wAAlwijkse en lAnqstRAAtse couraiu
Damesschoenfabrieken kenden
in 1962 enige moeilijke maanden
Tekort aan arbeidskrachten grootste
probleem bij de meeste overige industrieën
Overdenken waard I
Noodzakelijke aanpassing van het
Noord-Brabantse wegennet blijft
steeds meer en meer achter
Rijk ziet schijnbaar het belang hiervan voor deze streek niet in.
JAARVERGADERING KAMER VAN KOOPHANDEL
Ook de lederindustrie over het
algemeen lagere bedrijfsresultaten
'to BRIL??
Stijgende impart
Lagere bedrijfs
resultaten
in lederindustrie
Herstel
Rationalisatie blijft een eis van de eerste orde
-wMMrwwnrfc'imiTTirv^irrT'iv
VRIJDAG 25 JANUARI 1963
85e JAARGANG No. 7
De tcho VAn het Zui6en
Uitgever
Waalwijksche Stoomdrukkerij
Antoon Tieten
Hoofdredacteur JAN TIELEN
Gironummer 1069687
Dit blad verschijnt 2 x per week
Opgericht 1878
Bureaux: Grotestraat 205, Waalwijk Tel. 04160 - 2621 Kaatsheuvel: Dr. van Beurdenstraat 8 Tel. 04167 - 2002
Abonnement
22 cent per week
per kwartaal 2.85
3.10 franco p.p.
Advertentieprijs: 10 cent per m.m.
Contractadvertenties: speciaal tarief
Telegram-adres: „ECHO"
Enkele moeilijke maanden vooror vele damesschoenenfabriekenwaardoor inkrimping van de produk-
tie; arbeidstijd-verkorting, voornamelijk in de maand mei; een geringe daling van de lederprijzen,
veroorzaakt door het teruglopen van de huidenprijzen en een voortdurende stijging van de invoer en
een teruggang van de uitvoer, dat zijn de voornaamste facetten van de schoenindustrie in 1962.
De beoordeling van de gang van zaken in de schoenindustrie in 1962 lopen meer uiteen dan in de
voorafgaande jaren. Kwalificaties als moeilijk", „zeer matig" en kwakkeljaarkomen voor, naast
mededelingen over normale en ook gunstige bedrijfsuitkomsten.
Aangenomen mag worden dat sommige fabrieken het gehele jaar
door goed van orders waren voorzien, maar dat vele andere be
drijven, vooral de damesschoenenfabrieken, enige moeilijke maan
den mebbén gehad en gedwongen waren tot inkrimping van de
produktie over te gaan. De moeilijkste maanden waren, april, mei
en juni. Door het slechte weer in deze periode kwam de verkoop
moeilijker en later op gang, terwijl nabestellingen veelal achter
bleven bij andere jaren. Hierdoor bleef veel productie-capaciteit
onbenut, en dit oefende een ongunstige invloed uit op de finan
ciële resultaten. In mindere mate bepaalden de weersomstandig
heden de najaarsverkopen. De eerste orders waren niet groter dan
voorheen, maar de nabestellingen overtroffen die veelal van voor
gaande jaren.
In de prijzen van de grondstoffen
kwamen geen grote fluctuaties voor,
wel daalden door de teruglopende
huidenprijzen, de prijzen van het leer.
Door de sterke binding van de
schoendetailhandel aan prijsklassen,
bleven de verkoopprijzen star. Deze
vrijwel niet te verbeteren verkoop
prijzen enerzijds en de stijging van
de kosten anderzijds deden de winst
marges tot een bedenkelijk peil dalen.
Passend bij Uw uiterlijk
Voor een prijs die U ligt
Met 'n vérgaande „Service".
VAN MAARENS
Brillenzaken N.V.
Den Bosch, Vughterstraat 25
Tilburg, Markt 32
Breda, Nwe Ginnekenstr. 23
Uw bril
meestal in 1 uur klaar
Om te voorkomen, dat een verdere
inkrimping van de winstmarges, met
de daaruit voortspruitende moeilijk
heden ten aanzien van de kapitaals
vorming, plaats vindt, is produktie-
verhoging een noodzakelijke voor
waarde.
In de eerste tien maanden van '62
steeg de totale waarde van de invoer
van schoeisel van f 42.672.000,— in
deze periode in'61, tot f 52.264.000
dus meer dan 22
De waarde van de invoer van he
renschoenen steeg in dezelfde perio
de met circa 40 die van de dames
schoenen met ongeveer 18
De waarde van de uitvoer liep te
rug van in totaal f 40.059.000,- in
de eerste tien maanden van 1961 tot
f 37.426.000,- in de overeenkom
stige periode van 1962. Een stijging
dus van ruim 6 Voor de heren
en damesschoenen bedroeg deze te
ruggang respectievelijk 16 en
12,5
De heer Timmermans, zei in zijn
jaarrede van de Kamer van Koop
handel en Fabrieken van mening te
zijn, dat wanneer de Nederlandse
schoenindustrie er niet in slaagt
de export te vergroten, het gevaar
bestaat, dat deze bedrijfstak wordt
terug gedrukt tot een lokale verzor
gingsindustrie.
Bij de voortgaande economische
integratie in de E.E.G. zal dit leiden
tot een genadeloze concurrentiestrijd,
juist nu samengaan zozeer geboden
is.
Tot op heden was de invoer van
Frans schoeisel nog niet van beteke
nis, terwijl de Duitse invoer nog wei
nig spectaculair was. De vraag bij de
Italiaanse invoer kan rijzen, of deze
import niet meer een modeverschijn
sel is, dan van structurele aard.
Anders ligt het met de invoer van
uit België. De toename van de waar
de van deze invoer van demes- en
herenschoenen bedroeg van 1961 op
1962 (gedurende de eerste tien maan
den) respectievelijk bijna 22 en 60%
Steeds meer buitenlandse fabrie
ken vestigen een verkooporganisatie
in Nederland, terwijl een aantal be
langrijke Nederlandse schoenfabrie
ken er reeds toe is overgegaan, om
produkten van buitenlandse fabrie
ken hier te distribueren.
Wanneer ook Duitsland en Fran
krijk op grotere schaal op de Neder
landse markt komen, zal de Neder
landse schoenindustrie in grote moei
lijkheden raken, tenzij men er in
slaagt de exportmogelijkheden volle
dig te benutten.
Hiertoe zal samenwerking, tenmin
ste op het gebied van de export, ge
paard gaande met verbetering van
kwaliteit 'en afwerking, noodzakelijk
zijn.
Verwacht wordt dat in 1963 een
voortgaande sanering in de Neder
landse Schoenindustrie te zien zal
zijnwaarbij voor goed geleide bedrij
ven toch behoorlijke kansen en re
delijke bedrijfsresultaten mogelijk
kunnen zijn.
In de lederindustrie zijn de be
drijfsresultaten over het algemeen in
1962 lager uitgevallen dan in 1961.
Als oorzaak hiervan wordt aangege
ven de daling van de omzetten en de
stijging van de kosten. De omzetda
ling vindt zijn oorzaak door de hier
en daar voorkomende vrij onregel
matige afzet aan de schoenfabrieken,
terwijl deze afzet zich ook op een
lager niveau bewoog dgn in
De kostenstijgingen kwamen voor
namelijk voor bij de looistoffen, ter
wijl tevens de personeelskasten om
hoog gingen.
De prijzen van inlandse en over
zeese huiden daalden vrij aanzienlijk.
Aan het einde van 1962 waren deze
prijzen 20 tot 30 lager dan in het
begin van het jaar. De lederprijzen
volgden door de sterke concurrentie
deze daling vrij snel. Opmerkelijk
wordt de sterk toegenomen mogelijk
heid tot mechanisatie genoemd, die
buitengewoon hoge eisen stelt aan de
investeringen.
Ondanks de gedaalde prijzen heb
ben de zoollederfabrieken moeilijk
heden met de afzet van hun produk
ten gehad. Verwacht wordt dat de
produktie in 1962 met ongeveer 10%
is teruggelopen. De export van zooi-
leder kan moeilijk op gang gehouden
worden. Wel moet worden opge
merkt dat de laatste maanden de be
langstelling van het buitenland iets
meer begon te stijgen.
Ook werd in het afgelopen jaar
weer veel meer gebruik gemaakt van
surrogaten vooral bij de damesschoe
nen. Verschillende zoollederfabrie
ken schakelden" over naar overleder
en technisch leder. De toekomst -
vooral voor plantaardig gelooid zooi
leder - is dan ook allerminst roos
kleurig.
Ook de overlederfabrieken hebben
vooral in het begin van het jaar een
stillere tijd gekend dan in vooraf
gaande jaren. In de loop van het jaar
is evenwel een herstel ingetreden. De
vraag vooral naar kalfs- en fantasie-
ledersoorten in aniline finish en naar
lakleder nam niet onbelangrijk toe.
De algemene situatie geeft de
meeste overlederproducenten geen
aanleiding tot grotere bezorgdheid
voor de toekomst van hun produkten.
De wijziging van het systeem tot
teruggaaf van de omzetbelasting en
de revaluatie hebben de sterk terug
lopende export van drijfriemenleder
sterk verminderd.
In de sector technisch leder is dit
minder sterk voelbaar geweest. Voor
sommige artikelen bleek het zelfs
mogelijk de produktie te vergroten.
Door de werktijdverkorting en de
verhoging van het kostenpeil is in het
algemeen de rentabiliteit van de be
drijven in deze laatste sectoren ach
teruit gegaan. De grondstoffenvoor-
ziening leverde geen moeilijkheden
op, terwijl het personeelsprobleem
gedurende het laatste kwartaal 1962
zijn scherpe kanten verloor.
De gang van zaken in de lederwa-
renindustrie was over het algemeen
zeer goed. Vrijwel alle bedrijven wa
ren in 1962 goed van orders voor
zien. Alleen het tekort aan geschikte
arbeidskrachten leverde nog moeilijk
heden op.
Bij de afzet van werkhandschoenen
werd veel concurrentie ondervonden
doordat plastic motorhandschoenen
uit Japan steeds meer op de markt
komen. De verkoop van dames nap-
pa-kleding komt langzaam maar ze
ker op gang.
In de verkoop van andere lederen
kleding, kwam na een aarzeling in de
eerste maanden van 1962 een ople
ving, die uitgroeide tot een krachtig
herstel.
In zijn Nieuwjaarsrede, heeft de
voorzitter van de Kamer van Koop
handel en Fabrieken in Noordelijk
Noord-Brabant gewezen op de mo
gelijkheid om te komen tot een nood
zakelijke vergroting van de concur
rentiekracht.
Zeer terecht werd hierbij gewezen
op de mogelijkheid van samenwer
king, omdat men dan beter in staat
is, om een grotere rationalisatie in
het produktie- en verkoopapparaat
door te voeren. Bovendien zal men
door gemeenschappelijke research be
ter in staat zijn een hogere kwaliteit
van het produkt te ontwikkelenter
wijl men tevens door een gezamenlij
ke capaciteit een grotere omzet kan
halen. Het doorslaggevend voordeel
hiervan is, dat de lagere kostprijs en
daaruit voortvloeiend, een lagere ver
koopprijs, tot de mogelijkheden gaat
behoren.
Met de simpele constatering, dat
een intensievere samenwerking nood
zakelijk is, is men er echter nog niet.
Bij een nadere beschouwing van het
vraagstuk van de samenwerking tus
sen de bedrijven, blijkt gauw, dat dit
een zeer complexe aangelegenheid is.
Men komt al vrij spoedig tot de con
clusie, dat er een grote verscheiden
heid van oorzaken kan bestaan, om
tot samenwerking te komen. Nog
minder eenvoudig wordt het, wan
neer men de verschillende vormen
waarin samenwerking kan voorko
men, gaat beschouwen. Blijft de zelf
standigheid van de samengaande be
drijven geheel of in grote mate be
houden, of gaat deze zelfstandigheid
geheel of voor een groot deel verlo
ren?
Zo kan men samenwerken onder
een informeel gentlemen's agreement,
maar kan men ook kartels vormen,
belangengemeenschappen sluiten,
syndicaten, consortia en coöperatieve
verenigingen oprichten. Men kan in
koopcombinaties vormen tot aanslui
ting bij vrijwillige filiaalbedrijven
overgaan, of fuseren. Talrijke moge
lijkheden in deze richting blijven mo
gelijk. Welke vorm uiteindelijk ge
kozen moet worden, hangt vaak van
tal van factoren af.
Met teleurstelling heeft men er in Noord-Brabant kennis van ge
nomen, dat het op de rijksbegroting 1963 voor de aanleg en ver
betering van verkeersverbindingen in deze provincie uitgetrokken
bedrag WEDEROM lager is, dan in het voorafgaande jaar.
Zelfs in die mate, dat de toch zo noodzakelijke aanpassing van
het wegennet aan het steeds toenemende verkeer, meer en meer
achterblijft"aldus de heer Timmermans, voorzitter van de Kamer
van Koophandel en Fabrieken voor Noordelijk Noord-Brabant,
in zijn Nieuwjaarsrede dinsdag 22 januari.
Vooral de weg Tilburg - Waalwijk - Gorinchem, die op het
rijkswegenplan reeds enige jaren voor komt, en de weg door de
Langstraat, al jaren achtereen het zorgenkind van de Kamer en
de drie bruggen over de Bergse Maas - voor de nieuwe Noord-
Zuid-doorkruisingen (Breda - Keizersveer - Gorinchem, Tilburg -
Waalwijk - Gorinchem en s-Hertogenbosch - Heusden - Sleeu-
wijk) zijn voor het bedrijfsleven in deze streek van eminent be
lang.
Ofschoon de weg Tilburg - Waal
wijk - Gorinchem, reeds jaren op het
rijkswegenplan voorkomt, geeft de
begroting 1963 ook voor dit jaar geen
ruimte voor werkzaamheden aan de
ze weg. Enig voorbereidend werk is
en wordt nog gedaan, maar verder
zijn geen vorderingen gemaakt en het
ziet er naar uit, dat bij de huidige
gang van zaken voorlopig geen zicht
bare resultaten te verwachten zijn.
De weg door de Langstraat vor
dert tergend langzaam. De meest op
timistische verwachting is, dat deze
weg in 1965 geheel gereed zal zijn.
De heer Timmermans evenwel is van
mening, dat dit niet meer haalbaar is,
en dat het zeker 1968 zal worden,
voordat, deze voor de Langstraat zo
belangrijke weg, voor het verkeer za!
kunnen worden opengesteld. „Het
komt mij voor, aldus de voorzitter
van de Kamer van Koophandel, „dat
de Provinciale Waterstaat, bij de on
derhandelingen met de eigenaren en
de gebruikers van de voor de aanleg
van deze weg noodzakelijke gronden,
een te stroeve houding aanneemt,
waardoor de onderhandelingen me
nigmaal te moeilijk verlopen of stran
den". De beoogde voordelen zijn
■slechts een fractie van het totale kos-
tencijfer, maar veel groter is de ver
liespost, doordat de werkzaamheden
belangrijk worden vertraagd.
Alleen dan, wanneer drie nieuwe
bruggen over de Bergse Maas ge
legd worden, zullen de wegen Breda
- Keizersveer - Gorinchem, Tilburg -
Waalwijk - Gorinchem en 's-Herto-
gsnbosch - Heusden - Sleeuwijk, ten
volle tot hun recht komen.
■Bij de bouw van deze bruggen, die
blijvend zijn voor de toekomst, maar
tevens grote bedragen zullen vorde
ren, zou het buitengewoon te betreu
ren zijn, wanneer men geen rekening
zou houden met de belangen van het
bedrijfsleven in deze streek. De
hoogte van de bruggen zal zodanig
moeten zijn, dat de doorvaart, ook
voor grotere schepen, mogelijk wordt.
Het was de mening van de heer Tim
mermans dat tijdig overleg met de
betrokkenen plaats dient te hebben.
Naast de voordelen die een samen
gaan biedt, ontstaan er ontegenzegge
lijk veel nadelen. Tegenover de
voordelen van kostenvermindering,
regeling van een gezonde concurren
tie en ordening van produktie staan
de gevaren van uitbuiting van macht
posities, kunstmatige produktiebe-
perking om hogere prijzen te maken
en vooral bij fusies, onvoldoende be
hartiging van de belangen van aan
deelhouders en krediteuren.
Door overspannen en verkeerde
verwachtingen van het ontsloten af
zetgebied en door het streven naar
massa produktie - o.a. óm sterk te
staan in de concurrentie - is het ge
vaar niet bepaald uitgesloten, dat
met de concurrentie een dusdanige
expansieve investerings - activiteit
wordt ondernomen, dat een overca
paciteit in een bepaald gebied ont
staat.
Bij bestudering van plannen tot
samenwerking, dient rrien met het een
en ander toch wel terdege rekening
te houden.
Op 1 januari 1962 stonden in het Handelsregister der Kamer in
geschreven 4761 werkelijk bestaande zaken, met inbegrip van fi
lialen.
Per 31 december 1962 stonden ingeschreven 4824 ondernemin
gen. De toename van het aantal ingeschreven bedrijven bedroeg
dus 63. In 1962 werden 214 nieuwe vestigingen geregistreerd,
terwijl voorts 6 filialen van elders gevestigde ondernemingen wer
den ingeschreven i.v.m. afsplitsing en vestiging van elders naar
een gemeente in het district van de Kamer. Van 1,84 ingeschreven
ondernemingen werd in 1962 de handelsnaam en of de rechtsvorm
gewijzigd.
Door opheffing (192) en overplaatsing naar districten van andere
Kamers (5) verdwenen in totaal 197 ondernemingen uit het Han
delsregister van de Waalwijkse Kamer.
rederijen een grote terughoudendheid
bij het plaatsen van opdrachten. Gro
tere werven, vooral in de zeebouw,
gingen zich, meer dan voorheen, toe
leggen op kleiner werk in de nieuw
bouw en op reparatiewerkzaamheden.
Vooral de kleinere werven ondervon
den hiervan de weerslag. Minder
werk tegen in het algemeen lagere
prijzen. Door de stijging in de lonen
en andere kosten wordt de concurren-
tie-positie van deze kleinere bedrij
ven ongunstig beïnvloed.
De bouw van stalen motorjachten
nam, door de gestegen belangstelling
voor recreatie te water, nog steeds
In het algemeen was de gang van
zaken in de chemische industrie niet
onbevredigend. Sedert het begin van
het jaar is echter de stijging van de
afzet en dus ook van de produktie,
merkbaar langzamer geworden.
De verkoop van lederdekverven
steeg in 1962 opnieuw doordat nieu
we afzetgebieden verworven konden
worden.
De metaalindustrie heeft het afge
lopen jaar veel te kampen gehad met
een tekort aan arbeidskrachten, voor
al het westelijk deel van het district.
De pendel naar Rotterdam kon
maar gedeeltelijk worden opgevangen
door aantrekking van Belgische ar
beiders. Ook de Delta-werken hebben
nogal wat personeel onttrokken.
Ofschoon er sterk gestreefd wordt
naar investering in arbeidsbesparende
machines en rationalisatie in de pro-
duktie-methoden, is in tal van be
drijven toch stagnatie ontstaan in de
produktie. In het algemeen viel een
lichte teruggang in de orderporte
feuille waar te nemen. De export kon
veelal gehandhaafd blijven.
Bij de scheepswerven was de be
drijfsbezetting in 1962 in vergelijking
met 1961 vrij stabiel. Als gevolg van
de slechte vrachtenmarkt toonden de
toe.
De gang van zaken in de machine
fabrieken wordt voor 1962 niet on
verdeeld gunstig genoemd. Machines
voor de bouwnijverheid werden min
der gevraagd.
De omzetten van machines in de
schoen- en lederwarenindustrie lie
pen terug. Ook de liquidatie liet hier
en daar nog al eens te wensen over,
waardoor betalingen traineerden en
belangrijke investeringen achterwege
bleven.
Voor de apparatenindustrie was
1962 een buitengewoon gunstig jaar.
De stijgende lijn zowel wat de pro
duktie als de omzet betreft werd
doorgezet. De lastenverzwaring door
verhoging van lonen, salarissen en
sociale lasten kon voor een groot deel
worden opgevangen. De personeels
voorziening verliep zonder moeilijk
heden.
In de meubelindustrie constateerde
men het afgelopen jaar een vergro
ting van de vraag naar het betere
meubel. De rationalisatie en mecha
nisatie nam in 1962 verder toe. Ook
de personeelsbezetting kon in som
mige gevallen nog verbeterd worden.
Een grote handicap blijft het ont
breken van meubelvakonderwijs aan
de Nijverheidsschool in Waalwijk.
Door het leerlingenstelsel kan dit
slechts gedeeltelijk worden ondervan
gen.
De in het district gevestigde con
fectiefabrieken melden over het al
gemeen een niet ongunstige gang van
zaken. Dit is vooral te danken aan
de toepassing van meer rationele ar-
beidsmethoden en produktiemiddelen
en door de grote vraag. Voor de per
soneelsbezetting golden veelal ongun
stige omstandigheden. De vakoplei
ding blijkt bovendien te weinig aan
trekkingskracht te bezitten.
Door de gestadige groei van de
vraag naar produkten van de groente
en fruit-conservenindustrie, waren de
bedrijfsresultaten in de levensmidde
len industrie in het algemeen bevre
digend. De kosten van de bedrijfs
voering zijn in 1962 wel meer geste
gen.
Voor de mengvoederindustrie is
1962 niet in alle opzichten een gun
stig jaar geweest. Hoewel de omzet
in mengvoeders veelal weer is geste
gen, moet ook een grotere stijging
van het aan afnemers te verlenen kre
diet worden vastgesteld. Dit is een
gevolg van de slechte resultaten, wel
ke veel boerderijen in het afgelopen
jaar hebben behaald.
