wAAlwrjkse en UnqstRAAtse cour Ant
50 JAREN GELEDEN
FELLE AANVAL OP COMMUNISME
Naar wélke school?
J
Moeilijke beslissing voor kind en ouders
De encycliek ven Paus Paulus
Bossche kleding-service
Uiffl
nozems lieten trein
buddemeyer
KLEDING-VERHUUR
De
VRIJDAG 14 AUGUSTUS 1964
85e JAARGANG No. 62
vad het Zuióen
Uitgever
ffaalwijksche Stoomdrukkerij
Antoon Tieler
Hoofdredacteur JAN TIELEN
Gironummer 1069687
Hjt blad verschijnt 2x per week
Abonnement
p. mnd. (1.00-1- 8 ct. inc.k.) ƒ1.09
p. kwrt. (3.00 -f 10 ct. inc.k.) 3.10
p. v/eek (0.24 1 ct. inc.k.) 0.25
p. kwrt. p. post 3.35 bij girobetaling
(bij incasso p. postkwit. 30 ct. extra)
Advertentieprijs: 11 cent per mm.
Contractadvertenties: speciaal tariei
Opgericht 1878
Bureaux: Giotestraat 205, Waalwijk Tel. 04160-2621 Kaatsheuvel: Dr. van Beurdensstraat 8 Tel. 04167 -2002
Telegram-adres: „ECHO"
OP 25 AUGUSTUS 1914 WERD LEUVEN SYMBOOL VAN HET
LEED DER BELGEN.
"LATEN ZE ONS HATEN, ZOLANG ZIJ ONS VREZEN", WAS
HET DUITSE PAROOL.
Op 4 augustus 1914 scheen de
aorlog geheel volgens "oude stijl" te
zullen verlopen. Op die dag over
schreden de Uhlanen van Von Mar-
wit-z te Belgische grens en het eerste
"vijandelijke dorp", dat zij bezetten,
was Warsage. Toen de cavaleristen
het dorpsplein opreden, stond de bur
gemeester van het plaatsje, Fléchet,
getooid met de ambtssjerp, de inval
lers op te wachten. De commandant
van de patrouille overhandigde de
burgemeester een "proclamatie",
waarin Duitsland "spijt" betuigde met
de gang van zaken. Ook werd ge
schreven over een "dwingende nood
zaak".
Dit eerste contact tussen de oor
logvoerenden was correct.bijna be
leefd. Maar de Duitse proclamatie
hield nog meer in.
Er werd vrije doorgang geëist
Vernieling van bruggen, tunnels of
spoorwegen, dit alles werd beschouwd
als een vijandelijke daad...
En het feit, dat slechts enkele da
gen daarna dezelfde Uhlanen, die in
Warsage over zoveel "ridderlijkheid"
beschikten, tegen de landgenoten van
Fléchet een nederlaag leden, vormt 't
bewijs, dat van een "vrije doortocht"
door België geen sprake meer was.
Van hoffelijkheid bij de Duitsers
viel dan ook weldra niet veel meer te
bespeuren. Integendeel. Teleurgesteld
over en zeer geïrriteerd door het op
onthoud in België, gingen de invasie
troepen er spoedig toe over hun woe
de te koelen op de burgerbevolking.
Nervositeit speelde hierbij ook een
grote rol. De invallers waren zeer ge
schrokken van het felle verzet van
een voor onbetekenend gehouden te
genstander.
Spoedig werd het zo gevreesde en
uit de oorlog van 1870 stammende
woord "Franc-tireur" weer gehoord.
De Duitsers zagen overal Franc-ti-
reurs en namen bij voorbaat al zeer
scherpe maatregelen. Zo werden in
Warsage reeds aan de avond van de
zelfde dag zes burgers gefusileerd.
het dorp zelf werd in brand gesto
ken
In één dag lieten de Duitsers zien
wat er gebeurde indien men tegen
stand bood aan hun plannen. Zij pas
ten - even planmatig - hun 'Ab-
schreckungstheorie" toe, geheel vol
gens het boekje van Von Clausewitz,
waarin terreur werd aanbevolen als
een doeltreffende methode om de. oor
log te bekorten, want - volgens de
Duitse militaire opvatting - de be
volking zou, tengevolge van de scher
pe maatregelen van de bezetter, spoe
dig zo bang worden, dat zij haar eigen
leiders tot capitulatie zou aansporen.
Voortzetting van de oorlog moest
voor de bevolking verschrikkelijker
worden gemaakt dan de overgave. Dat
hiermede het tegendeel werd bereikt,
dat hiermede het verzet slechts zou
worden aangemoedigd, dat werd
voorshands niet aangenomen.
Dat bovendien het wereldgeweten
zou worden wakkergeschud en daar
door het aantal vijandelijke mogend
heden zou toenemen, werd nog min
der voorzien. "De wereld krijgt", zo
zei Bernard Shaw, "zowel pijn in het
hoofd als in de buik van het Duitse
sabelgekletter
Dat er in de eerste dagen van
augustus georganiseerde, verzetslie
den in burger achter de Duitse linies
STOPPEN
Van ongeveer twintig nozems, die
gisteravond in de restauratiewagen
van de trein van Zaandam naar Am
sterdam de boel op stelten zetten,
hok er een even voor de Hembrug
aan de noodrem. De trein had een
kwartier vertraging en kwam giste
rennacht even na twaalf uur op het
Centraal Station te Amsterdam aan,
waar politiemannen van het bureau
Warmoesstraat een der knapen ar
resteerde.
opereerden, moet als uiterst twijfel
achtig worden aangemerkt. Het ver
zet van de burgerbevolking groeit
slechts langzaam en in de eerste da
gen van een oorlog is degene, die
wordt overvallen, meestal te versuft
om iets te ondernemen
Toch zagen de Duitsers overal de
schim van de sluipschutter opdoe
men. Op vele plaatsen in België zou
op de kerkhoven een nieuw grafop
schrift verschijnen "Fusillé par les
Allemands..."
In Dinant werden op een plein 612
mensen doodgeschoten; de jongste
van de slachtoffers was... drie we
ken.
Eén stad zou in deze trieste histo
rie van moord en doodslag, van
brandstichting en plundering, hèt
symbool worden van al het leed, dat
door de Duitsers in enkele dagen over
België werd gebracht Leuven.
NERVEUZE SPANNING
Leuven werd zonder slag of stoot
bezet en na de val van de stad scheen
het leven zich weer te herstellen. De
mensen gingen aan het werk en de
zakenmensen openden weer hun win
kels. De beste klanten waren de Duit
sers, temeer, daar zij alles tot op de
laatste cent betaalden en zich correct
gedroegen. Inmiddels trok het gros
van het eerste leger van Von Kluck
verder. Lange rijen zingende soldaten,
allen in één richting marcherend, dat
was het dagelijks schouwspel.
Zo nu en dan echter klonk een
schot dan werd - volgens de be
zetter - weer een "franc-tireur" te
rechtgesteld.
Spoedig werd de toestand wat meer
gespannen. De burgemeester probeer
de de bevolking te kalmeren en wees
nogmaals op de burgerplicht zich te
onderwerpen aan de nieuwe over
heid... De Duitsers waren echter niet
tevreden en arresteerden de, burge
meester en nog enkele andere stads
bestuurders. Het aantal executies nam
toe...
Op 25 augustus deed het Belgische
leger een aanval op de flank van Von
Klucks leger. De Duitsers werden op
Leuven teruggeworpen. Daar ont
stond paniek onder de bezetters.
Links en rechts werd geschoten. Er
werd geroepen...: "Die Franzosen!
Die Englander!" Weldra overstemde
echter één kreet "Franc-tireurs...!"
BLOEDIGE ONTLADING
"Franc-tireur", dat woord was vol
doende voor de "Ortskommandant"
Von Manteuffel om de machinerie
der wraak in werking te stellen. Nog
diezelfde dag begonnen de Duitsers
aan hun vernietigingswerk. Zij trap
ten de deuren van de huizen in, scho
ten vluchtende burgers neer en staken
elk gebouw in brand.
Niets werd overgeslagen..., zelfs
de universiteit niet, noch het stadhuis,
zelfs niet de St. Pieterskerk, noch de
daarin verzamelde kunstschatten...
Zelfs niet de zich in de 14e eeuw-
se Lakenhal bevindende wereldver
maarde bibliotheek. Deze eeuwenoude
bibliotheek bevatte 650 middeleeuw
se manuscripten en meer dan 1000
incunabelen - eerstelingen der boek
drukkunst. Een eeuwenoude bescha
ving ging in enkele uren verloren,
vernietigd door soldaten, die meen
den "Kultur" te brengen...
Maar groter dan het verlies van
kostbare schatten en oude gebouwen
was het menselijk leed. Een Ameri
kaans ooggetuige zei "Huizen met
zwartgeblakerde muren branden nog,
het wegdek is verschroeid, overal lig
gen dode mensen en dieren en nog
steeds gaan de Duitsers voort met
hun werk.
De burgers, voor zover niet gedood
of gevlucht, werden gedeporteerd
naar Duitsland.
Daarna was de stad verlaten en
werden de nog niet verbrande wonin
gen geplunderd.
Zes dagen duurde het voordat de
Duitsers hun monument van bescha
ving in Leuven gereed hadden... zes
dagen duurde de terreur.
Het was zoals Shaw zei "De Duit
sers vormen een volk met minachting
voor het normale gezonde verstand
en het normale gelukkige leven..."
De Amerikanen, toen nog neu
traal, brachten Monseigneur De Bec
ker, de rector van de Leuvense uni
versiteit, in veiligheid. Hij bracht
verslag uit, maar halverwege zijn ver
haal kon hij niet verder.hij huilde.
Leuven. Deze naam prijkte weldra
op de frontpagina's van de kranten,
waar ook ter wereld. Ook in Ameri
ka. Hierdoor werd een machtig volk
geconfronteerd met de feitelijke si
tuatie in Europa... Het zou nog drie
jaren duren alvorens de, Verenigde
Staten zouden antwoorden. Leuven
heeft dit antwoord geïnspireerd. Het
verbranden van de waardevolle docu
menten en oudheden te Leuven ge
schiedde ook volgens het "oorlogs
boekje" der Duitsers "Een oorlog
kan niet alleen werden gevoerd tegen
de militairen van een bepaald land,
men moet wel degelijk trachten de
totale materiële en intellectuele hulp
bronnen van de vijand te vernietigen".
LeuvenLidiciBelgrado
Oradour.Warschau.Putten
(Wordt vervolgd)
In zijn „Ecclesia suam" weidt Paus Paulus o.a. uit over de
noodzaak dat de katholieke kerk thans het bewustzijn van
haar wezen en zending verdiept, zich innerlijk vernieuwt
en tot een gesprek met de moderne wereld komt. In dit
document veroordeelt de paus uitdrukkelijk het atheïsti
sche communisme, biedt hij zich aan als bemiddelaar bij
internationale geschillen, verklaart zich bereid tot alle mo
gelijke samenwerking met de niet-christelijke godsdiensten
en hij legt de nadruk op zijn bedoeling om het oecumenisch
gesprek binnen de christenheid verder te voeren.
Een gesprek van de kerk met de atheistische wereld is vol
gens de paus moeilijk, zo niet onmogelijk. De theoretische
beginselen van de godslochening, die in het menselijk le
ven, in plaats van een oplossing, een blind dogma stelt, zijn
volgens hem in wezen verkeerd. Daarom zal de kerk met
alle kracht het opdringen van het atheisme tegengaan.
Desondanks wordt geen enkele
aanhangers van een dergelijk sys
teem bij voorbaat van een gesprek
met de kerk uitgesloten, zolang men
niet uit is op een dialectisch mis
bruik van woorden.
De kerk moet naar de psycholo
gische achtergrond der dwalingen
zoeken. De paus geeft de hoop niet
op, dat het eens toch tot een posi
tief gesprek tussen de atheistische
wereld en de kerk zal komen.
De bereidheid van de kerk, om
het gesprek met de moderne we
reld in haar natuurlijke veelzijdig
heid te voeren, kan de zaak van de
vrede dienen, aldus meent de paus.
De grote niet christelijke gods
diensten, zoals het jodendom en de
islam, biedt de paus samenwerking
aan wat betreft de gemeenschappe
lijke welvaart en staatsordening.
Wel is de katholieke kerk tegen el
ke vorm van indifferentisme, maar
zij heeft eerbied voor de geestelij
ke en zedelijke waarden van die an
dere godsdiensten.
Het reeds begonnen oecumenische
gesprek tussen de katholieke kerk
en de niet katholieke christenen wil
de paus op hartelijke wijze verder
voeren. Hij is bereid, aan de gerecht
vaardigde wensen van de afgeschei
den broeders wat betreft traditie,
vormen van devotie, kerkelijk recht
en cultus zoveel mogelijk tegemoet
te komen.
De paus verzoekt de afgescheiden
broeders, het primaatschap van de
paus van Rome niet als een belem
mering te beschouwen, maar in hem
een primaat van dienstbaarheid,
hulp en liefde te zien en te beden
ken,dat zonder het opperste en be
slissende herdersambt van Petrus,
de eenheid der kerk in scherven
zou vallen. Hij spreekt opnieuw z'n
vreugde uit over zijn ontmoeting
met patriarch Athenagoras in Jeru
zalem en begroet de niet katholie
ke waarnemers op het concilie.
De onderlinge betrekkingen van
de leden der Katholieke kerk zelf
moeten volgens de paus de geest
van een gesprek tussen leden van
een gemeenschap aannemen, waar
van het wezenlijke element de lief
de is. Dat ontheft de gelovigen ech
ter niet van de plicht van gehoor
zaamheid tegenover het kerkelijk
gezag, want een geest van verzet en
kritiek stemt niet overeen met de
liefde en kan gemakkelijk leiden tot
meningsverschillen.
Als vrucht van de nieuwe zelfbe
zinning van de kerk verwacht de
paus allereerst „de hernieuwde ont
dekking van haar levende betrek
kingen met Christus". Het streven
naar innerlijke vernieuwing moet
echter noch op de wezenlijke begin
selen, noch op de fundamenten van
de structuur de Katholieke Kerk
betrekking hebben. De sedert eeu
wen overgeleverde levensvormen
van de kerk zijn wel niet onveran
derlijk, en men moet niet elke aan
passing aan de aanvaardbare le
vensvormen van de huidige tijd af
wijzen, maar een vernieuwing van
de kerk voltrekt zich eerder door
een innerlijke houding van gehoor
zaamheid tegenover Christus en na
leving van de Kerkelijke Voor
schriften, dan door verandering van
de uiterlijke wetten.
Als bijzondere voorwaarden voor
een vernieuwing, zoals die door het
concilie wordt beoogd, noemt de
paus een geest van liefde en van
armoede. Wat dit laatste betreft
vraagt hij de bisschoppen, hem aan
wijzingen te geven, hoe die geest
van armoede het best in de praktijk
zal kunnen worden gebracht. De
paus wil hierbij niet aan de bete
kennis van economische waarden
voorbijzien, maar wel een gezonde
geestelijke houding tegenover de
(materiële goederen zien aange
nomen. De geest van armoede, zegt
de paus, is veeleer een innerlijk vrij
worden van het stoffelijke.
Na de opmerking ten aanzien van
het atheïsme, waarvan het bestaan
het ernstigste probleem van onze
tijd wordt genoemd, zegt paus Pau
lus: „Maar wij kunnen onze blik
niet van de huidige wereld afwen
den zonder het verlangen tot uit
drukking te brengen dat onze be
doeling om onze dialoog te ontwik
kelen en te vervolmaken in de ge
varieerde en veranderende aspecten
welke zij biedt, een steun moge be
tekenen voor de zaak van de vrede
onder de mensen door het verschaf
fen van een methode waarbij er
naar gestreefd wordt de menselijke
betrekkingen te ordenen in het su
blieme licht van taal van rede en
oprechtheid en door een bijdrage
te leveren van ondervinding en wijs
heid welke alle mensen kan opwek
ken tot overweging van de opper
ste waarden. Het openen van een
gesprek zoals het de onze zou zijn,
Zonder eigenbelang, objectief en eer
lijk, is op zichzelf een besluit ten
gunste van een vrije en eervolle
vrede. Het sluit pretenties, rivali-
teit, bedrog en verraad uit. Het kan
j niet anders doen dan het veroorde-
I len, als een misdaad van verwoes-
I ting, van aanvalsoorlogen verove-
j ring of overheersing.
DUITSLAND BEKNOT
KLM-VLUCHTEN
De KLM krijgt geen kans meer bij
zondere vluchten naar Duitsland uit
te voeren. Het Westduitse ministerie
van verkeer weigert stelselmatig ver
gunningen af te geven voor charter
vluchten van de KLM naar Westduit
se vliegvelden. De gewone lijnvluch-
ten kunnen wel normaal worden uit
gevoerd.
De Nederlandse regering heeft in
middels contact opgenomen met Bonn
over deze onverwachte discriminatie
van het Nederlandse luchtvaartbe
drijf.
De KLM zelf kan weinig doen. Het
is een zaak, die op regeringsniveau
moet worden afgehandeld. De schade
voor de KLM is niet te ramen. De Ne
derlandse maatschappij had flinke
contracten afgesloten voor tientallen
chartervluchten van Amerika naar
Duitsland. De vluchten kunnen nu
echter door het uitblijven van de ver
gunningen niet doorgaan.
Hoewel de sterk gestegen lonen de werkers in overall en stofjas een
aantrekkelijke plaats hebben bezorgd bij de ruif van de welvaartsstaat
hopen de meeste jonge mensen later hun boterham te kunnen verdie
nen in een witte boord. De eerste stap daartoe is het volgen van een
middelbare opleiding. Maar welke middelbare opleiding kan men nu 't
beste volgen? Dat hangt natuurlijk af van de aanleg, het intellect en de
toekomstplannen van iedere scholier afzonderlijk. Toch blijkt elk jaar
opnieuw, dat veel ouders niet weten naar welke school zij hun kinde
ren moeten sturen en dat zij dikwijls onvoldoende op de hoogte zijn
van de mogelijkheden, die de diverse schooltypes te bieden hebben.
GROEI AANTAL
GYMNASTEN
In de ogen van het grote publiek
betekent een gymnasiumopleiding
nog altijd iets meer dan een h.b.s.-
opleiding. Het gymnasium is immers
het voorportaal van de Universiteit
en ouders die van plan zijn hun kin
deren verder te laten studeren, zullen
hen dus naar deze school sturen.
Twijfelen de ouders of hun kind
voldoende begaafdheid bezit, dan kan
men het op een lyceum doen, waar
het na de tweede klas nog altijd de
gymnasiumkant op kan gaan. Op het
ogenblik tellen de gymnasia en lycea
in ons land resp. 21.000 en 87.000
leerlingen, een formidabele groei
vergeleken met 25 jaar geleden toen
deze cijfers 8500 en 10.000 bedroe
gen. In de kleinere gemeenten heeft
men echter doorgaans minder keus,
en dan levert de vraag waar men zijn
kinderen zal laten studeren, natuur
lijk veel meer problemen op.
De ervaring heeft geleerd dat som
mige ouders de capaciteiten van hun
kinderen wel eens plegen te over
schatten en ze naar het gym sturen,
ook al missen zij daartoe de aanleg.
Dat kan later veel teleurstellingen op
leveren. Komt een kind bijvoorbeeld
niet verder dan de derde of vierde
klas (en hoe groot is de afval op het
gymnasium soms niet?) dan kan het
met deze studiejaren in de maat-
sohappij niet veel beginnen. Wat
moet bijvoorbeeld het bedrijfsleven
beginnen met jongelui, die een dan
nog onvoltooide opleiding achter zich
hebben, die sterk klassiek georiën
teerd is?
3 JAAR H.B.S.
Jongelui die echter in de h.b.s.
blijven steken, kunnen, wanneer zij
in elk geval een overgangsrapport van
de derde klas behalen, in vele bran
ches terecht. Met drie klassen h.b.s.
kan men beslist op een kantoor ko
men, waar men zich in de praktijk en
door het volgen van boekhoud- en
correspondentiecursussen verder kan
bekwamen. Drie klassen h.b.s. is bo
vendien een mooie basis voor de
techniek (h.t.s.), de zeevaartschool of
de kweekschool. Een boekhandelaar
of uitgeverij zullen een halve gymna
siast nog wel emplooi kunnen bezor
gen, verder kan men met hem niet
veel beginnen.
Aangezien er per honderd leerlin
gen op gymnasium, lyceum en h.b.s.
ongeveer 50 afvallen, is het goed dat
ouders, die hun kinderen naar de
middelbare school willen sturen, een
en ander goed overdenken.
Als de Mammoetwet van kracht
wordt, wordt de huidige h.b.s. voor
zover deze voorbereidt op het weten
schappelijk onderwijs, vervangen door
het atheneum, die in de hogere klas
gesplitst wordt in een A- en B-rich
ting. De zg. h.a.v.o. scholen zullen
dan dienen ter vervanging van de
huidige h.b.s., voor zover die niet
opleidt voor hoger onderwijs.
KARDINAAL PUNT
Het kardinale punt bij een gym
nasiumopleiding is dat het latijn en
het Grieks buitengewoon moeilijke
talen zijn. Op deze vakken struike
len heel wat leerlingen, en bovendien
nemen deze vakken een zo grote
plaats op het lesrooster in, dat de mo
derne talen naar de tweede plaats
worden verdrongen. Maar deze klas
sieke talen zijn zo moeilijk, dat de
leerlingen na hun examen nog maar
een smal mondje Grieks of Latijn
kunnen spreken.
Veel moeilijkheden geeft het, wan
neer kinderen naar een lyceum gaan.
Na de tweede klas moeten zij dan be
slissen of zij de h.b.s.-kant zullen op
gaan of afzwaaien naar de gymna
sium-klas. Veel kinderen die de wis
kunde zwaar valt, ontvluchten die dan
als het ware om later in de gymna
siumklas te ervaren dat Latijn en
Grieks nog veel erger zijn dan meet
kunde en algebra
Om tot een goede oplossing te ko
men raden wij de ouders aan toch
vooral over zulke zeer belangrijke be
slissingen kontakt op te nemen met
de docenten. Een verkeerde keus van
studierichting kan de ontwikkeling
van uw kinderen enorm veel schade
berokkenen!
MOGELIJKHEDEN
Bij de gymniasten overheerst de ge
dachte om later te gaan studeren aan
een universiteit. Het gymnasium al
pha is ingesteld op de toekomstige
student in de klassieke talen, of
eventueel rechten en theologie, gym
nasium bèta biedt de kans om medi
cijnen of natuurwetenschappen te
j studeren. Maar zij, die eindexamen
h.b.s.-b hebben gedaan, kunnen ook
op de natuurwetenschappelijke facul
teit der universiteit terecht en omzei
len daarmee een lastig portie klassie
ke talenVoorts is h.b.s.-b het
voorportaal van Delft en Eindhoven.
De opleiding van h.b.s.-a biedt o.m.
goede mogelijkheden voor het zaken
leven, maar ook voor verdere studie,
bijvoorbeeld economie. Ook andere
studies kan men met dit diploma vol
gen. Wij denken hier slechts aan
maatschappelijk werk. Aan de sociale
academie hebben leerlingen met
h.b.s.-a zelfs een voorsprong in be
paald opzicht, omdat juist zij het bes
te doorkneed zijn in de moderne ta
len en dus de minste moeite hebben
met buitenlandse (vaak Engelse en
Duitse) vakliteratuur.
chemisch reinigen
greestraat95 waalwijk
Al met al biedt de h.b.s.-oplei
ding zoveel mogelijkheden, dat ouders
er onverstandig aan doen hun kind
met alle geweld naar een gymnasium
te sturen of naar een gymnasiumklas
van een lyceum, wanneer er op rede
lijke gronden aan getwijfeld moet
worden of het kind dit ooit zal kun
nen halen. Vaak weerhouden trots en
koppig vasthouden aan bepaalde
denkbeelden omtrent de toekomst van
hun kinderen ouders ervan in dit op
zicht een verstandig besluit te nemen.
Het grote percentage mislukten op de
middelbare scholen, en vooral op de
gymnasia, is echter een teken aan de
wand voor alle ouders, om niet
klakkeloos hun kinderen naar een be
paalde school te sturen.
Datzelfde geldt ten aanzien van
kinderen, voor wie de onderwijzer van
de lagere school een h.b.s.-opleiding
te zwaar acht. Het is beter ze dan
naar de m.u.l.o te sturen. Een diplo
ma MULO biedt vrijwel dezelfde
mogelijkheden als een 3-jarige h.b.s.
BRUIDSJAPONNEN, BRUIDSMEISJESJAPONNEN, enz.
en een ruime sortering gelegenheidskleding voor heren,
naar de laatste mode.
Vughterstraat 205 Tel. 34580 (na 19 uur 37491)
's-HERTOGENBGSCH