wAAlwijkse en UnqstRAAtse couraiu
Pastoor Brans: Doorzetter
Petrus H. 0. Wijten: gulle gever
Broeder Eustatius: eerste Overste
Broeders van de Onbevlekte Ontvangenis
vijftig jaar aan de St. Petrussehool
grote
verwachtingen
ten
volle
beantwoord
VRIJDAG 30 AUGUSTUS 1963
Alle
aanspraak
op
de
volle
waardering
van
allen I
De tcho van het Zuióen
Abonnement
85e JAARGANG No. 69
Uitgever
Waalwijksche Stoomdrukkerij
Antoon Tielen
Hoofdredacteur JAN TIELEN
Gironummer 1069687
Dit blad verschijnt 2 x per week
22 cent per week
per kwartaal f 2.85
3.10 franco p.p.
Advertentieprijs: 10 cent per m.m.
Contractadvertenties: speciaal tarief
Telegram-adres: „ECHO"
Opgericht 1878
Tel. 04167 - 2002
Kaatsheuvel: Dr. van Beurdenstraat 8
Tel. 04160 - 2621
Bureaux: Grotestraat 205, Waalwijk
Waalwijk is hun veel verplicht
Het heeft vijftig jaar geleden aan een zijden draadje gehangen.
De Waalwijkse katholieke gemeenschap, gestuwd door Pastoor Brans
en Petrus (beter hekend als „Pieterke") Wijten, hadden alles klaar
voor de Broeders van Maastrichtde school was klaar en gemeubi
leerd, voor de Broeders was er een huis vóór de school in gereedheid
gebracht.
Maar de leiding van de Congregatie van de Onbevlekte Ontvangenis
in Maastricht kampte met ernstige moeilijkhedentegenslag met de
examens noopte de Algemeen Overste, Broeder Bertholdus, het ver
trek naar Waalwijk van een aantal Broeders uit te stellen.
Pastoor Brans zat evenwel
niet bij de pakken neer en hij
toog de Tweede Pinksterdag
van 1913 naar Maastricht en
slaagde er in de Algemeen
Overste alsnog te doen beslui
ten op 1 september 1913 het
onderwijs aan de St. Petrus-
school ter hand te nemen.
Enige diplomatie zal hem
daarbij niet ontbroken heb
ben, want we lezen reeds tij
dens de voorbereidingen in
1911 in de notulen van het
Hoofdbestuur van de Congre
gatie: „de Algemeen Overste
kreeg de indruk, dat reeds
andere Congregaties gevraagd
waren"
Hoe dan ook, het gelukte
Pastoor Brans er voor te zor
gen dat op 28 augustus 1913
de vier eerste Broeders, Eus-
tatius, Overste, Accasius,
hoofd van de school, Leander,
onderwijzer en Agnellus, kok,
in gezelschap van de Alge
meen Overste, Monseigneur
Diepen en jhr mr Zinnicq
Bergman, schoolopziener in
Waalwijk, arriveerden op het
station in Waalwijk.
Het was in de gelukkige tijd
dat Waalwijk nog een trein
rijk was. Het gezelschap werd
door kapelaan Kluytmans
met twee koetsen van de trein
afgehaald en naar de paro
chiekerk gebracht, waar een
H. Mis werd opgedragen, voor
afgaande aan de inwijding van
de school.
Over deze gedenkwaardige
dag zullen we Pastoor Brans
zelf nog aan het woord laten.
Thans - vijftig jaar later -
hebben we geen trein meer,
ook geen koetsen om de 25
Broeders die hier nu werk
zaam zijn, door Waalwijk te
laten trekken.
Wat we wel hebben, is een
grote waardering voor al het
werk, dat de Broeders in die
50 jaar voor de Waalwijkse
gemeenschap hebben verricht.
Vijftig jaar, die hen het lager
onderwijs bezorgden in het
centrum, in Baardwijk, in Be-
soijen en in de Antoniusparo-
chie.
Er zullen nauwelijks men
sen gevonden worden in Waal
wijk, die niet het lager onder
wijs van de Broeders hebben
ontvangen en die niet tevens
terugdenken aan de allerpret
tigste eerste schooljaren.
En de talrijken die zich be
wust zijn van wat zij aan hun
eerste onderwijzers verschul
digd zijn, zullen zich verplicht
voelen deze schuld bij een ge
legenheid als die van het 50-
jarig jubileum te delgen.
Inmiddels is er een feest
comité in het leven geroepen,
dat bestaat uit oud-leerlingen
en dat de Broeders van de On
bevlekte Ontvangenis een on
vergetelijke feestdag zal be-
bezorgen.
Het comité bestaat uit: A.
v. Loon, voorzitter, P. v. En-
Op 28 augustus zal het vijftig jaar geleden zijn, dat
de Broeders van Maastricht hun entree maakten in
onze stad. Met de trein van tien minuten voor negen
arriveerden zij, vier in getal, in gezelschap van de
algemene Overste Broeder Eustatius; zij werden aan
het station afgehaald in een tweetal rijtuigen en ge
bracht naar de toenmalige Sint Janskerk, waar ge
zamenlijk de Eucharistie werd gevierd, door Pastoor
Brans een woord van welkom werd gesproken en het
Veni Creator werd gezongen. De zes-klassige Petrus-
school werd ingezegend en op maandag 1 september
stroomden de eerste 84 leerlingen de lokalen binnen.
De eerste lagere jongensschool met katholiek onder
wijs was in Waalwijk tot stand gekomen.
Sindsdien is er een halve eeuw verlopen en Waalwijk
heeft alle reden om dit feestelijk te vieren. Dankte
Pastoor Brans in 1913 onze Broeders omdat zij be
reid waren geweest deze school te aanvaarden en in
de overtuiging dat zij in goede handen was, wij dan
ken de Congregatie van Maastricht, omdat zij aan die
grote verwachtingen teit volle heeft beantwoord. En
het is niet alleen de parochie van Sint Jan die van de
toegewijde zorg van de Broeders heeft geprofiteerd;
in de loop der jaren waren zij bereid om ook in twee
andere parochies het lager onderwijs te verzorgen.
De Waalwijkse gemeenschap heeft grote waardering
en sympathie voor onze Broeders. Na 50 jaren is dit
een goed teken, want die tijd stelt ons in staat hun
woord en voorbeeld op hun waarde te testen. Wij
kunnen gerust zeggen:
ZIJ ZIJN HET GOUD WAARD GEBLEKEN.
Dr. B. VAN DEN HURK
Pastoor-Deken
gelen, secretaris, G. v. Huiten,
penningmeester en de leden:
H. Bergmans, A. v. Bladel, H.
v. Bladel, J. Brok, L. v. Crom-
voirt, B. v. Heeswijk, A. de
Kort en Th. Verwiel.
In overleg met Broeder Over
ste is besloten, dat het 50-
jarig jubileum gevierd zal
worden op zondag 24 novem
ber, terwijl de leerlingen van
de scholen die onder leiding
van de feestvierende Broeders
staan, reeds daarvoor zullen
ervaren dat er iets bijzonders
gaande is.
Hierboven memoreerden wij
reeds de verdienste die Pastoor
Brans heeft gehad rond 't „naar
Waalwijk" halen van de Broeders
van Maastricht. Pastoor Brans
had in Veghel, waar hij kapelaan
was geweest, voordat hij in 1911
in Waalwijk tot herder werd be
noemd, reeds kennis gemaakt
met het werk van de Broeders
van de Onbevlekte Ontvangenis.
Ongetwijfeld heeft die ken
nismaking hem de vasthou
dendheid gegeven om, nadat
de school gereed was geko
men, vooral deze Broeders zo
spoedig mogelijk naar Waal
wijk te laten komen.
Laten wij zijn eigen aante
keningen volgen in het „Regis-
trum Memoriale parochiae
Waalwijk". We lezen daar:
„1 September 1913 was voor
Waalwijk een gewichtige da
tum, opdat op deze dag de
R.K. School of St. Petrus-
school geopend werd.
De naam is ontleend aan de
milde gever, de weledele heer
Petrus Wijten, die bij aankoop
van de terreinen 5000,— en
later bij de bemeubeling der
lokalen meermalen 1000,
schonk.
De school werd gebouwd
door Meulkens en v. Ree, ar
chitecten alhier en aangeno
men door P. v. Huiten voor de
som van 22.000,—, daaron
der begrepen de gi ote over
dekte speelplaats, muur en
hekwerk, doch deze som werd
door glas- en verfwerk, beton
werken, centrale verwarming
e.d. nog met circa 8000,
vermeerderd.
De Eerwaarde Broeders van
de Onbevlekte Ontvangenis
hadden in 1912 de toezegging
gedaan om 1 september 1913
de school te komen openen
voor het eerste leerjaar, doch
dit op voorwaarde, dat er geen
ernstige beletselen zouden
voorkomen van examens,
sterfgevallen, enz.
Helaas, juist in 1913 waren
de examens voor hen zo on
gunstig als nooit tevoren. Het
gevolg was, dat de komst der
Broeders tot een volgend jaar
werd afgeschreven en uitge
steld. Persoonlijk heb ik toen
op 2e Pinksterdag de zaak
gaan bepleiten bij de Algem.
Overste te Maastricht, totdat
ik eindelijk fiat kreeg voor
datzelfde jaar.
Inderdaad, de scholen (zes
lokalen) stonden daar afge
bouwd, het voorlopige woon
huis der Broeders vlak vóór
de school langs de Grotestraat
was in gereedheid gebracht,
beide gebouwen voor de gele
genheid versierd en op 28 au
gustus kwamen 's morgens per
trein van 8.50 uur de vier Eer
waarde Broeders voor Waal
wijk bestemd en gebracht door
de Algem. Overste van Maas
tricht".
Pastoor Brans verhaalt ver
volgens, dat hij de H. Mis op
droeg in aanwezigheid van de
reeds eerder genoemden: Mgr
Diepen, het Kerkbestuur, Bur
gemeester en Wethouders,
Pastoor Kuypers, P. Wijten en
de schoolkinderen. De pastoor
vervolgt dan na 't relaas over
de inzegening der school een
beetje profaan:
„Onder veel toasten van
Pastoor, Mgr Diepen, Algem.
Overste etc. etc., werd de
plechtigheid besloten".
Dat etc. etc. laat de lezer
van nu vergeefs gissen naar
het juiste aantal toasts.
Maar laat ons overstappen
naar de ernst van het pasto
rale verslag:
,,'s Maandags daarop, 1 sep
tember 1913, begon de klas
eerste leerjaar. Afdeling A be
vatte 28 en afdeling B 56 leer
lingen, waaronder velèn van
de parochie St. Antonius en
enigen uit Baardwijk. Het
schoolgeld was bepaald op 5
cent per week voor afdeling B
en voor 1,per maand
voor afdeling A, terwijl voor
de leerlingen buiten Waalwijk
respectievelijk 6 cent en 1,10
was vastgesteld".
Tot zover het verslag van
Pastoor Brans, dat wij in een
volgend artikel zullen vervol
gen bij de beschrijving van de
verdere geschiedenis van de
Broeders in onze plaats.
Alle initiatieven van de paro
chiële geestelijkheid ten spijt, zon
het bijzonder onderwijs in Waal
wijk, verstoken van de over
heidssteun die het nu geniet,
geen been aan de grond hebben
gekregen als daar niet Pieterke
Wijten was geweest, de man die,
zoals we reeds van Pastoor Brans
vernamen, vele kerken duizend
gulden ter beschikking heeft ge
steld om de bouw van de school
eerst en de inrichting daarvan
later mogelijk te maken.
De heer Wijten, geboren in
1839 en gestorven in 1920, heeft
Toen de Broeders van O.L. Vrouw Onbevlekt Ont
vangen zich op 28 augustus 1913 vanuit Maastricht
in Waalwijk vestigden, betekende dit de aanvang van
een periode van zegenrijke arbeid op het gebied van
het onderwijs, waarvan de Waalwijkse gemeenschap
voortdurend en in steeds ruimere mate de veelzijdige
weldadenheeft mogen ondervinden.
Het is alleszins begrijpelijk, dat, nu een periode van
vijftig jaren wordt afgesloten, zéér velen er behoefte
aan gevoelen om spontaan van grote en oprechte
dankbaarheid blijk te geven.
Gaarne spreek ik mijn vreugde uit over het ontspro
ten initiatief tot feestviering en huldebetoon, een
initiatief, dat véél sympathie en weerklank moge vin
den, omdat de met Waalwijk zo nauw verbonden
communiteit der Broeders alle aanspraak heeft op de
volle waardering van allen!
J. L. P. M. TEIJSSEN
Burgemeester van Waalwijk
Geen wonder dat de heer Wij
ten werd begiftigd met het ere
kruis „Pro Ecclesia et Pontifice
Geen wonder ook dat een van de
journalisten in 1938 bij het 25-
jarig jubileum van de Broeders
schreef, dat zijn „milde vrijgevig
heid heden nog geroemd wordt
Petrus Wijten gaf niet aleen
geld. Hij stond met beide benen
op de grond. Hij wist blijkbaar
goed, dat de Broeders van geld
voor de meubilering van de
school niet konden leven. De vier
Broeders ontvingen tezamen aan
salaris, blijkens de annalen van
't klooster, per maand 177,08Vi.
Niet van de overheid, maar van
het kerkbestuur. Het was Petrus
Wijten die een deficit voorkwam
door regelmatig groenten e.d. ter
beschikking te stellen.
Nog steeds spreken de Broe
ders met eerbied over deze wel
doener-van-'t-eerste-uur en jaar
lijks draagt het Waalwijkse con
vent een aantal H. Missen voor
zijn nagedachtenis op.
'Na vijftig jaar de geschiedenis
van 1913 voor het Waalwijkse
onderwijs beschouwende, moeten
we concluderen dat we een drie
manschap rijk zijn geweest. Broe
der Eustatius completeert dit
driemanschap dan. Hij heeft in
de jaren 1913 tot 1921, toen hij
in Waalwijk Overste was, zeker
geen gemakkelijke taak gehad.
Een door Theo van Delft geschil
derd portret van Broeder Eusta
tius, dat in de refter van het
klooster hangt.
We gaven reeds een beeld van
de financiële moeilijkheden voor
het hoofd van een convent van
vier personen, dat een maand
inkomen heeft van 175,08%.
Bovendien bonden de Broeders
in de praktijk de strijd aan tegen
het openbaar onderwijs in Waal
wijk en het moet de eerste Over
ste een gevoel van voldoening
hebben geschonken telkens weer
van de onderwijsinspectie te mo
gen vernemen, dat men grote be
wondering had voor „de vorde
ringen van de leerlingen".
Bij zijn afscheid in mei 1921
heeft de Waalwijkse gemeen
schap reeds getoond het werk
van de Broeders grote waarde
ring toe te dragen.
Broeder Eustatius is na zijn
Waalwijkse tijd nog lang in de
missie van Java geweest, totdat
het Jappenkamp in de Tweede
Wereldoorlog een einde maakte
aan zijn leven.
In 1921 toonde Waalwijk voor
het eerst zijn dank tegenover
een van de eersten, in 1938 tegen
over het gehele convent na 25
jaar werken, nauwelijks een jaar
geleden nog tegenover Broeder
Romaldus, die de tweede vijf-
en-twintig jaar helemaal heeft
meegemaakt en nu, in 1963, zal
dat allemaal worden overtrof
fen. Ongetwijfeld
zich een vermogen verworven
en hij heeft het weer weg
geschonken. Want niet alleen
voor de stichting van de school,
die om zijn herinnering in leven
te houden St. Petrussehool werd
genoemd, heeft hij het kerkbe
stuur veel geld gegeven. Zo
schonk hij het geld, dat nodig
was voor de koperen koepel van
de nieuwe parochiekerk, en ver
meld het gemeenteverslag over
1920 dat hij 5000,— legateerde
aan de St. Vincentiusvereniging
en onroerende goederen ter waar
de van 68.000,— aan de paro
chie St. Jan.
Het comité voor het feest van de Broeders doet
een beroep op U de collectanten, die in de loop
van de komende weken huis aan huis zullen collec
teren voor het geschenk aan de jubilerende broeders,
niet vergeefs te laten aanbellen.
Deze pagina is de eerste in een reeks van vier, die wij aan 't gouden
jubileum van de Broeders van de Onbevl. Ontvangenis zullen wijden.
Redactie Echo van het Zuiden.
