wAAlwijkse en lanQStRAAtse couRvrit
Nederlandse hulpactie laatste kans voor vluchtelingen in Griekenland
Belangrijk woningbouwproject
- 246 eengezinswoningen -
binnenkort in uitvoering
Door Hubert van Hunen
SUEDE VESTEN
van Mier!o
N.v. Maatschappij voor Stadsontwikkeling koopt van
gemeente Waalwijk voor f 1.100.600, bouwgrond
Spookdorp
Merkwaardig volk
Brand
Kesariani onder water
Nieuwe hoop
-
Thessaloniki
Katerini
Laatste kans
VRIJDAG 18 OKTOBER 1963
85e JAARGANG No. 83
De Tcho van het Zuióen
Abonnement
Uitgever
Waalwijksche Stoomdrukkerij
Antoon Tielen
Hoofdredacteur JAN TIELEN
Gironummer 1069687
Dit blad verschijnt 2 x per week
Opgericht 1878
22 cent per week
per kwartaal 2.85
3.10 franco p.p.
Advertentieprijs: 10 cent per m.m.
Contractadvertenties: speciaal tarief
Bureaux: Grotestraat 205, Waalwijk Tel. 04160 - 2621 Kaatsheuvel: Dr. van Beurdenstraat 8 Tel. 04167 - 2002
Telegram-adres: „ECHO"
Dourgouti en Kesariani moeten weg
Athene, oktober. Eigenlijk zou je een week alleen in
Dourgouti moeten blijven. Met de mensen moeten
praten, samen met ze leven om langzamerhand te
ontdekken hoe het mogelijk is dat zij hier wonen.
Velen van hen al veertig jaar lang Het is allemaal
zo onwerkelijk, zo onwezenlijk, dat het eerst niet tot
je doordringt dat het geen decor is voor een film,
maar bittere, harde werkelijkheid. En het ziet er zo
vriendelijk uit. Een ruige, ongeplaveide, stoffige
hoofdstraat met aan beide zijden houten trottoirs
overdekt door veranda's. Daar zijn de winkeltjes ge
vestigd, de schoenmaker, de pottenmaker en de kleine
cafe's. Mannen drinken kalm hun ijskoude limonade
of hun ouzo en spelen een vreemd kaartspel of een
soort tric-trac.
En van die hoofdstraat uit loopt er een warnet van
straten en steegjes en daarlangs allemaal lieve pop
penhuisjes, schilderachtig om te zien in hun mooie
blauwe, rode, witte en okerkleurig geschilderde mu
ren. Er vóór vaak een vertederend goed verzorgd
miniatuur bloementuintje.
Maar dan ga je naar binnen en je ziet het. Dit is
een mensenverblijf. Gezinnen van vijf en meer per
sonen in kamertjes van twee bij drie meter met
daarboven soms een wrak, wankel zoldertje waarop
enige van hen 's-nachts slapen. De rest op het over
dag opgestapelde beddegoed beneden.
Dat is Dourgouti. Spookdorp je in
Athene, sinds 1922 een gemeen
schap van berustende mensen. Er
is maar éen slotsom. Dit moet weg.
Er moet een oplossing komen!
Dourgouti ligt op nog geen 100
meter afstand van de brede, mo
derne, geasfalteerde Avenue Syg-
gou die van Athene naar de blauwe
baai leidt waaraan in de verte het
romantische Piraeus ligt. En wie
verder rijdt langs de palmen en de
eucalyptussen komt bij Hellenikon,
het vliegveld waar dag in dag uit
landingen vreemdelingen aankomen
en vertrekken. Maar hebben zij wel
eens gehoord van Dourgouiti? Wel-
neen.
En het is toch zo duidelijk. Nog
aan de rand van de stad, een paar
hoge huizenblokken en opeens zit
je midden in het vluchtelingenpro
bleem.
Dourougiti dateert van 1922. Dat
was een rampjaar voor Grieken
land. Het einde van de Grieks-
Turkse oorlog bracht 1.25 miljoen
vluchtelingen in het land. Later
vertrokken welliswaar 250.000 Tur
ken maar dat kon nauwelijks eni
ge verlichting brengen. Daar ston
den ze dan, de mensen van wie
soms hun voorouders al vijf eeuwen
geleden uit het vaderland waren
weggetrokken.
Onder degenen die in het oude
Hellas hun toevlucht zochten waren
ook 10.000 Armeniërs. Een merk
waardig volk: een der eerste chris
tengemeenschappen in Klein Azië,
in het gebied dat nu Turkijë Perzië
en Sowj et-Armenië wordt genoemd.
Door alle eeuwen heen werden zij
vervolgd om hun geloof maar waar
schijnlijk ook door het feit dat zij
zich door grote ijver en bekwaam
heid, hun zin voor orde en reinheid
steeds weer opnieuw boven anderen
uitwerkten. Eerst zochten zij steun
bij Byzantium, later, na de bevrij
ding van Griekenland, bij Athene.
Van 1880 tot 1920 werd meer dan
anderhalf miljoen van hen ver
moord, een miljoen trok weg. En
in 1922 vluchtten zij met de Griek
se legers naar het enige land waar
zij hun hoop op konden vestigen.
Maar er was geen plaats, geen
hulp, niets. Er was alleen de chaos.
Een paar Armeniërs bezaten grond
op die plek die Dourgouti heet, een
armlij ke, kale, harde bodem. Daar
begonnen zij hun huisjes te bou
wen. Uit kleisteen, stro, leem en
wat hout. Zij schilderden ee fris op
Zo ontstond het dorp Dourgouti.
Inmiddels werd Griekenland ver
der geteisterd. Eerst kwamen de
crisisjaren, daarna de tweede we
reldoorlog, toen de burgerstrijd, in
1953 en in 1955 zware aardbevingen
en steeds weer opnieuw vluchtelin
gen, vluchtelingen. Van elke vijf
Grieken is er vandaag een vluchte-
lin8!
Duizenden Armeniërs en vele van
andere nationaliteiten trokken weg
of konden zich ergens in Grieken
land een bestaan opbouwen.
Maar er bleef altijd nog een rest
voor wie geen uitkomst was. En
daarom vindt men nu in Dourgouti
nog mensen die hier veertig jaar
gewoond hebben, jonge mannen
en vrouwen die er geboren en op
geroeid zijn. Zij konden geen huis
vesting vinden, trokken bij hun ou
ders in.
Het grote probleem is de hygiëne.
De Armeniërs zijn van nature bij
zonder helder. Alleen daardoor is
het te verklaren waarom er zonder
riolering en met een beperkte wa
tervoorraad nog nooit epidemiën
zijn voorgekomen. Niet alleen de
armzalige straatjes zijn schoon en
hun huizen en hun beddengoed en
huisraad, maar ook zij zelf zien er
keurig uit. Goed gewassen, met her
stelde kleding. Maar altijd loert het
brandgevaar. Toen wij door een van
de straatjes liepen was het weer
eens zo ver. De weduwe Heikenous
Hekemian (67) holde jammerend
naar buiten. Achter haar aan kwa
men de rookwolken. Het knetterde,
vlammen schoten op. Jammerend
stortte zij zich in de armen van de
buren en meteen was het steegje in
rep en roer. Mensen schoten toe,
ontfermden zich over het beetje
huisraad. Er kwam een man aanlo
pen met een groene plastic tuin
slang. Even daarna spoot een wa
terstraaltje op het dak en tegen het
achtermuurtje want daar was op
eens kortsluiting ontstaan.
Ach, ze zijn het gewend, die van
Dourgouti. Na tien minuten al wer
den de zwarte rookwolken grijs,
daarna wit en tenslotte was er al
leen de doordringende stank van
verbrand hout. Het huisje, gebla
kerd van binnen, het pakpapier aan
de zoldering verzengd.
's-Middags gingen alle bezittingen
naar binnen en betrok weduwe
Hekemian met haar dochter van 26
en zoon van 30 opnieuw haar hut.
Op het laatste nippertje zou zij
na veertig jaar dan toch nog op
straat komen te staan. Want over
een paar maanden kan zij verhui
zen naar een van de nieuwe appar
tementen die in Athene voor de
Vluchtelingen worden gebouwd.
's-Zondags is het de grote dag in
Dourgouti. Dan komen allen bijeen
in het kleine kerkje, van buiten
meer op een schuur lijkend, naast
de smederij van. Stepan Idjadja
Daar, in dat schone, houten gods
huis zeggen zij hun oude gebeden,
zingen hun weemoedige gezangen,
kussen hun ikonen.
Zo is dat nu, op dit moment, ok
tober 1963 in Dourgouti in Athene.
Het stemt je tot narigheid als je
ziet wat een mens, wat een volk
kan doorstaan en in opgewekheid,
in een diep godsvertrouwen een le
ven aanvaardt dat voor ons ondenk
baar is.
Dourgouti maakt de diepste in
druk. Toch is Kesariani, een andere
krottenwijk in Athene, eigenlijk
nog erger. Maar hier ziet het er veel
tijdelijker uit. Het lijkt er op alsof
dit er nog pas staat en dat morgen
wel een buldozer zal komen om al
les op te ruimen. Toch bestaat ook
Kesariani al veertig jaar!
Toen Dourgouti vol was kwamen
nog steeds Armeniërs Athene bin
nen. Zij konden nergens een plaats
vinden om een huisje neer te zet
ten. Tot zij aan een droge sloot
kwamen. De oevers daarvan konden
zij bebouwen met hun hutten.
's-Zomers gaat het wel. Dan is
het er rommelig maar droog. In het
najaar begint het. Met angst en
vreze zien zij de eerste herfstre
gens vallen. De droge bedding
wordt een stroompje, een snelle
beek en het water wast en wast.
Het klimt op tegen de randen, be
reikt de muurtjes die de huisjes
moeten beschermen, gaat over de
hoge stoepen en dan is er weer een
vlucht van lager gelegen bewoners
naar degenen die hoger zitten. Dan
zijn alle hutten tot barstens toe vol.
Intussen moet er toch verwarmd
worden. Op de grond, in een uitspa
ring, wordt bruinkool gestookt, de
rook ontwijkt door de half geopen
de deur. Elk jaar komen er in Ke
sariani en in Dourgouti mensen om
door kolendamp.
Het gebeurt dat bewoners van
een van de wijken eindelijk een
woning krijgen of naar elders ver
trekken. Dan moet hun krot bin
nen 24 uur worden afgebroken, an
ders trekken er nieuwe bewoners
in! Open plekken getuigen ervan.
Soms is de gemeente er niet vlug
genoeg bij: de hut opnieuw be
woond en de slopers moeten weg
trekken.
Kleren maken
de man
Mannen kopen
bij
Moderne puntvesten 39.75
Nieuwe kleuren
Met en zonder kraag v.a, 59.75
EXCLUSIEVE
HERENKLEDING
WAALWIJK Greteitraat 192 Tel. 2507
Vlak bij Dourgouti en Kesariani
verrijzen nieuwe huizenblokken.
De hutbewoners kijken er ver
langend naar. Zal ook voor hen
eens de dag aanbreken dat zij echt
kunnen wonen, zullen mannen en
vrouwen van nu veertig jaar die
hier geboren werden, opgroeiden,
trouwden, kinderen kregen, voor
het eerst in hun leven een niet lek
kend dak boven het hoofd krijgen?
Ja want er wordt voor hen ge
werkt.
Wie naar de rotsige bergrug Imi-
tos rijdt in het zuidoosten van de
stad ziet wat er tot stand kan wor
den gebracht. Daar zijn de eenvou
dige appartementen van de wijk
Kareas. Er zijn winkels, een wijk
huis, een bejaardencentrum, een
kleuterschool, jongens en meisjes
krijgen er een opleiding.
Hier wonen in dertien huizen
blokken ruim duizend vluchtelin
gen en opnieuw bevangt je die be
klemming als de mensen je in hun
karige woningen trots rondleiden,
je niet laten gaan voor je geproefd
hebt van de zelf gemaakte loekoe-
mi (Turkisch delight) waar een
glaasje water en een kelkje cognac
bij behoort.
H
Athene Zo leven op dit moment nog steeds mensen in de Atheense vluchtelingenwijk Dourgouti. Veertig
jaar geleden zetten Armeniërs die naar Griekenland uitweken deze en dergelijke hutten neer. Ze worden
nog steeds „bewoond"! In totaal zijn er in Griekenland (en Turkije) nog drieduizend mensen die ge
holpen moeten worden. Als dat is gebeurd, is het vluchtelingenhulpprogramma der V.N. in Europa geheel
ten einde.
Op een uur vliegen van Athene
ligt Thessaloniki. Ook daar zijn
vluchtelingen al jaren in ellendige
omstandigheden ondergebracht. Ik
ben op bezoek geweest bij wit-Rus-
sen, brave, goed ontwikkelde men
sen die nu wonen in de stenen ba
rakken, door de Fransen in de eer
ste wereldoorlog gebouwd. Zij han
gen met al hun vezels aan het oude
Rusland, nog zie je overal de por
tretten van de beminde tsaar, de
relikwieën van een tijd die nooit
terug komt.
Maar er is de jeugd. Er zijn kin
deren die hier opgegroeid zijn, die
vloeiend Grieks spreken en die zich
tot uitstekende en bekwame Griek
se burgers ontwikkelen.
En eveneens is er de nieuwbouw,
zijn er al de bejaardentehuizen, de
woningblokken, de nieuwste van
een uitvoering en kwaliteit waar
wij ons in Nederland niet voor be
hoeven te schamen. Ik was in een
van die appartementen toen juist
de nieuwe bewoners binnenkwa
men. Zij dwaalden door de kamers,
betastten de muren, keken steeds
maar weer opnieuw, voor het eerst
in hun generatie een huis!
Weer anders is de toestand in
Katerini, op 70 kilometer van Thes
saloniki. Het dorpje bestaat geheel
uit vluchtelingen, het is een orde
lijke, welvarende samenleving ge
worden met mensen die dan welis
waar van een uiterst klein inkomen
moeten leven maar die vrije bur
gers zijn in een democratisch land.
Even buiten Katerini is de land
bouwnederzetting waar in kleine
huisjes degenen wonen die werken
op de velden met tabak en katoen.
En weer een rustige samenleving
met weliswaar grote maatschappe
lijke problemen maar met een ui
terst lage criminaliteit, beneden het
landsgemiddelde. Dat geldt trou
wens ook voor Dourgouti en Kesa
riani. Prostitutie bijvoorbeeld is in
al deze gemeenschappen volkomen
onbekend.
Iedereen help iedereen. Soms kan
men heel weinig doen. In januari
kwam uit Kazikstan de weduwe
Michaelidou Agapi met haar drie
kinderen (twee zoons van negen en
vijftien, dochtertje van veertien)
haar moeder bezoeken. Zij wilde
hier blijven.
In de wijk ergens aan de rand
van de nederzetting werd een stal
voor een ezel en een geit ontruimd.
Daarin wonen nu vier mensen.
Vraag mij niet hoe het mogelijk is
in een hutje met een vloeropper
vlak van twee bij twee meter. Maar
ik heb het gezien. Het is zo. In de
hoek brandt het godslichtje devoot
voor de ikoon. De naam Agapi, let
terlijk vertaald, betekent: liefde, 't
Buurtje wordt in bittere ironie „het
paradijs" genoemd.
Mocht U er ooit komen, leun dan
niet tegen de wand van de stal, hij
valt anders beslist in elkaar. Nou
ja, zegt men, maar ze zijn in een
heerlijk klimaat. O ja? Toen zij
hier kwamen in januari vroor het,
in februari was alles dik onder ge
sneeuwd.
De enige troost die de weduwe
Agapi heeft is dat zij elke morgen
als de nevels wijken de trotse om
trekken van de Olympus voor zich
ziet oprijzen maar zij heeft wel an
dere problemen aan het hoofd dan
te mediteren over de vergankelijk
heid der goden die daar vroeger ge
zeteld moeten zijn geweest.
Als je dan een half uur later in
de moderne landbouwnederzetting
komt zie je, dat het anders kan:
keurige, degelijke, kleine boeren
woningen met een schuur ernaast
voor het drogen en fermenteren
van de tabak. De bewoners bewer
ken hun eigen lapje grond, meestal
een ha. groot, krijgen, evenals de
appartementbewoners, op de duur
hun woning in eigendom. En dan
zie je ook pas en nog veel duidelij
ker dat dit mensen zijn die gehol
pen moeten worden.
De Griekse regering heeft al veel
gedaan voor de eigen vluchtelingen
en bijgedragen voor de tallozen van
andere nationaliteiten zoals Russen,
Armeniërs, Albaniërs, Roemenen en
zo maar voort, Maar Griekenland is
zelf arm. Het worstelt met grote
economische vraagstukken.
Het gaat om deze vluchtelingen
op te heffen tot het niveau van de
Grieken zelf. Zij moeten geïnte
greerd worden. Dat is al met tien
duizenden gebeurd, dank zij 't werk
van de Hoge Commissaris der Ver
enigde Naties voor Vluchtelingen
en de steun van vele regeringen en
van de organisaties als de wereld
raad van kerken. Er zijn in Grie
kenland en in Turkije alles bijeen
nog een drieduizend mensen voor
wie nog gezorgd moet worden.
Door de Hoge Commissaris is aan
Nederland gevraagd bij te dragen
tot het verwezenlijken van de plan
nen die gereed liggen. Er is geld
voor nodig.
Men hoopt op drie miljoen gulden
via een bliksem-actie op maandag
21 oktober aanstaande via radio en
televisie. Luister naar de radio (Hil
versum II) of kijk naar de televisie
op die maandagavond van 20.20 tot
20.50 uur! Al was het dan maar uit
nieuwsgierigheid.
En bedenk: dit is hun laatste
kans! Volgend jaar wordt 't vluch
telingenhulpprogramma voor Euro
pa afgesloten en de aandacht ge
richt op Azië en Afrika.
Als het dan niet gelukt is deze
mensen op een minimum te bren
gen dan is het voorbij. Daarom
moet het gelukken. Dourgouti en
Kesariani moeten weg!
Vrijdag 18 oktober krijgt de ge
meenteraad van Waalwijk in een tus
sentijdse raadsvergadering te beslis
sen over de verkoop van 3.62.51 ha
bouwgrond aan de N.V. Maatschap
pij voor Stadsontwikkeling in 's-Gra-
venhage.
Na verschillende besprekingen van
het gemeentebestuur van Waalwijk
met de N.V. Landbank, is zeer on
langs besloten, om in de gemeente
Waalwijk in het kader van de aan de
N.V. Landbank toegezegde contingent
1963, 246 woningen te bouwen en
wel in het uitbreidingsplan Laagein
de, dat reeds geheel bouwrijp klaar
ligt..
Deze laagbouwwoningen zijn ont
worpen door het architectenbureau
Maaskant in Rotterdam en zullen vol
gens arbeidsbesparende methoden ge
bouwd worden door de N.V. Interna
tionale Bouwcompagnie uit Best.
De 246 woningen zullen naar ar
chitectuur, kwaliteit en inhoud nage
noeg overeenkomen, met de op basis
van de continubouw Brabant II in het
uitbreidingsplan Baardivijk gebouwde
woningen. Alle woningen zullen vier
slaapkamers bevatten.
EENVOUDIGE TOT NORMALE
MIDDENSTANDSWONINGEN
De vorige Minister van Volkshuis
vesting en Bouwnijverheid heeft eni-