WAALWIJK
Waalwijkse en Langstraatse Courant
W. TIMMERMANS ZONEN
Assurantiën
op elk gebied.
Geheimzinnige figuur gaf Mozart
opdracht voor Requiem
MAANDAG 4 MEI 1959
Uitgever
Waalwijkse Stoomdrukkerij
Antoon Tielen
Hoofdredacteur: JAN TIELEN
Dit blad verschijnt 2 x per week
82e JAARGANG No. 36
22 cent per week;
t 3.ir franco p.p.
per w„ -taal 2.8?
Gironummer 50798
Advertentieprijs: 10 eent ;,i m.rn.
Abonnement:
Conti act-advertenties: speciaa. 'ar "»f
Bureaux: GROTESTRAAT 205, WAALWIJK
TEL. 2621
KAATSHEUVEL - TEL. 2002 - Dr. VAN BEURDENSTRAAT 8
OPGERICHT 1878
TEL.-ADRES„ECHO'
Prof. OrJ. de Quay gaf Brabant nieuw
gezicht. Man van grote bekwaamheid,
energie en daadkracht
Op 1 mei j.l. was het 12 Zz jaar
geleden dat de leiding van het pro
vinciale bestuur in de provincie
Noord-Brabant in handen werd ge
legd van prof. dr. Jan Eduard de
Quay, tot dan toe hoogleraar in de
bedrijfsleer en psychotechniek aan de
Tilburgse Economische Hogeschool.
Het was een gedenkwaardige dag
in de geschiedenis van onze provin
cie, die le november 1946. Niet al
leen omdat toen de elfde commissa
ris van Noord-Brabant sinds de ves
tiging van de monarchie in 1841 zijn
intrede in de geschiedenis deed, maar
ook en vooral omdat deze datum een
periode inluidde waarin het isole
ment van het commissariaat zou wor
den doorbroken en Noord-Brabant
zich van een overwegend agrarisch
gewest zou ontwikkelen tot een lands
deel met een groot en snel groeiend
industrieel potentieel. In deze peri
ode heeft prof. de Quay zich ge
toond als een bestuurder en leider
van grote bekwaamheid, energie en
daadkracht, die Brabant een nieuw
gezicht gegeven heeft.
INTENSIEVE AANPAK
I
Even onstuimig als de gehele be- I
stuursperiode van prof. de Quay is j
geweest, was ook de aanvang. Hij
brak met het strenge isolement, waar- j
in het ambt van commisaris onder zijn
voorgangers steeds nauwgezet was f
bewaard en gehandhaafd. Prof. de
Quay beschouwde het gouvernement
aan de Verwerstraat in Den Bosch
niet als een eenzame hoogte, vanwaar j
hij leven en ontwikkeling van de pro
vincie kon gadeslaan, nee, hij maakte
er een krachtstation van, dat in alle
richtingen sterke impulsen uitzond en
waar met grote voortvarendheid werd
gewerkt aan een intensieve aanpak
van de Brabantse ontwikkeling.
Prof. de Quay betrok zijn positie
aan het front van de ontwikkelings
slag, die hij met scherp inzicht, gro
te tact en de totale inzet van zijn
sympathieke persoonlijkheid leidde.
Onder zijn leiding groeide Brabant
van een agrarisch, achtergebleven ge
west tot een provincie waar de in
dustrie nooit vermoede rijke kansen
kreeg. Prof. de Quay gaf Brabant
niet alleen een nieuw gezicht door het
uitbuiten van bestaande mogelijkhe
den en het scheppen van nieuwe, hij
opende ook de poorten op een glo
rieuze toekomst met het gedurfde en
van een grote visie getuigende plan
„Noord-Brabant in het nieuwe wes
ten", dat Noord-Brabant aan de zee
brengt en West-Brabant zal maken
tot intermediair van de uiterst be
langrijke Nederlandse en Belgische
zeehavengebieden'.
Ook in de culturele vorming van
Brabant heeft prof. de Quay grote
en succesvolle activiteiten ontwikkeld.
De stichting van Het Brabants Or
kest is daarvan een voortreffelijk
voorbeeld. Belangrijk is verder het
aandeel van de commisaris geweest
in de realisering van een Technische
Hogeschool te Eindhoven. Onder zijn
leiding ook zijn sprekende resultaten
geboekt in de ontsluiting van het
woeste peelgebied.
OP 27-JARIGE LEEFTIJD
DR. DE QUAY.
De liefde voor het werken in de
frontlinie heeft prof. de Quay niet
van een vreemde, want op 26 aug.
1901 werd hij geboren als zoon van
generaal-maj. R. de Quay. Zijn eer
ste jeugdjaren bracht hij door in di
verse garnizoensplaatsen van ons
land. Zo doorliep hij de lagere school
in Den Haag, waarna hij zijn gym
nasiale opleiding genoot aan het Wil-
librorduscollege bij de paters Jezuïe
ten te Katwijk. Aanvankelijk was het:
zo vader, zo zoon, want Jan Eduard
de Quay wilde ook de militaire loop
baan kiezen. Het draaide echter uit
op een rechtenstudie aan de Utrecht
se universiteit, waar hij na het kandi
daatsexamen psychologie ging stu
deren. Vijf en twintig jaar oud stu
deerde hij af in de wijsbegeerte met
als hoofdvak psychologie en op 27-
jarige leeftijd promoveerde hij op het
proefschrift: „Het aandeel der sen
sorische en motorische componenten
in het leer- en arbeidsproces". Als dr.
de Quay maakte hij een studiereis
van een half jaar door Amerika.
HOOGLERAAR
Na eerst voor de PTT gewerkt te
hebben en daarna als adviseur bij het
C &A-concern, werd hij benoemd tot
lector aan de Economische Hoge
school te Tilburg. Op 32-jarige leef
tijd werd hij benoemd tot hoogleraar.
De bekwame jonge professor ver
wierf in het eerste oorlogsjaar grote
bekendheid als lid van de drieman
schap van de Nederlandse Unie. Al
spoedig werd hij door de bezetter ge
gijzeld om ten slotte vrijgelaten te
worden om als reserve-majoor in
Krijgsgevangenschap te gaan. Prof.
de Quay deed echter wat duizenden
anderen Nederlanders in die dagen
deden: hij dook onder. Met de bevrij
ding werd hij als commisaris voor de
landbouw, handel en nijverheid toe
gevoegd aan het militair gezag. On
der het laatste kabinet Gerbrandy
heeft prof de Quay drie maanden de
portefeuille van oorlog onder zich
gehad.
Vanaf 1 november 1946 heeft prof.
de Quay zich als commissaris der Ko
ningin in Noord-Brabant geheel kun
nen wijden aan de ontwikkeling van
deze provincie. Hij heeft dat gedaan
op een wijze die de grootste bewon-
dering en respect afdwingt en waar-
voor Brabant hem hulde en dank-
baarheid verschuldigd is.
FORMATEUR
Het heeft maar weinig gescheeld
of prof. de Quay had zijn 12^2-jarig
jubileum als commissaris der konin
gin niet gehaald. Want toen hij einde
maart het verzoek van H. M. de Ko
ningin, om als kabinetsformateur te
willen optreden, accepteerde en met
de hem eigen grote energie en vast
houdendheid aan het werk ging,
dacht iedereen in Brabant de Quay
zal slagen, zoals hij ook hier geslaagd
is. Prof. de Quay is niet geslaagd,
want met het succes binnen bereik
moest hij zijn pogingen opgeven.
Jammer voor de regering, maar
gelukkig voor Brabant, dat zijn com
missaris nu niet alleen zal kunnen
gaan huldigen en dank betuigen,
maar hem ook zal behouden als de
sterke man, in wiens handen de toe
komst van Brabant veilig en verze
kerd is.
Prof. de Quay is ridder in de orde
van de Nederlandse Leeuw, groot
officier in de Kroonorde van België,
commandeur in de Piusorde en sinds
30 april j.l. commandeur in de orde
van Oranje Nasau.
BIJDRAGE
VERJARINGSGESCHENK
H.M. de Koningin in de gemeente
Waalwijk.
Via bedrijven, verenigingen en in
stellingen is 'n bedrag van f 1.327.15
bijeengebracht als bijdrage voor het
verjaringsgeschenk aan H. M. de Ko
ningin ter gelegenheid van Haar 50-
ste verjaardag.
ALGEMENE VERGADERING
VAN WAALWIJKS BELANG.
De leden van W.B. zullen hun con
vocatie-biljet voor de a.s. algemene
vergadering weldra in hun bezit heb
ben en daaruit zien dat er belangrijke
zaken aan de orde zijn.
Naast de jaarverslagen van secre
taris en penningmeester, zullen ver
schillende mededelingen worden ge
daan omtrent het programma voor de
ze zomer en de werkzaamheden van
't bestuur en komt aan de orde een
punt dat reeds lang veel pennen en
monden in beroering bracht, n.l. het
al of niet openbaar vieren van de car
naval. Het bestuur wenst daarom
trent de mening der vergadering te
vernemen, om eventueel verdere stap
pen te doen.
Daarnaast komt de periodieke ver
kiezing van bestuursleden en hebben
de leden gelegenheid afscheid te ne
men van secretaris en penningmees
ter, die deze functies respectievelijk
52 en 42 jaren hebben verricht.
Een en ander lijkt ons wel de
moeite waard deze algemene vergade
ring van dinsdagavond 8 uur, in hotel
Verwiel, bij te wonen.
NIJVERHEIDSORGANISATIE
T.N.O. IN HET ZILVER.
Vandaag viert de Nijverheidsorga
nisatie Toegepast Natuurwetenschap
pelijk Onderzoek haar 25-jarig be
staan.
Deze kwart eeuw overziende mag
worden gesteld dat zich in deze orga
nisatie een enorm researchbedrijf
heeft ontwikkeld ten dienste van de
Nederlandse industrie. De omvang en
de betekenis van dit bedrijf kan mis
schien het best worden geïllustreerd
met de vermelding van het feit, dat
in 1958 voor 20 miljoen gulden is
verwerkt. Van dit bedrag werd de
helft bijeengebracht door het be
drijfsleven en de andere helft door de
Nederlandse belastingbetalers. Meer
malen is er overigens op gewezen, dat
het aandeel van het bedrijfsleven een
stijgende lijn zal moeten blijven ver
tonen, wil de industriële ontwikkeling
van ons land niet achter raken bij die
Nu we vandaag onze jaar
lijkse dodenherdenking weer
gaan besluiten met de uitvoering
van Mozart's Requiem door het
Waalwijks Orkest en de Lieder
tafel Oefening en Vermaak, is 't
voor velen misschien dienstig in
het kort nader in te gaan op het
ontstaan en de inhoud van dit
laatste werk uit het grote en
grandioze oeuvre van de op 35-
iarigc leeftijd overleden meester.
Een korte beschouwing van dit
werk naar ontstaan en inhoud
zal misschien bijdragen tot een
diepere belangstelling voor en
een groter begrip van dit prach
tige werk.
De aanleiding tot het schrijven
van dit werk in het jaar 1791,
aldus Herman Rutters in „Muzi
kale Ommegang", is zeer roman
tisch. Terwijl Mozart, reeds ern
stig in zijn gezondheid geschokt
en aan bittere armoede ten prooi,
verdiept was in zijn arbeid aan
Die Zauberflöte, kwam een onbe
kende hem vragen of hij bereid
was een Requiem te schrijven.
Door de nood gedwongen stemde
Mozart toe. De geheimzinnige
bode stelde hem kort daarop het
bedongen honorarium ter hand,
evenwel onder voorwaarde, dat
Mozart nooit een poging zou
doen uit te vorsen wie zijn on
bekende opdrachtgever was. La
ter bleek dit een zekere graaf
Von Walsegg te zijn, die in zijn
omgeving graag voor componist
doorging en bij verscheidene
componisten (o.a- ook bij Haydn)
werken liet bestellen, welke hij
dan voor eigen werk liet door
gaan.
Mozart heeft dit Requiem niet
kunnen voltooien, want enkele
maanden na de opdracht, op 6
GEEF ONS RUIMTE
Op deze kreet viel mijn oog deze week. Het stond op een affiche
te lezen, die hing voor een bendenraam van een torenhoge flat.
Komende maanden gaan weer 30.000 jongens voor het eerst van
hun leven de fabriekspoorten binnen. De meesten vol verwachtingen
en grote lust om eindelijk ook eens zelf de handen uit de mouwen
te steken. De eerste dagen vliegen om.
Deze jongens krijgen ruimte. Grote hallen, ruime werkplaat
sen, immense fabrieken nemen hen op. Er zijn bedrijven zo groot
zelfs, dat de jongens deze ervaren als een doolhof, waar het moei
lijk zou zijn zonder lopende band als richtingwijzer de juiste weg
te vinden. Ergens aan deze weg timmeren" zij. Op een vaste plaats
aan deze band moeten zij hun mannetje staan. Met hun eigen werk
zijn ze al heel gauw vertrouwd, maar het grote geheel kunnen zij
moeilijk overzien. Na enige tijd al, worden de uren langer en
groeien de dagen. Het nieuwe is er af. Bovendien staan zij ook
van meet af aan evenveel uren te werken als een volwassenen.
Werken is gezond, ook voor deze jongens, maar een geleidelijke
overgang van het beschermde lagere school-leven naar het bedrijfs
leven, waarin ze wel leven en werken, maar waarin ze nog niet
zijn ingegroeid, is noodzakelijk.
De vragen die de nieuwe levenssituatie oproept, en dat zijn er
niet weinig, moeten ergens hun oplossing vinden. Ergens moeten
zij hun lichaam van top tot teen kunnen uitschudden, zoals ook een
jong paard, dat dol springt en rent door de wei, zich uitleeft.
Ergens moeten zij de kracht over hun lichaam hervinden. Hun
aandacht moet gericht worden op het schone, het eenvoudige en
het ware. Ergens moeten zij hun werklust kunnen botvieren, terwijl
ze tevens moeten leren leven met hoofd, hart en handen.
En deze ruimte biedt hun de Levensschool. Ruimte om te leven,
om te werken, om de denken, om zichzelf te zijn.
december 1791, gaf zijn uitgeput
lichaam het op. Het werk is
daarna voltooid door Mozart's
meest vertrouwde leerling, Siiss-
mavr, die niet alleen muzikaal 't
dichtst bij de meester stond,
maar wiens handschrift ook be-
dricgelijk veel op dat van Mozart
leek. Dit is dan ook de oorzaak,
dat er heftig is gediscussieerd
over hetgeen wel en niet van
Mozart was en in details is nog
niet alles opgehelderd.
Ontegenzeggelijk heeft Mozart
zijn Requiem geconcipieerd on
der een sterk voorgevoel van zijn
naderende dood. Dit heeft mede
op de muziek haar karakteristie
ke stempel van diepe ernst, inni
ge devotie en kinderlijke overga
ve gedrukt. Nauwelijks in enig
werk en zeker niet in enig kerke
lijk werk van zijn hand vindt
men zo'n uiterst geconcentreerde
en intensieve expressie als hier:
in de bouw, in de thematiek en
haar verwerking, in de kleur.
Vooral Mozart's nauwe contact
met de kunst van Handel en
Bach komt in dit werk bijzonder
sterk naar voren, maar toch
blijft alles volstrekt persoonlijk
Mozartiaans en een zuivere, al
leszins verantwoorde verklan
king van eigen gevoelswereld,
van eiaen innerlijke ervaring.
In dit werk van Mozart valt
op de volstrekte onthouding van
belcanto-virtuositeit in de solo
zangpartijen, streng ingesteld op
innige en ernstige expressie; en
semble, zowel van solisten als
koor staat op de voorgrond. Hier
zingt een nobel, diep-religieus ge
voelend mens, door liiden gelou
terd, zijn zang van afscheid van
het aardse leven, verzoend met
de dood, die hij reeds lang als
zijn „beste vriend" beschouwde.
van andere landen. De Nederlandse
industrie besteedt gemiddeld één per
cent van haar omzet aan wetenschap
pelijk onderzoek. In T.N.O.-kringen
meent men dat dit percentage min
stens verdubbeld moet worden.
Bij de verschillende instituten, wel
ke onder de Nijverheidsorganisatie
T.N.O. ressorteren, zijn in de afge
lopen jaren belangwekkende resulta
ten geboekt. Zo heeft men aan het
Lederinstituut T.N.O. te Waalwijk
nagegaan of men de verliezen aan
plantaardige looistof bij het looien
van zoolleer zou kunnen beperken
zonder de kwaliteit van het leer nade
lig te beïnvloeden. Het resultaat van
dit onderzoek is geweest, dat, indien
de betrokken bedrijven de noodzake
lijke maatregelen nemen, het verlies
van 20 a 30 percent zal kunnen wor
den teruggebracht tot 10 percent.
Zo heeft men ook in andere insti
tuten belangrijke resultaten bij onder
zoekingen verkregen.
Door de voorzitter van de Nijver
heidsorganisatie, prof. ir. D. Dres
den, zijn onlangs belangrijke contac
ten gelegd in Amerika, die in de toe
komst wellicht zullen uitgroeien tot
een zekere vorm van samenwerking
met Amerikaanse research-centra. In
Amerika wordt meer dan in Neder
land bij het wetenschappelijk onder
zoek gebruik gemaakt van radio-ac
tieve isotopen. Ook in Nederland zijn
de plannen om te komen tot de op
richting van een isotopen-instituut
reeds in een vergevorderd stadium.
De Nijverheidsorganisatie omvat
momenteel ca. 1600 man.
R.K. VROUWENGILDE.
In zaal Thalia gaf de Gezinstoneel
groep „Liberti Habentes Munus
(fam. v. d. Linden uit Nijmegen) j.l.
woensdagavond voor het r.k. Vrou
wengilde een opvoering van de
Vlaamse klucht „Het kosterke van
Anderlecht". Met het toneelspel van
deze groep, bestaande uit vader en
moeder en 10 kinderen, hebben de
helaas niet talrijke aanwezigen zich
uitstekend geamuseerd.
I Aan het slot van de avond dankte
de presidente van het Vrouwengilde,
mevr. Nijman, de toneelgroep voor 't
uitstekende spel en de zeer plezierige
avond. Tenslotte deelde zij mede, dat
de reis naar Antwerpen, welke in mei
is gepland, bij voldoende deelname
doorgang zal vinden.
JAARVERGADERING
WIT-GELE KRUIS.
De Waalwijkse afdeling van het j
Wit-Gele Kruis heeft voor woensdag
6 mei a.s. een jaarvergadering belegd,
welke zal worden gehouden in de
wachtkamer van het gezondheidscen
trum aan het Vrcdesplein. Aanvang 8
uur. De agenda bevat de gebruikelij
ke jaarverslagen, een bestuursverkie
zing wegens periodieke aftreding van
mevr. Hof f mans-van der Schoot, mej.
A. Gragtmans en de heren F. Baars
en E. M. Weijers, en verder de be
noeming van bestuursleden in ver
band met 2 vacatures in het bestuur
mevr. Timmermans-Mastboom en de
heer G. P. H. Veltman).
POLIO-INENTING.
De polio-inentingen, welke op 6
mei a.s. waren gepland in het ge
zondheidscentrum en in het wijkge-
bouw van het Groene Kruis, zullen
geen doorgang vinden i.v.m. een re
gionale bijeenkomst van de wijkver
pleegsters in Den Bosch.
De tweede inspuiting is nu ver
plaatst naar woensdag 13 mei a.s.
Daardoor zullen ook de volgende
inentingen een week worden verscho
ven, zodat de derde inspuiting niet
zal plaats hebben op 3 juni maar op
10 puni a.s.
STICHTING MUZIEKSCHOOL.
De Gemeentelijke Culturele
Raad zal maandag 11 mei a.s. des
avonds om 7.30 uur in de raads
zaal een bijeenkomst beleggen
inzake de stichting van een mu
ziekschool.
Op deze bijeenkomst zullen de
beren W. Goedhart, directeur van
het Brabants Conservatorium te
Tilburp en W. ter Burg, directeur
van de Tilburgse Muziekschool,
spreken over het doel en de bete
kenis van een muziekschool.
BINNENLAND
DANK VAN DE KONINGIN.
•*-!> -
Vele goede wensen hebben mij be
reikt op mijn 50e verjaardag.
De hartelijkheid daarvan heeft mij
zeer getroffen.
De uitzonderlijke hoeveelheid van
gelukwensen, zowel van officiële in
stanties en van organisaties van ver
schillende aard, als van particuliere
personen - bekenden en onbeken
den - nopen mij, ditmaal langs deze
weg, mijn diepgevoelde dank te be
tuigen voor alle medeleven op die
dag ondervonden.
JULIANA.
NIEUW BEROEP OP PROF. BEEL
Koningin Juliana heeft premier
Beel gevraagd „de mogelijkheden om
tot een spoedige oplossing van de
huidige kabinetscrisis te geraken te
willen onderzoeken.' Dit wordt ge
meld in een officieel communiqué van
het kabinet der Koningin, dat werd
uitgegeven, nadat dinsdag de katho
lieke politicus op paleis Soestdijk
door de vorstin was ontvangen.
De communiqueés plegen met gro
te zorgvuldigheid te worden
opgesteld. Politieke waarne
mers vinden het interessant, dat
uitdrukkelijk wordt gesproken over
een „spoedige oplossing". Tempo
schijnt een van de belangrijkste ele
menten te zijn in de koninklijke op
dracht. Interessant is ook, dat de hui
dige situatie officieel een „crisis
wordt genoemd.
Prof. Beel heeft laten meedelen,
dat hij de komende dagen nodig heeft
voor het bestuderen van het program,
dat aan het nieuwe kabinet ten grond
slag zal liggen. Den Haag verwacht,
dat prof. Beel in zijn ontwerp-pro-
gram over kwesties als het verhogen
van de huren en de lonen, over de
subsidies en de melkprijs wat con
creter za) kunnen zijn dan prof. De
Quay, omdat inmiddels het advies
van de Sociaal-Economische Raad
over al deze zaken is gepubliceerd.
HONDERD EN VIJF JAAR
MANNENKOORZANG.
Deze maand en begin juni zal het
Koninklijk Nederlands Zangersver
bond zijn 21e lustrum vieren. Eigen
lijk had deze viering in 1958 moeten
plaats hebben, maar op verzoek van
de Europaïsche Arbeitsgemeinschaft
der Sanger, waarbij het K.N.Z.V. is
aangesloten, werd deze een jaar ver
schoven, omdat men er prijs op stelde
deze te doen samenvallen met het
congres der E.A.G.S., dat dit jaar
van 21 - 25 mei in Den Haag zal
worden gehouden.
De viering van het 105-jarig be
staan zal geschieden met een 10-tal
groot opgezette concerten in Vlissin-
gen, Den Haag, Haarlem, Amster
dam, Groningen, Utrecht, Arnhem,
Eindhoven, Geleen en waarschijnlijk
ook Maastricht. Beide laatste zullen
echter eerst in oktober kunnen plaats
vinden. Aan deze concerten zullen in
totaal 7 mannenkoren, tellende circa
5000 zangers, hun medewerking ver
lenen. Verder zullen de volgende or
kesten meewerken: de Groninger Or
kestvereniging, Het Brabants Orkest,
het Utrechts Stedelijk Orkest, het
Limburgs Symphonie Orkest en de
Kon. Mil. Kapel uit Den Haag.
Voor solistische medewerking wer
den o.m. geëngageerd: Gerda Pons,
sopraan, Aafje Heynis, Annie Her
mes en Wilh. Mattès, alten, Leo Ke-
W A A L W IJ K
DE ECHO\M HEI ZÜJO
12i Jaar geleden werd isolement commissariaatdoorbroken.
Het laatste meesterwerk van een gelouterd mens
glffclLifcfttL*»' «*-•»-«