Verslag der Kamer van Koophandel en
Fabrieken voor Noordelijk Noord-Brabant
FILMJOURNAAL
Electriciteitsmeters worden geboren
temidden van de schoenen
Musis Sacrum
Landis en Gyr geen „vreemde eend" in de bijt
als de montage
Allemaal precisiewerk....
waarbij
controle
een even
belangrijke
plaats inneemt
VRIJDAG 10 APRIL 1964 85e JAARGANG No. 28
De tcho van het Zuióen
Abonnement
p. mnd. (1.00+ 5 ct. inc.k.) ƒ1.05
p. kwrt. (3.00 10 ct. inc.k.) 3.10
^'aa Antoon Tielen wAAlwnkse en LAnqstRMtse couRAni
p. kwrt. p. post 3.35 bij girobetaling
Hoofdredacteur: JAN TIELEN (bij incasso p. postkwit. 30 ct. extra)
Gironummer 1069687 Advertentieprijs: 11 cent per mm.
Dit blad verschijnt 2x per week Contractadvertenties: speciaal tariel
Opgericht 1878
Bureaux: Grotestraat 205. Waalwijk Tel. 04160-2621 Kaatsheuvel: Dr. van Beurdensstraat 8 Tel. 04167 -2002 Telegram-adres: „ECHO
In ons vorig nummer hebben we
in 't kort aangekondigd het verschij
nen van 't jaarverslag der Kamer van
Koophandel en Fabrieken voor Noor
delijk Noord-Brabant. We komen
hierop thans wat nader terug.
Naast de samenstelling en de werk
zaamheden van het secretariaat in
verband met handelsregister, vesti
gingswetten, handelsvoorlichting,
export-aangelegenheden, vinden we
de jaarrede van de voorzitter, die
wij indertijd reeds hebben afgedrukt,
met tal van grafieken over de pro-
duktie, in- en uitvoer van schoenen
en leder.
Tenslotte volgen enige bijzonder
heden over de gemeenten in het
district, waaraan wij een en ander
ontlenen.
DONGEN
.Aantal inwoners op 1 januari '64 15019,
waarvan 7522 mannen en 7497 vrouwen.
De totale grootte bedraagt 24,5 km2.
Het industrieterrein in de gemeente is ge
legen ten zuiden van het Wilhelminakanaal
aan de weg Dongen Rijen. Het heeft een
oppervlakte van 30 ha, waarvan nog 26 ha
beschikbaar is.
'Onderwijs: 2 kweekscholen, 2 scholen
voor middelbaar onderwijs, 2 Ulo-scholen,
1 lagere technische school, 1 huishoud- en
industrieschool, 1 levensschool voor jonge
arbeiders, 1 Mater Amabilisschool, 7 lagere
scholen en 4 kleuterscholen.
Recreatie De gemeente heeft een bos
rijke omgeving met een vacantie-bungalow-
park "Klein Canada" en een zwembad.
Sinds 1959 is in de gemeente de Stichting
V.V.V. Dongen gevestigd.
DRUNEN
Aantal inwoners op 1 januari 1964: 9004,
waarvan 4531 mannen en 4473 vrouwen.
De totale oppervlakte bedraagt 33,18 km2.
Voor gegadigden is een industrieterrein
van 10 ha beschikbaar, gelegen ten oosten
van de Badhuisstraat.
Onderwijs 1 Ulo-school, 1 huishoud
school, 1 Mater Amabilisschool, 4 lagere
scholen en 4 kleuterscholen.
Recreatie Drunense en Loonse duinen,
met in de nabijheid het grote kampeercen-
trum „De Klinkaert".
GEERTRUIDENBERG
Aantal inwoners op 1 januari '64 4729,
waarvan 2377 mannen en 2352 vrouwen.
Het noordelijk industrieterrein heeft een
grootte van 25 ha en is gelegen aan vaar
water voor schepen tot 2000 ton. De rivier
de Donge is bevaarbaar voor schepen van
ten hoogste 95 meter lengte, 11 meter
breedte en 3 meter diepte. De Amerhaven,
die aan het industrieterrein ligt en eigendom
is van de N.V. PNEM, is geschikt voor
schepen tot 4000 ton. Omtrent het medege
bruik van deze haven is de N.V. PNEM in
principe bereid een regeling te treffen.
Voor het industrieterrein is een spoorweg-
akkordement aanwezig.
Onderwijs 1 handelsavondschool, 1 la
gere technische school, 4 lagere scholen en
3 kleuterscholen.
HEUSDEN
Aantal inwoners op 1 januari '64: 4024,
waarvan 1962 mannen en 2062 vrouwen.
De totale oppervlakte bedraagt 18,48 km2.
De gemeente beschikt over een ruim in
dustrieterrein, gelegen aan de Bergse Maas,
waarvan thans nog 2 ha beschikbaar is.
Onderwijs: 1 Ulo-school, 3 lagere scholen
en 1 kleuterschool.
Recreatie Heusden is een oude vesting
met vele toeristische faciliteiten, waaron
der overblijfselen der versterkingen uit de
16e en 17e eeuw, een kerk met delen uit de
14e eeuw, vele oude gevels uit de 16e en 17e
eeuw en een visbank uit 1796.
LOON-OP-ZAND
Aantal inwoners op 1 januari '64: 15.932,
waarvan 8230 mannen en 7702 vrouwen.
De totale oppervlakte bedraagt 54,14 km2.
Er is thans nog ongeveer 18 ha industrie
terrein voor directe uitgifte beschikbaar, die
gemakkelijk bereikbaar zijn via de provin
ciale weg Waalwijk-Tilburg.
Onderwijs 1 Ulo-school, 1 handelsavond-,
1 sociale school van de K.A.B., 1 levens
school voor jonge arbeiders, 1 Mater Ama
bilisschool, 1 huishoudschool, 11 lagere
scholen en 6 kleuterscholen.
Recreatie Natuurpark „de Efteling" en
het bungalowpark „Het Kraanven".
RAAMSDONK
De totale oppervlakte bedraagt 23.01 km2.
Aantal inwoners op 1 jan. 1964: 9158,
waarvan 4643 mannen en 4515 vrouwen.
De totale oppervlakte bedraagt 23,01 km2.
De industrieterreinen in deze gemeente
zijn gelegen aan de Boterpolder en aan de
Omschoor. Dit eerste terrein ligt aan het
water en het is de bedoeling, dat hier een
loswal wordt aangelegd. Thans is nog on
geveer 9 ha beschikbaar, waarvan reeds
1,25 ha in optie is gegeven. De aanleg van
industrieterrein op andere punten in de ge
meente is in voorbereiding.
Onderwijs 2 Ulo-scholen, 1 lagere land
bouwschool, 1 landbouwhuishoudschool, 6
lagere scholen en 3 kleuterscholen.
SPRANG-CAPELLE
Aantal inwoners op 1 januari 1964:6396
waarvan 3211 mannen en 3185 vrouwen.
De totale oppervlakte bedraagt 25,6 km2.
De voor uitbreiding van het industrie
terrein aan de Dick Flemmingstraat beno-
industrie-terrein nabij de Capelse haven
digde gronden zijn reeds aangekocht. Het
moet nog bouwrijp worden gemaakt; het
staat thans nog niet vast wanneer deze ter
reinen voor bebouwing geschikt zullen zijn.
De haven te Capelle is reeds voor een ge
deelte verdiept. Dit werk zal in 1964 gereed
komen, waardoor deze haven voor schepen
tot pl.m. 400 ton bevaarbaar zal zijn.
Onderwijs 1 Ulo-school, 1 huishoud
school, 3 lagere scholen en 3 kleuterscholen.
WAALWIJK
Aantal inwoners op 1 jan. 1964 19686,
waarvan 9894 mannen en 9792 vrouwen.
De totale oppervlakte bedraagt 23,29 km2.
Tussen Zomerdijkweg en Haven ligt een
industrieterrein van 10 ha. Aan de westzijde
van de haven komt in 1964 een industrie
terrein beschikbaar van ongeveer 26 ha en
in het zuiden van de gemeente een industrie
terrein van ongeveer 13 ha.
Onderwijs 1 middelbare vakschool voor
leder- en schoenindustrie, 2 middelbare
scholen, 3 Ulo-scholen, 1 huishoudschool, 1
nijverheidsschool, 1 levensschool, 1 Mater
Amabilisschool, 2 B.L.O.-scholen, 14 lagere
scholen en 8 kleuterscholen.
WASPIK
Aantal inwoners op 1 jan. 1964 3716,
waarvan 1937 mannen en 1779 vrouwen.
De totale oppervlakte bedraagt 18,52 km2.
De industrieterreinen zijn gelegen ten
westen van de Veerstraat, nabij de Kerkse-
haven, welke uitmondt in het Oude Maasje.
Van dit industrieterrein is nog ongeveer 3
ha industrieterrein beschikbaar.
ALARM VOOR SQUADRON 904.
De luchtbasis Carmody blijkt bij
een paraatheidsinspektie niet meer te
voldoen en de commandant van het
squadron wordt vervangen door een
jonger en energiek persoon, kolonel
Jim Caldwell, die de zaken er weer
vliegensvlug op poten wil zetten. De
manschappen merken dit al spoedig
en mede door zijn strenge optreden
komt Jim al spoedig vijandig tegen
over zijn collega's te staan die bijna
allemaal niet voor hun functie zijn
geschikt. De nieuwe commandant
krijgt nu zware beslissingen te ne
men, vooral wanneer blijkt dat zijn
privéleven zeer nauw bij zijn zaken
wordt betrokken.
Zijn vrouw, voor wie hij in
verband met zijn beroep weinig tijd
heeft, blijkt het namelijk met een van
zijn collega's te houden. Jim, weet
echter bij een nieuwe inspectie te be
wijzen, dat zijn leiding de juiste is
geweest en het eerst zo ver weggedre
ven squadron wordt weer ten volle in
ere hersteld.
Donderdag, vrijdag en zondag voor
personen van alle leeftijden.
WINCHESTER '73.
De Winchester '73 is een geweer
waarom het hele verhaal draait. Het
is een zeldzaam exemplaar dat door
een bandiet Dutch Henry genaamd,
tijdens schietwedstrijden wordt verlo
ren aan een eerlijk man, die hij ech
ter om het geweer terug in zijn bezit
te krijgen wil vermoorden. Op het
laatste nippertje wordt de moordaan
slag echter verhinderd, maar Henry
weet met geweer en al de aftocht te
blazen. De '73 gaat nu een reis ma
ken, waarbij hij diverse malen van
eigenaar verandert. De wettige eige
naar weet hem echter te achterhalen
en weer in zijn bezit te krijgen. Voor
hij echter zover is, moet hij met veel
moeilijkheden afrekenen die Dutch
Henry hem telkens weer bezorgt.
Zaterdag en maandag weer een
echte western met James Stewart in
de hoofdrol. Toegang 14 jaar.
IN HANDEN DER
ROODHUIDEN.
Zondagmiddag om 3 uur weer een
voorwaarden voor een kwaliteits-
produkt. Is nonchalance of onver
schilligheid op ieder bedrijf al uit
den boze, bij een bedrijf als Landis
Gyr is het volstrekt onaccepta
bel.
Het tweede punt dat iedereen da
delijk zal opvallen is de bij uitstek
schone en frisse omgeving. Een
zaak waaraan door het bedrijf ken
nelijk de maximale aandacht wordt
besteed.
En tenslotte het derde aspect: de
verscheidenheid in het werk: an-
Wij leerden het al op de lagere se hooi, tegelijk met de tafel van ze
ventien en de Slag bij Nieuwpoort: „De Langstraat is bekend om zijn
schoen- en lederindustrie." En wanneer dan de begrippen Langstraat
en schoen- en lederindustrie worden toegespitst betekent dat: Waal-
w ij k is bekend om zijn schoen- en lederindustrie. Waalwijk wil dat
ook wel weten, Waalwijk is daar eerlijk gezegd een beetje trots op
en niet ten onrechte. Deze trots wordt met groot bravour uitgedragen
en zo dragen de brieven die vanuit Waalwijk worden verstuurd het
poststempel: „Waalwijk Centrum Schoenindustrie".
Maar toch zijn het niet alleen de fabrieken die te maken hebben met
de leder- of schoenproduktie die op een uitstekende wijze floreren in
deze centrumstad van de Langstraat. Waalwijk kent wel degelijk ook
enige bloeiende bedrijven in de sector van de metaal- en de elec-
trotechnische industrie. Eén daarvan is een onderneming waar tegen
de 200 mensen werk vinden en een produkt wordt vervaardigd dat
in de meeste Nederlandse huizen terug te vinden is. Wij doelen hier
op de electriciteitsmeters van Landis Gyr N.V., een onderneming,
die een groot aandeel in de Nederlandse markt heeft.
Eigenlijk is het een ietwat merk
waardige zaak met Landis Gyr
en de Langstraat. De Langstraat
groeide vanuit een ambachtelijke
schoenindustrie door de jaren heen
op, tor een streek met grote in
dustriële vestigingen die het ge-
werk in de fabriek te interesseren,
zodat het op het ogenblik ongeveer
75 vrouwen en meisjes onder zijn
personeel telt, die zeer „honkvast"
blijken te zijn.
Gebleken is, dat er aanvankelijk
bij deze vrouwen en meisjes wel
eens sprake was van wat men
„drempelvrees" zou kunnen noe
men ten aanzien van Landis Gyr.
Eenmaal over deze drempel heen,
bleek dan al gauw, dat zij het werk
in de metalelectro hogelijk waar
deerden. Wie in de gelegenheid
wordt gesteld dit bedrijf van voor
naar achteren te bezichtigen zal
zeker drie zaken opvallen; dat is
^allereerst de gezellige sfeer, die
er onder deze homogene groep
werknemers heerst. De personeels
chef bij dit bedrijf, de heer W. Sies,
stelt bij het aannemen van het per
soneel qua mentaliteit bepaald ho
ge eisen. Dat moet ook wel, want
tenslotte maakt Landis Gyr pre-
cisie-apparaten en nauwkeurigheid
is daarbij een van de belangrijkste
ders gezegd, ondanks het feit dat
het hier gaat om de produktie van
grote series, krijgt de bezoeker geen
ogenblik de indruk van een geest
dodende routine. Er wordt doelbe
wust gestreefd naar een zo groot
mogelijke afwisseling in de bezig
heden van de mensen in de fabriek
en er wordt al evenzeer naar ge
streefd deze mensen zelfstandig en
verantwoordelijk werk te laten ver
richten.
Men wil hier in Waalwijk en om
geving nog wel eens denken dat de
mensen van Landis Gyr en
dan met name de vrouwelijke ar
beidskrachten hun werkuren
uitsluitend zouden doorbrengen aan
de lopende band, dat zij hun dagen
zouden slijten in de monotone sleur
met een schroevedraaier in de
hand. Die indruk nu, is bepaald niet
juist. De ijksters, monteuses en
wikkelaarsters van Landis Gyr
weten gelukkig dan ook wel be
ter.
omdat met nagenoeg volledige ze
kerheid gezegd mag worden, dat
de produktie bij Landis Gyr
bij voortduring werkgelegenheid
schept, Waalwijk op het gebied van
de werkgelegenheid een grotere
zekerheid heeft gegeven.
Immers zolang er in Nederland
en daar buiten, want Landis Gyr
exporteert een deel van zijn pro-
dukten elektriciteit wordt ge
bruikt, zal deze gemeten moeten
worden. In iedere nieuwe woning,
fabriek, school of welk ander ge
bouw ook, vindt Landis Gyr een
afzetgebied voor de elektriciteits
meters. En naar het zich laat aan
zien zal dat de eerste tientalenl ja
ren niet veranderen.
Een boeiend aspect van ditWaal-
wijkse bedrijf is zonder enige twij
fel ook de personeelsbezetting
die ook voor de Waalwijkse schoen
en lederindustrie een verre van ge
makkelijke zaak is en dat geldt
met name voor de vrouwen en
meisjes in de fabriek. Van gene
ratie op generatie heeft men em
plooi gevonden in de schoenindus
trie, die voor een belangrijk deel
niet machine-gebonden is en juist
daardoor gelegenheid biedt voor
thuiswerk.
Toch is Landis Gyr er in ge
slaagd een behoorlijk aantal vrou
welijke arbeidskrachten voor het
bied tot grote nationale welvaart
brachten. Landis Gyr N.V., een
dochteronderneming van het 12.000
werknemers tellende Zwitserse ge
lijknamige concern, vestigde zich
in 1949 in Waalwijk, aanvankelijk
met de bedoeling zich uitsluitend
bezig te houden met de asesmblage
van de uit Zwitserland afkomstige
onderdelen, later echter zelf pro
ducerend (Kwh-meters, relais,
schakelklokken en dergelijke) waar
bij een nauwkeurigheid aan de dag
werd gelegd, die, naar de praktijk
heeft uitgewezen niet onder blijkt
te doen voor de roemruchte Zwit
serse precisie. Landis Gyr heeft
hef) vergelijkingsmateïfiaal; bij de
hand.
Hoe reilt en zeilt het nu met dit
metalelectro bedrijf in een omge
ving, die traditioneel gericht is
om niet te zeggen verknocht is -
aan een geheel andere bedrijfstak?
Wat is de betekenis van een metal-
electro-onderneming als deze, in 'n
streek, die vroeger vrijwel uitslui
tend de schoenindustrie als indus
triële werkgelegenheid kende?
De vestiging van dit bedrijf heeft
het aanzien van Waalwijk als cen
trum-gemeente van de Langstraat
vergroot. De vestiging heeft tevens,
