w/AAlwijkse en UnqstRAAtse couRAnt t Handel schreef „DER MESSIAS" In drie weken Hu een geborduurd i Kerkenbouw in Nederland 100 JAAR bij emna en Cr\JetntactL f M ÜUlki* Voor slechts f 1.60 en 15 Radion- merkjes VRIJDAG 4 MAART 1960 tie JAARGANG N». II Uitgever Waalwükse Stoomdrukkerij Antaon Tielen HooMredaoteurJAN TIELEN Gironummer 50798 Dit blad verschijnt 2 x per week Opgericht 1878 Bureaux: Grotestraat 205, Waalwijk - Tel. 2621 Kaatsheuvel: TeL 2002 - Dr. van Beurdenstraat 8 Abonnement 22 sant por week per kwartaal 2.M 3.10 franco p. p. Advertentieprijs: 10 cent per na.m. Contract-advertenties speciaal tarief. Tel.-adres: „Echo" De geschiedenis van de jubile rende Waalwijkse Liedertafel „Oefening en Vermaak" is tó veel omvatend en tè veelbewogen geweest om haar in één artikel te kunnen afdoen. De voorbije eeuw heeft zoveel kostelijke hoogte punten geteld, die in couranten en archiefstukken bewaard zijn f;ebleven, dat wij niet aan de ver- eiding hebben kunnen weer staan om gedurende dit jubi leumjaar bij tijd en wijle hieruit enkele grepen te doen. Al deze hoogtepunten vormen het klin kende bewijs, dat „Oefening en Vermaak" altijd een zeer belang rijke plaats in de Waalwijkse ge meenschap heeft ingenomen en altijd de bijzondere sympathie van de Waalwijkse burgerij heeft gehad. Voordat wij het zilveren be- staansfeest van de Liedertafel weer in grote trekken aan het grijze verleden willen onttrekken moeten wij toch eerst nog even een kleine aanvulling geven op ons eerste artikel in ons nummer van 26 febr. j.l.een aanvulling die noodzakelijk is, omdat in dat artikel een kleine passage is weg gevallen, waarin juist sprake was van solisten, die in de afgelopen jaren uit eigen midden voor het voetlicht zijn getreden. Daardoor hebt u de namen gemist van Nel Dupont, sopraan, Jetty de Kort, alt, en Lamnert van Oudheusden, bariton, die vele malen als „ei gen" solisten bij uitvoeringen zijn opgetreden en daardoor dus wel bijzondere verdiensten voor de Liedertafel hebben. Nu even terug naar het 25-ja- rig bestaan van „Oefening en Vermaak". Slaan we daarvoor De Echo van het Zuiden van 16 juli 1885 op, dan lezen we dat het oen enorm leest is geweest en krijgen w© tevens respect voor de orga nisatoren uit die dagen. Het fes tival, dat op maandag 13 juli werd gehouden, had het volgende feestprogram: 10 uur: opening der feesten door klokkengelui en kanonge bulder; 10V2 uur: Ontvangst op het raadhuis en aanbieding van den eerewijn aan de directiën der deelnemende corporatiën. Daar na welkomstgroet door de feest vierende liedertafel op de ver sierde kiosk op de markt. 11 uur: Samenstelling van den optocht bij Verhoeven in het Wa pen van Waalwijk. En deze optocht was iets zoals we die vandaag de dag in Waal wijk niet meer zien. De stoet zag er als volgt uit: Twee bazuinbla zers te paard; heraut te paard; eerewacht te paard; harmoniege zelschap „Sophia's Vereniging" te Loonopzand; praalwagen Waalwijk s hulde aan de lieder tafel, geëscorteerd door eere wacht te paard; gilde St. Jan Baptist; gilde St. Chrispijn van Bezooien met hare attributen; de Rederijkerskamer „Oefening kweekt kennis" van Bezooien; harmonie „Geduld overwint" van Dongen; praalwagen de feest vierende liedertafel, geëscorteerd door eerewacht te paard; oprich ters, eereleden, directie en wer kende leden van het feestvierend gezelschap in galarijtuigen, geës corteerd door eerewacht te paard; harmoniegezelschap „Vir tus nobilitat artem" van Was pik; Doelen „De Hoop" van Be zooien in open rijtuig; „Oranje Doelen" van Waalwijk in open rijtuig; gilde St. Chrispijn van Waalwijk en Bezooien, voorafge gaan door hare harmonie; vaan drig in costuum te paard met ba nier van den doelen „Recht door Zee", hulde brengende aan de feestvierende liedertafel; doelen „Recht door Zee" in open rijtui gen; groep ridders te paard voor stellende Jan II, stichter van Waalwijk, met zijn gevolg; feest commissie in open rijtuigen, ge ëscorteerd door eerewacht te paard; harmonie „L'Esperance" van Waalwijk; zangvereniging „Vooruitgang zij ons doel"; een praalwagen voorstellende koning David; eerewacht te paard. Verder vermeldde het pro gramma het volgende: Al/i uur: Tezamenroeping door het gelui der klok op het raad huis voor het uitvoeren van het ensemblestuk; 5y2 uur: Begin der muziekuit voeringen in de prachtig versier de kiosk op de markt. 6 uur: Concert in den tuin en bij ongunstig weder in de zaal Musis Sacrum Boor de liederta fel „Oefening en Vermaak van Waalwijk en Bezooien", de zang- vereeniging „Vooruitgang zij ons doel" en de deelnemende harmo nieën, die daartoe genegen zijn; 's Namiddags 3 uur Bal in het benedenlokaal van den heer Vin cent Gerris; 's Avonds te 8uur uitreiking der herinneringsmedailles op de zaal van Musis Sacrum. Ten 10 ure artistieke verlich ting van de kiosk. Uitvoering door de Waalwijkse harmoniën S. Chrispijn en l'Esperance. In de verschillende lokalen en tuinen zullen in den namiddag Bals en Concerten worden gege ven. Voor Dinsdag 14 Juli 1885 ver meldde het programma te 11 ure Groote Matinee door de lieder tafel „Oefening en Vermaak van Waalwijk en Bezooien", met hoogst vereerende welwillende medewerking van de heeren Wil lem C. Deckers en Louis Vugts op de zaal Musis Sacrum, met welwillende medewerking van verschillende heeren dilettanten. Tot slot: Uitreiking van herinne ringsmedailles en medailles van verdienste. De Waal wij kers van 75 jaar geleden wisten dus wel hoe ze een zilveren verenigingsjubileum moesten vieren. Triomf In Dublin - Fiasco In Londen Do koning ging staan bij het machtige Halleluja-koor Nu onze 100-jarige liedertafel „Oefening en Vermaak" op 13 maart a.s. in De Gecroonde Leersse een uitvoering gaat geven van het oratorium „Der Messias" van Georg Friedrich Handel, is het voor vele lezers en muziekliefhebbers wellicht interessant iets meer te weten van het geniaalste werk van deze com ponist, dat de grootste triomf, maar ook de diepste verguizing heeft ge kend; een werk, dat in de ruim twee eeuwen van zijn bestaan miljoenen heeft aangegrepen in zijn pure neer slag van Handels onvergelijkelijk kunstenaarschap. DRIE WEKEN. Handel werkte snel. Hoe snel, mag blijken uit het feit, dat hij „Der Messias" schreef in de ongelooflijk korte tijd van drie weken, van 22 augustus14 sept. 1741 namelijk De eigenlijke naam van dit orato rium luidt „Messiah" (en niet „The Messiah" zoals nog wel eens wordt vermeld). Toen Handel in novem ber 1741 uit Londen vertrok en na een onstuimige reis in Dublin aan kwam, had hij „Messiah" bij zich, waaruit dan blijkt dat hij dit ora torium in Londen heeft geschreven. Of Handel „Messiah" speciaal voor Dublin heeft gecomponeerd staat niet vast, maar op grond van be paalde aantekeningen bij de eerste uitvoeringen krijgt men wel de in druk, dat dit werk door het „Found ling Hospital" in Dublin was be steld, ofschoon van een dergelijke opdracht geen schriftelijke bewijzen zijn teruggevonden. De wereldpremière van „Messiah" in Dublin werd een overweldigend succes. In zijn biografie van Handel (uitgave Gottmer-Muziek-Pockets) schrijft Herman Rutters, dat Handel met deze eerste uitvoering in Dublin een triomf beleefde, gelijk hem in zijn leven nog nimmer was ten deel gevallen. Men roemde „Messiah" als „de prachtigste compositie, welke men ooit had gehoord". Een bekend blad uit die dagen, „Faulkner's Journal" verklaarde geen woorden te kunnen vinden, die voldoende zijn, de indruk, die het werk op de toehoorders maakte, te beschrijven. Vermeldenswaardig is hierbij, zo schrijft Rutters verder, dat koor en orkest even sterk bezet waren, elk niet meer dan dertig medewerken den en dat het koor uitsluitend uit mannen en jongens was samenge steld. FIASCO IN LONDEN. Zo triomfantelijk als het succes in Dublin was, zo groot was de te leurstelling op 23 maart 1743 in Londen. Biograaf Rutters zegt. dat Handel er reeds een voorgevoel van had gehad, dat „Messiah" in Londen niet zou aanslaan. Dit voorgevoel heeft hem niet bedrogen, want de ontvangst van „Messiah" in Londen was zeer lauw. De dagbladen zwe gen er in alle talen over en Han dels meesterwerk bracht het niet verder dan twee herhalingen. Het gestook van Handels vijanden is voor een groot deel schuld aan het fiasco. Ook lag Handel overhoop met de geestelijkheid, die meende, dat de uitvoering van werken met een bijbels gegeven tot onderwerp in een schouwburg ontheiliging, er gerlijke profanatie betekende. Een andere oorzaak van de Londense teleurstelling was de ondramatische meditatieve allure van „Messiah", die voor het publiek te weinig effect had en te ver afweek van hetgeen Handel tot dusver had laten horen. Toch maakte dit oratorium ook in Londen op enkelen een diepe in druk. Zo werd de Engelse koning, die de uitvoering bijwoonde, door 't Halleluja-koor zo gepakt, dat hij bij de woorden „For the Lord God Om nipotent reigneth" spontaan opstond, waarin alle aanwezigen hem volg den. Dit is later bij elke uitvoering van „Messiah" in Engeland traditie geworden. Al met al zou het tot 1749 duren voordat „Messiah" in Engeland triomfen zou vieren. GEEN LITURGISCH WERK. In zijn inhoud is „Messiah" zowel dramatisch als episch en lyrisch. Dramatisch omdat het ons 't groot ste drama aller tijden laat beleven: de verlossing der mensheid; episch, omdat het drama ons in verhaal vorm - merendeels door het profe tenwoord - wordt gebracht en ly risch, omdat we kunnen spreken van het afleggen van een belijde nis. Over de voorgeschiedenis van „Mes siah" is niet zo heel veel bekend. We weten dat Handel de tekst heeft gekregen van een zekere Charles Jennens, maar of Handel deze tekst ongewijzigd gebruikt heeft, weten we niet. Anderen zeggen weer, dat een zekere Pooley de vervaardiger van de tekst was, hetgeen overigens niet van zo veel betekenis is. Wel is deze tekst een meesterstuk van weloverwogen selectie en hechte, logische constructie. De trant is deels voorspellend, deels verhalend en een enkele keer ook beschrij vend. In het eerste deel laten zich af wisselend de stemmen horen van de profeten (Jesaja, Haggai, Maleachi, Zacharja) en van de psalmist. Hier bij gevoegd worden dan nog woor den van de evangelist Lukas en van Jezus (uit Mattheus). In het tweede deel treft men citaten aan uit de zendbrieven aan de Romeinen en de Hebreeën en uit de Openbaring. De tekst van het derde deel is groten deels ontleend aan de brieven aan de Korinthiërs en de Romeinen. Ge tuigenissen van Job leiden dit deel in en woorden uit de Openbaring sluiten het geheel af. Het oratorium „Messiah" onderscheidt zich van al le overige oratoria van Handel door de afwezigheid van enig werelds element, terwijl ook de tekst enige interessante aspecten biedt, waarop wij in dit kort bestek helaas niet kunnen ingaan. De naam „Sacred Oratorio" welke Handel aan „Mes siah" gaf, is echter volkomen van toepassing, want het werk heeft 'n nadrukkelijk gewijd karakter. Maar „Messiah" is geen kerkelijk, geen liturgisch werk, het is de belijdenis van een innig gelovig Godskind. Briljant van de opbouw is „Mes siah": een rijke verscheidenheid van ariosi, aria en koren, verbon den tot een hecht, zuiver gepropor tioneerd organisme, een gave syn these van solo- en koororatorium. In zijn biografie over Handel tekent Herman Rutters verder aan: Men heeft wel eens de neiging Handel vooral te zien als de componist van het massale, bij voorkeur werkend met forse accenten, markante rit men en zwaar volumen van klank Misschien zou menig koornummer deze opvatting kunnen steunen, als is zij door de massale bezetting van koor en orkest in de vorige eeuw sterk overdreven en behoeft zelfs een koor als „Halleluja" geen ster ke bezetting om indruk te maken. Maar ook het intieme, het ingetoge- ne, stemmingen van stille verruk king, van droevige beklemming weet Handel koristisch gevoelig en sug gestief te verklanken. Hoe meester lijk is in het koor „His yoke is easy and His burden is light" de voor stelling van de lichte last weerge geven door het zwevend melisma en de verende gang van het imitato- risch verwerkt thema. Zo'n fijne toets is ook kenmerkend voor het krijgt U een smaakvol geborduurd kussensloop. Een aanwinst voor Uw linnenkast - een sieraad op Uw bed. HAAL METEEN EEN g SPAARKAART 3IJ UW LEVERANCIER 5 DRINGENDE OPROEP Voor elk Nederlands Bisdom is de kerkenbouw een zware en drukkende last. Daarom richten Wü» Uw Bisschoppen, ons tezamen tot alle katholieken van ons land. Wfl willen Uw aller aandacht vragen voor deze zorg en bekommernis. Zonder de bijstand van iedere gelovige zal de achterstand in de kerkenbouw steeds groter worden. Dit betekent een ernstige bedreiging voor het godsdienstige leven van talloze katholieken. Juist tussen de nieuwe woningen en jonge ge zinnen moeten priester en kerk tijdig aanwezig zijn. Wü mogen en kunnen hieraan niet voorbij zien. Als Uw Bisschoppen zijn wij verplicht Uw aller hulp in te roepen. Daarom vragen wij U met grote aandrang de regelmatige col lecten en acties voor de kerkenbouw te blijven gedenken. Er hangt te veel van af. In het bijzonder vragen wij Uw offervaardigheid voor de collecte van Kerkenbouw-zondag, 6 maart. God zegene U allen. Uw dankbare Bisschoppen. Wie niet in de gelegenheid is z'n gave op de collecteschaal te schenken of een extra-bijdrage wil opzenden, kan dit doen op Giro 32.33.00 KATHOLIEKE KERKENBOUW NEDER LAND té Utrecht, met vermelding: „Bestemd voor kerken bouw in het Bisdom Desgewenst kunt U ook de parochie van Uw voorkeur hierbij vermelden. Zondag as. is het Kerkenbouw- zondag. Verschillende bisdommen kenden die dag al. Dit jaar wordt hij voor het eerst in alle bisdom men gehouden. Ter voorbereiding op die dag hebben de bisschoppen van Nederland een gezamenlijke persconferentie belegd met mgr. dr. B. J. Alfrink, aartsbisschop van Utrecht, als woordvoerder. Hij verklaarde, dat de betekenis van de Kerkenbouwzondag niet voornamelijk gezien moet worden in de verhoogde opbrengst van de col lecte, al is die belangrijk. De grote betekenis van de Kerkenbouwzon dag ligt in de mogelijkheden die er in besloten liggen, om door predi katie, pers en radio, enz. geheel de katholieke bevolking bewust te maken van de verantwoordelijke taak ten aanzien van de geestelijke verzorging. Toen de oorlog voorbij was, stond ons land voor een groot kerkente- kort. Er was in jaren niet gebouwd, maar bovendien werden ruim 100 kerken totaal verwoest, terwijl er nog meer beschadigd werden. An dere waren zover vervallen, dat zij vervangen moesten worden. De grootste vraag naar kerken ont stond echter in de nieuwe wijken tengevolge van de bevolkingsaan was. Het kapitaal, dat voor de acti viteit van de kerkenbouw nodig was, bedroeg tot dusver 195 miljoén gulden. Het is een enorme krachtsinspan ning geweest, welke mogelijk is ge worden onder meer door de oor logsschade - herstelbetalingen, door besteding van beschikbare diocesa ne fondsen en door de opbrengsten van de kerkenbouwcollecten, enz. In 1959 leverden de kerkenbouwcol lecten ongevees zes miljoen gulden op, d.w.z. 2 3 cent per katholiek per collecte. Dit is op te voeren, meent de aartsbisschop, zodat de opbrengsten der collecten zouden kunnen stijgen tot 10 miljoen per jaar. Dat deze stijging noodzakelijk is, wordt al direct aangetoond door het feit, dat in de komende vijf jaren 179 nieuwe kerken en 20 noodker koor „For unto us a child is born", waarin de vreugde-expressie wordt verklankt in sierlijke coloratuur arabesken, in golvende tertsen ook doorgewerkt in de partijen der vio len. DUITSE VERSIE. Na de dood van Handel hebben vele grootheden, maar helaas ook 'n aantal volkomen onbekwame lieden zich aan een bewerking van Han dels „Messiah" gewaagd. Zo heeft een zekere Joseph Vogler een be werking op zijn geweten, die weinig meer overliet van Handels meester werk. Bovendien bracht deze abt de door hem verminkte „Messiah" in een Italiaanse vertaling! Ook grote componisten, zoals Mendelssohn en Mozart, hebben zich aan een be werking van „Messiah" gezet. De bewerking van Mozart, die ook door de Liedertafel „Oefening en Ver maak" zal gezongen worden, is on getwijfeld de beste. Zij draagt de onmiskenbare karakteristieken van zijn meesterschap en van zijn on feilbaar puur-muzikale intuïtie, welke hem behoedde voor dwalin gen en excessen, waaraan anderen zich hebben schuldig gemaakt. Wel kent Mozart aan de blaasinstrumen ten een groter aandeel toe, hetzij ter uitwerking van de continuopar- tij, hetzij als versterking van de klank. Maar Mozarts geniale schep- persnatuur en zijn sterke persoon lijkheid konden hem er toch niet van weerhouden om hier en daar eigen accenten te leggen. Zo heeft hij begeleidende partijen tot obliga te partijen gepromoveerd, eigen contrapunten ingelast en zelfs op plaatsen de harmonie veranderd, zodat deze bewerking op zichzelf heel geniaal en belangwekkend, maar niet helemaal Handel is. Men mag van harte hopen, dat een talrijk publiek van zijn belang stelling zal blijk geven op 13 maart as., want de uitvoering van „Mes siah" door een amateurkoor getuigt van een bijzondere durf, die grote toewijding en een bijzondere in spanning vereist. Voor deze toewij ding en inspanning verdient „Oefe ning en Vermaak" de grootst moge lijke aandacht en waardering. ken gebouwd moeten worden, wil de zielzorg onder de Nederlandse katholieken geen gevaar lopen. Om deze bouw te realiseren, is alleen voor 1960 een bedrag nodig van 27 miljoen gulden. Er is zes miljoen van binnen, uit de kerkenbouwcol lecten in 1959. De bisschoppen trekken uit deze cijfers dan ook terecht de conclusie, dat de wekelijkse bijdrage van de gelovigen zeer aanmerkelijk zal moeten groeien, wil de Kerk in Ne derland ook maar enigermate inza ke kerkenbouw de opdracht vervul len, die deze tijd met zich brengt. Een tweede conclusie is, dat zelfs dan nog de nodige kerkenbouw niet kan worden uitgevoerd, tenzij een rijksregeling wordt gemaakt van subsidiëring. Natuurlijk, zeggen de bisschoppen, het zou mooi zijn wan neer wij de staat niet nodig zouden hebben, omdat de kerkenbouw hele maal bekostigd zou kunnen worden uit de offervaardigheid der gelovi gen. Zij zouden er zeer gelukkig mee zijn. Van de andere kant is het niet onbillijk, wanneer de maatschappij welke toch profiteert van de arbeid der kerken, deze arbeid zou steunen, mede door de bouw van kerken mo gelijk te maken. Bisdom Den Bosch. Er zijn slechts enkele gegevens nodig om het kerkenbouwvraagstuk van het bisdom 's-Hertogenbosch duidelijk te maken. Afgezien van wat er in de jaren na de oorlog moest worden gedaan om de vele verwoeste kerken te herbouwen en de beschadigde ker ken te herstellen, welk herstel nu praktisch is voltooid, hoewel de fi nanciële lasten nog voortduren behoeven wij ons.slechts te beper ken tot het huidige bouwprogram ma om te doen inzien dat hulp op grote schaal noodzakelijk is. In 1959 werd begonnen met de bouw van 11 kerken en 2 belang rijke kerkuitbreidingen, n.l. Boxtel, Maria Regina: kerk en pastorie; Eindhoven, Pius X: kerk; Eindho ven, H. Michael: semi-permanente kerk; Geldrop, Maria Magdalena: noodkerk; Hintham, H. Paulus: noodkerk; Malden, H. Antonius: kerk; Nijmegen, Petrus Canisius: kerkuitbreiding; Oss, H. Gerardus Majella: kerkuitbreiding; Oss, H. Sacrament: parochiehuis/noodkerk Someren-Heide, H. Jozef: kerk en pastorie; Son, St. Petrus Banden: kerk; Son: noodkerk; Uden, H. Pius X: kerk en pastorie. Gedeeltelijk is dit enorme bouwprogramma thans reeds voltooid, omdat er enkele noodkerken en z.g. semi-permanen te kerken bij zijn. Het totaal van de in gebruik zijnde noodkerken is daardoor gestegen tot 15, hetgeen betekent, dat in de naaste toekomst deze noodkerken nog door definitie ve kerken moeten worden vervan gen. Voor het gehele bouwprogramma van 1959 was een bedrag nodig van 5.500.000.—. De opbrengst van de kerkenbouwcollecte in 1959 bedroeg 820.602.35, waarbij dan natuurlijk nog geteld moet worden wat de ver schillende bouwpastoors en de plaat selijke kerkenbouwstichtingen bij een brachten. De offervaardigheid van de katholieken in het bisdom 's-Hertogenbosch is dus zeer prij zenswaardig en het lijkt ondankbaar nog méér te vragen, maar het kan werkelijk niet anders. Ondanks de milde bijdragen van velen (particu lieren, gemeenten en bedrijven) blijft er een aanzienlijk tekort, waardoor het gevaar dreigt dat de nieuwe kerken met een te zware schuld worden belast en de moei lijkheden op onverantwoorde wijze De tcho vAn het Zuióen kussen sloop Radion Bijdrage gelovigen moet aanmerkelijk groeien

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Echo van het Zuiden | 1960 | | pagina 11