmiddel
lijk aangetekend dat de ver
wachtingen voor de toekomst
niet optimistisch mogen zijn.
„Terwijl vermindering van de
economische bedrijvigheid valt
waar te nemen, hetgeen invloed
heeft op de opbrengsten, is het
einde van de lastenstijging nog
niet in zicht". Uit de cijferover-
zichten is een en ander duide
lijk te lezen.
De postdienst leed, ondanks
de tariefsverhogingen een ex
ploitatie-tekort van 11 miljoen
gulden. De posterijen kregen in
het binnenland 1 miljard 800
miljoen stukken en 16 miljoen
paTvketten te verwerken. Ook de
draadomroep heeft weer met
verlies gewerkt: 3,6 miljoen gul
den. Door de tariefsverhoging
vooil de draadomroep daalde het
aantal aansluitingen met 18
duizend ofwel met 3.5 percent.
Er werden 53.000 hoofdtoestel
len en 8000 neven-aansluitingen
geplaatst. 75.000 hoofdtoestel-
lenj en bijna 4000 neven-aanslui
tingen werden opgeruimd. De
telegraafdienst had 0!,1 miljoen
gulden verlies.
OMHEI
Menigeen zal zich verwonderd hebben
afgevraagd waarom Amerika met zoveel
aplomb de lancering van een raket naar de
maan aankondigt, waarvan het bij voorbaat
vast stond, dat ze haar doel wel nooit zou
bereiken. Na anderhalve minuut was de
droom en waren de miljoenen er aan ge
spendeerd dan ook reeds in wat rook en
scherven vervlogen.
Maar hiermede tekent zich slechts één,
stapje af van de gigantische wedloop, die
er aan de gang is tussen Amerika en Rus
land, een wedloop op wetenschappelijk ge
bied, die echter door de politiek wordt be
heerst en daarom als een soort „koude
oorlog" kan worden gezien. Een politiek-
wetenschappelijke oorlog, die zelfs op twee
fronten moet worden gestreden, n.l. op het
binnenlandse- en op het buitenlandse front.
Als deze eeuw lang historie zal zijn ge
worden, zal men wellicht in de geschiede
nisboekjes lezen, dat er een jarenlange
wedloop gehouden werd om de megemonie
in de wereld. Op dit ogenblik echter doet
men het nog voorkomen, alsof het gaat om
het machtsevenwicht op deze aarde. En de
moderne ontwikkeling van de maatschappij,
die de landen der aarde zoveel dichter bij
elkaar heeft gebracht door vliegtuigen en
snelle berichtgeving, maakt het noodzake
lijk om alle facetten van die maatschappij
in het front van de koude oorlog te be
trekken.
Wetenschap en techniek zijn altijd al stoe
re ladders gebleken om te trachten de top
van die macht te bereiken, maar zelfs so
ciale instellingen, kunst en kuituur moeten
tegenwoordig meehelpen om de stappen
naar de top te ondersteunen en als een der
voornaamste steunpunten geldt zelfs de
berichtgeving, d.w.z. de propaganda.
De propaganda is het mitrailleur- en ka
nonvuur van de koude oorlog. Aardsatel-
lieten, maanraketten en atoomonderzeeërs
zijn de kleine, plaatselijke overwinningen,
die men meent behaald te hebben en die
dus, ter stimulering van het thuisfront, met
veel tamtam de wereld worden kond ge
daan, tevens om min of meer neutrale toe
schouwers zoveel mogelijk te intimideren
en hen daardoor hun heil te doen zoeken bij
de sterkst lijkende.
De overwinnings- en opschepverhalen
over A en H-bommen vormen eigenlijk al
weer een voorbij zijnde fase in de koude
oorlog. Wederzijds weet men daar nu al
wel het nodige van. De vertogen over stop
zetting der proeven hiermede zijn als het
verflauwend geschiet van de achterhoedes
der zich op eigen terrein terugtrekkende
legers, nadat de strijd onbeslist is geble
ven. Er waren nieuwe wapenfeiten nodig
om de eenmaal in beweging zijnde strijd
te kunnen stimuleren.
Daarom kwamen de aardsatellieten, op
welk strijdterrein de Russen een duidelijke
overwinning behaalden, ondanks een
enkel klein succesje van de Amerikanen.
Maar deze laatsten deden toen op een gans
ander deel van het front een onverwachte
aanval, die met succes bekroond werd; zij
wisten atoomonderzeeboten onder het ijs
van de poolkap door te loodsen en demon
streerden hiermede een mogelijke directe
bedreiging van Ruslands nog onbescherm
de kusten aan die zijde. Dat was weer een
klap voor de Russen, die aankwam. Eer
Amerika poogde dit succes onmiddellijk zo
veel mogelijk uit te buiten door het uithalen
van een nieuwe stunt, het afschieten van
een raket, die om de maan zou draaien, er
foto's van zou nemen en de nieuwste gege
vens zou uitzenden over magnetische velden
en wat dies meer zij.
Dat de proef vermoedelijk niet zou sla
gen, deed er minder toe, want het gaat im
mers voornamelijk nog om het propaganda-
succes, dat er in de poging alleen al schuilt.
Een intimidering met het Amerikaanse
vernuft niet alleen, maar vooral ook met
de durf en de ervoor beschikbaar staande
kapitalen, waardoor, ondanks de misluk-
ling, toch op vele volken indruk zal worden
gemaakt.
Het is een verschil in mentaliteit zowel
als in constellatie tussen Amerikanen en
Russen, dat eerstgenoemden telkens breed
uit hun plannen aankondigen en een mis- j
lukking niet schuwen, terwijl de laatsten
alleen gewag maken van een duidelijk sue-
ces, maar over hun mislukkingen zwijgen.
Met hun openhardtigheid trachten de
Amerikanen aan te tonen hoe sterk zij wel
staan, hoe hard zij werken aan de weten
schappelijke ontwikkeling en dat misluk
kingen daaTaan vanzelfsprekend inhaerent
zijn.
De Russen, toch nog altijd niet zo zelf
bewust, vrezen dat een openbaar geworden
mislukking hen propagandistisch nadeel zal
brengen en zien meer heil in het element j
der-verrassing. Dat is bij dictaturen en met
censuur altijd het geval. In de koude oorlog
is het wetenschappelijk geschut het voor
naamste strijdmiddel. Men kan er, gelukkig,
nog lang van profiteren.
H. v. WERMESKERKEN.
(Nadruk verboden)
Dan naar het vertrouwde adres
HORLOGERIE
WINKELGALERIJ WAALWIJK TEL. 2292
Onlangs heeft pater Dr C. Pauwels O.P., toen hem gevraagd werd zijn
mening te geven over het godsdienstig besef en de godsdienstige
beleving in deze tijd, een hoogst interessante typering van dit leven
gegeven. Onze lezers, die daarvan gaarne kennis nemen en daarover
gaarne nadenken, geven wij in het kort de opvattingen van Dr Pauwels
weer.
GODSDIENSTIG BESEF IN DEZE TIJD.
Grosso modo kunnen we zeggen dat de
huidige Nederlandse samenleving voorna
melijk wat de jongeren betreft in godsdien
stig opzicht in drie groepen uiteenvalt: het
katholieke, het reformatorische en het on
kerkelijke (buitenkerkelijke) deel.
Uitgaande van de toestand onder de
katholieken, zal ik trachten om het gods
dienstig besef en de godsdienstige beleving
der katholieken te beschrijven en daarbij
iedere keer trachten om te gaan in hoe
verre die verschijnselen ook elders aanwe
zig zijn.
Als eerste karakteristiek van het heden
daagse godsdienstige besef en de heden
daagse godsdienstige beleving noem ik de
irrationabiliteit. Men treft haar aan zowel
bij de katholieken en de reformatorische
christenen als bij de buitenkerkelijken.
Voor de katholieken betekent zij, dat men
het geloven zelf liever niet ziet als redelijk
verantwoord.
Men beseft en beleeft zijn verhouding tot
God niet zozeer als de bekroning van het
menselijk leven, maar als een waagstuk.
Men ziet het geloofsleven meer als iets
waardoor men toch ook de duisternis in
gaat. Hierdoor komt de eschatologische trek
van het geloof bij de katholieken meer naar
voren de huidige geloofskennis is iets voor
lopigs, dat naar het schouwen moet toe
groeien, dat op het schouwen gericht moet
zijn. Onder reformatorische christenen is
die trek altijd veel sterker geweest. Wan
neer men echter meer neigt naar de myste
rieuze God, dan naar de kenbare God, dan
volgt hieruit een mindere interesse voor
een systematisch onderricht. Men wil geen
les krijgen geen systeem horen, niet van
buiten leren.
Nauw hiermee samen hangt het feit van
het toenemende bijbels denken onder de
katholieken. De H. Schrift is geen syste
matisch handboek voor theologie. Het is een
openbaring van het mysterie van God, een
ontmoeting met de zich openbarende God,
Die tegelijkertijd verborgen blijft. Deze
nadruk op het mysterie vindt men niet
slechts bij de katholieken, maar ook bij de
reformatorischen en de buitenkerkelijken.
De waarde der liturgie.
Het huidige geloofsbesef en de huidige
geloofsbeleving zijn m i. op de tweede
plaats gekenmerkt door een concentratie op
het vieren van de goddelijke Geheimen. De
aandacht wordt niet zozeer meer ge
vraagd voor hetgeen God, de schepping,
de mens is, maar voor hetgeen de levende
God heeft gedaan, hoe dat in de liturgie
wordt tegenwoordig gesteld en hoe de mens
in de liturgie God ontmoet.
Deze karakteristiek is zeer algemeen.
We vinden ook in het reformatorische deel
van Nederland een opleving van de litur
gie. Hij heeft daar uiteraard een ander ka
rakter, gezien het dogmatisch verschil met
de katholieke opvattingen betreffende het
offer, de betekenis van Calvarië, het offer
van Christus en de voortzetting daarvan,
maar het feit ligt er bij de hervormden; bij
de luterschen was reeds eerder een ople
ving waar te nemen; bij de gereformeer
den begint zij thans door te dringen.
Onder impuls van prof. van der Leeuw,
Ds Gerritsen en vele anderen, streeft men
werkelijk naar een herleving van de litur
gie, aanknopend aan traditionele gegevens
van het oude christendom.
Zelfs in de oecumenische beweging is
eigenlijk het grote probleem geworden
hoe kunnen we komen tot intercommunie?
De overtuiging leeft zelfs, dat, wanneer men
maar tot een gezamenlijke avondmaalvie
ring zou kunnen komen, men door de
kracht van de gezamenlijke ontmoeting met
Christus gemakkelijker tot een eenheid op
kerkelijk gebied zou komen.
Godsdienst en zedelijkheid.
Het feit dat men de verhouding tussen
godsdienst en zedelijkheid anders is gaan
waarderen, zou ik als derde karakteristiek
willen noemen. Vroeger bestond er een in
nige band tussen de beiden en was het
godsdienstonderricht tevens zedelijke vor
ming.
Men zou echter de jonge mensen van
vandaag onrecht aandoen wanneer men hen
ervan zou beschuldigen dat zij wel gods
dienst willen maar zedelijk onverschillig
zijn.
Wel staan zij afkerig van een geloof dat
een compleet stel zedelijke normen mee
brengt voor het gehele leven. Wel is men
- en dat geldt allereerst voor de katho
lieken - zich veel meer bewust van eigen
zondigheid en wil men leren leven met
zijn zondigheid. Men wil de heiligen niet
meer voorgesteld zien als toonbeelden.
De christelijke zedelijkheid vraagt op de
eerste plaats naar de verhouding tussen de
mensen onderling liefde, behulpzaamheid,
offergezindheid en offerbereidheid. Alle
mogelijke andere zedelijke normen zijn
thans in het kader van de godsdienstles
niet meer gewild. En voor een behandeling
van de ascese, het versterven, de wilsvor
ming, de karakteropbouw, voelt men hele
maal niets meer.
Jongere mensen van tegenwoordig willen
vóór alles eerlijk zijn, zich geven zoals zij
zijn. Wanneer men hun in het kader van
het godsdienstonderricht een compleet stel
normen voorhoudt, waarin de ouderen, die
in de katholieke of reformatorische tradi
ties van het land zijn opgegroeid, kunnen
leven, zeggen ze ja, maar daarin kunnen
wij niet leven, daarmee kunnen wij niet
voor de dag komen, dat beantwoord niet
aan' óns innerlijk.
Grotere openheid.
De vierde en laatste karakteristiek is de
grotere openheid van de huidige godsdien
stige beleving en van het huidige gods
dienstige besef. Noch bij de katholieken,
noch bij de reformatorischen - zelfs bij
de gereformeerden begint het ook al te
rommelen - is het besef nog levendig van
een afgezonderd heilig volk, dat zich van
de wereld moet onthouden, dat naar een
veilige beslotenheid moet zoeken.
Er zijn in Nederland nog wel afgezon
derde groepen, dorpsgemeenschappen, waar
men katholiek of protestants bleef en waar
men alles daarbuiten ziet als de bedreigen
de wereld, waar men zich zo weinig mo
gelijk moet bewegen.
Maar in het algemeen is er een veel
grotere openheid gekomen. Ik zie het pri
mair als een reactieverschijnsel op de vroe
gere afgeslotenheid, op het onbegrip dat
er vroeger heerste. Bij de katholieke jon
geren ontbreekt trouwens veelal het besef
van het oecumenisch probleem, zodat ze
ker bij hen het besef van de onderlinge
saamhorigheid prevaleert.
Ook de buitenkerkelijke jeugd zoekt aan
sluiting bij alle mogelijke gelovige jonge
mensen in het besef van een zekere lots
verbondenheid.
Zo ziet het godsdienstig besef van 1958
er uit met goede en slechte kanten.
't Is mooier I
en kost minder I
DEN BOSCH TILBURG BREDA
Vughteritraat 25 Markt 32 N. Ginnekenstraat 23
Alle kortingen worden direct bij ons afgetrokken.