waalwiikse en lanqstRaatse coupant m PROTESTANTS COLLEGA AAN HET WOORD Geschiedenis van de Congregatie van de „Broeders van Maastricht'' weerspiegeling van de schoolstrijd Collecte succes handigheid li VRIJDAG 1 NOVEMBER 1963 85e JAARGANG No. 87 De tcho van het Zuióen Uitgever Waal wij ksche Stoomdrukkerij Antoon Tieier. Hoofdredacteur JAN TIELEN Gironummer 1069687 Dit blad verschijnt 2 x per week Abonnement 22 cent per week per kwartaal 2.85 3.10 franco p.p. Advertentieprijs: 10 cent per m.m. Contractadvertenties: speciaal tarief Opgericht 1878 Bureaux: Grotestraat 205, Waalwijk Tel. 04160 - 2621 Kaatsheuvel: Dr. van Beurdenstraat 8 Tel. 04167 - 2002 Telegram-adres: „ECHO" Waalwijk: slechts één in 'n Op dit moment, nu Oliver Twist als familie-kijkspel in de Nederlandse theaters ons twintigste eeuwers romantisch confronteert met de toestanden in de industriecentra van Engeland na de Industriële Revolutie, is het voor ons wellicht moeilijk de grauwe troosteloosheid van de arme buurten van de grote steden van honderd jaar geleden voor de geest te halen. 4<v< Toch moeten we vanuit onze welvaart die gedachtensprong eens wagen en teruggaan naar Maastricht in de dertiger jaren van de 19e eeuw. Misschien begrij-pen we dan iets van wat de jeugdige priester Rutten dreef tot zijn zorg voor de kinderen van de „armen" (in die dagen hetzelfde als „arbeiders"). Bij dit menselijk voelen van een begaafd man ligt de oor sprong van de Concregatie van de Broeders van de Onbevlekte Ontvangenis. De priester Rutten vatte al spoedig na zijn wijding vlam voor een heilige gedachte: deze kinderen te onderwijzen. Groot was daarbij de tegen werking: de schoolstrijd stond op het punt te ontbranden en de tegenwerking die Rutten on dervond was een van die situa ties die Katholiek Nederland de noodzaak van die strijd spoedig zouden doen inzien. De „Haagse" ambtenaren in Maastricht legde priester Rutten vele moeilijkheden in de weg. Maar geen duizend ambtenaren zouden hem nog uit het veld slaan. Hij nam met enkele jongelui het initiatief tot een bewaar school in „De Roode Leeuw". Contacten met Mgr. Zwijsen in Tilburg de grote katholieke emancipator deden bij Rutten de gedachten groeien aan een onderwij scongregatie. Een andere Tilburgernaar zou het eerste lid van deze congre gatie worden: J. Hoecken, die z'n kloostervorming kreeg bij de broeders van Gend, die in St. Truijden een klooster hadden. de broeders aan hun belofte had den voldaan één hunner naar Den Bosch te zenden. In Maastricht „vergisten zich enkele ambtenaren om de ge meenteraad een autorisatiebe- sluit te doen nemen zonder dat deze raad zich realiseerde dat het om oudere kinderen ging. De „vergissingen" werden welis waar doorzien, maar de autori satie kwam toch los. De stichter van de congregatie bediende zich eens van een soortgelijke handigheid: om in Rome een feitelijke erkenning van zijn congregatie los te krij gen liet hij bij een audiëntie bij de H. Vader een brief achter waarin hij verzocht om de ver lening van enkele aflaten. Rut ten kreeg zijn zin. Het geschiedverhaal sinds de stichting van de Congregatie van de Onbevlekte Ontvangenis van de H. Maagd Maria is een stuk weerspiegeling van de school strijd en de vooruitgang die de katholieken daarin boekten. De congregatie breidde zich zeer sterk uit: in 1865 bij het Zilver en jubileum waren er reeds 109 broeders en 23 novicen. Het bis schoppelijk (onderwijs) mande ment betekende opnieuw een verbetering van hun positie. waar broeder Bernardus hem maandelijks bezocht. Die eenzaamheid bleek pijn lijk duidelijk uit de condoléance- brief die monseigneur zond bij het overlijden van zijn mede. strij der. In 1892 pas maakt Gods' on doorgrondelijke wil een einde aan het lijden van Mgr. Rutten. Beiden, Mgr. Rutten en Broe der Bernardus, hebben de grond slag gelegd voor een 'immense organisatie, waarvan de groei begunstigd werd door de gun stige afloop van de schoolstrijd (1887) wet Mackay; (1920 L.O. wet). Thans hebben de broeders van de Onbevlekte Ontvangenis 3 kloosters in Maastricht, 3 in Amsterdam, 2 in Nijmegen en Den Haag en verder nog één in Heerlen, Brunssum, Venlo. Wehl, Weert, Helmond Veghel, St. Mi chielsgestel, Waalwijk, Zevenaar, Amersfoort, Bussum, Halfweg, Haarlem, Schiedam en Rotter dam. Dat betekent de zorg tpver een veelvoud van onderwij s-instel- lingen. Wie kent niet „St. .Lois" in Weert? Hebben we niet allen 'n grenzeloze bewondering voor het zegenrijke werk, dat de Broeders voor de slechthorende Zegenrijk werk onder slechthorenden in St. Michielsgestel STICHTINGSDAG Spoedig na de intrek van Broeder Bernardus in „De Roode Leeuw" werd er de bidplaats in gezegend. Deze inzegening geldt als de stichtingsdag van de con gregatie: 21 november 1840. Broeder Bernardus zou ook de eerste Overste worden van de door Rutten gestichte congrega tie, die in de „Omgang" van de St. Servaas onderwijs begon te geven. Het geven van onderwijs aan kinderen die te oud waren voor de bewaarschool werd door „Den Haag" zeer bemoeilijkt: er moes. ten gediplomeerde onderwijs krachten zijn en het gemeente bestuur moest een school „auto riseren". De Bossche pastoor van den Heuvel schoot te hulp: tegen de belofte, dat één van de drie broe ders naar Den Bosch zou komen, zou hij zijn invloed aanwenden bij het college van examinatoren waarbij de broeders hun exa men moesten afleggen. Die in vloed compenseerde ruimschoots het gebrek aan kennis bij de on dervraagden. Pastoor van den Heuvel had diezelfde invloed aangewend om de diploma's van de broeders naar hem opgezonden te krijgen: hij overhandigde die pas, nadat De stichter van de congregatie werd in 1861 „met purper om hangen": het was voortaan Mon seigneur Rutten, Ere-Kamerheer van Z.H. de Paus, eerbewijs voor een man die zeer grote verdien sten had getoond. HOOGTEPUNT Voor hem geen hoogtepunt. Als zodanig heeft hij meer gevoeld de plechtige verklaring tot dog ma van de Onbevlekte ontvan genis van de H. Maagd Maria op 8 december 1854, toen hij een klein figuur was in de mensen zee, die op het St. Pietersplein samendromde. Of heeft hij de Pauselijke goedkeuring van de congregatie- regels in 1870 als een hoogtepunt ervaren? De uitbreiding van de werk zaamheden van de congregatie nam soms een omvang aan die angstwekkend was gezien het te kort aan krachten. Bij de dood van Broeder Ber nardus vier weken voor het veertigjarig bestaan van de con gregatie telde de congregatie in Nederland en België 17 hui zen. Voor Mgr. Rutten had zich in middels een drama voltrokken: zijn verstandelijke vermogens waren snel achteruit gegaan en hij verbleef in de afzondering van een tehuis in St. Truijen, kinderen doen in gestel. St. Michiels- BESCHEIDENHEID Bij deze opsomming is Waal wijk slechts één in de rij. Het maant ons tot bescheidenheid. Want wat presteerden de Broe ders al niet voor onze gemeen schap? Een gemeenschap die sslechts een in de rij die zich verder uitstrekt dan de Neder landse grenzen. Het zegenrijke werk van de Broeders van Maas tricht zet zich sinds 1920 voort op Midden-Java: acht kloosters gelegen tussen Djokja en Sema- rang. Missielanden heetten vroeger landen als Nyassaland en Paki stan. Ontwikkelings-landen zegt men vandaag de dag. Maar wat voor naam men er ook aan geeft: in Chili, Nyassaland, In donesië en Pakistan zijn pioniers werkzaam onder heel wat moei. lijker omstandigheden dan die waarmee hun confraters in Waalwijk geconfronteerd wor den. Ontwikkelingshulp veronder- Stelt vakkennis, die men opdoet op de vakschool die in Maas tricht jongens opleidt. Maar waar men ook werkt; in Dublin, Londen, Semarang of Zevenaar, het werk worjjt goed gedaan Het Moederhuis, „De Beyart", te Maastricht, sinds 1896 het centrum van de Congregatie van de Onbevlekte Ontvangenis Bij al hetgeen in deze maanden rond het feest van de Broeders wordt gezegd en geschreven, zijn we bijzonder verheugd van een protestants-christelijk collega van de jubilerende broeders-onder wijzers de volgende reactie te kunnen publiceren DE PETRUS-SCHOLEN IN HET GOUD Er zijn plaatsen in Nederland, die door het socialisme een so cialistische signatuur hebben. Er zijn plaatsen in de wereld, die door het communisme een communistische signatuur heb ben. Doch er zijn steden en dor pen in Nederland die een kerkse signatuur hebben. Onze stad Waalwijk behoort tot één van deze plaatsen. En één van de instituten die hier aan samen gewerkt hebben, is onze gouden jubilaris. Proficiat! Bestuur en Broeders! Een halve eeuw is een hele tijd. Generaties zijn de poorten der wetenschap bij u binnenge gaan en u heeft - broeders en ook lekenpersoneel - de eerste beginselen, de bloem der natie, bijgebracht. De honderden, ja, 't zijn er duizenden geworden, heb ben op uw gelegd fundament voortgebouwd. Zij zijn naar vak scholen en middelbare scholen gegaan en enkelen mochten en konden een universitaire studie volgen en bezetten thans zeer belangrijke posities in stad, pro vincie, rijk, of zijn stimulerende figuren geworden in eigen han delshuizen, fabrieken of concerns, of dienen in menige tak het Ne derlandse onderwijs. Indien we dit met getallen zou den versieren - die mij helaas niet ten dienste staan - dan zou men zeker tot verrassende resul taten komen. Menigeen van uw leerlingen weet net zo goed in New-York als in Amsterdam, in Londen als in Eindhoven, in Pa rijs als in Noord-Brabant de weg. Men mag dan ook gerust zeg gen: Wat heeft God uw scholen gezegend; niet alleen voor ons vaderland, maar tot ver over onze grenzen heen. Doch er is meer. Het is niet alleen onderwijs dat door u is gegeven, maar ook hebt ge gezwoegd voor het godsdien stig onderricht. De resultaten van de zorg voor het intuïtieve leven, ontgaat voor het grootste gedeelte u en mij. Soms kan het bij een kinderziekbed tot uit drukking komen. In 't algemeen moet men letten op de openba ring van de levenswandel van uw pupillen, wanneer zij tot vol le wasdom zijn gekomen. Het leek vaak een ploegen op rotsen; evenwel de mens is geroepen tot zaaien: het nat maken en de groei komen uit Gods hand. U dacht misschien wel eens: 't Was van morgen weer een ver loren woord. Maar dat woord was nu juist onzichtbaar opgehangen aan een kapstok in een verbor gen hoekje van het hart. En in zeer bijzondere omstandigheden kwam dat verloren woord weer in het blikpunt van de herinne ring en het gaf toen troost, be moediging en dapperheid. Ik denk hier in het bijzonder aan de Oranjehotels en concen tratiekampen. Daar hebben ook leerlingen van uw school gezeten: hun lege tijd te doden of wach tend op de rust van de dood. Vier meiHerdenking bij ons monument't Zij over- ïli dag, 't zij bij slapeloze uren in de nacht, begon men - hoe kon het anders - zijn leven van voor heen in de herinnering terug te roepen. Ook dit jubileum zullen won den, die door de tijd langzaam genazen, weer openscheuren. Herinneringen aan afgehouwen takken van familiestambomen komen dan boven. Maar - Gode zij dank - de balsem van de gro te Medicijnmeester is ook nu weer nabij. Want juist dat ver loren woord, dat tóch aan een kapstok je kwam te hangen in 'n verborgen hoekje van het hart, kwam tot openbaring in de bran ding van de allergrootste ellende in de opsluiting achter de tralies. En dat woord gaf moed, ver troosting, dapperheid, genade om te sterven. Fantasie? Fantasie? Gans en al niet! 't Is het indenken van een situatie, die schrijver dezes eni germate heeft meegemaakt. Dan reikt uw gebrachte zegen verder dan de verste stranden. Ze reikt tot voor Gods troon! En een ieder zegge: Halleluja! Moge op dit jubileum degenen die in bezettingstijd op 't vader landse altaar hun rozen hebben geofferd, vertroost worden door hetgeen gij Broeders voor 't intuïtieve leven aan hun verwan ten hebt meegegeven. Al met al hebt ge, de een lan ger, de ander korter verplaat singen door hogerhand moeten we even verdisconteren in on ze stad een dam opgeworpen te gen de saecularisatie van deze tijd en daardoor 'n kerks cachet aan onze stad gegeven. Op een blauw tegeltableap, in een katholiek gezin ergens in Waalwijk, las ik een dezer dagen dit rijmpje Ik zaai en ploeg naar mijn ver stand, De zegen komt van hoger hand... Ga hier mee voort. God zegene uw arbeid voor de toekomst. Viert met blijdschap jw gouden jubileum, dankend de Hemelse Vader voor zijn on-uit- sprekelijke zegeningen! Uw collega C. W. Wachtels van den Berg De collecte, die in Waal wijk is gehouden i.v.m. het te vieren gouden jubileum van de Broeders is een enorm succes geworden. Ongeveer 4.000 werd door de Waalwijkse bevolking bijeengebracht. Het comité is allen die aan het slagen van deze collecte hebben meegewerkt bijzonder er kentelijk voor de tijd en de moeite die zij aan dit werk hebben willen geven. Vakschool

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Echo van het Zuiden | 1963 | | pagina 1