3EI
wAAlwijkse en LAnqstRAAtse couRAnt
50 JAREN GELEDEN
'5
Wat we vergeten
VLIJMEN VERRIJKT
MET FRAAI SPORTPARK
Jampe
ikeru
tuwir
~ïant
Devesting Luik hieid in augustus 1914 de Duitsers 11 dagen tegen.
Belgische verdediging bracht plan-Schlieffen in tijdnood.
hines
order
soens
pbed
irt
dit bl
denier
at vele
lngen.
prös
Hier
Profi-
Opticiën
STASSAR
heeft vakantie
ian"
Symbool van eenheid
Borduren
Pliseren
Stofknopen
Stofceintuurs
Knoopsgaten
Stoppen
Verkorten van
rokken en
mantels
Damesmode
Tilburg
2n Prinses
söhe Spel^
Iprijr
1 uit Hees
n het «ij
Tilburg i,
lw van Alt
and voor
let gebed e
examen.
<ES
ÏFMACHB
OELKAsi
72, Waal
60 - 255!
laimachit»
if 35.-
alle meri
MAANDAG 10 AUGUSTUS 1964
85e JAARGANG No. 61
De tcho van het
njtgever
«aalwijksche Stoomdrukkerij
Antoon Tieler
Hoofdredacteur JAN TIELEN
Gironummer 1069687
Dit blad verschijnt 2x per week
Abonnement
p. mnd. (1.00+ 5 ct. inc.k.) ƒ1.05
p. kwrt. (3.00 10 ct. inc.k.) 3.10
p. v/eek (0.24+ let. inc.k.) ƒ0.25
p. kwrt. p. post 3.35 bij girobetaling
(bij incasso p. postkwit. 30 ct. extra)
Advertentieprijs: 11 cent per mm.
Contractadvertenties: speciaal tariei
Opgericht
1878
Bureaux: Grotestraat 205, Waalwijk Tel. 04160-2621 Kaatsheuvel: Dr. van Beurdensstraat 8 Tel. 04167 -2002
Telegram-adres: „ECHO"
TE H»
2, Waalwii
die jl. jj
omstreeks
van H,
Bruggetje
:11e een i
ROOIJ,Ï
•rang-Cap-
TEMONNi
se geldei
[•geraapt,!
[GEN
ires
e persooi
niet sp#
zal aang
bij de pol
bekend i
ezig zijn
staat.
'agen aai;
blad.
(ibO»
Na de fatale datum van 28 juni
1914 - de dag, waarop de schoten
in Serajewo geheel Europa deden
wankelen - haalden de militaire
veldtocht-plannenmakers maar al te
graag hun zorgvuldig uitgewerkte
operatieschema's te voorschijn. Hun
verlangen om de "papieren oorlog"
om te zetten in een realiteit was groot.
Helaas was hun invloed op de staats
hoofden even groot. Groter dan die
der diplomaten, die wanhopige po
gingen deden om het onheil af te
wenden.
De generale staven wisten hun re
geringen ervan te overtuigen, dat in
een snelle actie van enkele maanden
de eindoverwinning volledig zou kun
nen worden behaald. Zij droomden
van een romantische oorlog met ca-
valerie-charges, bajonetaanvallen,
vliegende vaandels, slaande trommen
en trompetgeschal.
En, zoals zo vaak in de geschiede
nis is voorgekomen, vrijwel hij elke
militaire prognose, werd de eigen
kracht overschat en die van de vijand
te gering geacht.
Ook bleek spoedig, dat de werke
lijke oorlog niet geheel overeenkwam
met de verbeelding. Van romantiek
was weinig sprake, want het trompet
geschal werd overstemd door het ge
kerm der gewonden, cavalerie-char-
ges verwoestten de akkers en bij
stormaanvallen werden dorpen en
huizen vernield
Het meest teleurstellende was ech
ter wel, dat de vijand zich vrijwel
nooit volgens eigen aanvalsprogram-
ma gedroeg.
Zo had reeds in de eerste dagen
van de eerste wereldoorlog rondom
Luik een veldslag plaats, die niet in
de "tekst" van het toch zo "gründ-
Iich" uitgewerkte plan "Von Schlief-
fen" voorkwam.
NIET VOLGENS
PROGRAMMA
Langs de Frans-Belgische grens
stonden eind juli 1914 niet minder
dan zeven Duitse legers opgesteld, te
zamen anderhalf miljoen man. De
eerste drie legers - 24 divisies -
zouden België binnenvallen.
Op 1 augustus overschreed een
compagnie van het 69e regiment in-
Stationsstraat 88, Waalwijk
van 17 tot en met 29 augustus
;tje in e
ierig
VVaalwijl
fanterie de grens van Luxemburg. Op
2 augustus was het groothertogdom
reeds volledig bezet. Op 4 augustus
trokken de "Uhlanen", Duitse bere
den verkenningstroepen, België bin
nen. Zij reden in kalme draf en wa
ren onbevreesd, want, zo hadden hun
commandanten verteld - dat stond
immers te lezen in het plan-Schlief
fen - de Belgen zouden nauwelijks
tegenstand bieden. Het parool luidde
dan ook uitkijken naar Franse en
Britse troepen.
Achter de Uhlanen kwam de in
fanterie, volledig uitgerust en per
fect bewapend. Het waren soldaten
van het "Maasleger", een onderdeel
van het tweede leger, dat, onder be
vel van Von Emmich, Luik moest be-
Mtten. De Duitse troepen trokken
ringend voorwaarts, de "frissche,
fröhliche Krieg" was begonnen.
Even gauw in paradepas door Bel-
g'ëendan... "nach Paris". Bij het
Meiken van de Maasoever kwam de
eerste teleurstelling... Het bleek, dat
de Belgen niet van plan waren om
medewerking te verlenen aan het
uitse aanvalsprogramma, want zij
haddi
en zowaar de euvele moed ge
had de Maasbruggen op te blazen....
En toen de Duitse pionniers aan-
stalte maakten om een pontonbrug
te slaan, werden zijonder vuur
genomen
Het gezang verstomde, voor som
migen voorgoed.De eerste doden en
gewonden vielenHet zou niet
zo vrolijk gaan als men - zoals Von
Schlieffen - had gedacht.
MISLUKTE AANVAL
Luik, gelegen tegen de stijle linker
oever van de Maas, was omgeven met
twaalf forten. De functie van deze
forten was de verdedigbaarheid van
de Belgische Oostgrens tussen het
Nederlands grondgebied en de moei
lijker begaanbare Ardennen te com
pleteren.
De forten waren aan het eind van
de 19e eeuw - op initiatief van ko
ning Leopold II - gebouwd in een
wijde ring rondom de stad, aan elke
oever van de rivier zes betonnen ves
tingen. Bovengronds waren alleen de
geschutskoepels te zien. Ondergronds
bevonden zich de Kazematten, onder
ling verbonden door gangen. De vuur
kracht bestond uit vierhonderd ka
nonnen van vrij zwaar kaliber, verder
nog tal van kleinere snelvuurkanon
nen en machinegeweren. Elk fort was
omringd door een diepe droge
gracht. Zoeklichten dienden er voor
om ook bij duisternis de vijand op te
sporen.
Daar België tot op het moment van
de vijandelijkheden een strikte neu
traliteit moest handhaven, waren te
elfder ure nog haastig prikkeldraad
versperringen en loopgraven aange
legd en huizen en bomen uit het
schootsveld verwijderd.
25.000 Belgische soldaten, onder
aanvoering van generaal Leman -
waren na een min of meer geïmpro
viseerde mobilisatie - in Luik aan
gekomen. Zij bezetten de forten en
de pas aangelegde loopgraven. Hun
bewapening was onvoldoende. Daar
tegenover stonden 60.000 man Duitse
troepen, goed georganiseerd, modern
bewapend en model-voorwaarts ge
bracht.
Op 5 augustus gingen de Duitsers
in de aanval tegen de Oostelijke for
ten. Na een inleidende artilleriebe
schieting volgde de stormloop. De
granaten hadden echter die verdedi
gingswerken vrijwel niet beschadigd
en de Belgen kregen daardoor alle ge
legenheid om de aanstormende troe
pen te 'beschieten. Hier en daar
dreigde een doorbraak, maar de Bel
gische machinegeweren maaiden de
doorgedrongen eenheden neer. Tot
grote verbazing van de verdedigers
bleven de Duitsers toch steeds maar
weer aanvallen.
"Een afschuwelijke barricade van
doden en gewonden dreigt ons
schootsveld te versperren", zo luidde
een beschrijving van een Belgische of
ficier. Tegen de avond moesten de
aanvallers zich hergroeperen.
Ludendorff, de man, die bij Tan-
nenberg tegen de Russen zou zege
vieren en later het politieke leven in
Duitsland ongunstig zou beïnvloeden,
trof een onderdeel aan "somber en
nerveus". Vóór de soldaten lagen de
dreigende vestingen... De generaal
vernam, dat de commandant was ge
sneuveld. Hij nam het bevel over en
wist tussen de twee forten Fléron en
d'Evegnée door te dringen, maar de
generaal en zijn brigade hadden zich
zelf hierdoor geïsoleerd. De Duitsers
deden vele pogingen om de doortocht
af te dwingen. Zij gooiden vanuit 'n
Zeppelin bommen op de stad Luik.
Maar generaal Leman gaf zich niet
over. De Duitsers probeerden zelfs -
vermomd als Belgische soldaten - de
vestingcommandant te ontvoeren. De
opzet mislukte en het groepje avon
turiers werd gedood.
Op den duur werd de vijandelijke
druk toch te sterk. Generaal Leman
besloot teneinde troepen te spa
ren voor de verdere verdediging van
het land - de stad prijs te geven en
nadat Luik een gehele nacht onder
zwaar artillerievuur had gelegen,
werd de stad door de Belgen ont
ruimd. Maar al was de stad gevallen,
nog geen enkel fort was veroverd...
GEHEIM WAPEN
Nu namen de Duitsers hun
misrekening ten aanzien van de Bel
gische tegenstand inziend - hun toe
vlucht tot het gebruik van hun ge
heime wapen... een reusachtig bele
geringskanon, waarvan er slechts en
kele in voorraad waren.
De vervaardiger van dit wapen
was uiteraard.de firma Krupp. Het
kanon had een lengte van acht meter
en een kaliber van 420 mm. De gra
naat was 70 cm lang en woog hon
derden kilo's. Het vuurbereik be
droeg 20 km. Voor de bediening wa
ren niet minder dan 200 kannoniers
nodig. De affuit moest van tevoren in
een meter dik beton worden gegoten
teneinde de terugslag van de loop op
te vangen.
Twee van deze monsterexemplaren
stonden in Essen. Het vervoer van
deze lompe gevaarten was een pro
bleem apart. Op 9 augustus werden
de kanonnen gedemonteerd, in goe
derenwagens geladen en richting Luik
vervoerd. Bij Herbesthal, 40 km ten
Oosten van Luik, was echter de
spoorwegtunnel opgeblazen. Alles
werd weer uit de trein geladen en de
verdere tocht zou over de weg ge
schieden. Nog 20 km moest worden
afgelegd om de forten binnen het be
reik van het monstergeschut te krij
gen. Hiermede ging weer een hele
dag verloren.
Nog waren de Duitsers voor Luik.
Slechts wat Uhlanen wisten tot Leu
ven door te dringen, zij werden... o
wonder... door de Belgische cavale
rie onder aanvoering van generaal De
Witte vernietigend verslagen.
De geallieerden juichten. "Les
forts tiennent toujours", aldus het
opschrift van een krantenbericht. De
Duitsers werden steeds nerveuzer. In
het toneelstuk "Von Schlieffen"
werd maar al te vaak gedwongen ge
pauzeerdDus voorwaarts met 't
belegeringsgeschut. Op 12 augustus
werden de kanonnen opgesteld. Nog
enkele "soortgenoten" afkomstig van
de Skodafabrieken in Pilsen, met een
kaliber van 305 mm, werden aan de
Krupp-exemplaren toegevoegd.
Een der stukken stond in het Pare
Het Wilhelmus werd staande door
meer dan 2500 mensen aangehoord.
Het Wilhelmus, dat zondagmiddag
ten gehore werd gebracht door de
harmonieën van Nieuwkuyk, Haar
steeg en Vlijmen. Treffender sym
bool van de eenheid van „Groot-
Vlijmen" kon er zondagmiddag bij
de opening van het unieke sport
veldencomplex „De Hoge Heide niet
gedemonstreerd worden.
Dit was het hoogtepunt van de
opening van het sportpark, dat de
trots van het gemeentebestuur van
Vlijmen is.
Deze opening begon als alle ande
re tegen één uur kwamen de geno
digden en belangstellenden naar de
Hoge Heide.
Onder die genodigden waren de
harmonieën van de drie kerkdorpen
d'Avroy, midden in Luik. Om half 7
's avonds weerklonk het eerste schot.
Een verschrikkelijke knal slingerde
de zeer geschrokken toeschouwers te
gen de grond. Alle ruiten in de om
geving sprongen... De bedienings
manschappen lagen reeds op een vei
lige afstand van 200 m. van het stuk.
Het afvuren gebeurde electrisch.
De uitwerking van de projectielen,
die eerst een hoogte bereikten van
1000 meter en daarna stijl naar be
neden vielen, het beton doorboorden
en toen pas ontploften, was verschrik
kelijk... De forten werden letterlijk
uiteengerukt.
Op 16 augustus waren elf van de
twaalf forten verwoest en ingenomen.
DRAMATISCH EINDE
Alleen fort Loncin hield nog stand.
Vanuit dit fort bleef generaal Leman
de verdediging leiden. Maar ook de
ze vesting kwam onder vuur van de
zware kanonnen te liggen. Een gra
naat trof het kruitmagazijn. Fort Lon
cin werd van binnen uit opgeblazen.
Direct daarop vielen de Duitsers aan.
Door ingestorte koepels en langs
grote blokken geblakerd beton, baan
den de aanvallers zich een weg. Te
genstand werd niet meer geboden. De
bezetting was dood of gewond. De
Duitsers zochten en vonden de gene
raal. Een adjulant stond naast het li
chaam van Leman en zei "Heb eer
bied voor de generaal, hij is dood..."
Leman was echter alleen maar be
wusteloos. Tegen Von Emmich zei hij
later "Ik was bewusteloos, toen ik
gevangen werd genomen, zet dat in
Uw rapport". "De militaire eer is
door Uw zwaard niet geschonden",
antwoordde Von Emmich, en hij gaf
hem zijn sabel terug.
Von Emmich en Ludendorff kre
gen hun onderscheiding "orde Pour
le Mérite", een Franse naam voor 'n
Duits ereteken
Op 17 augustus werd de Duitse op
mars voortgezetlater dan was
"getimed". De Duitsers waren woe
dend. Deze woede zou nog meer toe
nemen mèt die van de Belgische te
genstand. En de slaobtoffers van de
gramschap van de veroveraar werden
de Belgische burgers
(Wordt vervolgd)
S.S-ER GEEFT ZICH AAN.
De voormalige SS-officier Hans
Walter Zech-Nenntwich (47), die op
23 april van dit jaar met hulp van
een cipier uit de gevangenis van
Brunswijk wist te ontsnappen, heeft
zich vrijdag in Hannover bij de po
litie aangegeven. Hij is vanuit Egyp
te naar Duitsland teruggekeerd, om
dat hij zijn onschuld wil bewijzen.
De 25-jarige Margrit Steinheuer, die
hem bij zijn ontsnapping terzijde
stond en met wie hij in Cairo
trouwde, was bij hem. Ook zij is in
hechtenis genomen.
We verbazen er ons voortdurend
over dat de woningnood nog zo'n on
rustbarende omvang heeft en dat men
in al die jaren sinds de oorlog geen
kans 'heeft gezien het tekort voldoen
de in te lopen. We weten dan wel, dat
het bevolkingsaantal sterk gegroeid
is, maar het moet toch praktisch mo
gelijk zijn om zo'n groei bij te hou
den.
Er zijn na de oorlog zéker 'n klei
ne twee miljoen huizen gebouwd.
Door elkaar gerekend zou dat onder
dak betekenen voor meer dan zes mil
joen mensen. Dat is veel meer dan de
bevolkingsaanwas sinds de oorlog
heeft bedragen, want die is in die
negentien jaar op 'n kleine vier mil
joen te schatten. En toch is er geen
huizenoverschot, doch integendeel
een nijpend tekort. Als men zo'n re
kensommetje ziet, vraagt men zich
dus wel af hoe kan dat nu?
De oplossing ervan ligt in het feit,
dat we aan onze woongelegenheid zo
veel meer eisen stellen. Vergelijk de
woningwetwoningen, die er thans
worden gebouwd, eens met de arbei
derswoningen zoals ze in de jaren
'20 en '30 werden gezet. Zo er al
geen meer kamers in zulke woningen
zijn, dan is de ruimte van die kamers
toch beduidend groter. Er moet ver
der minstens een doucheruimte in
zijn, een goed ingerichte keuken en
in de flats vaak ook centrale verwar
ming.
Dat alles vraagt niet alleen meer
bouwgrond, maar ook meer geld, dit
laatste afgezien van de ingetreden
prijsverhogingen. Rekent men deze
laatste daar bij, dan is het duidelijk,
dat de thans aan onze woningen ge
stelde eisen een veel grotere investe
ring vergen dan verhoudingsgewijze
vóór de oorlog ervoor nodig was.
Dat zou niet zo erg zijn, als we de
gebruikers van de woningen ook maar
de huur konden laten betalen, die
voor deze luxe en hogere kosten no
dig is. Dan leverde het geïnvesteerde
kapitaal zijn normale rente op en zou
er dus steeds wel weer voldoende geld
voor de woningbouw beschikbaar ko
men. Maar we hebben de huren laag
willen houden, om de lonen niet al te
zeer te moeten verhogen en durfden
bovendien geen groter deel van het
inkomen voor het woongenot te vra
gen. 'Het gevolg is, dat het grootste
deel van de nieuwbouw met rijksgel-
den moet worden gefinancierd en dat
de omvang van de nieuwbouw dus
niet alleen een kwestie van bouwca
paciteit is, zoals men wel eens graag
wil doen voorkomen, maar vooral ook
door de mogelijkheid van financie
ring wordt belemmerd.
van Vlijmen Haarsteeg, Nieuwkuijk
en Vlijmen.
Tot die genodigden behoorden ook
het gemeentebestuur van Vlijmen,
waarvan naast Burgemeester mr. L.
M. N. Schweitzer vele raadsleden
aanwezig waren.
'De voorbereidingscommissie, on
der leiding van de wethouder van
Sportzaken, de heer M. v. d. Heijden,
en verder bestaande uit G. Vierbout
(volley), J. van Heivoort (voetbal),
mej. v. Heijst (korfbal), de heer G.
van Boxtel (Gem. Technische Dienst)
en de heren H. v. d. Donk en E. de
Vaan, heeft goed werk verricht en ge
zorgd, dat de opening perfect verliep.
Harmonieën, genodigden, voorbe
reidingscommissie, de volleybalver
eniging, de korfbalvereniging, de
tennisverenigingen marcheerden sa
men met de junioren van de voetbal
vereniging "Vlijmense Boys" het veld
op.
Eerst stond op het programma de
opening en de overdracht van de kan
tine.
Burgemeester Schweitzer riep alle
genodigden een hartelijk welkom toe,
voordat hij de voorzitter van Vlijmen
se Boys een klok overhandigde na
mens het gemeentebestuur.
Er was kennelijk op gerekend, want
men had spoedig een plaatsje voor de
klok gevonden.
De voorzitter van de Boys dankte
de Burgemeester voor de klok en had
niets dan lof voor de prachtige ac-
comodatie, die zijn vereniging van de
gemeente kon huren Hij sprak de
hoop uit, dat de kerkdorpen tot on
derlinge samenwerking zouden ko
men om de in het afgelopen seizoen
Honderden miljoenen zijn nu jaar
lijks uit 's rijks kas nodig om de wo-
ningwetbouw van premiewoningen te
subsidiëren. Dat kan men uiteraard
niet ongelimiteerd uitbreiden, want er
moeten nog zoveel andere noodzake
lijke dingen worden gefinancierd.
De mensen die het voor 'het zeggen
hebben, willen eohter niet terug naar
een minder luxueuze en dus goedko
pere bouw. De tallozen, die op een
eigen onderdak zitten te wachten mis
schien wel, want de meesten daarvan
zouden zich best 'n beetje willen be
helpen. Maar dat tolereren we niet.
Behelpen is er officieel niet meer bij,
omdat men wel beseft dat de drang
Heuvelstraat 14 Telefoon 26882
naar luxe en ruimte toch niet onder
drukt kan worden.
Het gevolg van deze beleidslijn van
te lage huren en toch luzueuze wo
ningen is het woningtekort.
We vergeten nog wel eens iets.
Namelijk dat alle belastingbetalers
mee betalen in de huur van de wo
ningwetwoningen. Dat is feitelijk een
ongezonde situatie, alleen een gevolg
van de hier toegepaste huur- en loon
politiek. Hoe langer we dit systeem
toepassen, de huren niet geheel aan
passen aan de bouwkosten, hoe lan
ger ook de woningnood zal blijven
bestaan. Distributie, van welk artikel
dan ook, wijst altijd op onvermogen,
op een niet natuurlijke toestand. Het
is eigenlijk maar een kwestie van po
litieke angst, dat men hier die toe
stand laat voortbestaan. En angst is
altijd een slechte raadgever gebleken.
Mr. H. v. W.
bereikte resultaten - zoals het be
reiken van de hoogste klasse van de
Vollyballers, de top-prestaties van de
korfballers en de promotie naar de 2e
klasse van de Boys zelf zouden
kunnen worden gecontinueerd en wel
licht zelfs verbeterd.
Wethouder v. d. Heijden, voorzit
ter van de voorbereidingscommissie,
leidde de genodigden na de korte
plechtigheid in de kantine naar de ge-
improviseerde tribunes ("ik hoop
spoedig 'n echte te kunnen laten bou
wen", aldus de burgemeeseter) en
sprak namens de voorbereidingscom
missie een woord van welkom tot al
le genodigden, in het bijzonder tot die
verenigingen die hun medewerking
aan deze opening hadden gegeven.
Hij gaf hierna het woord aan Bur
gemeester Schweitzer.
Deze begon ook met een woord van
welkom, waarbij hij vooral Mevrouw
van Hout betrok.
Ook vergat de Burgemeester niet
een woord van welkom aan het adres
van de Nederlandse Heidemaatschap
pij, de sportraad, de leden van sport
organisaties, de harmonieën, de ver
tegenwoordiger van de K.N.V.B., de
aanwezige heren geestelijken en de
